Zijlstraat 85. Tel. 1057.
Joh. M. SCHMIDT
Prismakijkers,
HAARLEM.
van Zeiss, Busch,
Goerz, Hensoldt
Agenda.
BLOEMENDAAL.
Zondag X Januari, 21/,—4'/. mir. Hotel Duin en Daal.
Matinée.
Dinsdag 3 Januari, 8 uur. Concertzaal van „Rust
hoek". Korte Kleverlaan hoek Bloemendailsche weg.
Bioscoop-voorstelling door Albert-Frères uit Haarlem.
ƒ0.75, ƒ0.50.
Woensdag 4 Januari, 8 uur Vergaderlokaal „Maranatha",
Christelijk Nationale Werkmansbond. Vergadering. Be
langstellenden zijn welkom.
Donderdag 5 Januari, 8 uur. Concertzaal van „Rust
hoek". Soiree-amusant John Donati, met medewerking
strijkkwartet „Rap" uit Haarlem f 0.50.
HAARLEM.
Koloniaal Museum. (Paviljoen.) Dagelijks geopend van
10—4 ure.
Museum van Kunstnijverheid. (Paviljoen.) Dagelijks
geopend van 104 ure.
Gemeentelijk Museum. (Stadhuis.) Dagelijks geopend van
103 ure. Toegang 25 cents. Zondags en len Woensdag
van de maand kosteloos. Nieuwjaarsdag gesloten.
Bisschoppelijk Museum. (Janestraat 79). Geopend behalve
Zondags en R.-K. feestdagen van 10—5 ure. Toegang 25
cents.
S tad s-Bib 1 io theek. (Prinsenhof). Dagelijks geopend (be
halve Zondags) van 104 uur.
Groote Kerk. Dinsdags van 1—2 ure, Donderdags "an 23
ure, Orgelbespeling.
Teyler's Stichting. (Spaarne.) Geopend (behalve Zaterdags
en Zondags) van 113 ure. De bibliotheek alle werkdagen
van 14 ure.
Zaterdag 31 December, 8'/, uur De Kroon. Bioscoop
voorstelling Albert-Frères. I 0.75, 0.50. 0 25.
Zondag 1 Januari, 8'/4 uur. De Kroon. Bioscoopvoorstel
ling Albert-Frères. Boven f0.75, zaal f0.50.
van 24 uur: Matinee.
Zondag 1 Januari, n.m. 2 uur. Schouwburg Jansweg.
Middagvoorstelling door de N.V. Het Tooneel, dir. W.
Royaards. Lucifer. Treurspel. Gewone prijzen.
Zondag 1 Januari, 7'/. uur. Schouwburg Jansweg.
Nederl. Tooneelgezelschap, dir. Frans Hart. (Volksvoor
stelling). De Negerhut van. oom Tom. Drama, fl.—
0.75, 0.60, 0.40, 0.30.
Dinsdag 3 Januari, 8 uur. Sociëteit Vereeniging. 2de
concert Koninkl. Liedertatel „Zang en Vriendschap".
Dinsdag 3 Januari, 7'/s uur. Schouwburg Jansweg.
Koninklijke Vereeniging „Het Nederlandsch Tooneel".
(Abonnementsvoorstelling) Gijsbrecht van Aemstel.
Treurspel. Daarna D e Bruiloft van Klorisen Roosje.
Kluchtspel.
Woensdag 4 Januari, 8 uur. De Kroon. Concert Concert
gebouw-Sextet.
Vrijdag 6 Januari, 8 uur. Schouwburg Jansweg. N.V.
Opera en Operette Rembrandt Theater. Carmen. Opera.
f2.50, 2.—, 1.75, 1.50, 1.25, 1.—, 0.60, 0 40.
Vrijdag 6 Januari, 8 uur. De Kroon. 3e Liederavond
Gerard Zalsman, met medewerking van mevrouw Noor
dewier—Reddingius.
VOETBAL.
BLOEMENDAAL.
