jtaiilaati 1.
Meubilaire Goederen,
Jetnattd,
teerjongens.
J. VAN WIJK.
AUTOMOBIEL-TENTOONSTELLING.
I?.".^^o^kVsV^è-M9.12. TASCHECo.
WECK's Sterilisator,
SCHOUWBURG
Eikenh. Eetkamer-Ameublement,
Lighal met Tuin
Ph. ROEST,
WSKWEMEKS
VAM VEEM C°ij Hofleveranciers,
HOTEL „KENNEMERLAHD",
BIOSCOOP MODERN
Tweede Meisje.
Verkooplokaal
kosteloos te bezichtigen,
Airedal Terriers
Merk: Frischhaltung.
GEVRAAGD
plaatsen van Advertentiën
SLECHTS EEN KEER
Brouwersvaart 106.
TUINSCHELPEN.
TUINGRINT.
DUINZAND.
RIVIERZAND.
WOLSELEY Autocars - BIRMINGHAM
SCHNEIDER Automobielen - BESANCON
STOEWER Sichte Auto's Iste Belastingklasse
ARIES Vrachtwagens Omnibussen. - - - -
I liERINGA 3.5
WUTHRICH
Aelbrechtsberg, Tetrode en
V o g e 1 e n s a n e k.
Ley duin (II.) Amsterdamsclie wa
terleiding.
X.
(11 oils vorig artikel zagen we dat Johan van
wint kol in 1098 eigenaar werd van Leijduin
fv0i,r eene som van 18.000,—. In 1717 ging de
:itiJig met nog een boerenwoning, genaamd
Kakelije" over aan de dames Emerentia en
Cornelia van Loon en mr. Nicolaus van Loon.
1zen betaalden er 19.000,voor. Van deze "ooe-
poiiing, die nu met Leijduin werd vereenigd
we reeds in 1G87, toen ze door de erven
vvrouwe Dorothea Berck werd verkocht aan
'laarlemschen schepen mr. Arnoldus Druijveu-
j,teiin. Het was geen onbelangrijke hofstede, tiaar
ly ii met eene oppervlakte van 492 roeden eene
si.,:: opbracht van ƒ4800,Iu de 18e eeuw ver-
du -lde de buitenplaats Leijduin in waarde, want
ia 1798 Johannes Bastiaan van Namen van
penzcel er eigenaar van werd, moest hij er
S!)0,voor betalen. Blijkbaar deed ook de
'i lie tijd hier zijn invloed gelden, want reeds
j: verkocht de eigenaar.die destijds te Haarivm
de. liet buiten voor slechts 20.000,— aan
1 rik van Geenhuijzen. Deze behield het slechts
oir en deed het toen weder aan den vorigen
r over met een winst van ƒ8000,
deze verkoopacte leeren we tevens dat het
as gesloopt en er veel weilanden, teel- en
ronden aanwezig waren. Als latere bezitting
familie Van Lennep, kreeg Leijduin eene
«■ene bekendheid door de hier meermalen ge-
zendingsfeesten en vooral door de oprich-
i van de Amsterdamsclie waterleiding. Het
luk van goed drinkwater in onze hoofdstad
mi den ioop der tijden heel wat zorg gebaard
u regèerings-autoriteiten. Aanvankelijk bezat
Au -rdam goed drinkwater in hare grachten,
u m zelfs de brouwers gebruik maakten tot
t .uwen hunner bieren. Streng werd de hand
alen aan het verontreinigen van het stads-
doch allerlei oorzaken werkten mede dat het
Au icrdamsche water langzamerhand werd bedor-
v. Vooral de vreeselijke watervloeden die liol-
l.i i s kusten bij herhaling teisterden en de zeega-
1 c11 tusschen den vasteii wal en de eilanden steeds
r maakten, zweepten het zilte zeewater meer-
op tot aan de Amstelstad en maakte het
nwater brak en onbruikbaar. En dat dit
denkbeeldig gevaar was, moge we opmaken
'ii brief van den landsadvocaat Van der Goes,
in hij Karei V ontraadt eene vergadering der
bi
uit
\Y
a binnen Amsterdam te houden „omdat te
terdam die vier elementen gecorrumpeert
en, endé om te behoeden die gesontheyt van
Majesteyt, ende dengeenen die hem volgen
water drincken willen, 'twelck t' Amsterdam
en doecht, ende veel sieck ja den doedt-difin-
u souden mogen."
