XIV
DE ZANDERIJ-VAART
roeden grond ter plaatse gekocht, waartoe behoorde het toen reeds
verzande meer, de z.g.n. Volmeer (dat in 1739 met de daarop staan
de woning moet zijn ondergestoven)De Volmeer, beschreven als een
grazige vallei met vinkenbaan en boerderijen, eindigde Noordelijk bij
Kraantjelek en was in het Oosten begrensd door de groote boomen
van Elswout en Duinvliet. Het was een vruchtbare bebouwde duin
vlakte. Dit verzande meer heeft o.a. behoord aan den bekenden ver
mogenden kunstschilder Maarten van Heemskerk, ongehuwd, welke
bij testament bepaalde, dat de jaarlijksche opbrengst van deze be
zitting als huwelijksgift zou worden geschonken aan twee paren, die
in eenig jaar hun huwelijk op zijn graf in de Groote Kerk te Haarlem
lieten inzegenen. Hoe komt 't, dat dit niet meer geschiedt?
Er werd veel volk door Molijn aan het werk gezet om Elswout voor
zooveel noodig aan te leggen. De Haarlemmers gingen geregeld
daarnaar kijken. Molijn verloor echter zijn vermogen en moest het
werk doen staken.
In 1673 koopt Gabriël Marcelis Elswout voor 100.000.Naar hem
is nog de Marcelis-vaart geheeten. Hij kreeg in 1641 't recht van
vervoer van zoutladingen voor den Koning van Denemarken en char
terde zijne schepen op Hamburg. Marcelis heeft veel geld verdiend
aan het leveren van salpeter ook aan onze vijanden, zelfs Spanje.
In 1644 voorziet hij Denemarken van ammunitie en gehuurd krijgs
volk. In 1654 begon Marcelis gronden aan te koopen bij Nuysenburg
onder Tetterode (Overveen), hij kocht o.a. gronden aan van het
Haarlemsche St. Efizabethsgasthuis. Van de heeren van Kennemerland
kreeg hij het afzandings- of verzandingsrecht. Jan Marcelis, zijn op
volger laat allengs alles vervallen.
Elswout was nog in fleur toen in 1660 de jonge prins van Oranje,
later Willem III, er op bezoek kwam.