Zondag 1 Januari. 2 uur. B.V.V. IHaarlem II (Reserve
le klasse) (terrein Meerenbergsche weg).
HAARLEM.
Zondag 1 Januari, 2 uur. H.F.C.Allen Weerbaar (Bussum),
(terrein aan de (Spanjaardslaan).
zijne goddelijke geboorte dan eerlang zijn voorgesteld van
meer ouderwetsch Joodsch voelende zijde, en in meer 'heiden-
schen' trant heeft men hem dan van den goddelijken geest
laten geboren worden uit eene maagd. Dat in de geboorte
verhalen van het ons bekende Evangelie zelfs het Boed
dhisme mede voorondersteld is, heeft zijne waarschijnlijkheid
juist in verband met den Boeddha is het, dat wij in Azië
lezen van eene ster, van een door een rivierbad gevolgd
vasten in de woestijn, van eene verzoeking door Mara den
booze, van een rondtrekken in armoede zonder huis of hu
welijk, om het deerniswekkende menschdom den weg des
heils te leeren, en diergelijke meer. En men denke hier nog
eens aan de wonderverhalen. Atjvaghosha's Buddha-carita-ka-
vyam of epos over het leven van den Buddha, dat in de
eerste eeuw onzer jaartelling zal zijn vervaardigd en om
trent 425 door den Indiër Dharmaraksha vertaald of liever
vrij bewerkt is in het Chineesch, Aqvaghosha's leven
van den Buddha laat (Reclam 3418-'20 blz. 201) den laatste
over het water wandelen, door muren heengaan, en (blz.
"14) in de lucht omhoogstijgen; vuur en water komen
eens uit zijn beide zijden, en tegen het einde van zijn le
ven verbreidt zich om hem een glans als van de zon. Dat
wij hier aan plaatsen als Matth. 14 25, 17 2, Luc. 24
36. 51 (Hd. 1 9), Joh. 7 38 herinnerd worden, ligt voor
de band, en wie met de evangelische leeringen des Buddhas
prediking vergelijkt, komt tot dezelfde gevolgtrekkinger
is dan ook niets onwaarschijnlijks in het vermoeden, dat te
Alexandrië, eens het groote verbindingspunt tusschen Indië
en Europa, op de wording onzer evangelieverhalen het Boed
dhisme niet zonder invloed is gebleven.
Wat niet wegneemt, dat het Evangelie onmiddellijk of
aanvankelijk en voorloopig Jóódsch is geweest, theosophisch
Joodsch; niemand anders dan een theosophische Jood, om te
beginnen, heeft Jezus in JEgypte kunnen laten zeggen
Wacht u ervoor, dat ook gij hetzelfde ondervindt als zij,
want niet onder de levenden alleen ontvangen de boosdoe
ners onder de menschen (hun loon), maar ook zullen zij
straf verduren en groote foltering. En hen medenemende
leidde hij hen naar de plaats zelve van de reiniging en
wandelde in den tempel. Een zekere phariseeër echter, met
name Levi, ontmoette hen en zeide tot den HeilandWie
heeft u verlof gegeven, om deze plaats van reiniging te
betreden en deze heilige voorwerpen te beschouwen, zonder
dat gij u hebt gebaad en uwe leerlingen hunne voeten hebben
gewasschen? Ongereinigd toch hebt gij deze plaats betreden,
die rein is, die door iemand anders niet betreden wordt,
tenzij hij zich hebbe gebaad en zijne kleederen verwisseld;
en hij waagt het niet, deze heilige voorwerpen aan te zien.
