Be Üuxe-
voor de
er door
ten dienste
vaart moet
opperrabijn ter verantwoording geroepen. En al schijnt
voorloopig de rust weer wat hersteld, de prediker gaat
voort zijn afwijkende meeningen te verkondigen en zijn
aanhang neemt toe, zoodat we wel spoedig meer van deze
zaak zullen hooren.
Dat het onze nederlandsche scheepsbouw-industrie niet
ontbreekt aan ijver om belangrijke werken in Nederland
uitgevoerd te doen krijgen blijkt uit het volgende. Door de
tweede kamer is goedgekeurd een overeenkomst met de
maatschappij «Zeeland" wegens het vervoeren van den mail
tusschen Vlissingen en Queensborough. In die overeenkomst
was ook de bepaling opgenomen, dat nieuwe stoomschepen
overeenkomstig de daartoe door den minister van waterstaat
goed te keuren plannen en, zoo mogelijk, in Nederland ge
bouwd moesten worden. Indien de maatschappij in strijd
met di ze bepaling handelt, verbeurt zij een boete van
ƒ15.000.voor elke overtreding. In De Nederlander kwam
dezer dagen het bericht voor, dat een drietal nieuwe booten
in Engeland zou worden gebouwd. De directie van de «Zee
land" sprak dit bericht tegen, doch de N. Crt. ging op
onderzoek uit en haar bleek dat, zoo al niet tot een besluit
in zake het bouwen in Engeland genomen is, de kans toch
groot is, dat de nederlandsche industrie achter het net vischt
De «Zeeland eischt namelijk, en moet op zeer aannemelijk
schijnende technische gronden eischen, dat de drie booten
op éénzelfde werf gebouwd zullen worden en in 1909 gereed
moeten zijn. Verder weet het blad mede te deelen, dat de
maatschappij «De Schelde" te Vlissingen, de maatschappij
voor scheeps- en werktuigbouw «Feyenoord" te Rotterdam
en de «Nederlandsche Scheepsbouwmaatschappij" te Amster
dam aangeboden hebben, elk een schip te bouwen volgens
dezelfde plannen.
Een belangrijk werk, waaraan geruimen tijd is gearbeid,
is dezer dagen tot stand gekomen, n 1. het nieuwe kanaal
aan de overzijde van het IJ. Het loopt van het oost-
zaansche gat tot achter het Tolhuis bij het Noordhollandsch
Kanaal. De afsluitdam is weggegraven, zoodat het kanaal
scheepvaart geopend is. Reeds is het eerste schip
gevaren. Het kanaal is grootscheepsch vaarwater
der industrieterreinen. Bij toenemende snbeep-
het plan bestaan, dit kanaal later door te
trekken tot Nieuwendam, zoodat het ook gebruikt zou
kunnen worden voor zeebooteu, bestemd naar IJ en Riet
landen.
In de tweede kamer is Troelstra deze week, naar de
meening zijner partijgenooten, kranig aan den gang geweest,
hetwelk in onze oogen beteekent, dat hij nu reeds heel han
dig voor de verkiezingen van het volgend jaar heeft ge
werkt. Zijn motie, als uitvloeisel zijner interpellatie, viel
echter. Die van Treub, ontdaan van enkele bramen en
scherpe kantjes, werd zonder stemming aangenomen.
Tweemaal groot is hy die alle bekwaamheden heeft, maar naar
eigen meening geen enkele.
De gespannen toestand op het Balkan-
Buitenlandscll Schiereiland houdt nog steeds aan. Zoo
Overzicht. lang de groote mogendheden het nog
niet eens zijn wat wel en wat niet op
het programma der conferentie zal behandeld worden, loopt
Turkije nog kans om op het congres het kind van de rekening
te worden. Bij het vorige congres zijn ten haren koste heel
wat beleefdheden bewezen.
Oostenrijk wil de inbezitneming van Bosnië en Herzegowi-
na niet in discussie gebracht hebben, Bulgarije wil niet gepraat
hebben over schadeloosstelling in geld voor het missen door
Turkije der Oost-Rumelische schatting (eene schatting die
in de laatste jaren trouwens vergeten was op te brengen
De Bulgaren zouden, nu zij een koningrijk zijn geworden,
het liefst aan Turkije ook geen schadevergoeding betalen
voor den door hen in beslag genomen spoorweg. Dit is
zelfs den Grooten mogendheden wat sterk en dat zegt wat.
