I
gezoc
m
Reisbur
Osram,
Huis met T
keuken-werkir
tweede mei
I goed kunnende stoppel
en tafeldienen. Zonder
r tuigen onnoodig zich
I melden. Brieven No. 1
I 't bureau van dit blad.
Keukenmeii
LEESINRICH7
„DE GLOI
Electro-Techi
KERK-AGENDA.
Haarlem.
Groote: Kerk, v.m. 10 u., Ds. De Hartog.
Bakenesser Kerk. (voor de kinderen), v m. 10 u.,
de heer Foeken Hulpprediker.
Vereen, van Vrijz. Hervormden.
(Gebouw Protestantenbond), 10'/s uur, Prof.
L. Knappert, van Leiden.
Eglise Wallonne, 10 heures le pasteur A. Casson,
pasteur -i Vychy.
Remonstrantsch-gereformeerden, v.m. 10 uur,
Ds. Haentjt ns.
Luthersche kerk, v.m. 10 u., Ds. J. L F de
Meijere. Herdenking van 25 jarige ambtsbe
diening.
7 uur, Ds. A. C. Schade van Westrum
Kerk der Vereen. Doopsgezinden, v.m. 10 u. Ds.
B P. Plantenva.
5 uur Ds. A. Binnerts Szn.
Bloemendaal.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 uur, Ds. J. A. van Leeuwen. H. Avond
maal.
61/» uur Ds J. A van Leeuwen. Dankzegging.
Heemstede,
v.m. 10 uur, Ds. J. H. Wolters.
'sav. 6 u, Ds. J. H. Wolters.
Santpoort,
v.m. 10 uur, Ds. W. Bax Jr.
Wijk aan Zee en Duin.
v.m. 10 u., Ds. S. Berkelbach van der Sprenkel.
Woensdag 31 Jan. 7Va u., Bijbellezing. Dezelfde.
IJmuldén.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 uur Ds. Gunning,
Zendingsdirector te Rotterdam.
5 uur, Ds. H. W. Creutzberg.
Woensdag 31 Januari 8 uur, Ds. H. W. Creutz
berg. Bijbellezing.
Doopsgez. gem en Ned. Prot. Bond.
v.m 10uur, Ds. Ens, van Grouw.
Zandvoort.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. G. Posthumus Meijjes.
's Av. 7 ure, Ds. G. Posthumus Meijjes.
AGENDA
BLOEMENDAAL.
Eiken Zondag, n. 111. 2| uur. Nieuwe zaal van
„Rusthoek" Matinee „Ainsterdamseh Trio."
Eiken Dinsdag en Vrijdag 810 uur. Ho iel
„Vreeburg". Bloemen laai Commando. Ge
legen heid tot oefening in het schieten met
Marga-putronen en in het bukssehieten.
Eiken Woensdagavond, van 810 uur in het gym
nastieklokaal der 0. L. S. te Bloemen
daal, gymnastiek-exercitiën voor leden van
Bloemendaal-Com mando."
Zaterdag 27 Januari. 8 uur. Sociëteitslokaal,
Kennemer Kring. Jaarlijksche algemeene ver
gadering.
Dinsdag 30 Januari, 8 uur. Hotel Vreeburg.
Jaarvergadering „Bloemen laai Vooruit,"
Vrijdag 2 Februari. 8 uur. Zaal „Rusthoek."
Nederlnndseh Bond voor Vrouwenkiesrecht,
afd. Bloemendaal. Lezing door den heer R.
Broda, uit Parijs. Onderwerp: „Ce que les
nations peuvent apprendre les uues des autres
Toegang vrij.
Vrijdag 2 Februari, 8 uur. Hotel Vreeburg.
„B oemendual-Commando," afd. Bloemendaal
van Volksweerbaarheid. Jaarlijksche algemeene
vergadering-
H ARLEM.
Bureau van Consultatie tot verleenen van rechtsbijstand
aan onvermogenden. lederen Vrijdag houdt
het. bureau hes namiddags te half 2 zitting in
het gerechtsgebouw aan de Jansstraat. Voor
zitter inr. P. Tidemun, secretaris mr. dr.W.P.Vis.