De Heiland dan bleef terstond met zijne leerlingen staan
en antwoorddeGij dus, die hier in den tempel zijt, zijt
rein? En de andere zeide: Ja. Want ik heb mij gebaad in
den vijver van David, en ik ben langs de eene trap
naar beneden gegaan en langs de ander weder opgeklom
men, en ik heb witte en reine kleederen aangedaan, en
toen ben ik gekomen en heb deze heilige voorwerpen aan
gezien. Maar de Heiland antwoordde zeggende: Wee u blin
den, die niet ziet! Gebaad hebt gij u in deze stroomende
wateren, waarin des nachts en des daags honden en zwijnen
zijn geworpen, en afgewischt en schoongewreven hebt gij uwe
huid, die ook de hoeren en fluitspeelsters zalven en wasscben
en schoonwrijven en voor de begeerte der menschen aan
trekkelijk maken, doch van binnen zijn zij vol schorpioenen
en allerlei boosheid. Ik echter en mijne leerlingen, die gij
zegt dat zij zich niet gewasschen hebben, wij hebben ons ge
doopt in de wateren des eeuwigen levens!"
Het lijden en sterven van den Evangelischen Jezus ver
toont 'mysterieuze' overeenkomst met de Alexandrijnsche
wijsheid van Sap. Sal. 2: 12-20. Cumont echter heeft acta
van den H. Dasius uitgegeven, waaruit blijkt, dat Romein-
sche soldaten aan de grenzen des rijks nog in 303 het lente
feest hebben gevierd met de terdoodbrenging van den
spotkoning der Saturnaliën, denzelfden, die doet denken aan
den lateren 'roi carnaval' onzer eigene dagen, aan den 'zo-
ganes' van het Babylonische Zagmoekfeest in omgekeerde
richting. En intocht te Jeruzalem, tempelreiniging, kroning,
kruisiging in het Evangelie, ze schijnen tezamen terug te
wijzen naar eene antiek wreede zinnebeeldigheid bij dat Zag
moekfeest of Sakeeënfeest, het oude-en-nieuwejaarsfeest aller
eerst van de Babyloniërsdat de 'Barabbas' of Zoon des
Vaders, dien men in het Evangelie vrijlaat, volgens oude
overlevering eigenlijk óók Jezus heet, beteekent misschien,
dat men van het nieuwe jaar ook toen iets beters hoopte
of verwachtte dan het oude had opgeleverd, hetwelk men
dan in den persoon van een ter dood veroordeeld misdadi
ger zinnebeeldig diende, eerde, hoonde en om het leven bracht.
Pariunt desideria non traditos voltüs." Aan Hermes- en
Sarapistypen heeft men later des Heilands gelaat ontleend.
In Matth. 28 17 zegt het verbaal te Rome, dat toen aan
de van Jeruzalem naar Galilea teruggekeerde leerlingen de
gektuisigde 'op den berg' verschenen is, sommigen hebben ge
twijfeld. En in de tweede eeuw heeft, naar het schijnt, de
gnosis openlijk geleerd, dat de opstanding uit de dooden
geestelijk moest worden verstaan: »dat vleesch en bloed het
Godsrijk niet beërven kunnen", wordt dan ook met zoovele
woorden gezegd in 1 Kor. 15:50. «Hetgeen de tegenstan
ders," aldus Tertullianus ('over de herrijzing des vleesches'
48), «onmiddellijk het eerst in het debat brengen." «Door
alle sectarissen," bericht Irenaeus (5 9. 1), wordt dat voor
hunne onzinnigheid bijgebracht." Zoo was dan ook de toe
komstverwachting der ingewijden niet kinderlijk Messiaanseh;
eigenlijk was ze geene verwachting. «Les oeuvres de Dieu,"
leert later Zohar I 191 b (vertaling van wijlen Jean de Pauly),
«sont pareilles a une roue, oü l'élévation d'une jante cor
respond a la descente d'une autre qui est en face d'elle"
donker wordt daarbij in het Joodsch theosophische 'Boek der
Helderheid' (Zohar I 274 a) te verstaan gegeven, dat de
toekomende wereld van de verledene niet verschilt. En in
het Alexandrijnsche evangelie werd door den Heiland de
persoonlijke zelfversterving geleerd, zonder dat deze op de
vraag, wanneer nu het Rijk kwam, iets verblijdenders had
te antwoorden, dan dat het komen zoude, wanneer er nie
mand meer geboren werdJezus in ^Egypte leerde, dat het
rijk der hemelen te zoeken was in onszelven. Hieraan herin
nert in onze evangelieverhalen met name nog Luc. 17 20-
21, maar dit beteekent dan, dat tot het aanvankelijke Goede
Nieuws Lucas 17 22-37, 21 5 36 met Matth. 24 en Mare.