Italië zoude gaarne nu maar Tripoli inpakken en
vasten voet in Albanië krijgen, terwijl Egypte's onderkoning
bij Engeland er op aan dringt, nu maar voor goed Egypte
van Turkije los te scheuren. Dit is ook weder een kwestie
van jaarlijkscke schatting betalen. Naar Samos hebben de
Turken voor de zekerheid een paar scheepjes gezonden omdat
dit eiland ook gaarne van Turkije af zou willen zijn. De
Turken houden zich wonderlijk kalm, men beweert evenwel
dat zij in stilte zich beginnen te wapenen om hun argumen
ten wat kracht bij te zetten, dit stemt met de logica die
de Groote mogendheden er op na houden.
De Serviërs werken steeds met betoogingen tegen
Oostenrijk, de zoo befaamde Kroonprins doet erg nationaal
en poseert als aanvoeder der oorlogspartij, ofschoon hij toch
ook weet of moest weten, dat de reeds betaalde fransche
kanonnen en de amunitie voor die kanonnen, door de Oosten
rijkers worden opgehouden, en de Serviërs dus vrij wel weer
loos zijn tegenover de goed uitgeruste Oostenrijkers. Het
leger is nu nog verdeeld; er wordt evenwel door de konings-
2'2 8
moordenaarspartij alles aangewend opdat de- twee vijandige
partijen zich in deze omstandigheden zullen vereenigen, en
zoodoende die geheeie treurige moord geschiedenis zal ver
geten worden. De kroonprins behoort tot de anti-konings
moordenaarspartij, dus een tegenstander van zijn vader Pe
ter, wiens plaats de waardige zoon zoo gaarne zoude
innemen Peter begint bang te worden. Er gaan geruchten
dat hij reeds al zijn hebben en houwen naar Oostenrijk heeft
gezonden, en den een of anderen dag zal verdwijnen. Het is
dan nog zeer de vraag of zoonlief zal opvolgen, want een
vrij sterke partij wil de uked of Counaught, broeder van koning
Eduard, tot koning uitroepen, in de hoop natuurlijk zoodoende
van het onbaatzuchtige Engeland steun te verkrijgen.
De duke of Connaught zal zich, dunkt ons, nog wel twee
maal bedenken eer hij zich in het Servische wespennest steekt.
Door de troebelen op het Balkan-Schiereiland wordt
uit den aard der zaak veel minder attentie gewijd aan Marocco
dat nog kort te voren de aandacht der geheeie wereld in
beslag nam.
In dit rijke maar ongelukkig bestuurde land is Moulab-
Hafid nu de baas, zoo lang als het duurl, want zooals wij
reeds vroeger meldden, is er een derde broer opgestaan, die
.van geen Algeciras wil weten, en de Maroccanen belooft, de
christenhonden te zullen verjagen, wanneer de verschillende
hoofden maar aan hem hun steun willen verleenen. Een en ander
komt den Franschen goed te pas, want door de Balkan geschie
denis en door den nieuwen pretendent,, kan Frankrijk in
Marocco meer zijn gang gaan en wordt niet zoo op de
vingers gekeken. De kwestie der duitsche deserteurs uit
het vreemden-legioen, die steun vonden bij den duitschen
consul, is nog niet uit de wereld en zal misschien voor het
haagsche hof van arbitrage gebracht worden.
In Oostenrijk wordt niet bij alle nationaliteiten de in
lijving van Bosnië en Herzegowina goed opgenomen. In Bobeme,
voornamelijk in Praag, alwaar de Duitschers en Ozechen in
den landdag elkaar hebjen afgeranseld en met inktpotten
gegooid en bevuild, hebben de Czechen bij een broer van den
minister-president Aerenthal de ruiten ingegooid onder het
roepen van «weg met de inlijving van Bosnië. De handels
kringen in Vt'eenen zijn ook niet erg verrukt over de daad
van Frans Joseph en wel omdat de oostenrijksche goede
ren alom in Turkije worden geboycot, waarvan de Engel-
schen dadelijk met veel tact hebben geprofiteerd
In het noorden van Korea dreigt eene ernstige on-
eenigheid te ontstaan tusschen C h i n a en J a p a n, chineesche
en japansche troepen hebben verscheidene uren met elkaar
gevochten.
De Chineezen zijn begonnen, zeggen de Japanners en hebben
deswege een aanklacht te Peking ingediend en voldoening
geëischt. Wordt die niet gegeven zoo trekken de Japanners
de grenzen van China over.
De amerikaansche wereldvloot is thans in Yokohama
en de bemanning wordt zooals te verwachten was op de
schitterendste wijze ontvangen.
