244
Haarlem. Het Museum van Kunst-
Uit andere ge- nijverheid werd gedurende de maand
meenten. October bezocht door 452 belangstel
lenden. Uit de aan het Museum ver
bonden boekerij werden 215 boek- en plaatwerken naar
verschillende plaatsen van ons land in bruikleen verzonden
De aan het Museum verbonden school voor Kunstnijverheid
wordt thans bezocht door 140 leerlingen.
In het Museum zijn op het oogenblik twee tentoonstel
lingen geopendde eene bevat de ingekomen antwoorden op
de prijsvraag uitgeschreven door de Maatschappij van Bouw
kunst betreffende ééngezins-woningende andere omvat de
schetsen, ontwerpen, teekeningen en fotograf!ën van betim
meringen, meubelen en huisraad die sedert 1900 door de
heeren van den Bosch en Berlage te Amsterdam werden
vervaardigd. Beide tentoonstellingen zullen zeker de belang
stelling van het publiek en van de werklieden trekken.
De beide verzamelingen, die thans in het museum van
kunstnijverheid alhier tentoongesteld zijn zullen zeker in
ruime mate de aandacht trekken.
De verzameling schetsen, teekeningen en fotografieën, ont
werpen van de h.h. Berlage en van den Bosch, van meubelen
en huisraad geeft ons een overzicht van de nieuwere beweging
op het gebied der kunsten en ambachten, waarin genoemde
artisten ten onzent zeker eene voorname rol spelenzoowel
de interieurs als de onderdeelen ervan geven blijk van hun
goed inzicht en juisten smaak.
Dè tentoonstelling van ontwerpen en teekeningen der
ééngezins-woningen is Zondag a.s. nog geopend (in het trap
portaal van het museum) zij geven ons een overzicht omtrent
het streven om de arbeiders-woningen zoo sanitair en ruim
mogelijk te maken, opdat het oude spreekwoord oost, west,
thuis best" weer in eere hersteld worde en de ambachts
man voor niet te hooge huur en aangenaam en gezellig te
huis zal verkrijgen.
Zondag is het museum geopend van 104 uur.
Voor het Lighalfonds.
In de week van 1828 October wei-den de volgende
giften ontvangen
f 4.gecollecteerd door een gast op een partijtje ter
gelegenheid van het koperen huwelijksfeest van den heer
B.bus lighal f5.bus vreemdelingenverkeer alhier
f8.70 en een postwissel van f4 50, afgezonden van Bosch
en Duin" te Santpoort.
Hartelijk dankbaar voor het geschonkene, 't stemt het lig-
halfondsbestuur tevens tot hoopvolle tevredenheid, te ervaren,
dat zijn onlangs gedaan beroep op de menschlievendheid van
vereenigingen en particulieren in onze stad en hare om
streken reeds hier en daar weerklank heeft gevonden. Met
medelijden vervuld voor onschuldige slachtoffers eener treurige
ziekte, wier maatschappelijke toestand hen verplicht, af te
wachten, of men hen helpen zal.
Moge het zoo voortgaan met bovenvermelde gilten en het
getal menschen- vrienden zich uitbreiden, opdat het seizoen
19081909 voor velen dier tuberculoselijders, mannen,
vrouwen en kinderen, moge worden een dankbaar lighal
fonds -s eiz oe n.
In de week van 25 tot 31 October j.l. werd het lighal-
bestuur verblijd met eene gifte van f 3.50 van het bak-
kersgilde St. Hubrecht en een van f 11.77, opbrengst
eener collecte, gehouden bij gelegenheid van eene uitvoering
der zangvereeniging Polyhymnia. Hartelijk dankbaar voor het
geschonkene. blijft het bestuur voornoemd hopen op meer
medewerking om steeds meer patiënten te kunnen verplegen
van het getal dat geduldig, maar zielig op een beurt staat
te wachten.
Men moet geen behagen scheppen in overgroote beleefdheid,
want dat is een soort van bedrog
Eenige belangwekkende inisdrijfstatistierken. (III.)
Verhouding tusschen man en vrouw met betrekking tot de
misdaad.
Mannen.
Vrouwen.
Totaal.
Wreedheid gepleegd aan kin
deren en het stelen van kin-
30
70
100
Vergrijpen tegen eigendommen
van anderen zonder geweldple
ging (eenvoudige diefstal enz.)
81
19
100
Valsche munters
82
18
100
Allerlei misdaden (oproer enz.).
84
16
100
Moedwillig vernielen van een
andermans eigendom (brand
stichting enz.).
