ALGEMEEN WEEKBLAD
Bloeitiendaal, Kaarletn, jkcwstcde cti omliggende plaatsen.
L
Vijverweg 7. Telephoon 938. Bloemendaal. Gedempte Oude Gracht 63. Tel. 141. Haarlem.
ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1913.
No. 38.
VOOR
KANTOREN.
7e Jaargang.
ndoolseh Ueehblod.
Prijs per
halfjaar fl.25
bij vooruitbe
taling.
Prijs per
nummer f 0.10
Advertentiën
10 cents per
regel
bij herhaalde
plaatsing
korting.
Dit nummer bestaat uit 4 bladzijden.
Door Christus vr ij gemaakt.
Staat dan in de vrijheid, met welke
Christus ons vrijgemaakt heeft.
Gal. V 1.
Die mensch lijkt mij een hart voor zijn volk te
tiben, die niet slechts het verleden van zijn volk
ii piëteitvolle trouw bewaart, maar het heden
mot helderen blik doorziet, en onzelfzuchtig, on-
itzuchtig voor de toekomst van zijn volk arbeidt
oh hoopt. Wie geen verleden heeft, heeft ook geen
•komst. Wie ons volk helpen wil, en het heeft
'ingend hulp noodig, moet vastgeworteld staan
in zijn verleden. Slechts wie den diepsten harle-
lag zijns volks in het verleden hoort, zal ook '<ijn
rteslag in het heden vernemen. En wie dezen
rteslag duidelijk verneemt, zal bedenken dat de
reekwoordelijke vrijheidszin van ons volk een
woeledige is.
Ons volk heeft geworsteld 1°. om zijn nationale
ijheid en 2°. (en dit is het belangTijkste) om zijn
estelijke vrijheid. Onze nationale vrijheid is een
uw lang ongeschonden gebleven. Maar boe staat
t met onze geestelijke vrijheid Indien wij be
uken dat nationale vrijheid niet doel mag zijn,
.aar middel slechts om een volk tot geestelijke
i ijheid te brengen, hebben wij dan wel reden om
•o luidruchtig feest te vieren in dit jaar over
nationale vrijheid Want dit juist is de be-
i kenis van de vrijheid waarmede Christus ons
ft vrijgemaakt, dat Hij ons vrijgemaakt heeft
i het gelooven in al die duistere machten, zonde,
>dlot, enz., waaronder de oude wereld gebukt
fig. Voor den Griek bestond de vrijheid alleen
maar in het besef dat liij als staatsburger vrij
v ..s, zich één wetend met den staat, maar daar-
ii'"c ging gepaard het gekeele gemis van besef, dat
I j geestelijk vrij was en niet geketend aan het
■t. Men denke aan koning Oedipus. Zoozeer was
>r den Griek de vrijheid slechts een nationale
v; ijheid, de vrijheid van den staats waartoe hij
I hoorde, dat voor hem de verbanning als de
- atsburgerlijke dood het vreeselijkste was, dat
i m kon treffen. Socrates gaf aan den werke-
1 ken dood de voorkeur boven verbanning. Met
,u vaderland verloor de Griek zijn vrijheid, om-
it zijn vrijheid nog slechts een nationale, maar
en geestelijke vrijheid was.
Wij worden geroepen tot de geestelijke vrijheid.
Thar gaat het om. Er is geen betere herdenking
:n het jaar 1813, dan nu in 1913 eens met volle
kracht te gaan werken aan de geestelijke vrij-
iking van ons volk. Dat is beter dan volks-
esten te organiseeren. Toen in October van het
ir 1871 in Berlijn de toenmalige hofprediker in
n toespraak de vraag besprakwat hebben wij
ti loen, opdat voor ons volk een geestelijk erfdeel
overblijft uit de jaren 1870 en 1871, moest hij de
v zuchting slaken: wij kunnen geen volksfeesten
v.- ren, wij moeten nog eerst leeren volksfeesten
tr vieren. Welnu, indien toen reeds nog zoo kort
i een oorlog, waardoor dat volk tot nationale
iiheid was gekomen, de verzuchting werd ge
slaakt dat dit volk geen volksfeesten vieren kon,
hoeveel te meer zal dat gelden van ons volk, nu
het een feit van honderd jaar geleden herdenkt.
