KERK-AGENDA.
Haarlem.
Eglise Wallonne.
IOI/2 heures du matin, Mr. Dupont.
Remonstranisch-Gereformeerden.
v.m. 10 ure, Ds. Haentjens.
Luthersche Kerk.
v.m. 10 ure, Ds. Schade van Westrum.
Kerk der Vereen. Doopsgezinden,
v.m. 10 ure, Ds. Binnerts.
Bloemendaal.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Montijn, van Haarlem.
Heemstede.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. YVolters.
Houtrijk en Polanen.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Baljou.
Santpoort.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Bax.
Spaarndam.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Baljon.
Wijk aan Zee en Duin.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Bcrkelbach v. d. Sprenkel.
IJmuiden.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Cieutzberg.
n.m. 5 ure, Ds. Creutzberg.
Doopsgez. Gem. en Ned. Prot. Bond.
v.m. 10t/2 ure, Ds. Attema.
Zandvoort
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Posthumus Meijjes.
AGENDA.
BLOEMENDAAL.
Eiken Zondag, 's morgens 10 uur. Wekclijksehe schiet
oefeningen door „Bloemendaal-Commando".
HAARLEM.
Bureau^ van Consultatie tot verleenen van rechts
bijstand aan onvermogenden. lederen Vrij-
da'g houdt het bureau des namiddags te half
2 zitting in het gerechtsgebouw aan de Jans
straat.
Koloniaal Museum (Paviljoen.) Dagelijks ge
opend van 104 ure.
Museum van Kunstnijverheid. (Paviljoen.)
Dagelijks geopend van 104 ure.
Gemeentelijk Museum. Dagelijks geopend van
104 ure. Entree f0.25 p.p. Ie Woensdag
van de maand vrij. Zondags van 10 3 vrij.
Bisschoppelijk Museum. (Jansstraat 79.) Ge
opend behalve Zondags en R.-K. feestdagen
van 105 ure. Toegang 25 cents.
Stads-Bibliotheek. (Prinsenhof.) Dagelijks ge
opend (behalve Zondags) van 104 uur.
G roo te Kerk. Dinsdags van 12 ure, en
Donderdags van 2—3 ure. Orgelbespeling.
Teyler's Stichting. (Spaarne.) Geopend (be-
nalve Zaterdags en Zondags) van 11 3 ure.
De bibliotheek alle werkdagen van 14 ure.
Schouwburg Jansweg.
Vanaf Zaterdag 5 Juli, Bioscope Herm. Smits
Co., Een drama in de Arena'.
Dagelijks Bioscoopvoorstellingen, Apollo-Theater,
Barteljorisstraat.
Dinsdag 8 Juli, 's avonds 8 uur Café Brinkmann,
Tui 11 zaal, Vereenigiug „Haeriem", algemeene
vergadering.
In het museum van kunstnijverheid te Haarlem,
is thans een collectie Japansehe en Perzische voor
werpen. die wegens tie tentoonstelling der ge
schilderde ramen, langeren tijd niet konden wor
den bezichtigd, weder tentoongesteld.
Zondag is het museum geopend van 104 uur;
de toegang is kosteloos.
„llaerlem".
He vereenigiug ..Haerlem" houdt Dinsdag 8 Juli.
des avonds 0111 S uur. in de tuinzaal van het café
Brinkmann, eene algemeene vergadering.
De Effec ten kron iel'.
Te Amsterdam verscheen op 1 Juli een nieuw
financieel blaadje ..De Effectenkroniek", hoofd
redacteur II. Snel, bureau van administratie en
redactie: Leidscliekade 6S. Amsterdam.
Het, comité voor Haarlem van Plan 1913, ge
vestigd Groote Houtstraat 53, zendt ons een keu
rig uitgevoerd werkje over de stad Haarlem m
1913, in drie exemplaren, èen in het Fransch,
èen in het Duitsch, èen in het Engelsch. liet
boekje bevat afbeeldingen, en heel goede óók,
van Lourens Coster's standbeeld, dat van Hals;
van het stadhuis, de vleeschhnl. Sint Bavo, de
wacht, het Teyler's museum, de Amsterdamsche
poort, het koloniaal museum, een bloembollenvold,
enz. Het boekje is aardig uitgevoerd, en maakt
een smaakvollen indruk.
