ALGEMEEN WEEKBLAD
Bloettietidaal, Kaarten, Keetnshde en onliggende plaatsen.
Vijverweg 7, J Telephoon 938. Bloemendaal.
Gedempte Oude Gracht 63. Tel. 141. Haarlem.
7e Jaargang.
ZATERDAG 8 NOVEMBER 1913.
No. 45.
Het Bloemendaolseh Weekblad.
Prijs per
halfjaar fl.25
«►ij vooruitbe
taling.
Prijs per
nummer f 0.10
VOOR
Ad vertent iën
10 cents per
regel
bij herhaalde
plaatsing
korting.
KANTOREN
Dit nummer bestaat uit 4 bladzijden.
De achterlijke kerk.
De wegens zijne lustige en toch stevige en
redelijke vroomheid bekende predikant H. Bakels
plaatste in de „N. ltott. Ct." 't volgende stukje j
aan liet. adres van Frederik van Eeden, naar aan-
leiding van zijn jongste rede: „De religie der
toekomst."
„Ileeft het mede u niet verwonderd, dat de
heer Van Eeden verleden week Donderdag voor
do studenten te Delft meer dan eens in afkeu
renden zin gesproken heeft over de „achterlijk
heid" der kerk
Hoe kan hij zich daar nu nog één oogenblik
over verwonderen en ergeren
Wat toch is de kerk
Is de kerk niet het in godsdienstig opzicht ge
organiseerde volk Maar het volk.
Hoe kan men nu eischen dat het volk voor-
da n rukt in de slagorde der menschlieid
Celukkig, voorwaar! dat het volk, voor zoo
ver in religiosis georganiseerd (m. a. w. de kerk),
..achteraan" komt; anders gezegd: de leiders der
mei. chheid vólgt.
Maar zal dit eenigszins vlug geschieden, dan
is i t niet minder dan noodzakelijk, dat deze lei
der; Ier menseliheid zich ook in het gareel van
liet in godsdienstig opzicht georganiseerde volk
(do kerk) begeven. M. a. w.de heer Van Eeden.
dien ik ook als leider erken, moet zich op de een
of andere wijze met de kerk bemoeien, en dit niet
in d. nigreerenden (zie Kleine Johannes), maar
in vroolijk opbouwenden zin.
Hierin zou voor hem een dankbaar werk liggen.
Dat. is reeds bewezen.
Hij weet toch al wel (of niet dat zijn jong
ste boek al in heel wat kerken is besproken en
teil deele voorgelezen. Ik zelf heb het na aankon
dig' ng in een plaatselijk blad voor een zeer volle
kerk gedaan en de menschen waren zoo onder den
indruk, dat ze het aan anderen vertélden (wat
v i'ii'/.innigft .kerjfgan.flierft niet cauw doen'1 en nu
lii'l. ik meerdere exemplaren van .Paul's Ontwa
ken'' moeten koopen om alle mensehen te bedie
nen die het lezen willen.
En zoo is liet op meer plaatsen gegaan. En alle
p 11 tselijke kerkelijke krantjes (en 't zijn er nog
;il eanige!) hebben die verzen achterin al ten
(leele afgedrukt.
1 kerken willen in haar „achterlijkheid" wel
vlak achter haar leiders aangaan.
Waarom de leider Van Eeden dan zoo onaardig
tegenover haar tegenover de kerk
En waarom zoo onverstandig van te wenschen
dat deze wagen zijn rol zou omkeeren en zich
het paard spannen, en het paard vooruit-
tickken
Ik weet niet of 'k hier duidelijk genoeg ben,
in..j- de lieer Van Eeden zal mij wel begrijpen.
Hij is een der paarden."
In Van Eeden is duidelijk een Multatuliaansch
clement, dat, gevoegd bij zijn cosmopolitisme en
dichterschap, zijne aansluiting hij de Nederland
se hervormde kerk niet vergemakkelijken zou.
Maar, vragen we, is het waar dat in ons land de
kerk met name de vrijzinnige protestautsche kerk
i liet in godsdienstig opzicht georganiseerde
volk
Ware het zoo!
Het Nederlandsche volk.
