Onderwijs- en Godsdienst.
Vervolg.)
We wezen er reeds op, dat onze regeering bezig was aan
de wenschen der katholieken in België tegemoet te komen,
toen de opstand uitbrak, 1830. Bij ons volk kwam in dejaren
van 18301840 een beweging op om het godsdienstig bewust
zijn te verlevendigen, 't Spreekt vanzelf dat die beweging zich
ook in politiek deed gevoelen.
Zoo zien we dus het nederlandsche volk staalkundig in twee
kanpen verdeeld. De vrijzinnigen onder Thorbecke stelden
alle godsdienstige gezindten voor de wet gelijk. Zij gunden
aan ieder in godsdienstig opzicht, wat hem toekwam en waren
voorstanders der openbare school. Daartegenover stonden de
anti-revolutionnairen onder Groen van Prinsterer. Zij wilden een
school buiten inmenging van staatswege, geheel ingericht
overeenkomstig de leerstellige eischen van elk kerkgenootschap,
waartoe de ouders der leerlingen behoorden. De Grondwet
van 1848 nam het beginsel van vrijheid van onderwijs op.
Dr. VasBau, een bekend paedagoog van die dagen, zei„ver
stand en hart werden voorwerpen eener armzalige speculatie".
„De schoonste parel van 's konings kroon, de roem en
het sieraad van Nederland en de zedelijke kracht van het
zelfstandig volksbestaan der Natie werd vernietigd" sprak de
synodale commissie der ned. hervormde kerk in 1848
Steeds meer werd er geëischt. De wet-Kuyper bracht in
1905 weer meer subsidie, den toestand, dien we nog hebben.
En is die zoo mooi om er bij neer te zitten? De niet-vrijzinnigen
zullen niet rusten vóór er is wat zij noemen volledige gelijk
stelling, (ook met de waarborgen?) En dan nog niet. Is 't niet
duidelijk gezegd, nu 1/3, maar 3/3 moet 't worden, bijzonder
onderwijs regel, openbaar uitzondering. Laten we 't spookbeeld
verbrokkeling van schooltjes, duurder en slechter onderwijs,
meer verdeeldheid maar weer niet voorhangen. Onderwijzers,
gij hebt u een nederigen werkkring gekozen, niet rijk aan
vooruitzichten, maar schoon is uw laak. Houdt door.ernstigen
arbeid, door toewijding, de openbare school hoog. Laat zij
door uw werken, de plaats innemen, die haar toekomt.
Wat al schotjes en schutjes in de samenleving ons volk
verdeelen, mogen de kinderen ten minste vereenigd blijven,
als kinderen van één volk, van één vaderland, op één school,
de openbare school.
Werking wet-Kuyper.
In het afgeloopen jaar zijn 84 openbare onderwijzers op
wachtgeld gesteld.
De regeering erkende het recht het godsdienstonderwijs
door godsdienstleeraren aan schoolkinderen te geven. Daarom
werd bepaald, dat bepaalde uren daarvoor bestemd zouden
worden en schoollokalen, desnoods verwarmd en verlicht, be
schikbaar waren. Een vraag is 't of van die gelegenheid overal
met de meeste belangstelling gebruik gemaakt werd. Krachtige
pogingen de koninklijke sanctie aan de wet te onthouden.
300.800 protestanten verklaarden een school met den bijbel
te wenschen, ook 164.000 katholieken verzochten geen koninklijke
bekrachtiging. We weten de bekrachtiging kwam. Geen wonder
dus, dat ook nü 1878 de openbare school godsdienstloos werd
verklaardook al wist men, dat 't begrip neutraliteit verkeerd
was. Minister Mackay stelde in 1889 voor om te helpen aan
den schoolstrijd een einde te maken, aan de bijzondere scholen
een rijksbijdrage toe te kennen. De wet werd aangenomen.
Lohtnan vulde de wet in 1895 in met toekenning der subsidie
ook bij vacatures. Borgesius bracht in 1901 ook een bijdrage
voor de gebouwen. Nog was 't niet uit. Er was ontegenzeggelijk
gi-oot succes en dat prikkelt.