Padvinders.
ITet bestuur van liet Internationale Padvinders
kamp, te IJmuiden, zendt ons haar voorloopig
programma.
Op Donderdag, 24 Juli, is de aankomst der
binnen- en buitenlandsche padvinders te TJmui
den; op Vrijdag, 25 Juli. een wandeltocht naar
Haarlem, en bezoek aan de musea; op 20 Juli
onafhankelijkheidsviering, waarbij een historische
optocht en landing van den prins van Oranje; op
27 Juli, Zondag, is het rustdag. Maandag, den
28en Juli wordt door de padvinders Amsterdam
en de „Entös" bezocht; op Dinsdag 29 Juli, zal
er een groote revue in het kamp gehouden wor
den: op Woensdag 30 Juli een tocht op de
Noordzee, waarbij aan boord van een stoom
trawlers-vloot, den padvinders vertoond wordt,
boe de vischvangst geschiedt. Op 31 Juli sluit
het kamp.
Een groot aantal deelnemers uit Holland en
het buitenland beeft zich reeds aangemeld.
VAN HIER EN DAAR.
Wereldtentoonstelling te Gent.
IV.
Een der meest belangwekkende afdeelingen
dezer tentoonstelling is het Canada-paviljoen. Men
bereikt het met een aardig dwerg-treintje, dat op
de uitgebreide terreinen de verbinding tussehen
de meest afgelegen afdeelingen bezorgt; dit trein
tje bestaat uit een paar lage open wagentjes en
een locomotief, zoo snoezig, dat een machinist
van middelmatige lengte er maar juist rechtop
kan inzitten, en dan alleen omdat zijn bankje zoo
laag is.
Het gebouw van de Canadeesche af deeling be
hoort tot de fraaiste gebouwen der tentoonstel
ling. De gevel wordt meerendeels gevormd vloor
een statige rij van zuilen; het platte dak heeft
een monumentale heklijst, en een slanke open
gewerkte toren rijst er zwierig van omboog.
Van binnen geeft dit paviljoen een fermen
indruk. De langwerpige hallen of breede gangen
zijn rijk met palmen en velerlei planten versierd;
daartusschen vindt men natuurlijk de uitstallin
gen der producten van het roemrijke Canada.
Maar liet opmerkelijke en zéér bezienswaardige
van dit. gebouw is een reeks diepe tooueelen. ter
weerszijden van de gangen gebouwd, tooueelen
in den vorm van de tooueelen der schouwburgen;
men beziet ze van voor een hek. ze zijn sterk ver
licht 0111 den verrassenden indruk te verhoogen.
Een geschilderde achtergrond en coulissen stellen
weidsche landschappen in Canada voor. Het dool
hiermede is natuurlijk, een denkbeeld van den
rijkdom van flora, fauna en cultuur van dit
schoone land te geven. Vele groepen en figuren
ziet men op deze tooueelen, een gansche wereld
vol druk vertier, dat ons een grootsch denkbeeld
van alles in dit paradijsachtige land
De achterdoeken en zijwanden zijn als verruk
kelijke panorama's beschilderd. Huizen, boscha-
ges, hofsteden, het is alles zoo ver weg alsof het
met een kanonskogel niet te bereiken zal zijn.
Wat een verte. Wat een weidsche wereld. Het
karakter dezer landschappen is waarlijk treffend.
