ALGEMEEN WEEKBLAD
Blocmendaal, jtearlew, K^nstcde en onliggende plaatsen.
VOOR
r-a
KANTOREN:
Vijverweg 7.'flTelephoon 938. Bloemendaal. Gedempte Oude Gracht 63. Tel. 141. Haarlem.
VRIJ HANDEL.
Aan de Kiezers!
Laat u niet verschalken.
Het j. 1 nIi-'l iirief wel- Comité.
7e Jaargang.
ZATERDAG 14 JUNI 1913.
No. 24.
Prijs per
halfjaar fl.25
bij vooruitbe
taling'.
Prijs per
nummer fO.10
Advertentiën
1(1 cents per
regel
bij herhaalde
plaatsing
korting.
Dit nummer bestaat uit 6 bladzijden.
Stemt alleen op den candidaat,
die zich duidelijk voor den VRIJ
HANDEL verklaart.
l)e tariefwet wordt tveggemof-
no
leid, om w'eer in den een of
anderen vorm te verschijnen, als
de meerderheid der kiezers er zich
niet tegen uitspreekt.
Menige candidaat schuift de
ariefwet-Kolkman op den achter
grond en bekent geen kleur.
Verlangt dat hij nietalleenTE(tEN
de tariefwet-Kolkman, maar ook
VOOR den vrijhandel is.
Elke tariefwet, die verhooging
van invoerrechten medebrengt be
ast het volk 1
Vrijhandel is i w Beland.
Do s c li o o 1 bedreigd!
F,én van de groote gevaren, die ons bij de
mieiide herziening der grondwet, wanneer zij
tuier een reclitsch bewind plaats beeft, bed rei -
a. is: liet gevaar voor de openbare school.
Vrijzinnigen, geeft acht!
Het; gaat thans niet enkel en alleen om de
viaag, of er wat meer subsidie zal worden toe-
lamd aan de openbare school, liet gaat thans
om het bestaan der openbare school zelve. Wan-
ii «T art. 192 der grondwet wordt aangenomen in
de o vorm, dien de regeering er thans in haar
ts voorstellen aan gegeven heeft, dan wordt de
1 andere, de confessioneele school regel, en de
"kenbare doodgedrukt.
Daarom is het te doen.
Daarom gaat de Meiboom in de kap, en dat is
1 slotte de éénige eenheid der rechterzijde: dood
;i ii de openbare -school. Reeds dit gevaar alleen
i afgezien desnoods van Mie andere, genoeg om
11 ivrijzinnigen, om allen die 't openhaar onder-
At ijs voorstaan, die zich in liefdevol gedenken
F jaren, op die school doorgebracht, herinneren,
te wapen te doen loopen en schouder aan schou
der te doen staan om dit gevaar te keeren.
Jarenlang, tientallen van jaren lang, is de
openbare school, ook met de meest onheiligste
middelen, bestreden. Men heeft haar genoemd
..de pest en de kanker" (ds. Offringa). Men riep
„Zij werkt nog verderfelijker dan de jenever-
flesch" (ds. Vonkenberg)Men noemde baar „het
kind van het bijwijf" (de heer Wirtz) en zei, dat
zij schuld had „aan de volheid van gevangenis
sen en krankzinnigengestichten" (ds. Offringa).
Zoo schold men.
Fn zoo lóóg men.
Ten slotte is de openbare school de eenige,
Avaar de kinderen, wars van dogma's, en wars
van politiek, in vrijheid en verdraagzaamheid
worden opgevoed. Ziet men het thans weer niet
gebeuren, dat door kleuters op de confessioneele
school wórdt gebeden tegen de vrijzinnigen, en
vóór de coalitie, en voelt ieder die redelijk denkt
zich niet van medelijden vervuld, van ontfer
ming bewogen jegens de kleinen, die, in den naam
van God, tegen een deel van 't volk worden op
gezet, en tot propagandistjes gemaakt voor een
Vartij, een richting En komen dan niet on-
Avillekeürig de versregels van de Genestet in 't
geheugen
TToe 'k wou, dat Hij hen tegenkwam
Die kinderen in Zijn armen nam,
En vast wel anders leerde!