85
15
100
Misdaden van geweld tegen den
persoon (moord enz
89
11
100
Roof en afzetting (chantage, roof
op den openbaren weg enz.l.
90
10
100
Bedrog en valschheid in geschrif-
91
9
100
Misdaden tegen de zeden
(sexueele vergrijpen)
96
4
100
Inbraak in huizen (brandkasten
97
3
100
Op de 10.000 mannen zijn er 10 verdachten die los
rondloopen; op de 10.000 vrouwen zijn er 2. In een volks
menigte van 10.000 personen zijn er 6 verdachten die
losloopen. Onder deze verdachte personen zijn niet begrepen
reeds te voren veroordeelde personen, ook niet de lastige en
habitueele dronkaards, noch de prostituees, enz., die de
wetten gehoorzamen.
De verhouding van den misdadigen man en misdadige vrouw
in verschillende landen
Aantal veroordeelden van beide seksen
Naam van het land.
op
100 veroordeelden.
Vrouwen.
Mannen.
Totaal.
Engeland en Wales
18
82
100
18
82
100
17
83
100
16
84
100
14
86
100
11
89
100
9
91
100
Vereenigde Staten
9
91
100
8
92
100
Gemiddeld getal personen van allerlei ouderdom tegenover één
vakman, die een misdrijf heeft begaan.
1 Onderwijzer (van allerlei soort) op de
1 Predikant, priester, geestelijke, enz.
1 Rechtsgeleerde (rechters, advocaten,
notarissen, deurwaarders enz.)
1 Dokter (artsen enz.)
1 Verdachte persoon
Hieruit volgt dat het aantal boeven het midden houdt
156 personen.
786
1499
1577
1532
tusschen de wet en de wetenschap, want intellect is zeer
zeker noodig om een goed misdadiger te zijn.
De kans op vrijspraak.
De aangeklaagden voor de navolgende misdrijven hebben
de minste kans op vrijspraak.
Misdrijf: 0/o
Aanranding 97
Diefstal van brieven enz96
Bigamie93
Heiligschennis90
Huis- en winkelinbraak90
Inbraak89
Diefstal binnenshuis87
Bedrog87
Valschheid in geschrifte87
Kinderdiefstal83
Diefstal van paarden of vee83
Valsche munters83
Diefstal van een persoon (zakkenrollerij)82
Diefstal door een bediende82
Ontvangen van gestolen goederen (heeler)82
Moedwillige verwonding81
De aangeklaagden voor de navolgende misdrijven hebben
de meeste kans op vrijspraak.
Misdrijf
Manslag en doodslag53
Brandstichting 55
Meineed59
Intimidatie en molestatie (chantage en afdreiging). 63
Moord64
Poging tot moord68
Dooden en verminking van vee70
Wreedheid aan kinderen74
Verbergen van de geboorte van kinderen74
Oproermaken74
Roof met geweldpleging75
Bedrog in kantoorboeken ter verrijking75
Frauduleus bankroet75
Slechts in één geval op de 336 inbraken gebruikt de
inbreker geweld bij wie hij inbreekt, want de inbreker is
meer op zijn hoede om zonder letsel na ontdekt te zijn wi
te komen, dan dat hij tijd heeft om nog verzet te plegen.
Daarbij zijn de meeste misdadigers van nature lafhartig.
Van 9 uur 's avond tot 9 uur 's ochtends komen op do
100 inbraken 12 voor tusschen 9 uur en 12 uur, 13 tus
schen 122 uur, 41 tusschen 24 en 34 tusschen 46
uurvan 6 uur tot 9 uur is een tijd waarin niet ingebro
ken wordt.
Van de 100 inbraken verschaffen de inbrekers zich toegang
tot een perceel als volgt: 7 pet. met een valsche sleutel,
19 pet. door een deur of tuimelraam, 72 pet. door een
raam en 2 pet. door een kelderraam.
Ingeslopen wordt en hebben diefstallen plaats: 16 pot.
68 s' morgens van 8 10 u. 2 pet., van 101 u. 2
pet., van 14 u. 16 pet. van 4—7 u. 31 pet. van 7
u. 33 pet., dit zijn de toonbank- en ladelichters enz. over
dag; daarbij moet opgemerkt worden dat het hooge percentage
van 7 9 uur de tijd is waarop diners plaats hebben.
{Wordt vervolgd.)
2«' jaargang
FEUILLETON.
Geestesvergift.
De heer E van Dieren, arts, wijst in een uitvoerig artikel
in de Telegraaf op het gevaar voor psychische besmetting,
dat er schuilt in het voortdurend prediken van haat tegen
bepaalde personen en autoriteiten en in de stelselmatige
ondermijning van het gezag, zulks in verband met de kwestie
van het drievoudig ontslag te Amsterdam.