Hier staat liet koren te veld, ginds prijken heer
lijke boomgaarden, waar de stammen bukken on
der den last van duizenden en duizenden vru h-
ten; wat verderop ziet men de vette weid- n,
waarop groote troepen koeien kleine gespierde
koeien grazen en een lekker lui leventje heb
ben. Men bespeurt in de bosschen heele gezinnen
van bruine beeren, een lieer-vader gluurt angstig
en wantrouwend door het hakhout naar buiten
als een vader, die zijn beeren niet betalen kan
de jongen verlustigen zich intusschcn vol wroede
zorgeloosheid, evenals dit ook bij het m«*nschdom
liet geval is, en zijn zoo dik als beeren; elders ziet
men spoortreinen over de wijde vlakken schieten,
comfortabele beste spoortreinen, met reusachtige
locomotieven bespaiineu. Een kudde rendieren
met verbaasde oogen rent, zooals dc naam rail-
duidt, langs den weg, en alle exemplaren z"ju
weldoorvoed, zoodat ze, evenals al wat hier ver
toond wordt, een kranige reclame voor den rijk
dom van het land zijn. Eön onder al deze tafc-
reelen trok vooral buitengewoon mijn aandacht;
ik meen de vitrine der vruchten. Stel u voor:
een ruim tooneel, geheel met flonkerend donker
groen mos overdekt, rondom liggen breede trap
pen als terrassen, en ook deze zijn bedekt met.
mos. De zij- en achterwanden stellen onafzien
bare boomgaarden voor en alle boomen staan in
vollen zwaren bloei. Op den gazonvloer staan te
allen kant hoog opgetaste reusachtige korven niet
allerlei, allerlei vruchten; gloeiendroode appelen,
zachtgele peren, met teeder rose wangen, violet-
blauwe pruimen, fluweelachtige perzikken. Aan
den voet van de overdadig beladen boomen liggen
de ontzaglijke korven omgevallen, en wild stroomt
de overvloed daaruit neer over den groenen 111 os-
vloer. De wanordelijke weligheid van een qke,
gelukkige wereld lijkt dit alles. Daarom, en om
de pracht der uitbundige kleuren van liet ooit
in zoo indrukwekkende verscheidenheid, vond ik
dit tooneel wel een van de aangrijpendste der
geheele tentoonstelling.
Van de Congo is er ook een dergelijk pavil
joen, waar men op waarlijk pakkende wijze u
het leven, de cultuur, handel en scheepvaart van
dat land voor oogen stelt. Ook dit is grootsci
aangepakt, evenals vrijwel alles hier.
Tk zal u niet van al de belangwekkende afdee
lingen verhalen, welke ik hier zag; de Engelsche
is. evenals op alle tentoonstellingen, gekarakteri
seerd door hare distinctie èn degelijkheid; do
Duitsche, behalve door zeer vele goede, ja, uit
nemende eigenschappen, wederom door een ze
keren wensch naar het buitenissige. In dc Fransche
afdeeling troffen ons vooral de uitstallingen der
Meedingstukkendo damestoiletten zijn waarlijk,
behalve opzienbarend, ook menigmaal zeer f.aai.
Men vindt er een overvloed der meest uitgez >Chto
kanten, pelterijen en stoffen, de keurigst0 én'
meest smaakvolle garneeringener zijn hoed ca
van geestigen vorm, beladen met stxuisveerbosstn,
die onvergetelijk zijn; men ziet er japonnen \ni
èen snit als men nergens ter wereld aantreft,
zoo opvallend soms, maar bij nader bezien, buiten
gewoon fraai en persoonlijk; men vindt er uit
stallingen van met. deze japonnen, hoeden, bon
ten, veeren en kanten bekleede poppen, onder
reusachtige glasstolpen bijeen als kostbare curio
siteiten. De overvloed is overstelpend; wat het
ooft voor Canada is, dat zijn de kleodingstukken
voor Frankrijk of liever voor Parijs. Het is zèer,
zeer de moeite waard, deze Fransche kleeding-
af deeling.
Een volgenden keer over het Nederlandsene
paviljoen.
Charlottenburg, de voorstad van Berlijn, ver
heugt (of bedroeft) zich in oen al zeer eigenaar
dige befaamdheid. Het zou namelijk de woon
plaats bij uitnemendheid der weduwen en ge
scheiden vrouwen zijn. Het is daar in het rustige -
faubourgleven, en toch in de onmiddellijke nabij
heid der groote-stad, dat deze dames in grooten
getale, in meerder of minder keurige villa's
worden aangetroffen. Het leven is daar niet zoo
duur als in de hoofdstad zelve, en de zeer nabij
gelegen Tiergarten (een wandelpark dat zèer ten
onrechte dezen naam draagt, foei), zet zijne gast
vrije dreven beminnelijk voor deze dames open,
haar noodigend ter morgen-, middag- en avond-
wandeling.