halen dit voorbeeld aan om te doen zien dat
iiikwater-kwestie te Amsterdam al van ouden
.a is. De brouwerij kreeg een gevoeligen slag,
wel beproefde men in daartoe bijzonder
richte schuiten water uit het Haarlemmer-
te halen, doch dit was slechts een lapmiddel
ioest later worden opgegeven, toen ook uit
r brak werd. Van toen af ging men het te
-p uit de Vecht halen, maar ook daaraan
w, n groote bezwaren verbonden, vooral des
\vi iers en bii lagen waterstand. We zullen hier
de verschillende plannen en proefnemingen niet
mwiedeeïeh, maar bepalen ons tot 't midden der 19e
li v. Amsterdam moest goed drinkwater hebben,
in: iers het grootste belang der bevolking de
l ndheid werd geschaad en meermalen woed-
<1 er epidemische ziekten, die duizenden slacht
en 's ten grave sleepten.
Koewél keizer Napoleon reeds liet besluit had
ekend, waarbij de aanleg eener waterleiding
i Amsterdam werd bepaald, duurde liet nog tot
l -• 1 eer zich eene maatschappij vormde van ned'er-
1 u lie en engelsche geldmannen, die de hand aan
i'loeg sloegen en uitvoering gavgn aan het plan
on. ';it de duinen boven Haarlem een waterleiding
leggen naar de hoofdstad van het rijk.
hi. :ik op den 11 den November 1851 geschiedde
In'! i de prins van Oranje, tusschen het Rozen-
w, en Leijduin, de eerste spade in den grond
>hik en het graven van het kanaal een aanvang
nam.
V willen hier als geschiedkundige bijdrage
de woorden weergeven, die de prins bij deze
feestelijke gelegenheid bij Leijduin sprak:
„Hier woei aldus de prins vóór 450 jaren
de vlag van Witte van Ilaemstede, als een bode
van redding, als heraut eener bloedige maar ge
zegende overwinning in deze streek behaald, en
met blijdschap werd zij door het verloste volk toe
gejuicht. Sinds dien tijd woei wellicht het dun
doek hier niet.
„Maar thans, nu het weder in deze duinen wap
pert, spreekt de vlag, die van onze' glorie getuigt,
die door de wereld en tot op de verste zeeën ge
vreesd en geëerd werd, opnieuw van eene overwin
ning, niet met bloed en tranen gekocht, niet be
vochten op overmoedige vijanden, met het staal
in de vuist.
,.%ij kondigt thans geen onverschrokken wapen
knechten, geen strijdvaardige krijgsbenden aan,
die van de duinen in de vlakte zullen afstormen;
maar een stroom van water, die aan gindsche
hoofdstad lafenis en verkwikking zal brengen.
„Waar een prins van Oranje voorging, werden
de slappe knieën en trage handen opgericht; waar
een prins van Oranje voorging, volgde ons volk
immer en altijd; waar een prins van Oranje voor
ging, gebood Gód den zegen. Onze geschiedenis,
zoo nauw met het doorluchtig stamhuis van
Oranje verbonden, predikte het ons op zoo menige
sehoone bladzijde. Logenstraft de toekomst ook
thans het verledene niet!"
Wij zien het, een toespraak, die o.i. ten minste
uit den mond van een Oranje thans wel uit den
tijd zou zijn en behalve dat zij vrijwel niets zeg
gend is, naar zelfverheerlijking riekt. De groote
verdiensten der Oranjes in onze geschiedenis er-
kennnende en waardeerende, althans ze niet wil
lende onderschatten, komt het ons toch als een
naïeve voorstelling voor, als zou het wel en wee
hebben afgehangen van de oer, dat een prins van
Oranje de eerste spade voor dit doel in den grond
stak, een plechtigheid, die geheel en al overeen
komt met een eerste steenlegging.
12 Maart 1852 had er weder feestelijkheid plaats.
Dien dag nl. werd de eerste ijzeren buis voor de
duinwaterleiding in den grond gelegd aan de
Leidschevaart bij Leijduin, door den aannemer
Aird. Dit geschiedde onder luid gejuich van alle
aanwezige beambten der maatschappij, de werk
lieden werden ter dezer gelegenheid onthaald.