13 niet is te rekenen; die 'Messiaansche' plaatsen zijn lto-
meinsche v'ervalschingen van den oorspronkelijken inhoud,
bewerkingen eener openbaring of voorspelling, die zelve wel
uit de eerste eeuw afkomstig was, maar tot het theosophische
evangelie der Alexandrijnsche 'Hebreeën' niet had behoord.
Bij het woord Antichristzullen daarom de ingewijde Jezu-
anen wel aan niemand anders hebben gedacht dan den Jood-
schen Messias zei ven, met zijn verkeerd koninkrijk des
Heeren vol bloedig nationale bekrompenheid wanneer tegen
over den door den Vader gezondene maar door Joden ver
worpene in Joh. 5 43 'de andere' gesteld wordt, dien de
Joden zullen aanvaarden, dan is die andere van zelf als
'verkeerde' Christus de Bellar van 2 Kor. 6:5, de Tegen
stander van 2 Thess. 2 4 en het Beest van Openb. 11 7-8,
dat is de Messias in eigen persoon. Nadat de Joden, zoo
lezen wij in 2 Thess. 2:10-11, niet ontvankelijk zijn ge
bleken voor eene heilzame liefde tot de waarheid, zal bun
God de Vader?? eene werking van dwaling zenden,
opdat ze geloof slaan aan de leugen1)welk wangeloof der
Joden echter konde hier met het Joodsche geloof zelf in
strijd zijn? De verkeerde Christus treedt in Jeruzalem op,
en volgens het geschrift van Hippolytus over den Antichrist
komt hij als besnedene de verstrooide natie verzamelen en
den tempel van Jeruzalem herstellenhij zal, zegt later in
eene uitlegging onzer Johanneïsche Openbaring de Romeinsche
rhetor Victorinus, het volk der besnijdenis moeten verleiden,
doordat hij optreedt als beschermer der (Joodsche) wet. En
'wat hem tegenhoudt' (2 Thess. 2 6) heet dienovereen
komstig bij Tertullianus (Apol. 32), die hier weer eens erf
genaam blijkt van niet meer door hemzelven begrepene ge
dachten, het Romeinsche rijk; «wij weten," zegt hij, «dat
het einde onzer orde van zaken, dat met ontzettende rampen
dreigt, alleen door het voortbestaan van het Romeinsche
rijk wordt vertraagd." En nog Cyrillus van Jeruzalem (Catech.
15 11) herhaalt: «De Antichrist komt, wanneer de dagen
van het Romeinsche rijk geteld zijn."
Het Evangelie wortelt niet in Messiaansche verwachtingen
van het Joodsche land, maar in de heilsbehoefte van Helle
nistische Joden. En de oudste vereerders van den evan
gelischen Heiland hebben den 'verkeerden Christus in den
echten Joods-chen Messias zeiven gezien.
Muziek.
l) Te Leipzig heeft in 1910 de rechtbank den uitgever van het tijdschrift
Hammer wegens godslastering tot eene week hechtenis veroordeeld, ter
zake van de volgende zinsnede: „De Joden zullen nooit Duitsche staatsbur
gers worden, zoolang ze niet. hunne Talmoedische geschriften en hunne
synagoges afbreken, zoolang ze den god Jahwe, het kwaad, en den
leugeu, vereeren." Zohar I 169 b: „De geest des kwaads heerscht in de
wereld!"
Tilly K o enen-con cert o p 29 Dec-
Aan den vleugel Paul Aron.
Tilly K. begon met 2 liederen van L. v.