De laatste statistiek heeft uitgewezen, dat er
te Charlottenburg 14.543 weduwen en 1481 ge
scheiden vrouwen zijn. Indien men hiermede het
aantal weduwnaars (2358) vergelijkt, en het aan
tal gescheiden mannen (593), moet men erkennen,
dat de dames verre in de meerderheid zijn, eene
verplètterende meerderheid, zooals de politieke
gemeenplaats luidt.
Tiet huis van Schiller.
De gemeente Weimar wil het huis in de Win-
dische Gasse afbreken, waar Schiller van 1799
tot 1802 gewoond heeft, en Maria St.uart en de
Jungfrau geschreven. Do grond moet dienen tot
uitbreiding van liet aradhuis.
Aan protesten zal liet. niet ontbreken.
Auto's.
Tets wat lang iedereen nog niet weet, is dat
in Frankrijk, Duitschland en Engeland premies,
en nog al belangrijke, verleend worden aan de
bezitters van vraclit-auto's, om hun het aankoo-
pen en onderhouden te vergemakkelijken. In
geval van oorlog heeft dan de regeering. die het
reclit heeft deze auto's op te eischen voor de nood
wendigheden der legerbevoorrading, zekerheid
vele flinke en goed onderhouden auto's to vinden.
Zoo worden in Frankrijk, aan het legerbestuur
modellen van vracht-auto's onderworpen, en wan
neer deze aan zekere eischen voldoen, wordt aan
den kooper van zulk goedgekeurd model eene toe
lage verleend die tot fr. 3000,kan bclóopen.
Tevens wordt hem dan eene jnarlijksche tege
moetkoming tot fr. 1000 toe uitgekeerd,
wanneer er wordt vastgesteld, dat het rijtuig zich
in behoorlijken staat van onderhoud bevindt.
Deze regeling draagt er machtig toe bij 0111 de
auto-industrie en het gebruiken van auto's in de
hand te werken.
POLITIEK.
Bever w ij k.
Wij lezen in de „Nieuwe Haarlemsche Courant"
van gisteren:
Vele verliezen heeft, de rechterzijde bij de stem
bus die achter ons ligt, geleden; op tal van pun
ten zijn wij geslagen. Gevoelig zijn wij geraakt,
het dient immers tot, niets dit te ontkennen.
Veel heeft men ons katholieken niet kunnen
ontnemen; de zetels, welke onze mannen bezetten
zijn over het algemeen vrij vast.
Het hevigst anti-papisme heeft zelfs tegen ons
weinig kunnen aanrichten. Men heeft ons echter,
dank zij de tariefwet-hetze en anti-papisme, op
een gevoelige plaats weten te treffen; men heeft
ons Beverwijk ontnomen. Smartelijk valt ons liet
verlies van Beverwijk en den sympathieken heer
Passtoors. Wij hadden hem zoo gaarne als wor
king-partner voor de katholieke staatspartij en
voor den katholieken werkman behouden. Lever-
wijk 'en zijn afgevaardigde lagen ons 11a aan liet
hart.
En de rechterzijde in het district Beverwijk
ging voor ons, met zooveel voor rechts, verloren.
Wij mogen hierover echter niet langer treuren
want een treurend soldaat is slechts een half
strijder.
En de rechterzijde in het district Bever»vijk
heeft geen halve, doch volwassen, kranige strij
ders noodig.
Want.... dit district is slechts tijdelijk aan
andere handen toevertrouwd. Verkeerde voorlich
ting en overmacht van geld hebben den heer Pas
stoors tijdelijk van zijn zetel weten te verdrijven,
doch de vraag is volkomen gewettigd: Voor hoe
lang
Want het kan niet uitblijven, of het kiezers
korps zal aldra leeren inzien, dat het verkeerd
deed zijn ouden, begaafden afgevaardigde, die zijn
district zoo door en door kende, wiens hart zoo
warm voor Kennemerland klopte, door een ander
te vervangen.
