111/2
Vanuit mijn werkkamer uitziende op de Grote Markt wordt mijn
blik steeds geboeid door de imposante oude Sint Bavo, waar
boven als een welkom voor wie van verre nadert, de ranke
torenspits uitstijgt. Geflankeerd door de speelse, in zwierige
renaissancestij1 opgetrokken Vleeshal staat, immer bekorend, in
het hart van de stad het monumentale gothische kerkgebouw als
een luisterrijke achtergrond. Een niet te miskennen gevoel van
blijdschap over het vertrouwde beeld, dat de binnenstad be
heerst, raakt iedere Haarlemmer, die met gerechtvaardigde trots
en een tikje chauvinisme praat over zijn mooi Haarlem.
Wanneer ik mij dan neerzet om enige gedachten over Haarlem
te geven, doet het mij genoegen iets te kunnen vertellen over
de stad aan het Spaarne die ondanks zijn hoge ouderdom geen
tekens van verval vertoont, maar jong van hart als centrum van
handel en nijverheid en gevoed door een eeuwenoude traditie
van cultuur een vooraanstaande plaats in de provincie inneemt.
Ontstaan als nederzetting naast het Kasteel van de Graven van
Holland, de plaats waar zich thans het stadhuis bevindt, aan een
landweg die, lopende langs de geestgronden aan de voet van
de duinen, de verbinding vormde tussen Kennemerland en Rijn
land ter hoogte van het Spaarne, werd Haarlem door haar lig
ging aan de samenloop van land- en waterwegen tot markt- en
doorvoerplaats voor de omliggende vlekken en buurtschappen,
en zich geleidelijk verspreidend langs de oevers van het Spaarne
groeide de stad uit tot het trefpunt van nijverheid, welk karakter
tot de huidige dag bewaard is gebleven.
Sprekend over zijn stad za' de Haarlemmer U wellicht uitnodigen
tot een dwaaltocht langs de intieme Haarlemse hofjes, die een
geest van rust en stilte ademen, door de middeleeuws aandoende
Heiliglanden met zijn oudemannenhuis, dat nu het Frans Hals
museum herbergt, of tot een verkenning door de vele stille
De Librije in oude luister hersteld
straatjes, wier namen reminiscenties oproepen aan de dagen,
dat Haarlem een bloeiende laken- en wolnijverheid had of aan
de tijd dat talrijke brouwers en blekers aan de vele vaarten,
die de stad telde, hun bedrijf uitoefenden.
Aansluitend op een traditie van eeuwen her heeft Haarlem ook
heden ten dage een bloeiend cultuurleven en dient hef zich
terecht aan als de stad, waar de verschillende uitingen van cul
tuur een gunstige bodem vinden om tot ontwikkeling te komen.
Met name noem ik ón dit verband het Internationale Orgel
concours, dat telken jare plaatsvindt en veel bijdraagt tot de
herleving van de belangstelling voor het orgel, de restauratie van
oude, kostbare gobelins uit binnen- en buitenland, de verschil
lende musea, waaronder het Frans Halsmuseum een eerste plaats
inneemt. Ongetwijfeld telt ons land grotere musea. Toch neemt
hef Frans Halsmuseum een unieke plaats in den lande in. Als een
kostelijk kleinood ligt het gevat in een architecturale omlijsting
van Haarlems bouwmeester Lieven de Key, een schatkamer voor
de onvergetelijke werken van Haarlems grootste schilder Frans
Hals. Samen vormen zij een blijvende herinnering aan Hollands
glorietijd, de Gouden Eeuw.
Hoewel niet ten onrechte Haarlem zich veelal presenteert als de
stad, waarin de cultuur en de beoefening ervan een voorname
plaats innemen en Haarlem zich gaarne tooit met de naam
bloemenstad of met een zekere trots gewaagt van de veelzijdig
gedifferentieerde vormen van onderwijs, welke binnen haar ge
bied te vinden zijn, komt het mij toch voor, dat wel eens te weinig
de nadruk gelegd wordt op het belang van Haarlem als centrum
van handel en nijverheid dat zij van oudsher geweest is.
In tegenstelling tot steden als Eindhoven, dat in hoofdzaak steunt
op de industrie, Rotterdam, dat voor zijn welvaart grotendeels
afhankelijk is van haven en industrie of 's-Gravenhage met zijn
regeringscentrum, vertoont Haarlem als zesde stad van Neder
land in zijn economische ontwikkeling een veelzijdig gestruc
tureerd beeld en komen hierbij tal van functies tot uitdrukking,
die ieder op zich van belang zijn voor het economisch leven van
de stad, zonder dat een ervan op uitgesproken wijze haar stempel
drukt op de stad. De nijverheid in Haarlem neemt al eeuwenlang
een eervolle en eminente plaats in.
In de rij van industrieën nemen de grafische bedrijven, waaronder
er bij zijn, wier naam over 'slands grenzen reikt, een plaats van
betekenis in voor de stad waar Lourens Janszoon Coster mede
de grondslag legde voor de ontwikkeling van een eervolle
traditie.
Haarlem 'is tevens een voornaam centrum van de detailhandel.
Door zijn ligging in het hart van Kennemerland is het ten nauwste
betrokken bij de handel in bloembollen. Als zetel van het provin
ciaal bestuur is het eveneens in belangrijke mate ambtenaren
stad.
Behalve een veelzijdige structuur als werkgemeente, heeft de
stad het grote voordeel, dat zij in de onmiddellijke nabij
heid is gelegen van een uitgestrekt duingebied, een breed strand
en door zijn omgeving aantrekkelijk is als recreatiegebied voor
een groot deel van de randstad Holland. Deze factoren met de om
standigheid, dat Haarlem op geringe afstand gelegen is van de
hoofdstad van het land, die als vermaakcentrum een bijzondere
functie heeft, dragen ertoe bij dat de stad tevens een belangrijk
deel van de toeristenstroom in haar gebied voor kortere of lan
gere tijd herbergt.
De versterking van de woonfunctie in de gemeente is een symp
toom van de grote economische expansie van het gehele Noord-
zeekanaalgebied met zijn grote werkgebieden in de IJmond en
Amsterdam en van de ontwikkeling, die in de komende jaren te
wachten is.
In tegenstelling tot de Zaanstreek en de IJmond, waar de grote
industrieën vanaf de openbare weg gezien een imposanter indruk
maken, is een deel van de grootste Haarlemse bedrijven volledig
opgenomen in de stedelijke bebouwing. Het kleine industriële en
ambachtelijk bedrijf, dat hier veel sterker vertegenwoordigd is
dan in de reeds genoemde industriegebieden, gaat door zijn
weinig opvallende behuizing dikwijls min of meer verloren in de