Beethoven: le „die Ehre Gottes aus der
Natur", waarbij al dadelijk de kracht harer donkere altstem uit
kwam en 2e. in het sombere: „In questa Tomba oscura" waarbij
haar lage tonen 't mooist klonken. „Ah se tu dormi" is een
meer lieflijk italiaansch lied van Bassani en in „la Zingarella"
van Poësiello kon zij haar vroolijke, grappige voordrachtskunst
eens uiten. De „Vier ernste Gesiinge" van Brahms bevatten
een schat van schoonheden, zoowel voor de zangstem als voor
de begeleiding. Want hoeveel verschillende stemmingen komen in
den tekst voor en hoe geheel in overeenstemming daarmee is
de muziek van Brahms Hoe sober en edel zijn de toonschakee-
ringen en harmonieën. Ook de vlugge gedeelten der begeleiding
blijven toch in den vromen, ernstigen stijl. Of de zangeres in
het laatste deel bij de woorden: Glaube, Hofl'nung, Liebe, dit
woord „Liebe" zong volgens de opvatting die Paulus van de
„Liebe" had, durf ik niet zeggen. Doch dit neemt niet weg, dat
deze „vier Gesiinge" en vooral het slot over 1 Coriuthen 13 een
van de verhevenste, vroomste scheppingen van Brahms zijn
De vier liedjes van Cath. van Rennes vielen bij het grootste
deel van 't weinig talrijke publiek zóó in den smaak, dat er
luid geklapt werd en de zangeres nog een dansliedje van de
zelfde componiste toegaf. Over smaak valt ook hier niet te
twisten
De twee liederen van R. Strausz: „Ieh trage meine Minne"
en „Wiegenlied" (dit laatste met zachte, vlugge begeleiding)
zijn wel mooi, maar Strausz is niet eenvoudig en begrijpelijk
voor iedereen. Maar deze twee liederen waren nog dóódsimpel
vergeleken bij de twee van H. Wolff die nu volgden: a „die
Zigeunerin" (Tilly K. ziet ei uit of zij daar veel voor voelt) en
b. „Trunken mussen wir allen sein". Dat zijn zeker heel won
derlijke liederen, zoowel muziek als tekst. De zonderlingste
klanken en accoorden komen daarin voor! Mij dunkt zij had
uit de l'ederen van H. Wolff wel een andere keuze kunnen
doen, meer in overeenstemming met de stem van een dame.
De begeleider Paul Aron vervulde zijn taak zeer goed, want
zijn partij was verre van gemakkelijk. Ook in zijn solo nummers
toonde hij veel muzikaliteit, liet o.a. mooi de melodie „zingen"
op zijn instrument en hij heeft veel technische vaardigheid.
Vroeger heb ik Tilly K. hier wel eens hooren zingen waar
van ik een veel aangenamer en gunstiger indruk had dan
hedenavond.
Voor de bezoekers van het concert van de Koninklijke Lieder
tafel Zang en Vriendschap op as. Dinsdag 3 Jan 1911 is 't
misschien aangenaam iets te lezen over 't geen zij zullen hooren.
No. 1 van 't programma is „Magnificat" voor koor van F. Riga
Magnificat beteekent: lofzang van Maria, waarmee zij den groet
van Elisabeth beantwoordt (Dr. H. Riemann).
No. 2 meldt drie liederen van Joh. Brahms, a. der Tod, das
ist die kühle Nacht (onlangs door Joh Messchaert hier gezongen
interessant om te vergelijken sopraan en basstem) b Sapphische
ode (ode islied, gezang) en c Am Son tag Morgen.
No. 3 Rhapsodie op. 79 No. 1 van Joh. Brahms en Ballade
op. 47 van Fr. Chopin voor piano. Rhapsodie Verbinding van
brokstukken van gezangen. Wie goed oplet, zal hooren, dat die
brokstukken zeer verschillend zijn van karakter, toonsoort enz.