Koloniaal Museum .Paviljoen.) Dagelijks ge
opend van 104 ure.
Museum van K un stn ij ver li eid. (Paviljoen.)
Dagelijks geopend van 104 ure.
Gemeentelijk Museum. Dagelijks geopend van
104 ure. Entree f 0.25 p.p. le Woen-dag
van de maand vrij. Zondags van 103 vrij.
Bisschoppelijk Museum. (Jansstraat 7!)). Ge
opend behalve Zondags en R.-K. feestdagen
van 105 ure. Toegang 25 cents.
Stads-Bibliotheek. - Prinsenhof). Dagelijks ge
opend (behalve Zondags) van 104 uur.
Groote Kerk. Dinsdags van 12 ure. en
Donderdags van 23 ure Orgelbespeling.
Teyler's Stichting. (Spaurne.) Geopend .be
halve Zateidags en Zondags) van 113 ure.
De bibliotheek alle werkdagen van 14 ure.
Dinsdag 30 Januari. 7.) uur. Nutsgebouw. Zijl
straat. Cursus Bolland.
Woensdag 31 Januari, n.m. 3_; uur. Nutsgebouw.
Zijlstraat Vereeniging „Weldadigheid naar
Vermogen." Algemeene ledenvergadering.
Donderdag I Februari. 8 uur Nutsgebouw. Zijl
straat. Haarl. Loge der Theosofische Vereeni
ging. Lezing door den heer H. van Ginkel.
Onderwerp: „De Theosofie als wereldbe
schouwing."
Vrijdag 2 Februari 8 uur. Bondsgebouw. Afd.
Haarlem van den Nederl. Protestantenbond.
Algemeene vergadering.
Vrijdag 2 Februari, 8 uur. Schouwburg lans-
weg. Koor van 80 dames en heeren, dir. J.
de Nobel. Franchemont de Marskramer. Komische
opera, f 2.1.50, 1.25, 1.0.75, 0.50.
VOETBAL.
HAARLEM.
Zondag 28 Januari, 2 uur. Haarlem II Hercules II
(Utrecht). Terrein S.-hoterweg.
2 uur. H.F C II—H.B S. II (Den Haag).
Terrein Spanjaardslaan.
AANSTEKEN DER LANTAARNS.
De lantaarns van rijwielen, motorrijwielen en
automobielen moeten deze week ten 5 ure aan
gestoken worden.
de pauze nog vijf liederen, waarvan „Der Giirtner"
van Hugo Wolff mij 't meest bekoorde. Hierin
was de begeleiding ook heel bijzonder en hoorde
men in 't rhythmus de Prinses op haar paard
draven (das Rüsslein hintanzet, staat er in 't ge
dicht) Het lied van Zweers en Diepenbroek's
Recueillement zijn wel wat vreemd om dadelijk
te bewonderen en te begrijpen. De pianist had
wel de grootste taak daar hij behalve al de be
geleidingen, die hij uitstekend speelde, ook nog
een Scherzo van Brahms voordroeg, waarbij hij
toonde ook een voortreffelijk solo-pianist te zijn.
Een diepen indruk heeft dit concert niet achter
gelaten; kalm ging ik er heen en kalm kwam
ik er vandaan ook; zijn we werkelijk zóó ver
wend en veeleischend??? Er was toch zooveel
moois en goeds, zoowel in den zang als in 't
instrumentale deel van 't concert.
De afdeeling Haarlem van
UIT ANDERE den Nederlandschen Protestnn-
GEWEENTEN. teubond houdt op Vrijdag 2
Februari 1912, des avonds 8 uur,
in het Bondsgebouw een algemeene. vergadering
met de volgende puuten ter behandeling:
1. Verkiezing lid van het bestuur (voorzitter)
waarvoor worden aanbevolen
1 De heer B. P. Plantenga;
2°. A. J. Westerman Holstijn.
2. Verslag der afgevaardigden naar de alge
meene vergadering.
3. Verslag der commissie benoemd tot het
nazien der rekeningen.
4. Voorstel van hi t bestuur.
Tentoonstelling Alg. Ned. Verbond.
De afd. Haarlem E. O. van het Alg. Ned.