De verschillende werklieden voor dezen aanleg
brachten destijds nogal leven in deze stille lande
lijke gemeente en het waren voornamelijk engel-
schen, die hier bij de bewoners een onderdak zoch
ten en vonden. Niet altijd waren het voordeelige
kostgangers, want misschien herinneren hoog
bejaarde bloemendalers het zich nog wel de
landbouwer C. van der Hulst werd het slachtoffer
hunner onvoorzichtigheid. Hij had nl. eenige dier
beambten in den kost en toen de heeren eens „spek
in de pan" wilde bakken, vloog de heele boel in
den brand, waaruit zou kunnen volgen dat een
engelschman maar beter doet zich niet met de hol-
landsche keuken te bemoeien. Dit voorval ge
schiedde 18 April 1852.
Ook op het naburige Bentveld hielden eenige
engelsche ingenieurs hun verblijf en-het werk vor
derde zoo goed, dat reeds in 1853 door Amsterdam
de voordeelen werden genoten der waterleiding.
W. P. J. OVERMEEK
HANDEL EN NIJVERHEID.
Geen verandering van koers?
Wie oogen heeft om te zien en ooren om te hoo
ien en zijn oog'cn en ooren den kost wil geven, zal
ontwaren, dat overal in den lande de aandacht
meer en meer wordt getrokken door het ingediende
ontwerp-tariefwet, en ook dat de vermeerderde
belangstelling gelijken tred houdt met den tegen
zin, dien de voorgenomen varhooging der invoer
rechten van verschillende kanten ontmoet.
Een gedeelte van de pers der regeeringspartijen,
aan welke opmerkzaamheid dit natuurlijk niet is
ontgaan, laat zich niet onbetuigd in liet aanwen
den van pogingen om de gVmoederen tot gerust
heid te brengen. Onder de argumenten, die met dit
doel voortdurend worden herhaald, treft ons steeds
een, volgens 'twelk de voorgestelde wet niets anders
zou bedoelen dan een herziening van het bestaande
tarief, zij het dan ook gepaard gaande met eenige
verhooging van de opbrengst der invoerrechten.
De bedoeling is duidelijk, men wil het doen voor
komen, alsof hier slechts sprake zou zijn van een
gradueel niet van een 'principieel verschil. Immers
jansweg - Haarlem.
Bioscoop-exploitatie HERMAN SMITS.
Zondag 30 Juni en
Maandag 1 Juli 1912.
des avonds 81/4 uur,
De Paasehklokken
Gekleurde prachtfilm indruk
wekkend drama.
Begeleiding van Orkest en Orgel.
Zijn zoon, zeer mooie levensschets.
Hoogst komische nummers.
Lachen. Lachen.
Herfstlandschappen
gekleurd natuurbeeld.
(Orkest en Explicatie.)
De Vossenjacht te Arnhem, actueel.
Entree 75, 60, 40 en 20-cent.
Zondagmiddag 21A> uur
Matinée. Roodkapje
DeVossenjachtonDePaaschklokken.
Entree 50, 30, 20 en 10 cent.
Plaatsbespreken van 104 uur
en van 6-7 uur.
BARTELJORISSTRAAT 10.
TELEFOON 1695.
PROGRAMMA
van 28 Juni tot 4 Juli.
1 Modern Bioscoop-Courant.
Kleine Hans,
Komisch.
Als Hoofdnummer
3 Duistere Machten,
in 3 Afdeelingen.
4 Hen vreemde Helm,
Om tranen te lachen.
Eiken Dag
MATINÉE,
behalve Dinsdag en Donderdag.
DE DIRECTIE.
Mevrouw N.BiiHN ING, „Eiken
heuvel", Kweekduinweg, Overveen,
vraagt 1 Aug. een net tweede
meisje v. g. g. v., ook kunnende
naaien en mazen. Zich persoonlijk
aan te melden 's avonds tusschen
7 en 9 uur.
VERKOOPING TE HAARLEM,
op DINSDAG en WOENSDAG
2 en 3 JULI 1912, des morgens
te 10 uur, ten overstaan van den
Notaris D. W. VAN NIEKERK.