Beverwijk moet dus weer aan ons komen, on
het komt ook aan ons. Zie slechts, welke geringe
meerderheid al de bovenomschreven factoren in
deze abnormale en voor ons zoo bijster ongunstige
omstandigheden voor den man van links hebben
gegeven.
Zij hebben Beverwijk slechts in huurgeenszins
in koop.
Voor hoelang Voor 4 jaar Of voor korter.
Vier jaar zal wel de langste tijd zijn.
Onze wakkere besturen van kiesvereenigingen
met de onderscheidene propagandaclubs, mogen
dus even rusten van de vermoeiende campagne,
welke zij achter den rug hebben doch niet lang!
Wij kunnen immers weer onverwacht, spoedi
ger dan wij meenen, voor een nieuwen strijd wor
den opgeroepen en dan dienen wij weer volledig
te zijn toegerust.
Zij moeten dus weldra weer aan het werk. En
ik ben er van overtuigd, dat zij dit gaarne doen,
bêzield als zij zijn van liefde voor de heilige room-
sehc «aak en van geestdrift voor den populair en
vriend Passtoors! (Cursiveering is van ons. Red.)
Ongetwijfeld zal hun de afgeloopen periode veel
geleerd hebben. Dat is altijd zoo, men wordt wijs
door schade of schande. In dit geval is het alleen
door schade.
Allicht heeft men feiten en toestanden op on
derscheiden plaatsen in het disrict geconstateerd,
welke tot do nederlaag hebben meegewerkt. De
eerste taak is natuurlijk, die feiten en toestanden
te veranderen, zoodat zij ons, in stede van een
nederlaag, voor den vervolge een victorie bezor
gen.
Mocht dc ondervinding hebben geleerd, dat aan
onze organisatie nog iets ontbreekt, dan moet die
laatste fout worden weggenomen.
Verder moeten wij de lessen, van or.ze tegen
standers ontvangen, ter harte nemen.
Wij moeten leeren inzien de groote, onbeschrij
felijke groote waarde van een doelmatige propa
ganda.
Waaraan heeft het socialisme zijn opkomst en
een anti-tariefwet-eomité zijn succes te danken V
Aan de propaganda, de reclame.
Wij moeten dit machtig hulpmiddel niet ter
hand nemen tegen de verkiezingen, doch reeds vu.
Van groot belang is hot ook. de kiezers in te
lichten, voortdurend op de hoogte te houden van
hetgeen or op politiek gebied omgaat. Wij moeten
hun de fouten onzer tegenstanders onder het oog
brengen, wij moeten hun oogen openen en onze
propagandisten tot slagvaardige strijders maken.
Nn reeds dient te worden begonnen nvt de
verspreiding van strooibiljetten en prenten. Wij
moeten vooral hen bereiken die twijfelachtig zijn.
of tegenover ons staan.
Er wordt zoo vaak te veel tijd en geld besteed
voor lien die reeds onwrikbaar op onze ?ijde zijn.
Wij mogen vooral niet geringschatten do waarde
van het gesproken woord. Men kieze echter po
pulaire .sprekers, menschen, die het oor van 1itt.
volk hebben, die de massa weten te pakken.
Evenmin sla men te gering aan. de waarde van
'n goede pers. Men zorge door haar m geregelde
betrekking te blijven met het gansclic kiezers
korps.
Boven alles bedenke men, dat onze kiesveree
nigingen tegenwoordig geen lichamen zijn om de
menschen bijeen te trommelen, tegen den tijd dat.
eene verkiezing in aantocht is, doch om geregeld
voorlichting te geven en geestdrift te wekken.
Voor dit alles zal geld noodig zijn, veel geld.
doch wij weten dat roomsch Nederland, als het
zijn moet, weet te offeren, veel te offeren.