Verbond houdt dezer dagen een tentoonstelling
in de bovenzalen van het Nutsgebouw <.an de
Zijlstraat No. 48.
Morgen, Zondag 28 Januari, is deze tentoon
stelling voor het laatst te bezichtigen van 25
uur.
Allen, die belangstellen in liet werk van het
Verbond en deze tentoonstelling nog niet bezocht
hebben, raden wé ten zeerste aan, er nog even
een kijkje te gaan nemen. De toegang is kosteloos.
Wat er te zien is? In een woord alles, wat
des Verbonds is. Vriendelijke gidsen laten het
den bezoekers aan den noodigen uitleg niet
ontbreken.
Donderdag a.s. houdt de heer H. van Ginkel
voor de leden der Haarlemsche Loge van de Theos.
vereen, een lezing over De Theosofie als wereld
beschouwing.
Een nieuw Joodsch leven.
Wij hebben, schrijft het Hbl., een van de bij
eenkomsten bijgewoond, die een uiting zijn van
een nieuw Joodsch leven. Zij worden belegd
door de vereeniging Touroh Our, (De Leer is
h-1 Licht), welke Joodsche organisatie in 1901
te Amsterdam opgericht werd, met het doel el-
ken Sabbatndag een predikatie van den heerM.
de Hond Jr. te kunnen hooren. Deze jong Jood
sche geesielijke, die te Berlijn zijn kerkelijke
studiën voltooide, heeft zich langzamerhand
onder zijn talrijke geloofsgenooten in de hoofd
stad en in lande een grooien aanhang verworven.
Hij heeft op zich genomen de taak van den
propagandist, die niet wacht totdat de berg bij
liem komt, maar zich tot den berg wendt. Rab
bijn De Hond gaat tot de massa
„Touroh Our" is zijn wegbereidster. Eerst was
de Amsterdamsche Jodenbuurt aan de beurt, nu
het Oosterparkkwartier.
Deze bijeenkomsten, die iets geheel nieuws
zijn voor ons land, worden z er druk bezocht,
en ook dezen avond was het zaaltje in de 2e
Oosterparkstraat stampvol, zóó vol, dat een
simpel bordje voor de deur moest vertellen dat
er „geen plaats -meer" was, en dientengevolge
zeer velen teleurgesteld hun bezoek een week
moesten uitstellen.
Het aantal bezoekers schatten we op een 150,
onder wie een twintigtal vrouwen de voorste
banken hadden ingenomen, allen eenvoudige
menschen, ambachtslieden en kleine kooplui,
ten stuk van het groote Joodsche proletariaat,
dat in de hoofdstad leeft. Naast best uur-
deren van Touroh Óur zat de heer De Hond,
-klein van postuur, sympathiek uiterlijk, mtt
korten zwarten baard om kranst, de energieke,,
alles zeggende blik achter zijn gouden bril ver
borgen. Eenvoudi e, zwarte kleedij.
Maar als deze man over het een of ander
Joodsche onderwerp preekt, grijpt hij zijn hoor
ders aan, die van begin tot einde aan zijn lip
pen hangen. Eenvoudig, begrijpelijk, liefdevol en
tegelijk toch voornaam, en vóór alle met een
onbevangenh id en overtuiging, die ind uk mar
ken, spreekt hij het Joodsche volk over den
godsdienst of beter over der vaderen Geloof.
Zóó gaat de schoone Joodsche historie, die tot
een klank geworden was, in veler harten weer
leven. Er komt verlangen goed Jo.'d te zijn,
te streven met elkaar tegen assimilatie, voor
een Joodsche gemeenschap inden Joodscherechts-
staat van dert g eeuwen her.
Dezi n avond sprak de heer De Hond over de
derden geloofsartikel n van Maimonides, maar
zoo'n onderwerp lijkt ons voor dezen redenaar
niet meer dan een aanleiding 0111 van zijn rijke
Joodsche volk te doen plaats maken voor ken
nis va i zijn imposante en tragedische historie,
onverschilligheid voor belangstelling en zucht
n ar weten. En deze uitwerking bleek wel bij
het „debat", want gedachten wisseling volgt steeds
op des leeraars betoog. Een drietal mannen
stelden hun vragen en het antwoord volgde in
nieuw pleidooi. Spontaan applaus, vooral bij uit
latingen van Zionistische strekking, werd nu
en dan vernomen.