De keizer van Japan heeft den admiraal en zijn staf
aan tafel genoodigd en een paleis ter hunner beschikking
gesteld. Het bezoek aan de Philippijnen is zonder ongelukken
afgeloopen, niemand der bemanning is door de cholera besmet
geworden. Deze ziekte heerscht in hooge mate op de Philippijnen.
In Frankrijk is de kamer van afgevaardigden geopend
en heeft, zooals wij vermoedden, het ongeluk op de Jena,waarbij
velen omkwamen, een punt van interpellatie uitgemaakt.
Tengevolge van het aannemen der motie-Delcas'é (de oud
minister van buitenlandsche zaken, bekend om zijn uittartende
houding tegenover Duitschlandl is de minister van Marine
Thompson afgetreden, en zal er nu een specialiteit in marine
zaken moeten gevonden geworden. Thompson was een bur
ger-minister en geen zeeofficier. In de marine schijnt eene
verbijsterende onachtzaamheid te heerschen, en vooral het
ammunitiemateriaal verouderd te zijn en niet deugen. Een
200 millioen francs zoude noodig zijn om goed materiaal aan
te schaffen. Jarenlang is men volgens minister Thompson
te zuinig geweest, welk euvel zich thans wreekt.
De nationalistische partij heeft weder in de kamer de
Dreyfus zaak aan de ,orde gesteld, een barer leden heeft de
rechtelijke macht uitgescholden en is daarom door de kamer-
politie uitgezet geworden, waarvoor de zitting geschorst
moest worden. De bovengenoemde partij loopt op zijn einde.
r. i-i ox j Van Donderdag 15 October
Burgerlijke Stand. tot Donderdag 22 October.
Bevallen: J. Ch. AnkersmitLugt z.M. Drommel
Lodeweegs d.
Overleden: A. van der Laarse 61. j.M. A. E. Wij-
nants 79 j.
De wuze maakt uit de haat een spiegel, reiner dan die der liefde,
voorkomt de blaam van z\jn fouten of verbetert die; want groot
wordt de behoedzaamheid, als mededinging en kwaadwilligheid
haar buren zijn
Voor het lighalfonds.
Bestrijding der Na een lange rustkuur kan de weke-
Tuberculose. lijksche vermelding van giften voor
bovengenoemd fonds op eene zeer aan
gename wijze weder begonnen worden. Moge het onderstaande
goede voorbeeld vele navolgers vinden.
In de week van 11 17 dezer werd den heer Th Lim-
perg. Ged. Oude Gracht 63, administrateur van het lighal
fonds, een rijksdaalder ter hand gesteld door eene dame, die
onbekend wenschte te blijven. Het lighalfondsbestuur betuigt
die weldoenster zijn hartelijken dank.
In een der komende raadsvergaderingen
Gemeentebestuur, zal de begrooting voor 1909 worden
behandeld. Het zal voor menigeen onzer
lezers belangrijk zijn de cijfers van nu en van vóór 5 jaren
te vergelijken, waartoe wij het volgende overzicht samen
stelden, daarbij eenige grepen doende uit de breede rij der
cijfers, uit de oude begrooting voor 1905 en de aanhangige
voor het volgend jaar.
Het aantal inwoners op l Jan. '05 bedroeg: 6424, op
denzelfden dag in 1909: 7408. De eindcijfers van hegroote
uitgaven gedekt door inkomsten 80 697.02 en 140 800.
De inkomsten waren geraamd als volgt:
I. Ontvangsten wegens vroe
gere diensten hoofdzakelijk ba- 1905 1909
tig saldoƒ3931 395 resp. 17710.94
Het batig saldo overl909 vindt
zijn grond in de in 1908 geslo
ten leening van ƒ84000.
II. Inkomsten van gemeente
eigendommen, enz352.752.
III. Opbrengst van belastingen
en heffingen49 382.98 88 451.41
IV. Ontvangsten van verschil
lenden aard en toevallige baten 27 004.646 33 170.64
V. Buitengewone ontvangsten 26.718.
Bij III verdient vermelding dat
de 40 opcenten op de hoofdsom
der grondbelasting op de ge
bouwde eigendommen bedroeg» 8 228.92 11 499.—
De hoofdelijke omslag-ramin
gen luiden resp15 000.29 652 4)
De reinigingsbelast.-ramingen 2 000.4 800.
Bij IVdat de ontvangsten
van geleverd duinwater geraamd
zijn op5 000.10 000 -
De twaalf hoofdstu kken der uit
gaven sluiten voor gezegdejaren
met de volgende ramingscijfers
I Huishoudelijk bestuur. 9 825.11 655.--
II. Invordering pl. belast, en
teruggave deswege1 323.326 1 913.-
III. Onderh. gemeente-eigen
dommen11 330.20 085.