Re vrijzinnigen hebben ruimschoots getoond te
gevoelen voor het beginsel, dat de bizondere
school van staatswege worde gesubsidieerd. Aldus
hebben zij aan de overtuiging van andersdenken
den volop recht gedaan. Verscheidene liberalen
hebben in 1888 gestemd vóór de wet-Mackay. die
de 'subsidieering invoerde. En later heeft de libe
rale minister Goeman Borgesius de subsidie
nog verhoogd.
Maar thans
Thans wil men van rechts de confessioneele
school als de eenig-goede als het ééne noodige, als
de hoofdzaak. Thans wil men allerwege op de
puinhopen der openbare school de bizondere in
stellingen oprichten. Welnu: daartegen binden
u ij den strijd aan.
Vrijzinnigen, geeft acht!
Npg steeds is de openbare school, die door
honderdduizenden wordt bezocht, de plaats, waar
alle kinderen des volks elkander ontmoeten kun
nen. om in eendracht en liefde te worden opge
leid en opgevoed, zonder elkander te leeren ver
ketteren. Daar heerselit ten slotte de ware chris
telijke geest, waarover Thorbecke zoo jubelend
geschreven lieet't. de geest, die allen en alles
doordringt, maar niet gedoogt, dat op de school
banken door kinderen wordt gebeden tegen een
groot deel des volks. Gelooft, hen niet. die het
uitroepen dat de „christelijke" school de waar
borgen biedt voor een waarlijk „christelijk" on-
derv ijs. en de kinderen, tegen alle verleiding
geharnast, het leven doet ingaan. Weet gij wel,
dat meerdere voormannen der S. D. A. P. vroe
ger hebben gezeten op de banken der „christe
lijke" school Weet gij, dat dit ook het geval is
met meerdere aanvoerders van den Bond van
Nederlandsehe Onderwijzers, dat, met name, de
door rechts zoo hevig gesmade Ossendorp een
leerling der bizondere school is geweest
lOn dan durft men de openbare school in ver
band brengen met socialisme!
Is het niet kras
Ja, zegt men, maar ook de bizondere school
wordt steeds drukker bezocht. Goed. Maar ver
geet dan niet welke pogingen daartoe vaak in
het werk worden gesteld. Schier iedere week
komen er staaltjes aan 't licht die bewijzen, hoe
ouders eenvoudig geprest, worden hun kinderen
te zenden naar de bizondere -.school. Nog onlangs
zijn daarvan tal van voorbeelden gepubliceerd.
Slag op slag komt het voor, dat behoeftige ou
ders, die om ondersteuning aankloppen bij een
kerkbestuur, moeten hooren„Wij willen u die
ondersteuning wel geven, maar dan moet ge uw
kinderen zenden naar de bizondere school." Of,
wanneer de ouders gedurende eenigen tijd hulp
hebben gehad, heet het„Wij houden met die
hulp op. tenzij.... gij uw kinderen naar onze
school stuurt."
En zoo menigeen, nietwaar, bezwijkt dan in
den strijd tusschen honger en overtuiging!
Zóó vult men de school.
Want, nog oeiva. tal van zulke- ge-vallen wor
den bekend. Maar hoeveel zullen er niet open
baar worden
En wanneer dan de tijd is aangebroken, dat
(éénmaal per jaar) de kinderen op de bizondere
school moeten worden geteld, om naar dat aantal
het subsidie van staatswege te berekenen, wel,
dan denken veel besturen van bizondere scholen:
het doel heiligt de middelen, en zij halen tijdelijk
kinderen in school, die er reeds af waren, maar
die nog gedurende eenige dagen dienst kunnen
doen om méégoteld te worden en aldus de sub
sidie te verhoogen. Zijn zulke trucs niet bizon
der. ehristelijk
De openbare school is nog altijd de hij uitstek
nationale, omdat zij ganseh de natie omvatten
wil. Is ook de bizondere school nationaal Ook
do katholieke Laat ons niet vergeten, boe de
roomsche kinderen worden ingelicht over Oranje.
Tn een op roomsche scholen veel gebruikt boekje
(..Schets der Yaderlandsehe Geschiedenis"), staat:
„Zoo stierf Willem van Oranje in den
ouderdom van 51 jaar. Welk een ongeluk
kige dood, want schrikkelijk is het te vallen
in de handen der Goddelijke gerechtigheid
na zulk een leven."