Zoo trekt deze stijder voor het Joodsche ge
loof door de wijken van Amsterdam en de op
komende beweging, die hij onder de duizenden
Joden in de hoofstad wi kt, lijkt ons ruimschoots
de moeite van het volgen waard.
Jubileum Willem
TOONEEL. Roy aards.
De voorstellingen waarmede Wil
lem Royaards, de directeur van de N V. „Het
Tooneelzijne 25-jarige tooneelloopbaan in de
verschillende provinciesteden hoopt te herdenken
zijn bepaald als volgt:
31 Januari as., Niimegen; 1 Februari, Arnhem
8 Februari, Rotterdam19 Februari, Haarlem
12 Februari, Leiden; 14 Februari, Den Haag; 91
Februari, Zwolle; 20 Februari, Groningen; 21
Februari,. Leeuwarden; en 29 Februari, Utrecht.
Van enkele data en plaatsen kan de publicatie
eerst later volgen".
De Tijdspiegel. De Januari-af-
VAN BOEK EN levering bevat een artikel van
TIJDSCHRIFT, prof. de Louter over Nederlands
internationale stelling, en een
artikel van prof. dr. A. E. J. Holwerda over de
opvoeding onzer academische jeugd. Stijn Streuvels
behandelt naar aanleiding van het eeuwfeest der
vlaamsche ronianschijfster Vrouwe Court mans
de kunst van vertellen. Prof. van de' Wijck
schrijft, naar aanleiding van prof Matthes' boek,
over de Israëlietische Wijzen en Annie de Graaft'
stelt ons den russiBchen dichter Merejkowski
als profeet voor. De gedichten zijn van Constant
Eeckels. In de rubriek buitenlandsche zaken
worden de politieke ge olgen van den italiaansch-
turkschen oorlog, de opstand in China en Duitsch-
and's open-deur-politiek besproken.
Schoonheid en Opvoeding van Januari heeft tot
inhoud een belangrijk artikel van A. G. Dyse-
ïinck over den invloed van het Lied, waarin
wordt aangetoond dat het lied een opvoedende
kracht bezit. Reeds de ouden zagen dit in en bij
hen bekleedde het lied een voorname plaats
bij godsdienstige plechtigheden, bij liet onderwijs,
in den strijd. Doch, wat de macht heeft te ver
edelen en op te bouwen, kan, bij een verkeerde
uitvoering, ook juist het tegendeel teweeg brengen.
Het is daa om van het grootste belang dat ook
in onzen tijd de beoefening van het lied een
punt van bijzondere zorg zij voor de overheid
van staat en gemeente en van allen die op eenige
wijze in verband staan met de opvoeding. In
het artikel Penseelwerk geeft J. D. Ros een
verhandeling over dezen handenarbeid,toegelicht
met tal van voorheelden. Voorts geeft dit num
mer eenige gegevens over het mondeling examen
Teekenen M. O., vak kunstgeschiedenis door
Taraxacum, een verslag over de tentoonsti Hing
te Batavia gehouden ten bate van de aestetische
opvoeding; een ongres voor ambachtsonderwijs
te Rijssel in Frankrijk, Onze beweging in Ned.
Indië, Illustratief teekenen, Weefkunst enz. enz.
Neerlands Indi'è. (Elsevier afl. 17) geeft het
vervolg en slot van het hoofdstuk Bevloeiïng;
Hoofdstuk II behandelt de groote Cultures, door
H. J. W. van Lawick, waarin gesproken wordt
over de cultuur van rijst, koffie, suiker, tabak,
indigo, thee, cacao en kina, alles met fraaie
foto's toegelicht. De aflevering prijkt verder met
een prachtige gekleurde plaat voorstellende een
landschap bij Garnet (het uitplanten van rijst ou
de sawah's) naar een waterverfteekening van F.