IV. Openbare veiligheid en
brandweer15 330.27 830.
V. Plaats, gezondheidspolitie 4 015.6 515.
VI. Onderwijs15 915.21 050.—
VU. Armwezen1 680.2 810.
VIII. Renten en aflossingen. 8 211.72 17 034.
IX. Pensioenen en wachtgelden 958. 3 183.
X. Andere uitgaven8 989.9 957
XI. Buitengewone uitgaven. 891.15 700.
XII. Onvoorziene uitgaven 2 228.976 3 050.7
De staten met de gemeentelijke schuldenlast op 1 Janu,
1905 en 1 Januari 1909 zullen wij in ons volgend nt
mer opnemen.
Men wekke geen tegenzin op, want ook ongezocht komt d."
gauw genoeg.
Ned. Herv. Gemeente, Zondag 25
Kerknieuws. B,
tober voorm. 10 uur en s avonos
ë1/^ uur, Ds. J. A. van Leeuwen
R.K. Kerk te Overveen. Zondag 25 October voorm. 7 en
8-) uur Gelezen H. Missen; 10 uur Hoogmis; o u
Vespers.
R.K. Kerk te Vogelenzang. Zondag 25 October Kerkelijk
dienst te en 10 uur.
De Wognummers.
Muziek. Hoe kan uit Wognura zooveel g>
komen is men geneigd zich ai
vragen als men in stomme verbazing dit zoo voortreffeiij
koor hoort, 't Is dilettantenwerk, natuurlijk, want wa
bestaat een koor van zoodanige samenstelling uit bero'
zangers? Maar, dilettanten of niet, ze doen voor geen koor
van waar ook onder
Deze natuurstemmen gaven een zoo volmaakt muz:,..
genot, als op dit gebied zelden gehoord wordt En die lie o
van beschaving verricht, waartoe ik voorheen militaire troepen
niet in staat heb geacht.
Ook ten opzichte van het nederlandsch-indische leger is
het nederlandsche volk ondankbaar. Het wenscht dat zijn
troepen oorlogvoeren <»n wanneer zij dit doen, zegt het
«zachtjes aan," «niet zoo hardhandig." Het wenscht oorlog
te zien voeren met zachte, met lieve, met ethische middelen.
P h menschen, die in de steden en dorpen van ons land
in He sociëteiten en koffiehuizen onder den bitter en het bier,
in de redactiebureau's onder de bezieling van een goedkoope,
maar edele menschenliefde, in de tweede kamer onder het
gehoor van onbenullige kiezers met zooveel gemakkelijke
welsprekendheid, in losse houding op uw stoelen lof en blaam
uitdeelt over het doen, dat naar uw zin niet genoeg laten is,
van de nederlandsch-indische troepen, gij spreekt en gij weet
niet waarover gij babbelt en gij doet onrecht, gij praat en
gij zijt enkel raak in uw ondankbaarheid.
Mijn God, ik heb óók niet geweten wat in deze jonge-
krachten verslindende landen van onze troepen gevergd wordt,
voor dat ik op Java. op de schepen met troepentransporten,
hier op Celebes officieren, onderofficieren en soldaten heb
hooren vertellen wat de expeditiën zijn, waarop dat veel
pratende, meevittende, meest ondankbare volk van Nederland
hen uitzendt. Daar is niets bij, dat tot de verbeelding spi eekt
van de praters en babbelaars thuis, geen groote veldslagen
met wapperende vaandels, kanongedonder, geen fanfares van
dapperheid en vaderlandsche welsprekendheid, geen snorkende
getuigenissen van gegalonneerde generaals en telegrafeerende
oorlogsreporters. Dit is niet de oorlog a grand spectacle. Dit
zijn expeditietjes van een groepje soldaten onder een luitenant
of een kapitein, dagenlang met voedsel op vast rantsoen, dat
soms uitloopt op honger, do nachten doorgebracht op den
steengrond, of in den modder, onder het geplons van tro
pische regens, de dagen gemarcheerd over de bergen, door
de wouden, door de moerassen, waarin men zich 's nachts
moet ophijsehen aan een boom om in de takken een droge
en vaste plek te vinden om te rusten, sieeds achter een
onnaspeurlijken vijand aan, die, zegt men, eigenlijk geen
vijand is, die in Nederland, zelfs althans vrienden, verde
digers, gevoelige zielen vindt om te verkondigen, dat hij
toch zoo'n dappere en edele man is, strijdende voor zijn
vrijheid, voor zijn gezin, voor zijn ideaal, tegen onze mili
tairen, afmakers van gewonden, beulen van vrouwen en
kinderen, bloedhonden aan de hielen van vluchtenden. De
vijandOnze troepen gaan op die expeditiën achter een
vijand aan, dien zij als zoodanig kennen. Maar zij hebben
een vijand in den rughet zijn die gevoelige Nederlanders
die voor hun digestie thee slurpen in een luie houding op
hun stoel en met deugdzame verontwaardiging de krant
lezen, waarin het staat te lezen wat in de tweede kamer
gesproken wordt over het bloeddronken geweld van het
indische leger.