Beter dan volksfeesten te organiseeren, die geen
volksfeesten zijn, is het met ernst, en met geloof
bovenal, te arbeiden aan de geestelijke vrijmaking
van ons volk.
Onze tijd werkt meer middelpuntvliedend dan
middelpuntzoekend. Het is een kenmerk van onzen
tijd. den omtrek wat op te lappen, maar het ont
breekt hem aan een middelpunt. Wanneer in ons
volk de stemmen van partijleiders sterker zijn
dan de stem van Christus, dan is dat een beden
kelijk teeken, daarom te meer omdat ons volk in
zijn kern veel beter is dan zijn kranten en zijn
partijleiders.
Aan de geestelijke vrijmaking van ons volk heb
ben de drie grootmachten samen te werken: staat,
school en kerk. In plaats van samen te werken
aan de geestelijke vrijmaking van ons volk, hebben
zij hoofdzakelijk elkander voortdurend bestreden,
en intusschen is het heil onzes volks verwaarloosd.
Het is als met broeders, die in een boom zitten
en strijden over de vraag hoe die boom het beste
te verzorgen, en intusschen komt een ander en
zaagt den boom van onder door. Geen kerkstaat,
zooals Rome wil. Geen staatskerk, zooals Calviju
wil. Geen eonfessioneele school, ten onrechte chris
telijke school genaamd, maar een waarachtig
christelijke school. En een waarachtig christelijke
staat. En ook een waarachtig christelijke kerk.
Het schijnt dat er in ons volk twee partijen zijn,
één die voorwaarts wil en één die achterwaarts
wil. Of is er ook nog een derde partij, die meei
dan partij is, van lien die opwaarts willen Houdt
gij liet, met de laatste Welaan, dat beseft gij
de verantwoordelijkheid die voortvloeit uit de pre
diking van 100 jaren geleden, toen het was alsof
God zelf den wereldkansel had beklommen en er
zijn geweldige preek hield, waarvan Hij in onzen
tijd en later zal vragen of wij haar ter harte heb
ben genomen en hebben toegepast. Gods molens
malen langzaam, maar zeker. De oorzaken van
Gods gerichten zijn niet van gisteren, zij dagtee-
kenen van eeuwen her.
Er verbergt zich veel zelfzucht achter wat er
gesproken wordt over „vaderland" en „volksheil".
Wie zet zijn persoon, zijn eigenbelang er voor op
't spel i. Wie doet als die nachtelijke wakers op
onze dijken, die, wanneer de storm een gat in den
dijk lieeft geslagen en er niets anders is om het
gat te stoppen, zelf met hun lichaam het gat stop
pen en in het water blijven staan, totdat er hulp
komt Wie hebben den Duitschen vrijheidsoorlog
doen ontbranden Dat waren de twee wijsgeeren,
Fielite en Schleiermacher, die hebben gearbeid aan
de geestelijke vrijmaking van hun volk.
Laat dit dan de erfenis van 1813 zijn, dat wij
gaan arbeiden aan de geestelijke vrijmaking van
ons volk. Maar doen wij het als volgelingen van
Christus, bedenkend, dat niet wij ons zelf, dat niet
wij anderen kunnen vrijmaken, wanneer wij niet
eerst zijn vrijgemaakt door Hem. Eerst moeten wij
zijn vrijgemaakt door Hem, doordat Zijn geest in
onze harten medegetuigt met Gods geest. Alles
wat men mij verhaalt van zelfbevrijding zonder
vrijmaking door Christus, doet mij denken aan
dat verhaal van Münelihausen, die beweerde dat hij
zich aan zijn eigen liaren uit een moeras had ge
trokken.