J. van Rossum Duchatel.
liet theosophisch Pad van December opent met
een artikel Over honderd jaar, door een leerling
te Point Lorna, waarin wordt aangetoond hoeveel
er nog ontbreekt aan het geestelijk en maat
schappelijk leven ouzes tijds, maar tevens hoe
er voor den scherpziende reeds een belofte is
op betere dingen. De schrijver geeft dan een
beeld van de aarde zooals die naar zijn meening
wezen zal over honderd jaar, van de verbete
ringen op het gebied van de rechtspraak, het
huwelijk, de kerk, opvoeding, kunst, muziek,
staatkunde en nationale eenheid. „Onbroeder
lijkheid is de waanzin onzes tijds," Dit zijn de
„woorden van iemand, die voor de oogen der
„menscheid dit heerlijk tafereel barer mogelijk-
„lieden ontvouwt. Kan men na alles, wat tot
„stand is gekomen en in aanmerking nemende
„de bijna volslagen verandering in de gedachte
„gedurende de laatste 25 jaar, in aanmerking
„nemende de bijna wonderbaarlijke groei in den
„10 jarigen opbouw van deze groote theosofische
„instelling te Piont Lorna ten spijt van alle
„vervolging, zeggen dat dit beeld geflatteerd is?
„Kan er minder dan dit werkelijkheid worden
„wanneer de menschheid ten i lotte haar oneveu-
wichtigheid overwint, ten slotte haar dwaasheden
„laat varen, ten slotte voortspoedt naar een ge-
„zond en verstandig leven?" Het nummer bevat
verder Het werk der Vrouw in de XXe eeuw-
door Gertrude W. van Pelt M.D., Offerande
en Macht door Evana, Leven de Mineralen?
door A. F. Edge B. A., Het afbakenen van het
terrein voor den voorgenomen bouw van de
school der oudheid, Invloed en voorbeeld door
Elizabeth Bon, Christelijke Wetenschap (Christian
Science) door W. Q. Judge, -Kerstmis door Ken
neth Morres, Voor 't jonge Volkje, enz.
De Helden van Waterland, een verhaal uit den
tachtigjarigen oorlog door H. Gras. Uitgave W.
Hilarus Wan, Almelo.
In een voorbericht meldt de schrijver dat hij
bij het samenstellen van zijn werk heeft gebruik
gemaakt van verscheidene geschiedenisboeken.
Wellicht is het daaraan toe te schrijven dat dit
verhaal uit den 80-jarigen oorlog" bijna geheel
het kaaakter v>n een geschiedenisboek heeft
aangenomen. Er loopt een draad door, maar dan
een héél dunne, die 'aan het einde plotseling
wordt afgebroken. Van een eigenlijk „verhaal"
met een boeiende intrigue, is geen sprake. Wat
jammer is, want de stof leende er zich uit
nemend toe. A. van der MeerBrondueest.
In de Wereld-bibliotheek verscheen eenigen tijd
geleden van: Relpli. Waldo Emerson, Vertegen
woordigers der Menschheid (Representatieve Man
nen), vertaald en ingeleid door J. Mees P. Iiz.
In de inleiding, welke aan Emersons Vertegen
woordigers der Menschheid voorafgaat, geeft de
vertaler eene korte levensbeschrijving van dezen
grooten, idealistischen ziener. Belangrijke feiten
vallen er uit Emersons leven niet op te teekenen,
want het woord van den sclirij',er over Plato:
„Groote genieën hebben de kortste levensge-
sc iedenissen; zij leefden in hunne werken" is
ook op Emerson toepasselijk. Verder wijst de
vertaler er in zijne inleiding nog op, hoe Emer
sons boodschap er ee'në is van blijdschap, liefde
en zelfvertrouwen en hoe zijne groote kracht
voornamelijk daarin ligt, dat hij de menschen,
die hem lezen kunnen, aan zichzelf openbaart. En
hij schenkt hun zijn optimisme zóó, dal zij het
aannemen moeten.
In het „Nut van Groote Mannen", het hoofd
stuk, dat aan zijne essays over Plato, Sweden-
borg, Montaigne, Shakespeare, Napoleon en
Goethe voorafgaat, zet Emerson uiteen, op welke
verschillende wijzen groote mannen ons heilzaam
zijn. Groote mannen dienen ons allereerst door
hunne werkeu, zoowel op stoffelijk,als op geeste
lijk ge ied, maar zij behoeden ons ook voor
algeheele gelijkwording met onze omgeving; aan
liuu geest kunnen wij ons opheffen en verfrisschen.