Roomsch Nederland is op het hart getrapt. (Cur
siveering van ons. Red.) En tegelijkertijd is de
roomsche bloem der liefdadigheid weer openge
sprongen. Men kweeke die schoone plant, die
reeds zoovele malen heerlijk bloeide, zorgvuldig op
en zij zal ook nu de menigte verrukt naar haar
doen staren.
Ook in dit opzicht vermag een goede organisatie
veel.
Nog een korte wijle rust en dan opnieuw aan.
den arbeid!
Een korte poosen met omhoog geheven
vaandel rukken wij onder bevel van liet oude be
proefde bestuur en achter Passtoors opnieuw Be
verwijk binnen.
En dan.... voor altijd!
Hw.
M.
Priesterhuid e.
Als men opslaat het „Handboek der vroomheid
ten gebruike van jonge meisjes", in vele Fransche
geestelijke instituten in gebruik, waaraan eenmaal
.paus Pius IX zijn zegen gaf, (ver-over do 100
drukken zijn er van verschenen), leest men het
volgende
„Eert den priester; zonder hem hadt gij Jezus
niet. Wie heeft ITem hier in dit heiligdom ge
plaatst De priester. Wie heeft uwe ziel bij de
intrede in deze wereld ontvangen De priester.
Wie voedt haar, 0111 haar kracht te geven haren
tocht te voleinden De priester. Wie zal haar
voorbereiden, 0111 voor God te verschijnen Dc
priester, altijd de priester. En wanneer deze ziel
eenmaal sterft, wie zal haar dan opwekken
Wederom de priester. Gij kunt geene enkele her
innering in uwe ziel wakker roepen, zonder naast
haar liet beeld des priesters te vinden. Dc pries
ter heeft de» sleutels van den hemelschen schat;
hij opent de hemeldeur, hij is de rentmeester van
God en zijne gaven.
Biecht eens aan de moeder Gods of aan een
engel; zullen zij u absolutie geven Neen.
Zullen zij u het lichaam en bloed van Christus
geven Neen.
De moeder Gods kan haren zoon niet in do
hostie laten nederdalen. En al waren er twee
honderd engelen bij haar, zij zouden u de abso
lutie niet kunnen geven. Een priester, hoe ge
ring hij ook zij, deze kan het. Hij kan tot. 11
zeggen: „Ga heen in vrede, ik vergeef u". O,
hoe groot is tocli de priester."
Is men liier op of over den grens der gods
lastering 1
Nog een paar aanhalingen.
Uit een preek, in 1895 door den r.-k. professor
Eiuler te Feldkircli in Vorarlberg' gehouden:
„De priester is een hoogwaarde. Immers zijne
waardigheid reikt boven in den hemel, tot aan
de grenzen der aarde, tot in den afgrond van de
hel. Een engel daalt neder en spreekt de woor
den uit: „dit is mijn lichaam, dit is mijn bloed".
En brood blijft brood, wijn blijft wijn. De ko
ningin der engelen zelve nadert het altaar,
spreekt de woorden der consecratie uit, maar
brood blijft brood en wijn blijft wijn. Een een
voudige priester nadert het altaar, neemt het
brood en den wijn in zijn gewijde handen, spreekt
de woorden der consecratie uit, en het brood is
het waarachtige lichaam van Christus, de wijn
is het waarachtig bloed. Het woord van den
priester is door de wolken gedrongen tot in do
diepten der Godheid zelf en heeft den Zoon Gods
gedwongen af te dalen tot het altaar. Is dan dc
man, wiens macht zoo hoog reikt, geen hoog
waarde
I11 den 7en druk van een boek van pater
Causette, genera al-vica ris van Toulouse, waarvan
de titel mij ontgaan is, kan men lezen
een zeer uitgebreide toespraak tot de gee. -
telijklieid van het bisdom Toulouse, waaraan
hier het volgende ontleend is: „Tussehen God in
den hemel en den mensch, die op aarde God
zoekt, staat als middelaar de priester, die, tegelijk
God en mensch, beide naturen elkander nader
brengt.... Dat ik de priesters goden noem, is
geen overdreven vleierij, geen rhetorische leu
gen. Gij priesters, zijt scheppers, gelijk Maria
in haar deel aan de vleescliwording van Chris
tus.... Scheppers als God zijt gij in tijd en eeu
wigheid en de vrucht uwer dagelijksche schep
ping is niets minder dan het vleeseh geworden
Woord.God kan nieuwe werelden in liet leven
roepen, maar Ilii kan niet bewerken, dat er een
handeling ondèr de zon i>. hooger dan het offer,
dat gij opdraagt.... Ik als priester kom in de
hiërarchie der wereldregeering niet 11a de Cheru
bim en Seraphim, maar sta daar hoog boven. Zij
zijn Gods dienaren, wij zijn Gods helpers....