Wie den bouw der wereldgeschiedenis niet van
buiten aanschouwt, maar heensclirijdt door het
innerlijk, dien is het te moede als schreed hij door
een kathedraal. Rechts en links de zuilenmassa, de
versteende gedrochten, het loover van steen. Rechts
en links de in de schemering zich openende kapel
len, donkere nissen en gangen met reliquieën,
onder zware rondbogen. Maar hij schrijdt door de
leege duistere gangen opwaarts naar het hoog
altaar. En nu terugblikkend ziet hij dat de ge-
lieele bouw den vorm des kruises heeft. En nu
verheft zich het koor, van licht doorvloeid, zinne
beeld van de nieuwe menschheid en de oude, en als
het geheimenis van een andere wereld tegen dezen
aarclsclien donkeren achtergrond, staat daar liet
beeld des Verlossers. Den dood, den duisteren on
derbouw, onder zijne voeten, verlieft zich Zijn
Iiooge gestalte. Het is alsof alles in de kathedraal
zich in een rustige eenheid in Hem verzamelt. Hij
echter troont boven het boek, op welks opgesla
gen bladen liet licht valt op de woorden: Ik ben
de alpha en de omega, liet begin en het einde, die
is en was en komen zal.
A. H. II a e n t j e n s.
(Uit dc Rem. Gcr. gemeente te Haarlem.)
Van Rossum, paus?
Men vraagt mij dikwijls, of het niet mogelijk is,
dat de heer Van Rossum, waarmede liet Vaticaan
zoo manoeuvreert, paus zal worden.
En dan zeg ik: ja!
Ziet hier.
1°. Een pauskeuze is een lastig ding. Want
dc mogendheden gunnen elkaar niet, dat een hun
ner landgenooten paus is. Daar zitten we mee
in de diplomatie! Bovendien ziet de gemeenschap
der kerk liet met leede oogen aan, dat het steeds
Italianen zijn, die in den laatsten tijd tot paus
werden verheven.
Oostenrijk (en ik meen ook Spanje) heeft een
oiul veto-recht en zoo heeft het de verkiezing van
Rampolla met een veto beantwoord. Daarna heeft
het Vaticaan het veto-recht wel willen afschaffen,
maar ik meen niet, dat dit zoo maar gaat. Hieruit
blijkt echter, dat aan den persoon der pausen
diplomatieke waarde wordt gehecht.
De Franscligezinde Rampolla beviel het germa-
nendom niet en Oostenrijk zegt „veto"; misschien
op aanvrage van Duitscliland of zelfs van Italië.
(Triple Alliantie tegen bevoorrechting van Fran-
sclien invloed in alle mogelijke missiën, enz., enz.)
2°. Dezelfde meerderheid, die Rampolla koos,
nam toen als strooman, Joseph Sarto, Pius X, die
alles eveneens uitvoert, wat die meerderheid wil.
gelijk wanneer Rampolla, als hoofd der meerder
heid, had moeten handelen; maar zijn persoon
heeft ten minste geen onaangenamen naam.
De meerderheidspartij is jezuïetisch in Rome-
De jezuïeten weten overal wat op. Zij, de je
zuïeten, drijven hun systeem, zoonis ze nu ond- a
vinden, even gemakkelijk, met een strooman Ve
rnet een hunner oud-leerlingen (Rampolla) dooi.
Waarom zouden ze zich dan in 't vervolg niet vau
een strooman blijven bedienen Deze vermijdt
diplomatieke conflicten bij zijn verkiezing; nooit
behoeven de geloovigen er zich dan meer aan te
ergeren, dat de wil van den Heiligen Geest
Franz Joseph wordt gewijzigd: en ei ge urfc tocli
niets anders, dan dat er precies wordt volbracht,
wat die triompheerende jezuïeten-in
Zeker, de heeren achter de schermen zullen de
zen succesvollen proef nog dikwijls i. uilen.