Emerson gaf geene levensbeschrijvingen'van
zijne groote mannen; hij heeft hun leven en
werken niet nageteekend. Swedenborg, de my
sticus, zag in het aardsche leven een zinnebeeldig
levenzoo ook zijn voor Emerson groote mannen
de vertegenwoordigers van geestesstroomingen.
Plato, tot wiens leer en denkwijze Emerson
zich sterk aangetrokken gevoelde, is voor hem dg
vertegenwoordiger der wijsbegeerteMontaigne, de
man van het evenwicht, die niets bevestigt en niets
ontkent is voor hem de vertegenwoordiger van
het scepticisme. Alleen waar Emerson Napoleon
behandelt, vinden wij eene scherp geteekende
persoonsbeschrijving, al liet hij vooral het licht
op Napoleon vallen, als de verpersoonlijking der
19de eeuwsche democratie, als de vertegenwoor
diger van allen, wier streven is om uit onmacht
en armoede te geraken tot macht en rijkdom.
Zooals Napoleon hem de vertegenwoordiger is
van het uiterlijke leven en streven der 19de
eeuw, zoo is hem Goethe haar dichter; de ziel
der eeuw, de groote zoeker naar waarheid om
der beschavings wille.
Aelbrechtsberg, Tetrode
en Vogelensanck.
UIT ONZE V.
OMGEVING. Waterwerken. Spaanseli Vaartje.
Tan Gijzen vaan Hervorming Beleg in
'1572.73.
In de thesauriersrekeningen van 1477 van de
st .d Haarlem vinden we o. m. opgeteekend dat
in dit jaar de Zijlweg werd opgehoogd. Deze
schijnbaar onbeduidende aanteekening is voor ons
toch van waarde bij de beschrijving der locale
geschiedenis van Bloemendaal. Aan de haar
lemsche brouwers was bij herhaling gelast dat
zij het benoodigde water voor hun bedrijf moesten
halen uit de Rampen- en Ruvckebiervaart,
respectievelijk de latere Brouwers- en (Aerdeni
Houtvaart. Vermoedelijk dateerde dit gebod al
uit de vorige eeuw, althuis in 1392 was een
keur uitgevaardigd, waarbij verboden werd vuilnis
buiten de Zijlpoort te brengen, omdat men be
vreesd was voor verontreiniging van de genoemde
vaarten, die liet duinwater, benoodigd voor de
brouwneering, naar de stad voerden. Overtreding
we.d gestraft met één pond en 2900 steenen.
Deze laatste straf was wel practiscb, daar dit
materiaal gebruikt werd voor liet onderhoud der
muren en wallen. De reden was duidelijk. Het
Sparenwater was meermalen brak, tengevolge
van het bij lagen waterstand binnenloopen
van IJ-water door de sluizen te Sparendam, ten
behoeve van Rijnland. Een plicht was het dat
de stad nu ook zorg droeg liet water, in de
Rampen- en Ruvckebiervaart zuiver te houden,
want van deze zijde dreigde eveneens gevaar, daar
het meermalen gebeurde iat het zoute water in
Haarlem kwam, wanneer de VeLerdijk aan het
Wijkermeer overliep. Het kwam dan langs de
dui en, over de niet bepolderde landen, tot aan
den Zijlweg, waar het meestal stuitte, alsmede
ook tegen den singel, tusschen de Zijlpoort en
Kruispoort. Aangezien de Brouwersvaart met
een sluis was afgesloten, kon daar het water
niet brak worden, al liep het zeewater over den
singel tusschen de beide poorten. Maar het ge
beulde soms dat het zoo hoog kwam opzetten,
dat het over den Zijlweg liep en op die wijze
de vaait bereikte. Om hierin te voorzien werd
meermalen de Zijlweg opgehoogd, b.v. in 1547
en 1021. Een groole verbetering kwam in 1(529
tot stand toen de Slaperdijk werd aangelegd,
tengevolge van de doorbraak van den Velserdijk
eeuige jaren te voren. Toch bleek ook de Sla
perdijk niit altijd hoog genoeg, want bij de
geweldige overstrooming in 1682 liep deze -over.