Ballade Ballata Danslied. (Dansen is in 't Italiaansch
Ballare). In den lateren tijd beteekent het: episch-lyrisch ge
dicht in muzikalen vorm.
No. 4. „De Ruine", voor koor, van L. F. Brandts Buys.
No. 5. „Hymne", Hymne-lofzang aan den Haarlemmerhout,
voor koor, van M. H. van 't Kruys. Deze beide composities
zijn aan de Liedertafel opgedragen en de gedichten zijn ver
vaardigd door den heer J. van Breemen, bibliothecaris. Hij
maakte vijf gedichten, ontleend aan haarlemsche gegevens en
samen een gedenkboek vormend, aangeboden 20 Februari 1910
bij 't tachtigjarig bestaan van Z. en V.
No. 6. Concert-étude des dur van Fr. Liszt en Airs de Ballet
van Widor voor piano.
Ballet danspantomime met muziek theatrale dans, meestal
met dramatische behandeling.
No. 7. Vier liederen.
No. 8. „Pilgerchor" uit Tannhauser van R. Wagner, dat be
halve voor koor zeker door velen ook veel gehoord werd als
instrumentale muziek, maar Wagner heeft het oorspronkelijk
als pelgrim's koor bedoeld als Tannhauser met de overige pel
grims weer in zijn vade. land terugkeert, nadat hij boete gedaai:
heeft voor zijn zonde.
Het is een mooi en plechtig koor om te hooren, en voor
degenen die Tannhauser ook sagen, zal 't zeker weer een schoone
herinnering aan dat gedeelte van Wagner's werk zijn.
Op den derden liederenavond te geven door den heer Geran
Zalsman, op Vrijdag 6 Januari a.s. in de concertzaal „De Kroon
te Haarlem, waarbij mevrouw A. NoordewierReddingius,
sopraan, hare medewerking zal verleenen, wordt het volgende
programma uitgevoerd:
la. Stille Thrunen; b. Der Nussbaum; c. Er ist's: d. Rüselein: e, Mondnach'
Rob. Schumann.
Te zingen door Mevrouw A. NoordewierReddingius. Begeleiding: mejuffi
M. Jannette "Walen.
11 Fünf Gedichte. Rich. Wagner.
Te zingen door den Heer Gerard Zalsman. Begeleiding: de heer Willem
Andriessen.
lila. Invocatis Amoris; b Maanlicht, Bern. Zweers.
Te zingen door Mevt. A. Noordewier—Reddingius. Begeleiding: Mejufii
M. Jannette Walen.
IVa. Lentedagb. Hei met de wolken zoo witc. Zomer. Willem Andriessen.
Te zingen door den Heer Gerard Zalsman. Begeleiding- de Heer Willem
Andriessen.
Va. Sie wissen's nichtb. Freundliche Visionc. Das Geheimnissd. Wiegen
lied. Rich. Strauss.
Te zingen door Mevr. A. NoordewierReddingius. Begeleiding. Mejuff'
Jannette Walen.
Vla. Nachtgang6. Befreit: c Heimliche Aufforderungd. Caecilie. Riet.
Strauss.
Te zingen door den Heer Gerard Zalsman. Begeleidingde Heer Willeto
Andriessen.
Concertgebou wS e x t e t.
Op Woensdag 4 Januari zal in de concertzaal De Kroon
een concert worden gegeven door bet Concertgebouw-
Sextet uit Amsterdam, bestaande uit de heeren Evert Cor
nells, dirigent van het concertgebouw-orkest, piano; Nic.
Klasen, fluit; G. Blanchard, bobo; P. Swager,'clarinet; H.
Tak, hoorn; I. S. de Groen, fagot; met medewerking der
heeren Johan Herbschleb, viool; Johan Kerkhof!', alt; Tb.
de Mare, violoncelS. Blazer, contrabasallen leden van
het Concertgebouw-orkest, en van mevr. Veth Prince,
sopraan. Op het programma staat o. a. het zoo zelden ge-
ia ruime sirteering voorradig.