3°. Nu is er ter wereld geen lan< <t in zijn
neutraliteit beter stroomannen kan leveren dan
Nederland; het afgezonderde land)1 met eigen
taal en gebruiken, en eigen volksks kter. I)a.t
men in het vervolg zijn oog eens zal slaan op ons
is zeer waarschijnlijk.
4°. Echter zullen de jezuïeten niet iemanu
nemen, die in dogmatische en zedëku udige op
vattingen van hen verschilt; want daar gaat het
juist om.
Nu behoort Van Rossum tot een orde, wier
stichter de moraal der jezuïeten (Busenbnum)
over de heele wereld heeft weten te verbreiden
ofschoon hij zelf geen ordens-jezuïet was. In die
orde leeft de jezuïeten-moraal als nergens anders.
Nederlander en Redemptorist is Van Rossum,
dat klopt dus al aardig.
Kunnen de jezuïeten zelf niet een eigen waren
broeder paus maken
Neen, dat verbiedt de regel van de orde. En al
zou daarin gedispenseerd kunnen worden, toch
zou dit eenigszins ergernis geven, want een regel
is er om gehouden te zijn. Bovendien zou dan ook
steeds duidelijk blijken, dat de jezuïeten de baas
zijn in de kerk; wat de trouw van veel priester-
groepen in de eerste eeuwen nog op groote proef
zou stellen. Het beste is dus, dat de heeren
achter de coulissen blijven!
5°. Ons land is niet alleen neutraal, maar het
is ook het door alle mogendheden met welwillend
heid aanschouwde centrum van internationalisme
geworden, zoodat deze liooge machten het heel ge-
vVoon zullen vinden, als het hoofd van dat inter
nationale godsdienst-exploitatie-instituut Neder
lander is. Bovendien heeft het vaticaan al lang
op Nederland het oog gevestigd en zijn wij ge
worden een supplementaire operatiebasis van de
verzwakte positie van het vaticaan in Rome.
TJier worden duizenden zendelingen gekweekt
voor de heele wereld, hier wordt men met kloos
ters overstelpt. Zoodat liet wenschelijk is de
Nederlandsclie aanhangers van Rome, het gevoel
vün algeheele zegepraal over ons land nog ster
ker te doen gevoelen, door één uit lien tot paus
te maken. Dan zullen ze hier eerst pas de eerste
viool gaan spelen, en alle anderen nog banger
zijn van „Rome"!
0°. De kerk vraagt geen hoogstaande mannen,
maar ongevaarlijke, wijl onbeduidende mannen,
naakt dezen groot. Dit is vooral noodig voor
iemand, die ter eener zijde van stroo moet zijn,
ofschoon hij naar een andere zijde (waar liet
publiek staat) moet schitteren. Voor stroo en
schittering bedankt een flinke kerel! Welnu, Van
Rossum is een op-end-op hoog geplaatste man!
'Hij was een eerste klas onbekende grootheid,
'voordat de jezuïeten hem hebben gepousseerd.
Plet hevig pousseeren van Van Rossum in de
couranten, in Rome, in Weenen, in Nederland,
duidt er zeer zeker op, dat men iets met liem voor-
1 eeftj en hoogstwaarschijnlijk meer dan een beetje
reclame van dag tot dag.
Van Rossum is: a. Nederlander, b. 'n onbedui
dendheid, c. een aanhanger der jezuïetisclie grond
stellingen, d. expres hooggeplaatst en gepousseerd
door de jezuïetisclie meerderheid, die in Rome
domineert.... Welnu, dan is hij geknipt voor
paus en de nu reeds mompelende vox populi, zal,
liet is zeer goed mogelijk, binnen zeer kort blij
ken de vox Dei te zijn.
JOS VAN VEEN.
Uit „Hernieuwing"
PLAATSELIJK NIÉUWS.
Gaslantaarns.