Eerst in 1809 werd hij verhoogd, zoodat geen
IJ-water meer in de Kerfsloot kon komen. Het
doel van de Garenkokerssluis verviel hiermede
van zelf
Als vervolg op het bovenstaande willen wij
nog twee vaarten bespreken, n 1. liet z.g. Spaansch
vaartje en de Jan Gijzenvaart. Over het eg.
watertje kunnen we kort zijn. VVe vinden daar
van opgeteekend dat het oorspronkelijk de
„Dirk H ussenvaart" heette en dat zij omstreeks
1530 werd gegraven „lopende van Aelbre hts-
btrge aft, naer de Spaerne toe". De graving ge
schiedde vanwege Dirck van Heussen. De tweede
genoemde en nog zoo bekende vaart eischt een
meer uitvoerige bespreking'. In 1537 gaf Ilei-
noud van Brederode aan Jan van Gijssen te
Haarlem elf morgen duin, goh gen onder Bloe
mendaal in pacht tegen 5 stuivers 'sjaars.
niet vergunning een vaart te maken door de
heerlijkheid vau Brederode tot aan de Delft en
verder door zijn eigen land, dat gelegen was
tusschen liet Sparen en dit riviertje. Dit watei
kreeg naar hem den naam van Jan Gijssenvaart
In Juli 1637 werd de stad Haarlem eigenares
van één achtste deel dezer vaart, en in 168(1
van de zeven achtste deelen in de bleekerijen
en landerijen die bij dit water benoorden. Di
erfgenamen-verkoopers hadden bovendien in dt
voorwaarden toegestemd dat Haarlem de vrije
doorvaart kreeg en dat zij zich zou belasten
met liet onderhoud der vaart en van de bruggei.
met uitzondering van de sluis in den lateren
Bloemendaalschen straatweg. Maar de verkoopei-
bleven eigenaars van de vaart zelve. In 168b
kreeg de stad ook hierover liet eigendomsrechi
en nu ze geheel en al baas was regelde ze teven-
de loonen en het onderhoud. lil 1716 stond zt
bovendien aan de pachters op hun verzoek
toe rechten te heffen van de doorvarende sehe
pen en schuiten. Dat de schippers uit den tegen
woordigen tijd niet behoeven te klagen, blijkt
wel uit de volgende opgave van de verschul
digde som die de doorvarenden in de Jan Gijzen
vaart moesten storten
Van een schip... 6 st. Van een zand oh.. 3 si
turfpontje. 6 st. vletsch. 2 st.
„jacht4 st. roeisch. ..1st.
Wij noemden zooeven de Delft en willen nog
opmerken dat dit riviertje kort vóór 1599 werd
verlegd, daarna dwars door de Jan Gijssenvaart
liep tot aan den „Verkeerden Weg" en verder
naar liet Wijkermeer.
■3f
Alvorens wij een en ander uiededeelen uit de
benauwde tijden der hervorming en van het
Spaansclie' beleg, willen we weder eerst eenige
losse aanteekeningen neerschrijven.
In 1509 moeten te Haarlem zware ziekten gt
heerscht hebben, die „eenige duizenden" ten grave
sleepten. Is dit bericht waar, dan zal Bloemen
daal en Overveen ook zeer zeker geteisterd zijn
geworden. Evenz o was 1517 een benauwd jaai.
daar de omstreken onveilig werden gemaakt dooi
den z.g. „Zwarten hoop" onder den vrijbuiter Lange
Pier, die ook Sparendam in de ascb legde. Het jar
1525 deed een o. i. zeer wijs besluit bet licht
zien. De bewoners van Keunemerland hadden
de verstandige gewoonte in tijd van oorlog of
oproer met have en goed naar Haarlem te vluch
ten. 1 aarom meende de haarlem che regeering
dat het billijk zou zijn dat ook zij hulp moesten
verleenen bij het uitdiepen der grachten en het
herstellen der vesten. Een verzoekschrift werd
dus ingediend en Margaretha be loot de haai-
lemsche autoriteiten daarin ter wille te zijn
Spraken wij zooeven van een zware ziekte, ook
1529 eischte ettelijke offers door de z.g. „Engel-
sche zweeteude ziekte", waarvan wij niets ander-
weten dan den naam.