Een ander boekje („Korte Geschiedenis des
Vaderlands ten dienste van katholieke scholen")
schrijft:
„Prins Willem was bovenmate trotsch en
heerschzuchtig. Zoo lang hij onderdaan
moest blijven, scheen hij niet voldaan; hij
moest gebieder wezen, dit alleen kon zijn
eerzucht tevreden stellen. Om tot dit doel
te geraken, gebruikte hij allerlei middelen."
Gelijk dan ook de Kieuwe Leidsche Courant
over den vader des Vaderlands schreef:
Zoo leeren de kinderen op de katholieke school
nationale geschiedenis. Zoo leeren zij dat de prin
sen van Oranje uit die dagen behoorden, om met
den paus te spreken. „tot de meest verdorven
vorsten." En om die school bovenaan te plaat
sen, ijveren ook de protestanten!
Vrijzinnigen, geeft acht!
Het gaat om het bestaan der openbare school.
Tiet ga at er om, of het confessioneel ond erwijs,
zonder voldoende waarborgen van deugdelijk
heid, regel zal worden. Strijdt thans voor liet
openbaar onderwijs, dat voor millioenen ten
zegen is geweest, en een geest ademt van liefde
en verdraagzaamheid
OP REIS.
Osiseebad Brunshawpten, in Mecklenburg.
9 Juni.
(Vervolg.)
Vandaag is 't storm en wij zitten in onzen
'strandstoel te schudden, maar kou voelen we
niet en de zee is nu prachtig, 't schuim spat tegen
de palen van de „Landungsbrücke", en de roei
en zeilbootjes ontbreken geheel; de vlaggen op
de bruggen wapperen en klapperen dat het een
lust is! En de leege strandstoelen liggen voor
over op den grond gewaaid! Op het strand is
liet nu het beste, daar waar veel steenen of grind
liggen; vooraan bij de zee wordt men verblind
door het stuivende fijne zand. Eigenlijke duinen
zijn hier niet. De pi. m. 3 meter hooge kust is
steil, bijna loodrecht door de zee afgeslagen^
Langs de gchecle kust van Enigen, langs Bruns-
haupten tot voorbij Arendsee is een goed onder
houden wandelweg, onderlangs en bovenover
tusschen alle soorten van dennen, reusachtige
stranddoorns (grijsgroen met in den herfst gele
besjes), dwergeiken, berkjes en daartusschen
hop, bramen, kamperfoelie en andere klimplan
ten en bloemen. Het is streng verboden daarvan
te plukken en in de hoornen te klimmen, zoodat
alle mogelijke zangvogels er nestelen en hun
hoogste lied zingen. Temidden van deze bosschages
staan op een heel beschut plekje de muziektempel
en de „Lesehalle", waaromheen ettelijke banken^
en stoelen den badgasten gelegenheid geven eiken
dag een paar uur muziek te hooren van de Kur-
kapelle, die gedirigeerd wordt door een viool
spelenden neger! (die in Berlijn geboren is.)
De „Lesehalle". is een aardig wit tempeltje met
een zuilengalerij er omheen. Men kan er 200
duitsche "cour ante li en tijdschriften lezen; op
vreemdelingen is 't nog niet berekend; alles is
bier echt duitsch. De menschen ook: er wordt
veel gesproken over Dier, „Kaffee" met de „Ku
chen" en over eten en drinken in 't algemeen.
1) toiletten zijn hier heel eigenaardig, vooral de
hoofdbekleedsels. Gewone boeden ziet men haast
niet; de heeren dragen petten en de dames bin
den zich verschillende gekleurde sjerpen om het
haar. hetzij met Avaaiende einden op den rug of
met een knoop boven op liet hoofd. Zij zien er
dan met haar bruin verbrande gezichten uit als
onze Javaantjes. De gehecle kustAvandcling heet
„Eiiedrich Franz promenade". Onmiddellijk
daarachter is de „BiiloAv"-weg, slechts aan één
zijde met villa's bebouwd. Daar bevindt zich
ook het „Kurhaus", een modern ingericht groot
hotel, dat echter ieder jaar uit gebrek aan gasten,
failliet gaat.
Men gaat hier liever in de eenvoudige hotels
en pensions, waar het goedkooper en gezelliger is.
Een schaduwzijde van den overigens mooien
„Biilow"-weg zijn de stofmakende auto's; 's Zon
dags is dat een ware plaag voor de bcAvoners en
toch hebben zij zulke automobiel- mensch en
graag, natuurlijk.