Van dit artikel heeft de N. Crt. het volgende overzicht
gegeven
Aanhalende de woorden van TroelstraVoor verseheidenen
heeft het socialisme den borrel vervangenhet gevoels
socialisme, de prediking van haat tegen bepaalde personen
en autoriteiten, het werken op oogenblikkelijk succes, op de
lach- en traanzenuwen, dat alles is voor menig naar over
prikkeling snakkend proletariër een heilzame verkwikking.
(Van leed en strijd, pag. 67) meent de heer v. D. dat die
woorden vrijwel (dus niet geheel 1) van toepassing zijn op
wat in Amsterdam bij voortduring valt waar te nemen. Ik
ken er bij hoopen zegt hij die iederen avond hunke
ren naar de hatelijke lectuur, welke in het blad van «de
partij" geregeld te vinden is, die daarnevens iedere week
nog een buitengewonen prikkel noodig hebben, waarvoorde
redactie van het vakvereenigingsblad PrinsenhofVolksonder
wijzerVolksschool enz.) te zorgen heeft, en die dan boven
dien nog tal van vergaderingen bijwonen, waar ze door een
of ander grooter of kleiner kopstuk in het gewenschte hu
meur" worden gebracht.
De heer Troelstra stelde het voor, als zou zulk een „kunst
matige, kwnsierevolutionaire opwinding" alleen tieren op den
bodem, die het gevolg is van den langen werkdag!
Het is echter van algemeene bekendheid, dat de overgroote
meerderheid onzer gemeente-beambten en -arbeiders zich niet
„dood werkt" ja zich zelfs niet „druk maakt"; bovendien be
hoeft men slechts weinig aan zielkunde gedaan te hebben, om
te weten, dat de vatbaarheid voot psychische infectie (want
daar géét het om), die bij de z.g. ner veuzen gevonden wordt,
niet alleen dddrdoor, d.w z. door overmatigen arbeid, ontstaat.
Tal van factoren zijn hierbij van invloed: de een heeft zijn z g.
zenuwzwakte te wijten aan zijn ouders of voorouders (die zich
bijv. aan drankmisbruik schuldig maakten), de ander aan zich
zelf (bijv. en dat komt, helaas, héél dikwijls voor door
het toepassen van de zenuwverslindende middelen, die aanbe
volen worden ter beperking van het kindertal); ook de voeding
kan een zéér ongunstigen invloed hebbenzoo kunnen zich in
allerlei meelbevattende voedingsmiddelen, zooals rogge, tarwe,
maïs., enz., bij ondoelmatige behandeling vergiften vormen, die
het zenuwstelsel en daarmede den zetel van de ziel ziek maken
of belangrijk verzwakken, en het is de vraag of de wijze, waarop
het hoofdbestanddeel van het dagelijksch brood behandeld
wordt, ons wel altijd daartegen vrijwaart.
Deze nerveuzen geraken nu ozoo licht onder de bekoring
van wat door Troelstra zélf genoemd werd: prediking van
haat tegen bepaalde personen en autoriteiten," en zulks
geschiedt Let gemakkelijkst, als er velen bijeen zijn!
Zoo liet de «leider" Troelstra zelf in 1903 zich meesleuren
in het z.g. «anarchistische avontuur"; ja, waarlijk, hij zelf
bleek toen niet meer opgewassen tegen het «prediken" en
de »leuzen" van de anarchisten, met wie hij dan ook be
loofde «schouder aan schouder" te zullen staan en nog
wel tot aan de tanden toe gewapend 1 tegenover de dito uit
geruste bourgeoisie.
De schrijver noemt het opmerkelijk dat. dezelfde man,
die een dergelijke prediking het hardst afkeurt, en zich bij
voortduring mede onledig hield en houdt, betgeen hij met tal
van citaten van Troelstra staaft.
Als mijn lezers zoo gaat hij voort al dien „revolutio
nairen bombast", al die van „wreedheid, zelfzucht, diefstal,
moord, hongerdood" en daartegenover van „haat, wraak, heiligen
strijd en bloed" (maar vooral van galoverloopende zinnen
doorworsteld hebben, dan zullen zij zich verbazen, als ik hun
mededeel, dat de auteur Pieter Jelles Troelstra op een andere
bladzijde van zijn brochure de volgende bewering ten beste gaf:
„Acht de liberale bourgeoisie zich gerechtigd een mensch, die
tegen de zeden handelt, daarvoor te straffen... het socia
listische proletariaat zal zich niet als zederechter
over zijn medemenschen opwerpen."