Overbekend is het dat in 1566 de eerste hage
preek werd gehouden op een terrein waar Hendrik
van Brederode de recht pmak uitoefende. Dit
geschiede op 21 Juli onder leiding van Pieter
Gabriël en Cornelis Jansz. Koster, naar aanleiding
van Efezen II vers 810. Reeds den volgenden
dag werd weder zulk eene opi-nbare godsdienst
oefening belegd door den welbekenden geloofs
held Jaus Arendszoon, die. tot tekst had gekozen
de verzen 1, 5, 6, 8 en 14 uit Psalm 118, Luther's
lievelingslied. En ook op 28 Juli d. a. v. vinden
we vermeld dat hier weder een hagepreek werd
gehouden. Dat Hendrik van Bri derode door zijn
moedig gedrag en welwillendheid tegenover de
hervormden zich de vijandschap der roomschge-
zinden op den hals haalde, behoeft niet nader
te worden beto gd, bovendien was hij het ook
die 5 April 1566 het smeekschrift der edelen
aan de hertogin overhandigde en daarbij het
woord voerde. Zijn leven is één daad van zelf
opoffering g weest, waar
gesteund door zijn echt
van. Nieuwenaar, van w
,eene vrouw zoo edel
„van geboorte, die niet
„haren geniaal in trom
Augustus 1568 deed Alv
waaraan hij niet voldeei
later een streng vonnis
balling en al zijn goede
Hij beleefde dit vonnis
hein geveld was overleef
op het slot HarnLof in
zen. Zijn naam is, ons)
.denis onzer kerkherv
liet bijzonder ook in
Overveen. Al vinden wt
veen in deze tijden ni
waar schokkende gebeu
uitgezonderd de hage
we verzekerd zijn dat
alhier ook benauwde tij-
voor de Haarlemmers,
voor dit tijdperk in een
schreven.
Wilt ge één voorbee
1571 schreef Bossu
haarlemsche regeering
werd gelast dat alle l e
hun vonnis moesten wo
beletten dat zij, naar de p
hun „venijn" (d. w z
getuigen voor hun beg
Wordt GEVRAAG
Maart, in een klein g
een schoolgaand kind,
Mevrouw KALFF,
I mendaal, villa Dennenhoe
I tegen Mei eene bekwa
Te BLOEM END AAI
I door Heer alleen vrij b
I of gedeelte van huis (v
Br. lett. K, bureau van
TE HUUR gevra
Bloemendaal,
Huurprijs niet boven
Huuringang 1 Mei a.s.
Fr. br. lett. L 18, 1
I J. B. REIJNDORP, An
DE HAAN 6 2
Ged. Oude Gracht 35, I
Wij circuleeren leespor
vrije keuze uit 60 tijc
franco huis BLOEM1
OVERVEEN, SANTP0
Prospectus op aanvraag ve
VEREENIGIN
ALGEMEENE LEDENVER
op Woensdag 31
1912, des namiddags
vier ure, in een der k
het departement Ha:
Maatschappij „tot Kt
Algevieen". Zijlstraat
Haarlem.
Agenda
Jaarverslag.
Rekening en Verant
Verkiezing van Best
enz.
Namem het
A. J. jl. Baron vai
W. A. van Vloten,
In FEBRUARI ga:
zelschapsreizen naar:
De Riviera f 85 Dut
Italië.„125.-.
Algiers... „160 -.
Spinje... „160.-.
Verder ndar Bruss
Londerr Berlijn etc.
Alle reis- en verblij
begrepen. Voortreffelr
Bekwame leiding. Bes
zeischap.
Nu reeds wijzen w
hoogst interessante
naar Zwitser and f 4
Herlijn f 35—, Nsti
f 65.Vertrek in ]V
Programma's gratis
N. Z. Voorburgi
AMSTERDAM. T<