J. J. C. SARLET, Makelaar, zal
VERKOOPEN
waarhij
Eikenh. buffetten met marmeren
bladen, Mahonieh. Kabinet
met snijwerk, stijl Louis
XVI, Mabonieh. Porceleinkast,
Mahoniehouten en Notenb. Lin
nenkasten, Toilettafel, Kanapé's,
Stoelen en Fauteuils, Ledikanten,
Wasch- en Nachttafels, Bedden en
Matrassen, Dekens, Glas en Over
gordijnen, Vloerkleeden en Kar
petten. Spiegels, Pendules, Gravu
res in lijsten, Gaskronen, Hang
lampen en ornamenten. Aardewerk
waarbij uitgebreide eetservie
zen, Porselein, Kristal en Glas
werk, Koper- en Ijzerwerk, Keu
kengereedschappen, Cilinderman-
gel, enz.
Voorts: Goud- en Zilverwerk.
Bezichtiging Maandag 1 Juli,
van 10 tot 4 uur.
van de Haarlemsche Ver-
eeniging tot Bestrijding der
Tuberculose is
op Zondag 30 Juni, van 's mid
dags 37 uur.
TE KOOP,
prachtige Honden.
Te bevragen bij II. SEUKENS,
Spaarnwouderstraat 122, Haarlem.
Vertegenwoordiger voor
Haarlem en Omstreken:
RIVIERVISCHMARKT,
hoek Jansstraat,
- - HAARLEM. - -
TELEFOON 249.
zoo redoueert men dan vrijhandel bestaat hier
toch niet, omdat aan onze grenzen ook thans reeds
invoerrechten worden geheven.
Wat is hier nu van aan?
Zeker, invoerrechten worden er ook nu geheven,
nochtans met dit verschil dat dit tot dusver "oijua
uitsluitend geschiedt met een fiscaal niet met pro
tectionistisch oogmerk, met andere woorden
alleen bij wijze van belastingheffing en niet ter
bescherming van de binnenlandsche nijverheid.
Waar onzw handelspolitiek omstreeks zestig jaar
gestuurd is in de richting van den vrijen handel,
beteekent het regeeringsvoorstel dus wel degelijk
een verandering van koers.
Wat ons het beschermende stelsel zal brengen?
Dit is en de meest overtuigde protectionist zal
het niet kunnen ontkennen op zijn zachtst uit
gedrukt onzeker.
Wat daarentegen wel bekend is, dat zijn de re
sultaten, vrkregen gedurende het tijdperk, dat hier
het vrijhandelstalsel gold. En wat wij ook weten
is, dat gedurend de laatste halve eeuw handel en
l"drijf zicli ten onzent krachtig hebben ontwik
keld.
De in- en uitvoerhandel is om nu maar geen
groote, vermoeiende cijfers te noemen in veertig
jaar meer dan verzesvoudigd, en ook de landbouw
is belangrijk vooruitgegaande bebouwde opper
vlakte en vooral de opbrengst per li.a. zijn bedui
dend toegenomen. Gedurende hetzelfde tijdvak ver
meerderde de veestapel, voor zoover runderen be
treft, met ruim 20 pet., terwijl het aantal varkens
met meer dan 150 pet. toenam. In de laatst»? halve
eeuw is de waarde van de uitgevoerde boter en
kaas verdubbeld, en de groentenuitvoer is meer
dan verdrievoudigd. Reusachtige proporties lieeïfc
de export van bloembollen, boomen en heesters
aangenomen. Een zeer belangrijk-? export is ont
staan voor artikelen, die vroeger niet, of nagenoeg
niet, naar liet buitenland werden verzonden. De
saldo-uitvoer van aardappelen b. v. steeg van 0
duizend tot 54 millioen kg. (in 1910).
Het totaal van den uitvoer van land- en tuin
bouwproducten in de 10 jaren loopende van 1897
tot 1907, gestegen van 109J^ tto 174 millioen gul
den, d. i. een vermeerdering met niet minder dan
60 pet.