Langs den geheelen „Biilow"-weg strekt zich
liet prachtige dennenboscli uit tot Arendsee. en
veel breedc, statige lanen voeren van liet. bosch
naar den „Biilow"-weg. Eenige van de bekoor
lijkste laantjes in liet boseh zijn de „Helenen"-
weg en de „Niemannsteig". Verder is de „Reh-
wiese" een zonnig beschut plekje, waar men zelfs
tot laat in het najaar zitten kan. De „Reli-
wiesc" draagt haar naam terecht, want des mor
gens en tegen den avond kan men er werkelijk
horten- en reeën zien grazen. Ook menige haas
en konijn huist in de struiken er omheen en in
de hooge dermenboomen en beuken springen en
spelen de eekhoorns; op sommige plekken is de
grond bezaaid met overblijfsels van dennen
appels en beukennooten. die de kinderen dan
weer verzamelen om er hun zandburgen mee te
versieren.
Alle soorten boomen zijn in het bosch vertegen
woordigd. maar liet meeste treft men er dennen,
sparren, elzen en berken aan. Op een heel ver
borgen plekje is een schilderachtige vijver, waar
de reeën en de boschduiven gaan drinkenaar-
dige combinatie! Aan het eind van het boscli is
een groote rechtopstaande basaltsteen ter eere
van Bismarck geplaatst. Als men de wandeling
hierlangs voortzet, komt men aan het eigenlijke
oude dorp „Brunsliaupten". Een heel schilder
achtig punt is do „Karpfenteich" (waar mid
denin een eilandje ligt, dat men bereikt over een
uiterst bomvvallig bruggetje), die *zéér rijk aan
viscli is. Het lieele dorp is in dezen tijd één
groote tuin van bloeiende roode meidoorns, gou
den regen, seringen en brem. Als een merk
waardig iets noem ik de talrijke korenvelden en
weilanden met koeien tusschen de buizen. Aan
liet alleruiterste einde van het dorp ligt het mid-
deleeuwsche kerkje, dat ik in een volgenden brief
hoop te beschrijven.
SPORT.
V o e t. b a 1.
HilversumBloemendaal.
Zondag vertrok de B. V. V. „Bloemendaal"
met 10 man naar Hilversum om den laatsten
bekerwedstrijd tegen de F. C. „Hilversum" te
spelen. Nadat achtereenvolgens vijf vereenigin-
gen gefaald hebben om Hilversum te kloppen,
moet de B. V. V. als de laatste tegen Hilversum
uitkomen en dus is een kleine overwinning vol
doende om baar winnares te maken van de uit
geloofde beker. Germeraad verliest den toss en
moet daardoor met zijn mannen tegen den wind
in spelen, wat niet verhindert, dat Hartog dade
lijk een aanval leidt, maar Van Kessel schiet ra
kelings over. De Hilversumsehe aanval komt dan
even in actie, maar gevaarlijk is zij niet, daar
liet goede samenspel ontbreekt en de midden-
spelers van plaatsen geen begrip hebben. Intus-
sclien is de regen begonnen te vallen en maakt
liet den Witten verbazend lastig. .Toch houden
ze stand. Xe een kwartier spelen, regent het
echter zoo hard dat het onmogelijk is verder te
spelen en alzoo wordt gestaakt (stand 00).
De regen blijft evenwel aanhouden en daarom
wordt besloten Zondag 15 Juni (a.s. Zondag)
den wedstrijd over te spelen.
Zooals reeds gezegd, de Bloemendalers liebben
een prachtkans, om den beker te verdienen, maar
dan moet een sterk elftal de witte kleuren ver
dedigen. Laat dus niemand a.s. Zondag af\ATezig
zijnRIPP.
PLAATSELIJK NIEUWS.
B l«men d a a 1 s c li e S c li o o 1-
v e r e c n i g \n g.
Zooals onze lezers in de annonces in ons blad.
zien, is de gelegenheid tot inschrijving van
leerlingen voor de Bloemendaalsche School-
vereeniging opengesteld.
Wij vestigen gaarne nog eens de aandacht
onzer lezers op de ernstige pogingen, die
door liet bestuur, den directeur, en de com
missie van toezicht gedaan zijn en nog wor
den om te zorgen dat liet onderwijs flink
en degelijk zal zijn.
A n li k o n d i g i n g.
Mevrouw Witsenhurg Timmner, lee wares in
pianospel en muziektheorie, heeft zich geves
tigd te Ovcrveen, Bloemendaalsche weg 1G3.