Maandagavond werden in Vogelenzang de oude
beproefde petroleumlantaarns, zoo te zeggen, niet
meer aangekeken, en de nieuwe gaslantaarns daar
voor in de plaats aangestoken. Overbodig te zeg
gen, dat velen met genoegen en passende bewon
dering deze verbetering aanzagen.
De Waterleiding.
De nieuwe filter-inrichting van onze waterlei
ding achter „Karmel", zal den 25en September
des namiddags in werking worden gesteld.
De commissie lieeft den gemeenteraad uitgenoo-
digd, deze gebeurtenis bij te wonen.
Verbetering.
Sedert geruimen tijd werd geklaagd door de
bewoners van de perceelen N°. 30 tot en met 42
Zomerzorgerlaan, over de loozing van hun huis-
houdwater, deze afvoer was niet meer goed en het
water liep in de tuintjes achter deze woningen,
tot. groote overlast der bewoners.
Het roomscb-katholiek kerkbestuur te Over-
veeu aan vvien deze woningen behooren, is thans
aangevangen met het maken van eene goede rin-
h-ering ill aansluiting op het gemeenteriool, zulks
onder toezicht van den architect D. van Zetten, te
Haarlem. Zoo zal dus eindelijk de toestand wor-
I den verbeterd.
Het Jaurueekje.
De vierde jaargang van ons jaarboekje is thans
ia bewqrking. Aangezien da oplaag niet grooter
is gemaakt dan binnen koeten tijd kan worden
uitverkocht, in wij met oulere jaargangen vaak
menigeen moesten - teleurstellen, geven wij elk
oazer lezers.in overweging reeds nu zoo spoedig
nogelijl hei' jaarboekje t- bestellen.
Prijsvraag 'aarboekje.
Ons /aarboekje zal eei zeer belangrijke prijs
vraag behelzen, waaraanalleen ijverige lieden, di«
met I3Jbemendaal~"1>"
kinueh meedoen
zijn,
Uit het p o,?i tie-rapport.
Processe n-v e r bi a 1 zijn opgemaakt, we-
gnsrijden over de voetpadenrijden zonder
lichtloopen over verboden grondvervoer en her
stellen van wildstrikken.
Gevonden en terug te bekomenbij H. Bol-
senbroek. Boschlaan 1, te Bloemendaal, een zil
veren armbandje; bij P. N. Zwart, stalhouder, te
Bloemendaal. een onderstuk van een rijtuiglan
taarn bij mevrouw Schildhuis, Zuiderstationsweg
19, een broche; bij G. Kuit, Bloemendaalscheweg
160, een portemonnaie met inhoud; aan den politie
post te Bloemendaal, een sleuteltje; aan het bu
reau van politie te Overveen, een onderstuk van
een rijtuiglantaarn; bij B. J. Krul, Bloemendaal-
seheweg 197, te Overveen, een halskettinkje, en
aan liet bureau van politie te Overveen, een kin
derpistool.
Verloren: een paardendekeen vulpenhou
der en een damesbeursje.
Komen aanloopen: bij Heins, Binnenweg,
Heemstede, een zwarte poedel; bij P. Pauw, Eloe-
mendaalscheweg 254, te Overveen, een zwartbont
hondje; bij Togtema, Lage Duin-en-Daalscheweg 5,
een klein hondje.
BURGERLIJKE STAND.
Van Vrijdag 12 September tot Donderdag 18
September.
Geboren: d. van G. HellevvaardBaasd.
van C. J. de GraafPrins; z. van T. P. Ta venier
De Jong.
Overleden: J. C. Broekmeijer, 84 j.H. C.
Veltman, 72 j.
UIT ANDERE tiEMEENTEN.
Het Crematorium.