De nieuwe schoolwet van 1887 was een gevolg der nieuwe
grondwet. Het tegenwoordig artikel 35 gaf aanleiding tot veel
strijd. De anti-revolutionairen meenden, dat in het woord
„christelijke" niets anders was te zien dan een bedriegelijke
leuze, een christelijke decoratie. De wet van 1887 met haai
beginsel van vrijheid en 't opleggen der verplichting op de
openbare school christelijke en maatschappelijke deugden aan
te kweeken, bracht dus lang geen rust. Sinds 1862 begonnen
de anti-revolutionairen met de katholieken eenstemmig sub
sidie te eischen. Om de zaak kracht bij te zetten werd er een
soort godsdienstige beweging van gemaakt. Men beweerde dat
de openbare school godsdienstloos was. Minister Kappeyne
van de Capello kwam in 1878 met een ontwerp-wet. Subsidie
werd er niet in voorgesteld, evenmin van 't gewraakte artikel,
33 nu 35. Daarentegen werd duidelijk uitgesproken, dat neu
traliteit niet bestaat in 't verzwijgen van alles, waaromtrent
sommigen een afwijkende meening hebben op godsdienstig
gebied. Het noemen van den naam God, Christus, ook niet
't bespreken van een feit kan strijdig zijn met den eerbied
verschuldigd aan de godsdienstige begrippen van andersden
kenden, maar de vorm, de toon, waarop dit geschiedt, kan
krenken.
Kinderstudie. Dr. Q. Wayenburg, privaat-docent in
paedologie aan de Universiteit te Amsterdam, is voornemens,
ook voor onderwijzers, wekelijks een college te geven in de
kindei psychologie met hare experimenteels toepassingen.
Het Nederlandsch Onderwijzers Genootschap bezit sinds
jaren een commissie voor kinderstudie waarvan de heer
Th. Lancée te Amsterdam gedelegeerde van het hoofdbe
stuur is.
Nederlandsche Politiebond.
Politie. De 51ste vergadering der provinciale
afdeeling Noord-Holland, van den Alge-
meenen Nederlandschen Politiebond, zal gehouden worden op
Vrijdag 28 Januari 1910, des middags ten 12 uur, in hotel
Brinkmann, op de Groote Markt te Haarlem.
Te behandelen punten
Opening der Vergadering.
Goedkeuring notulen vorige vergadering.
Mededeeling ingekomen stukken.
Verslag afgevaardigde ter algemeene vergadering.
Voorstel van een lid te Hilversum, inzake onderschei-
dingsteeken, bij het verkrijgen van het gewoon diploma
of dat met aanteekening.
Voorstel tot het nemen van een renteloos aandeel in
de dit jaar te Scheveningen te houden Internationale
Politiehonden wedstrijd
Verslag der Commissie, in de vorige vergadering benoemd,
om op audiëntie te gaan bij Z.E. den heer Commis
saris der Koningin in deze Provincie
Behandeling van een schrijven van de Afdeeling Zuid-
Holland inzake het redigeeren van het Bondsorgaan de
Nederlandsche Politie
1
2.
3.
4.
5.
7.
9. Sluiting na rondvraag.
Het Bestuur zal ten li1/» uur v.m vergaderen en zal trach
ten een spreker te doen optreden.
Aller opkomst dus zeer gewenscht.
Namens het Bestuur,
Secr -Peuningm.
A. Lokerse.
AchillesBloemendaal II.
Sport. Met een sterk elftal toog B.V.V. II 1.1.
Zondag 9 Januari naar Velsen. Achilles
was de geduchtste tegenstander en dit bleek, toen ons doel
al dadelijk bestookt werd en de keeper iets te verwerken
kreeg. Achilles was in 't begin de sterkere en weet weldra
zeer gelukkig te doelpunten door een schuiver die in een
gat sprong en zoo omhoog vloog dat De Vries, daarop
niet bedacht, kon visschen. Maar 't duurt niet lang of de
stand is gelijk. Dan volgt een periode, waarbij Achilles zoo
goed als ingesloten is, hoewel het soms enkele gevaarvolle
uitvallen ondernam. Maar de beide backs Kemper en Boskamp
zijn in actie, zoodat 't niet gemakkelijk is, door hen heen
te komen. Zoo wordt doorgespeeld en toen er gedraaid werd
was de stand 3 1 voor B.V.V. II geworden. Bloemendaal
speelt nu met den sterken wind achter. Toch wordt Achilles
veel beter en veel woester. Daardoor kreeg Bloemendaal's
achterhoede handen vol werk, maar in de felheid van 't spel
ziet Achilles den goal niet en ettelijke ballen vliegen zoo
naast en over 't doel. Toen wist de voorhoede van Bloemen
daal nog een puntje te maken. Gevaarlijker dan ooit komt
Achilles opzetten. Een voorzet van den rechter wing éen
Achilles-speler ongedekt voor doel en intrappen is 't werk
van een oogenblik. 't Blijft dan een tijd lang 4"2, totdat
Van Riessen met een zachten schuiver in den stand verande
ring brengt. Gelukkig dat 't spel gauw gedaan was want
in de laatste minuten nam Achilles een bonding aan, alsof
ze gelijk wilde maken, en indien de tijd, die nog te spelen
bleef langer was geweest, dan zou Bloemendaal II niet met
een 52 overwinning naar huis zijn gekeerd. Bij B.V.V.