Schrijver verwondert zich over dergelijke dingen niet meer,
maar betreurt ze daarom wel. Hij beseft maar al te goed,
dat de «naar overprikkeling snakkende" nerneuzen door
dergelijk geestesvergift, dat ze ten onrechte als een heilzame
verkwikking" beschouwen, nog véél vet der van streek ge
raken, en er allicht door tot daden verleid worden, waaitoe
zij in norna'ien toestand onmogelijk zouden kunnen besluiten,
daden, die.... de achterlijke bourgeoisie nog altijd beschouwt
als zijnde niet in overeenstemming met de heerschende «zeden"
en die zij dus niet zal mogen dulden en zeker niet op
den duur.
Dergelijk geestesvergift w ordt tegenwoordig, helaas, op allerlei
manieren in dag-, week- en maandbladen, in romans, op het
tooneel, in vergaderingen, cursussen, meetings ja, waar al
niet? ruimschoots verspreid; zelfs de jeugd moet er op
aanraden van mevr. Roland Holst reeds vroeg kennis mede
maken; deze dame verheugt zich dan ook over 'n opgroeiend
socialistenkroost, dat er van kindsbeen af mee doortrokken werd!
Onlangs is door de sociaal-democratische onderwijzersvereeniging
een brochure uitgegeven, gericht tot de cede-landscbe arbeiders.
Zij bevat méér zenuwvergift, dus méér geestesvergift, dan er in
een jaar tijds in de delftsclie spirituslabriek bereid kan worden;
maar zij bevat bovendien de afdoende bewijzen, dat de menschen,
wier geestestoestand door mij geschetst werd, slecl ts op de vei
lige gelegenheid wachten, om de aan hun zorgen toevertrouwde
kindeizieltjes op de door mevr. Holst gewenschte manier te
gaan bewerken.
Het publiek mag daaromtrent wel eens het een en ander ver
nemen.
Zoo kan men in het schotschrift lezen, dat, volgens de op
vatting van deze S. D. O. V -era, onderwijzers, zooals zij zijn,
het niet met hun geweten kunnen overeen brengen een kind te
leeren, dat het zich bij ijverig en volhardend streven kan „op
werken", d w.z. een plaats kan veroveren op een hoogere trap
van de maatschappelijke ladder.
Zij vinden het namelijk noodig, dat een arbeiderskind „niet
open en onbevangen de wereld inziet"; en daaronder wordt
verstaan, dat het dus reeds op de schoolbanken moet leeren
begrijpen dat de „groote massa gedoemd is op de laagie te
blijven, waar zij staat", ja, dat velen (alléén de arbeiderskinde
ren? vraag ik) door de oeconomische ontwikkeling omlaag
gedrukt worden.
Door sommigen is wel eens de vrees uitgesproken, dat
onderwijzers met dergelijke begrippen ongeschikte opvoeders
zouden zijn. Wie zooiets waagde te zeggen, kreeg er van
langs; en tot slot werd hem zalvend toegevoegd: «Vrome
broeder, wij vallen den kinderen niet met dergelijke kwesties
lastigdaarvoor hebben wij te veel respect voor de kinder
ziel wij geven het kind alleen wat des kinds is."
Met dergelijke phrases kunnen zij na het verschijnen hunner
brochure echter niet meer voor den dag komen; géén hunner
kan thans meer ontkennen, dat zij het er, al beoogen zij wel
licht anders, feitelijk op aanleggen, de kinderzielen omlaag te
drukken, te bezoedelen met hun ontevredenheid, haat en afgunBt,
en de fut er uit te redeneeren; ja zeker, zonder dat ze dit zelt
inzien (ik voer dit tot hun excuus aan) leggen zij het erop
uén om lijnrecht tegen het christendom in, den kinderen het
beste te ontnemen, den lust tot streven, tot omhoog werken,
de zucht om ie woekeren met de geschonken gaven, den plicht
om te trachten het ontvangen talent te vermeerderen.
Ziedaar, welk geestesvergift zelfs aan de schoolgaande kinderen
zal worden toegediend, ais de autoriteiten niet doortasten en
niet. gesteund worden door allen, die tot dusverre vrij ble
ven van de psyBische besmetting, welke ik in dit artikel beschreef.
Hoever de zielsziekte reeds is voortgeschreden, blijkt wel
het best uit het laatste nummer van De Nieuwe Tijd.