Van deze vermeerdering kwam op rekening van
tuinbonw-artikelen 8 millioen, boter en kaas 20
millioen. vleesch 22 millioen, aardappelmeel 4J^
millioen en stroocarton 3 millioen gulden, Ivo t geen
voor de beide laatstgenoemde producten een ver
dubbeling voor den uitvoer beteekende.
Ook de fabrieksnijverheid lieeft gedurende het
tijdvak, waarin het vrijhandelstelsel hier te lande
heerschte, zich krachtig ontwikkeld. Het cijfer van
den saldo-uitvoer van chocolade b. v. bedroeg in
1849 tot 1856 gemiddeld 24 duizend en in 1910
bijna 9 millioen kg. Do waarde van de geëxpor
teerde meubelen nam loe van 380 duizend tot 2.3
millioen gulden per jaar.
Artikelen, die vroeger werden ingevoerd, gaan
gaan thans bij groote hoeveelheden van hier naar
Let buitenlandzoo b. v. voor 17 millioen aan glas
werk en 5 millioen aan aardewerk. Gedurende het
zelfde tijdsverloop vranderde de jaarlijksche saldo-
invoer van manufacturen ad 161 millioen in een
saldo-uitvoer van p.m 40 millioen fin 1910).
Het zou ons te ver voeren liier afzonderlijk een
overzicht te geven van de uitbreiding, ondergaan
door ieder der takken van nijverheid, ten aanzien
waarvan kan worden gewaagd van een snellen
bloei.
Men denke slechts om er maar eenige te noemen
a?ui de chemische nijverheid, de lucifers-, gloeilam
pen-, margarine-, verf- »on vernis-, papier-, schoe
nen-, zeep-, olie- en veekoekenfabricage, de turf-
strooisel en de houtindustrie, de rijstpellerij, de
goud- en zilversmederij, enz.
Dank zij liet vrijhandclstelsel heeft onze scheeps
bouw een enormen omvang gekregen, en ook van
onze zeevissclierij kan worden getuigd, dat zij het
best maakt. Sedert 1870 steeg b. v. het aantal kiel-
vaartuigen ter haringvangst van 120 tot 552,
onder welke laatste begrepen zijn 47 stoomschepen.
Onze uitvoer van versclie zeevisch, is in de laat
ste 10 jaren meer dan verdrievoudigd, met liet
gevolg dat liij thans nagenoeg 15 maal zooveel
bedraagt als een halve eeuw geleden. In dien tijd
is de hoeveelheid haring, die jaarlijks naar het bui-
Omland wordt verzonden, 40 maal zoo groot ge
worden.
Als gevolg van den bloei van de verschillende
takken van bedrijf is de algemeene welvaart ver
meerderd en zijn de levensomstandigheden der ar
beiders gunstiger geworden: het verbruik van le
vensmiddelen per hoofd nam toe en de volkshuis
vesting is verbeterd.
Dit alles is tot staiul gekomen binnen het zestig
jarig tijdperk, gedurende hetwelk ons vaderland in
den vrijhandelskcers is gestuurd.
Is het nu niet volkomen verklaarbaar, dat, waar
thans beoogd wordt dien betrouwbaar gebleken
koers te verlaten, de protectionisten het aan ae
goê-gemeente willen doen voorkomen, alsof ook bij
aanneming van de ontworpen tarief wit niet van
richting zal worden veranderd?
VOOR ONZE DAMES.
Laatst was ik bij iemand waar een jong ventje
gelogeerd was, dat daar zijn vertrek op handen
was, den koffer mee hielp inpakken. „Hier Is m'n
emmertje," zei hij, een emmertje in de hand hou
dend, waarmee hij eiken dag in deii tuin gespeeld
had; „dat zal ik maar aan Annie geven. Ik geef
liet. omdat er geen plaats meer in mijn koffer is.
Ik kan het er toch niet in krijgen."
Ik moest lachen, hoe weinig edelmoedigheid be
vatte deze daad. maar hoe verrukkelijk oprecht
was 't kind. Groote menscken doen dikwijls het
zelfde met hun geschenken en schenkingen, zij ge
ven wat hun niets kost, en wat zij nooit zullen
missen, maar waarvoor zij wel zeer bedankt moe
ten worden. Hoe weinig innerlijke waarde hebben
zulke geschenken. De waarde van een geschenk
is het gevoel, dat het vertegenwoordigt, de moeite
die het den gever gekost heeft en het evenredig
bedrag van genegenheid en toewijding, dat het
openbaart.