waren vooral Stals, Boskamp, Voet en Kemper schitterend,
terwijl de overigen in goede conditie waren.
Programma a. s. Zondag 16 Januari.
's Morgens 10 uur B.V.V. IllH.F.C. VII (eigen terrein),
's Namiddags 2 uur B.V.V. IIVitesse (friendlygame, eigen
terrein), 's Namiddags 2 uur B V.V. IHollandia (te Hoorn).
De trein naar Hoorn vertrekt 11.30, supporters!
X.
Tijdschriften.
Inhoud
No. 2:
van De Auto van 13 Januari
Off. med. van de N. A. C. Hoe moet een ge
bruikte wagen voor den aankoop worden onderzocht? Uit de praktijk
van den automobilist. De torpedo carrosserie. - De nieuwe automobiel
Bayard-Cldment. Onontplofbare tanks. De 9de Belgische Salon. De
dood van Delagrange. Automobielkalender. Mntorwielrijden Off. med.
van de N. M. V. - De regeling van den motor. Brief uit Afrika. - Van
hier en daar. Vragenbus voor motor wiel rijders. - Handels- en Finaucitele
Mededeelingen. Allerlei. Correspondentie.
Karaktervorming is geen
Wetenschappen, weelde, door peinzende philosophen uit
gedacht, doch een noodwendigheid. Het
geweten moet ontwikkeld worden, want een gezond geweten
is het voornaamste prod iet der opvoeding. Aangeboren is
het niet, ten minste niet in zijn volkomenheid. De opvoe
ding der ouden koos zich, in 't bijzonder volgens de
Stoicijnsche leer, het geweten tot richtsnoer. Evenzo/Tl-
christelijk-religieuse opvoeding. Het geweten van onze je'
(vooral in de hoogere standen) is hier en daar te wëini,
of verkeerd gevormd. Of dit orgaan wordt ongevoelig f
er sluipt een grenzenloos egoïsme binnen, dat gevaar oplei».
voor den staat, óf het lijdt aan hypertrophic en sukkelt ij
overspannen altruïsme, waardoor het voor den staat even
gevaarlijk wordt.
De tweede ideale taak, die met meer bewustheid ten uit
voer moest worden gebracht, bestaat hierin, dat men d
jeugd een bezit schenke van groote waarde, niet alleen i-
goede, maar ook in slechte dagen, ja zelfs tot in den dood.
Het opvoedingsmateriaal voorheen zooveel kleiner dan
thans, werd vroeger beter geassimileerd, ging in vleesch en
bloed der leerenden over. Om een gewone uitdrukking te
gebruiken: men bezat in schijn minder, in werkelijkheid
meer; „men had wat in voorraad". Zoo geniet men meer
van eenige fraaie voorwerpen, die men zich door spaar
zaamheid en geduldigen arbeid kon aanschaffen, die men
zelf liefdevol rangschikt en in de woning verdeelt dan de
milliardair geniet van een geheel museum met kostbaar
heden, welke een geleerde voor hem bijeengezameld en een
stoffeerder gerangschikt heeft.