De socialistische «dichter" Gorter meent daarin te kunnen
aantoonen, dat zelfs de geboden van zelfopoffering, eerlijkheid
en trouw niet gelden tegenover «den vijand der klasse!"
Deze waan gelijkt precies op de heksenwaan uit de middel
eeuwen. Toen kwam 11e kwaad uit den duivel, thans komt
alle kwaad voort uit «het kapitaal."
En wét is er aan te doen?
Niemand mag er licht over denken, iedereen moet er zijne
familie, zijne kinderen vooral, voor trachten te beveiligen
Wie er toe in staat is, die moet er tegen te velde trekken,
gewapend met „de rede." Dat deden de geneesheer Jan Wies,
en de predikant Halthasar Bekker, die in hun tijd eveneens
tegen de heksen warenEn ze hebben succes gehad
In die dagen waren er nog geen journalisten; anders zonden
die een machtigen invloed hebben kunnen uitoefenen. Dat zij
thans niet hun plicht verzuimen!
Op de autoriteiten rust een moeilijke taakeen groot deel
van de gemeentebeamhten en arbeiders zijn aangetast; deze
menschen zijn wel degelijk als zieken, als geïnfecteerden te be
schouwen, aan wie men zooveel mogelijk gelegenheid tot herstel
moet geven; het stellen van een paar schrikwekkende voor
beelden kan echter noodig blijken! Toen op een plaatsjein
Duitschland een zelfmoord epidemie onde de meisjes beerschte,
faalden alle middelen; eindelijk dreigde men de lijken ontk'eed
te zullen tentoonstellen; en toen dit eenmaal gebeurd was,hield
de epidemie plotseling op.
Het is reeds al te lang met z g. goedheid, met afwachten
struisvogelpolitiek, vergoelijking enz geprobeerd en do toe;t:
is hoe langer hoe ernstiger geworden. De autoriteiten zier
thans inen dat zij niet voor kras ingrijpen terug zul h'
zen, is eveneens gebleken.
Misschien zoo besluit de hee- rn Dieren zijn likci-
is zulks als een reden te beschcvoor nog eens én 1
zacbtkens te behandelen, mits... - uetrokken parui
middels onder invloed van de ondervonden emotie dutdelj)
bewijzen van herstel hebben vertoond. De waarschuwinp
erbij gegeven moeten worden, dat in het vervolg niet c 1
van de «zieken" op een dergelijke behandeling uoov
te rekenen.
Maar is die voorwaarde niet vervuld, dan lac men zit-
door de «gevoelsargumenten" niet van de wijs ringen
Prijs per
halfjaar f 1
hij vooruit!
taling.
Prijs per
nummer f O
Mededeelinger
Het auteursrecht
Bij dit nummer
Wi
Aan de lezers. het
sed
aan de redactie van ons
Agenda
Co
dap
Hermine Scholten, zanj
J. A. W. Dabmen, vio
Villa «Erica," Ho
November, 1012 v. n
ling van foto's, ingezon
Sociëteitslokaal
Zaterdag 14 November
wone algemeene vergad
Ingevolge raadsbeslui
meente-ontvanger, behal
veen, gedurende de maa
en December te Bloemt
iedere week, van des v
het kantoor van den
gevestigd in het ver!
den Inspecteur van Pi
Dloeiricrimaal?)Ciaen "weg,
Zondag 15 Novembe
Café Neuf, Groo
van 812 uur, Di
introductie.
Café Brinkman
Repetitie van De Melk
Heden Zaterdag ge
Concertzaal «D
uur. Concert Flescb
Woensdag 18 Nove
Van Vlader acken en 1
Concertzaal So
dag 26 November L
Reddingius. Begeleidin
Schouwburg Ja
2 uur, De Kleine Lor
Zondag 15 Nov. 8
Dinsdag 17 Nov. 1
Royaards en Stumpff
Zaterdag 21 Nov. I
Madame Sans-Gène.
Voetbalwedstr
den Haag, 2 uur, Sp
2 e klasse Edo R.
Reserve le klasse;
Museum van I
gelegen". Dagelijks
tentoonstelling van i
ontwerp teekeningen
H. P. Berlage en Jac
het bestaan van 't
Veilingen
Zaterdag 14 1
ouds het Raadhuis",
Dinsdag 17 No
Hotel «Van ouds hi
Donderdag 1£
te Zandvoort
Zaterdag 21 1
in Aerdenhout
Maandag 23
«De Weijman" te
Dinsdag 24 N
Hotel «Van ouds
De wjisgeeren heb
.j kundigen meenden,
Binnenlandsch
overzicht.
overledene was al
waardigste magistr