Wij lezen in „De Protestant":
Wie de schilderachtige, rustig gelegen begraaf
plaats „Westerveld" bij Driehuis in de gemeente
Velsen bezoekt, ziet daar op een hoog plateau
van het noordelijk gedeelte een gebouw te mid
den van hoog opgaand geboomte, waarboven de.
koepel, 35 meter zich verheffend boven den be-
ganen grond, uitsteekt. Dat gebouw is het eerste
crematorium in Nederland, doof den ijver en
taaie volharding van het hoofdbestuur der Ver-
eeniging voor Lijkverbranding, na jarenlange
voorbereiding en onder velerlei teleurstelling,
eindelijk voltooid. Onlangs had de beproeving
van den oven plaats in een zeer beperkten kring
van genoodigden, en bij die gelegenheid gaf de
„Oprechte Haarlemsche Courant" oen beschrijving
van de inrichting van het gebouw. „Een breed
bordes," zoo lezen wij, „voert naar het voorpor
taal, waarachter de groote hal is gelegen, over
welfd door den enormen koepel, in welks top
groote ramen golven licht naar binnen werpen.
Het voorportaal geeft mede toegang naar het
koor, waarin een orgel zal worden geplaatst en
naar het columbarium, de urnen-ruimte onder
den vloer der hal.
Daaruit kan men opmerken, dat het in de
bedoeling ligt de hal vrij te houden, in tegen
stelling met elders. Ook in andere deelen van
liet gebouw zijn bewaarplaatsen van urnen inge
richt. Achter de groote hal ligt een kleine hal,
licht ontvangend door vensters van glas, zoo
gekleurd, dat het getemperde licht een pleclitigen
en stemmigen indruk geeft.
In deze kleine hal bij de intrede van de groote
hal sKnt een katafalk.
Links van deze kleine lial zijn familievertrek
ken -1s bevinden zich sectiekamers.
i "iri de hal, dus achter het columbarium,
v'. de crematie-ruimte en dienstvertrek
keu. bone ens de ovens en een verdieping lager
u. ia i/enknlders met machinerieën en brandstof-
ieiiiKTgphuitsen."
N;> i bezichtiging van het gebouw begaven de
aauwe/.Hcn zich naar de kleine hal, waar op de
kaïn Li Ik de lijkkist was geplaatst. De voorzitter
van bet hoofdbestuur, dr. De Vreij, gaf hier een
korte v-oeiicl iing van hetgeen geschieden zou. Na
een .tuk op een electrische bel begon de kist
langzaam te dalen, terwijl gelijktijdig een gordijn
vi or <1- pening werd neergelaten. In de beneden-
i .i- T g gekomen had men gelegenheid
a iee» or dezen keer de eigenlijke crematie
4 1 laan. Automatisch werd de kist op een
v aai'iitje geplaatst, .vlak voor de opening der ver
brandingsruimte gereden en, nadat de dubbele
ijzeren deur was opengeslagen en de daar achter
liggi nd.' afsluiting was opgeheschen, in een
ml van vuurvasten steen, witgloeiend door de
lot 10(i0 graden Celsius verhitte lucht, geschoven.
Nadat de ruimte weer afgesloten was, kon men
a a u. tie voorzijde door een micaruit zien hoe de
kist verteerde.
- Door een trechtervormige opening kan de ascli
in een urn worden verzameld.
De proef is wél geslaagd en oVer een paar
maanden, naar we vernemen, zal het crematorium,
officieel geopend worden.
Geopend maar zal het dan ook in gebruik
genomen worden Ook ten onzent zijn vele voor
standers vqn lijkverbranding, maar wij, vrije
Nederlanders, zoo prat op onze vrijheden, bezit
ten niet eens (le vrijheid om vrij te beschikken
over hetgeen op den vaderlandschen bodem met
ons stoffelijk overschot zal geschieden. Het moet
begraven worden, volgens de wet. Wil men dat
niet, dan moet het over de grenzen gevoerd wor
den om verbrand te worden.
Hoe kleingeestig en tyranniek! Haast overal is
lijkverbranding toegelaten. In 1912 was het aan
tal Duitsche crematoria tot 34 gestegen. Ver-