Neen, ik heb het niet geweten, niemand weet het in
Nederland, wat van onze troepen gevorderd wordt op die
expeditiën, uittrekkende zonder fanfares of oorlogsgescbal,
die zoo weinig zeggen tot de verbeelding van de onwetende
en dus hard en onredelijk oordeelende thuisblijvers. Daartoe
moet men uit den mond van officieren en minderen het on
opgesmukte verhaal hooren van zooveel toewijding, zoo<
doodsverachting, zooveel doorzettingskracht en vastbera
heid, gepaard aan zooveel ellenden van ziekte, ontbering,
putting en slapelooze nachten.
En dan eindelijk de pacificatie van een landstreek wa; 'bij
officier en soldaat plotseling een geheel anderen kant van
karakter moeten toonen, dien men in ons praatzieke
evenmin naar waarde weet te schatten Hoe zij door jo iale
tegemoetkoming, door rechtvaardigheid, door ridderlijke
het vertrouwen der bevolking moeten winnen opdat deze m-
haar dorpen terugkeere en den vreedzamen arbeid hervat
Hoe officier en soldaat zelf aan dien vreedzamen arbeid g
en bewijzen van alles te kunnende officier als bestuurd
rechter, vredestichter, de soldaat als aanlegger van wee;
bouwer van' bruggen, graver van bronnen, oprichter v
huizen, in één woord, officier en soldaat, man des vren
verkondiger van een nieuwen dageraad van rustigen arbei
toekomstigen welvaart. Ook dit heb ik niet geweten, oo L'
weet niemand in Nederland, die niet gezien heeft wat or
troepen in het zuiden van Celebes hebben verricht. Wa zf
elders doen, hoe zij elders doen ik weet het niet, ik moet
daarover de praters laten praten, en de schrijvers late11
schrijven, en de schenders laten schenden. In dit land hebben
zjj in twee of drie jaren tijds een glorieus werk van aan
vankelijke beschavingsorde verricht en zonder ophef, ma-
blijmoedig en tevreden over de resultaten van hun arbeid
zij voort het te doen, roemende den nu zoo fel en zoo boos
aardig aangeblaften man, die hen ertoe geroepen heeft,
gouverneur-generaal Van Heutsz.
sopraanstemHoe onzegbas
luid door de ïuime gewelvi
togenheid brengend.
We durven gerust verl
een van de beste van N<
zegge het maar
Komt het spoedig weer i
De he
Politiek. (men zi
van 11
zijne verkiezing in Ommen
zetten als een «prachtige
eenige persoonlijke ijdelheii
Standaard zou schuilen E
doet voorkomen, of in 191
door Kuyper met zijne an
kelijke en godsdienstige tv
gebracht als middenpuntei
verheffende beeldspraak zeg
aan liberale zijde) spelen i
daarbij denken aan de kol
fanatisme" (stel u voor
(met deze «haar" is bedoi
't woord". «Puur een rui
ten" was het enz., enz. Kv
keld candidaat". Wat moe
van het bijvoegelijk naamw
Kuyper een eenvoudig mi
over zich laat spieken al
Het is niet du delijk. Ma:
weer noodig schijnt de trou
poken, de toeleg om de w
door vrijzinnigen, die kei
de politiek juist willen v
fanatici, om daarna we
bedoeld heeftanti-kerk
maar weer de woorden 1
kerkelijk te drijven in d
hoofden in 1909 voor c
meen belang, burge: vred
Kuyper, die nu zich
op Lobman, geeft eene
eene herhaling worden
k worden ingeluid v
aclie, opnieuw moet
.Line luyden" beter k
laatst- afstammelinge va
het bestier des lands le
o; riieuw moet des Zwi
i ndJ innerlijk verdeel
own pauvre peuple. Dit
ïeer het waar is, dat t
door recht, en dat daar
of de zoogenaamde an
Kuyper niets heeft geds
'au zijn ware ideaal,