Spreekuren: Dinsdag en Vrijdag van 2—3
uur.
Wij hadden het genoegen, mevrouw Wit-
senburg- Timmner meermalen te hooren. We
verklaren gaarne onze ingenomen hei 1 met
haar uitnemend klavierspel, en bevelen haar
hij onze lezers en lezeressengaarne aan.
TI e t J a a r b o o k j e.
Zeer vriendelijk verzoeken wij allen die in
ons laatste. Jaarboekje oen fout of een ver
keerde opgave vonden, ons die mode te doe
len:» Helpt ons, het. nieuwe jaarhoekje zoo
volledig on goed mogelijk saam te stellen..
t het politie -rapport.
Processen-verbaal zijn opgemaakt we
gens diefstal en verduistering in dienstbetrek
king; loopen over verboden gronden: vermissing
v;in een rijwiel.
Gevonden en terug te bekomen-bij: mej.
G. v. Buggenum. Binnenpad. Ovcrveen. "den groen
elastieken ceintuur; H. J. Oosterbaan, Klaren-
beekstraat 55, te Haarlem, een klein zwart hond
je; politiebureau, Ovcrveen, een zwarte ceintuur,
met zwart ijzeren gesp; L. Zwiersen. Rollands
pad 11. ie Ovcrveen; een timmermansbeiteltje,
Vijverweg 1, Bloemendaal, een kraag van een
matrozenpakje; -I. Kok, Teijlerstraat 38a, Haar
lem. een linnen ceintuur; mevrouw Smit van
Roggen, Zonierzorgerlaan, Bloemendaal, een ZAvarte
rijwielpompVan der Wal. Korte Kleverlaan,
Bloemendaal, een zilveren beursje met inhoud;
Wed. v. Willigenburg, BlöemendaalseheAveg 113,
Bloemendaal. een duimstok: politiepost te Bloe
mendaal, een muilkorf; Sking, Elswoutslaan,
Ovcrveen, een hos sleutels.
V e r 1 o r e n een wit molton deken; een lorg
net; borduurwerkje; zilveren broche; een zilve
ren dameshorloge.
BURGERLIJKE STAND.
Van Vrijdag 6 Juni tot en met Donderdag
12 Juni.
Geboren: d. van J. Beukenburg en J. J.
Tit; z. van 1). Bekkers en A. Leijs; 2 z. van T.
Warmerdam en E. C'. Mense; d. van L. Pouwer
en M. Beenakker; d. van L. M. van der Meij
en J. van Scha gen.
Getrouwd: T. van Heel en M. M. P. van
Overzee; J. IT. Nipper en C. Verdegaal.
O v e r 1 e d e nM. TI. Charmes, 77 j.
UIT ANDERE GEMEENTEN.
Yerkiezings - au I o
Niet zónder vreugd zien wij dezer dagen in
Haarlem een automobiel rondrijden, die ter Aveers-
zijden met opvallende prenten prijkt.
Aan den eenèn kant ziet men aan een tafel
Abr. Kuyper zich aan een dampende schotel ta
rieven te goed doen, in gezelschap van een
mageren arbeider, wiens bord heelemaal leeg is.
Er onder staat
Weg met dien schrok,
En stemt op Fock.
Aan den anderen kant ziet men een man met
een knuppel den coalitie-hond in een hok jagen.
Er onder de woorden:
Hij moet in het hok.
Dus stemt op Fock.
De teekeningen en onderschriften zijn lang niet.
onverdienstelijk.
O n afh a n kei ijlch cidsf eesten 1913.
Men schrijft ons uit Egmond aan Zee:
Burgemeester Eyma heeft het eere-voor zit ter-
schap der'commissie voor de viering van het 100-
jarig bestaan van onze onafhankelijkheid aan
vaard.
l)e datum voor de feestelijkheden is thans defi
nitief bepaald op 2 Juli a.s.
Het hoofdnummer van liet feestprogramma zal
zijn een historisch-allegorische voorstelling van
de landing van den Prins van Oranje te Scheve-
ningen in 1813.
Zijn Excellentie de minister van marine beeft
den 2en Juli een pantserschip ter opluistering
beschikbaar gesteld, van welken bodem gedu
rende de landing saluutschoten zullen gelost wor
den.
Na de landing wordt een groote optocht door