Weet ge: dat goud- en zilver-borduursel van
japonnen en unifomen, aan den invloed der lucht
blootgesteld, oxideert? Bedek, om dit te voor
komen, het borduurwerk vóór de kleederen op te
bergen, met ongekalkt vloeipapier.
dat, laurierolie op schoteltjes in de kamer neer
gezet, een goed middel tegen vliegen is?
dat, een schoenveter nooit losgaat, als ge de
„prinsessen"knoöp maakt. Begin hiervoor, als ge
woonlijk, vouw dan de lussen, maar haal een lus
twee keer door in plaats van eens, trek dan aan.
Toen de koningin van Engeland nog prinses van
Wales was, maakte zij op bazaars veel geld met
menscken in het geheim met dezen ideaalknoop in
te wijden, vandaar den naam. Maak de prinsessen-
knoop, eens gomaakt altijd gemaakt de veterbeves-
tiging, voor de be- en onbeschaafde, schoenendra-
gende, aan lossenveter lijdende wereld.
MOUCHE.
Een keur- bioscoop.
Met genoegen vernemen wij liet volgende:
Te Amsterdam is onlangs opgericht een comité
ter bestrijding van liet bioscopekwaad, bestaande
uit de heeren mr. Z. v. d. Bergh, voorzitter; E. J
Abrahams, Th. M. Ketelaar, P. Otto, Simon B.
Stokvis, E. J. H. Varekamp Jzn., I. J. Drilsma,
II. de Vries' Mzn„ secretaris en mevr. S. de Vries
De Boer.
Dit comité Viyigt thans zijn arbeid practisch
aan met een poging liet kwaad te bestrijden door
het geven van het goede voorbeeld -Er heeft zich
namelijk een onderneming gevormd die zich wat
het artistieke gedeelte betreft, geheel onder de
controle van genoemd comité wensclit te stellen.
Op Manndag 17 Juni a.s. zal deze onderneming
liaar keur-bioscope beginnen te exploiteeren in
de gebouwen „Handwerkers Vriendenkring" en in
„Bellevue".
Het comité heeft een oproep verspreid aan liet
Amsterdamsclie publiek om dit te bewegen de
voorstellingen der keur-bioscope te gaan bezoeken
en te aanschouwen hoe het mogelijk is dat men
goede opvoedende en tevens fraaie films tot een
aangenaam en leerzaam programma kan vereeni
gen. Het twijfelt niet of er zal in Amsterdam een
genoegzaam aantal bezoekers door deze keur-bios
cope worden gevonden en zal de medewerking van
vereenigingen en particulieren in deze dankbaar
aanvaarden. In deze keur-bioscope zal geen enkele
film worden vertoond, die niet vooraf door het
comité is goedgekeurd.
Het secretariaat van het comité is gevestigd in
het gebouw der vereenigiug „Handwerkers Vrien
denkring", N.-Achtergracht 140144.
tegen 15 JULI a.s.:
voor het afwerken van
ornament-gietwerk, te
vens goed kunnende
soldeeren.
goed bekend met gal
vaniseering, vergulding
en verzilvering.
Zich in persoon te vervoegen
aan de fabriek „Bloemendaal's Be
gin" aan den Kenncmerweg, Maan
dag, Woensdag en Vrijdag tusschen
12 en 2 uur.
Te Haarlem vervoege
men zich voor het
in dit blad aan de
Ged. Oude Gracht 63.
een proef en U blijft gebruiken onze geurige en smakelijke
Kruisstraat 34, HAARLEM. Telefoon 1543.
Kantoor en Magazijnen
HAARLEM. Telefoon 748.
TEGEN BILLIJKE PRIJZEN.
VRAAG PRIJSCOURANT.
BL0EMENDAAL.
- MENU-
du 30 juin '12.
Potage Julienne.
Coquilles aux Crevettes.
Tournedos sauté a la Helder.
Cótelettes d'agneau
Sc. Madere.
Bombe Amérieaine.
Dessert.
Deze diners worden ook aan
huis bezorgd, mits Zaterdags
besteld.
HAARLEM cj
ELECTRÜ LICHT