De vrucht van de hedendaagsche opvoeding is dikwijls
een mat, haast weerzinwekkend ,,nil admirari". De vrucht,
van een goed begrepen opvoeding moet echter die stille
hoogschatting zijn, welke Goethe aanprees, die voorname
berusting en gelatenheid, die zoo weldoend te voorschij-
treedt uit de biographieën van groote mannen en die alleen
ontstaan kan uit de vertrouwdheid met de beste boeken
der wereldlitteratuur. Moderne menseken zullen bezwaarlijk
op de gedachte komen, in kommer en strijd troost te zoeken
in de werken van een Cicero of een Seneca. Maar gevoel
volle brieven en gedenkschriften, ja, zelfs de spreuken op
de muren van oude gevangenissen leggen getuigenis af van
den grooten troost, dien gewezen grootheid eens schonk aan
sterke zielen. De jeugd is de tijd, waarin men vriendschap
sluit voor het leven. De hoogere opvoedingsinrichtingen
moeten ons van vrienden in eigenlijken en figuurlijken zin
voorzien, want zij moeten ons vol teederkeid en geestdrift
stemmen voor hen, die in de eerste plaats onze vriendschap
verdienen voor alle groote mannen uit het verleden. Met
ons lief, met ons leed, met onze geestdrift, met onzen twi|
fel treden we dan moedig nader tot de onsterfelijken, tot
de leiders van zoovele geslachten, die ook ons hun wijsheid
en liefde niet zullen onthouden. Alle werkelijk groote men-
schen hebben de jeugd innig liefgehad en zijn door het
opkomend geslacht op aandoenlijke wijze vereerd. Hoe ver
drongen zich de leerlingen om Socrates, hoe juichten dc
studenten Schiller toe, hoe klommen ze op ladders, om ge-
loovig naar Ruskin te luisteren. De jeugd kan en mag
philosophen en dichters niet ontberen. Waar zij ontbreken,
is strafbare roof gepleegd aan jonge zielen.
Maar ons leven, dat op praktische doeleinden is gericht,
drijft onswij hebben geen tijd te verliezen. De nijvere
kultuurmensch zou gaarne spoedig heel veel meeleeren en
meegenieten, doch moet met smart het beste aan anderen
overlaten.
f [litDie Zukunft)
Niet degeen die weinig heeft, maar die meer verlangt, is arm.
Herald of the Golden Age.
*argang.
- MMBB
Een nieuwe uitvinding, welke vooral bij banden-punctures zeer geapprecieerd zal worden, omdat tnen dan de motor kan
laten loopen om den hoorn in werking te brengen en daarbij door 'n dansje den tijd zoekbrengen. Ook op lange tochten
kan men zich onderweg dan eenige oogenblikken verpoozen. (De Auto).
gens de gelegenheid tot karaktervorming zoo ruim voorhanden
is als in den dagelijkschen omgang.
In een steeds wisselende omgeving van menschen en din
gen leeft het kind in in de levensgewoonten, zooals die sinds
overoude tijden naar zedelijke en godsdienstige beginselen zijn
geworden en die 's menschen verhouding tot den medemensch
en de omgevende natuur aangeven Zonder eenige methode
grijpt het kind wat tot hem spreekt nm onder voortdurend
gevaar voor mistasten met behulp van steeds herhaalde terecht
wijzingen van ouderen geleidelijk een eigen plaats te gaan
innemen. Op elk gebied leert het kind ook voortdurend van
ouderen, zonder dat een der partijen zich daarbij als leerling
of schoolmeester voelt.
Zoo ontwikkelen zich in een kind de eerste begrippen
omtrent samenhoorigheid reeds enkel door zijn verblijfin den
familiekring
Het deelt daar alle voordeelen, maar moet ook het zijne
bijdragen om het welzijn van de anderen te bevorderen 't Is
dan ook niet goed denkbaar, dat er een goed staatsburger zal
groeien uit een kind, dat thuis niet geleerd heeft zich ordelijk
te gedragen en waar noodig een handje uit te steken.
Eiken morgen zien wij tal van betrekkelijk jonge kinderen
spelende makkertjes voorbijgaan, om met ernst en toewijding
nog kleiner dreumessen naar school te geleiden. Wanneer wij
daarbij constateeren, dat heel dat jeugdig troepje geregeld be
houden aanlandt, dan zien wij dat onder den drang van be
hoeften en toestanden het jeugdig familielid zich zonder
schoolsche leering of tucht tot een werkzame en zorgvolle
persoonlijkheid ontwikkelt.
Mits maar geen plagerij of exploitatie in het spel zijn, vindt
het kind zulke aan hem gestelde eischen heel billijk, zelfs
aangenaam; want wie herinnert zich niet hoe in zijn jonge
jaren voor het eerst de een of ander oudertaak aan zijn zorgen
Werd toevertrouwd en hoe hij volgaarne het spel staakte om
het in hem gestelde vertrouwen te rechtvaardigen
Thuis is er ook geen sprake van dat ziekelijk zoeken naar
den aanleg van het kind; die aanleg vertoont zich ongezocht,
waar ieder zoover doenlijk mag verrichten wat hij graag wil.