Zonder u kan Jezus zich niet roeren, zonder u
kan hij niet zegenen, alleen door u kan hij ge
nade verleenen. E11 zoo lief is liem de afhanke
lijkheid van 11, dat hij er 1800 jaren lang niet
aan heeft gedacht de kerk te verlaten.
Wij lezen in „De Protestant":
Dc geloofsbelijdenis der Jezuïeten.
Onder dezen titel verscheen te Leipzig in der
den druk een brochure van Paul graaf vau Hoens
broecli, ter weerlegging van een geschrift met den-
zelfden titel van pater Otto Cohausz en door dezen
genoemd„Een beroep op alle billijk denkende
Duitschers, vooral op alle protestanten. Het werd
gesch reven met het doel 0111 de opheffing te be
vorderen van de wet der verbanning van de Je
zuïetenorde uit Duitschland. Op een aantal on
juistheden betrapt de graaf den schrijver. Ilij
herinnert aan de vervolgingen waaraan de pro
testanten vanwege de orde van den beginne af
hebben blootgestaan, terwijl zij ook heden nog
dezelfde vijandige houding tegenover liet protes
tantisme handhaaft en zelfs aan den staat de
verplichting voorhoudt om alle ketterij me den
dood te straffen. De bewering, dat de jezuïeten
wars zijn van alle politieke bedoelingen, wordt
met de stukken weerlegd. Dat zij er wel degelijk
een eigen moraal op nahouden, wordt met een
verwijzing naar Liguori, in navolging van Busen-
baum, Sauchez en anderen, bewezen, een moraal,
waarvan talrijke stellingen zelfs door pausen, als
Alexander VII en VIII en Innocentius XI, ver
oordeeld zijn. Dat de leerhet doel heiligt de
middelen, wel degelijk door hen gepredikt is,
wordt uit de schriften van Vasquez, Becanus, Es
cobar aangetoond. Met een aantal voorbeelden
herinnert de schrijver, hoe gevaarlijk de orde is
voor den staat.
Ten slotte stelt graaf Von Hoensbroech, tegen
over de „geloofsbelijdenis van pater Cohausz", een
geloofsbelijdenis volgens de statuten en de ge
schiedenis der orde, in deze 12 artikelen:
Ik geloof, dat de menschen licht bedrogen kun
nen worden.
Ik geloof, dat onze orde daartoe bij uitnemend
heid in staat is.
Ik geloof, dat de heerschappij over de men
schen het eigenlijk doel onzer orde is.
Ik geloof, dat tot bereiking van dit doel ieder
middel geoorloofd is, wanneer het slechts met den
mantel van den godsdienst bedekt wordt.
Ik geloof, dat de hartstochten en zwakheden
der menschen, vooral hoogmoed, ijdelheid en bij
geloof, tot dit doel moeten worden aangewend.
Ik geloof, dat godsdienstige onverdraagzaam
heid, gewetensdwang en geestelijke geweldpleging
hoofdregels van onze werkzaamheid zijn.
Ik geloof, dat de ketterij onder ieder en vorm
onderdrukt moet worden.
Ik geloof, dat vooral het protestantisme, zooals
het zich in Duitschland ontwikkeld heeft, onzen
haat verdient.
Ik geloof, dat de moderne staat vernietigd en
elke staatsaangelegenheid van ons moet worden
afhankelijk gemaakt.
Ik geloof, dat moderne beschaving, vrijheid der