De ouders zullen de kinderen hierin laten begaan, omdat ieder
het best doet wat hij het liefst doet en de familie daarmee
het meest is gebaat.
Zoo komt elk kind als individu thuis het best tot zijn recht.
Het kind is daar ook omgeven door menschen van verschil
lenden leeftijd. Naar mate het hun gedachtengang leert volgen,
gaan allerlei tradities onbewust op hem over. Tevens ondergaat
het den kalmeerenden invloed van de grootere ervaring en
de rustigere levensgewoonten van ouderen
Ook voor zijn verantwoordelijkheidsgevoel is de betrekkelijke
vrijheid, die het kind thuis kan genieten beslist bevordelijk.
Ik meen hier met vrijheid niet speciaal ontspanning en rust,
veel minder bandeloosheid, maar vooral de gelegenheid om
zich bezig te houden met datgene, waartoe het kind zich
krachtens zijn aanleg of begeerte voelt aangetrokken. Bij het
ontwikkelen van zijn liefhebberijen, het studeeren of het ver-
leenen van vrije hulp thuis zal het kind zich van eigen kraebt
bewust worden. Ouderliefde en de geestelijke verwantschap der
ouders zullen dit waarschijnlijk bevorderen. Ook is het bij
minder goed geëquilibreerde naturen wenschelijk, dat conflicten
zich voordoen, alvorens het kind de kracht of de macht heeft
om groote schade aan te richten. Van de ouders en familie
leden is meer dan van iemand anders te verwachten, dat zij
het kind als het ware instinctmatig de grenzen zullen wijzen,
die de samenleving met anderen aan zijn willen en handelen
stelt; immers zijn zij zelf degenen die direct en indirect het
zwaarst getroffen worden door eiken lateren misstap van hun
kind.
Tusschen een zoo krachtig mogelijk ontwikkelen van d®
individualiteit en een zoo duidelijk mogelijk doen eerbiedigen
van de rechten van anderen, zal het verantwoordelijkheids
gevoel zich thuis het geleidelijkst ontwikkelen.
Uit het voorgaande blijkt, dat zoowel het huis als de school
eigenaardige voordeelen voor de opvoeding biedt en dat bet
er meer op aankomt elk afzonderlijk naar waarde te schatten
dan ze te willen verwarren of een van beide over het hoof»
te zien. (Wordt vervolgd.)
Prijs pt
halfjaar f
bij voorui
taling.
s pi
nummer f
Mededeeling
Hot auteursrecht
Bil nummer bt
EEI
Agenda. Za
Jai
den Kennemer Kring ii
Hotel Van
Ma n d ag 24 Jan
T.-h kiesvereeniging »t
Zondag 23 Janui
de tlenibrug.
Zondag 23 Jani
Terrein aan der. Schot
Schot
Zaterdag 22 Janv
Botterdamsch T.ioneel
rouwen, blijspel.
Zondag 23 Jan
Gezdschap, dir. Janmt
Donderdag 27
oiling. N V. Het T<
Ilenri de Vries. John
Zaterdag 29 Jai
Set klokje van den Klu
Rolschaatsenbaan.
Zaterdag 2 2,
a n u ar i, 8 uur. 1
Zondagmiddag van 2-
So e i e
Vrijdag 28 Jan
de Haarlemsche afdeel
der Toonkunst. Elias,
Ho
Vrijdag 28 Jani
der Provinciale afdeeli
Hederlandscben Politie
De
De eedsquestie bew
juiste beoordeeling va
Het hooge ethisch
wordt o. i. te weinig
schennis, wanneer iet
de woorden der wet
gezindheid in het ha
lmachtig".
Overigens komt o:
van bet vonnis juist v
1 et woord gezindheid nil
-.3 beteekenen, gezindte
geletterden duidelijk ei
zij beredeneert niet, c
161 wetboek van s
godsdienstige gezbidh
gezindheid kan beteel
digen zin, zonder de i
Volgens het steed
Stads-Editie heeft De
een blad dat wij niet
critiek op dezen ka
zwaartepunt ligt en
-loor die opmerking
volgens het citaat i
stond er: de getu
wijze hunner godsdie
onjuiststonden die
bet wetboek van burt
wetboek van strafvc
stafzaken blijkbaar 1
in burgerlijke zaker
dat elk kerkgenootsC
verklaren voor zijni