We lezen in de „N. R. Ct.":
11 November a.s. wordt te Utrecht een ver
gadering gehouden om te komen tot de stich
ting van eene vereeniging Het Nederlandsche
Volk. Deze vereeniging beoogt, blijkens de ons
toegezonden concept-statuten, zoo mogelijk een
band te vormen tusschen de instellingen en
personen, die deelnemen aan de studie der
bevolking en om den toestand des volks zoo
al/ijd:g mogelijk te bestudeeren, wijl eerst bij
dergelijke studie het onderling verband der
verschijnselen zich laat opsporen.
Aan het geestelijk en zedelijk leven, zoomede
aan den licham el ijken toestand des volks zal,
vooral aanvankelijk, bijzondere aandacht moe
ten worden gewijd, eensdeels omdat juist in
die opzichten die kennis zoo gebrekkig' is,
anderdeels omdat het studiemateriaal, dat reeds
in allerlei instellingen opgestapeld ligt, hier
omtrent meer in het bijzonder licht kan ver
spreiden.
Maar daarnaast zal ook de oeconomische
zijde van het leven des volks met zorg moe
ten worden bestudeerd, niet het minst wijl wis
selwerking tusschen de oeconomische factoren
en den geestelijken, zedelijken en lichamelijken
toestand mag worden aangenomen.
Die vereeniging zal zich toeleggen op de
vorming van een centrum (een instituut), geheel
gewijd aan de studie der bevolking, waar de
gegevens, welke allengs van onderscheidene
zijde kunnen worden verwacht, worden be
werkt.
De oproep tot deze vergadering luidt verder:
Voor een tekort aan materiaal behoeft niet
te worden gevreesd.
Reeds thans ligt in de archieven van tal van
instellingen een enorme hoeveelheid materi
al, dat op bewerking wacht en zeker voor
een niet gering deel aan de vereeniging -
althans gedurende eenigen tijd ter bewer
king zal worden toevertrouwd, indien deze er
in slaagt in steeds breeder kring belangstelling
en vertrouwen te wekken. Wij hebben hier
vooral op het oog de inrichtingen voor de
verpleging van krankzinnigen, idioten en doof
stommen, de penitentiaire inrichtingen, als tucht
scholen, rijksopvoedingsgestichten, werkinrich
tingen en gevangenissen, en voorts al die in
stellingen waar aan het hulpbehoevende deel
der bevolking van ons land een toevlucht wordt
geboden.
Niet minder gewichtig is het materiaal, waar
over het departement van oorlog beschikt en
dat in omvang en beteekenis snel toeneemt,
nu sedert kort alle militieplichtigen geneeskun
dig worden onderzocht. Bovendien zal eerlang
op allerlei wijze voor het verkrijgen van geheel
nieuw materiaal moeten worden gezorgd.
Het instituut zal geen copie van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek mogen noch
kunnen zijn.
Een dieper indringen in het leven van het
volk eischt nog andere methodiek dan de sta
tistische toepassing van de genealogische
cn van de biografische methode is volstrekt
noodzakelijk 'het eischt tevens bijzondere
voorzorg tegen een openbaar werden van het
geen van vertrouwelijken aard is.
In de statuten staat de eisch, dat het insti
tuut onder leiding moet staan van een genees
heer, eensdeels omdat door de organisatie zelve
verzekerd moet zijn, dat bij de bewerking van
liet materiaal gezorgd zal worden voor zoo
strenge geheimhouding als de patiënt van zijn
geneesheer en de geneesheer van zijn collega
verwacht, anderdeels omdat de geneesheer door
zijn 'kennis van de anatomie, plhysiologie,
pathologie en psychopathologie van den
mensch. zoomede door ziin opleiding in de
biologie het wint van andere vertrouwensper
sonen.
Het comité van oprichting bestaat uit de
heeren mr. D. van Blom, hoogleeraar te Delft,
dr. O. Heymans, hoogleeraar te Groningen,
dr. C. A. Pekelharing, hoogleeraar te Utrecht,
dr. D. Schermers, geneesheer-directeur van het
sanatorium te Zeist, dr. J. H. Schuurmans Stek
hoven, inspecteur voor het staatstoezicht op
krankzinnigengestichten, deze laatste tevens se
cretaris.
MUZIEK.
Gaarne zou ik nog iets zeggen naar aanleiding
van de Salome-fragmenten, die wij op 't Bacli-
concert hoorden en de aanhaling uit het stuk van
Herman Butters in de „Nieuwe Courant". Op
deze wijze krijgen de lezers van dit weekblad een
onjuisten indruk van het artikel van Herman Rut-
ters, want het breekt juist af in 't midden en laat
liet gedeelte onvermeld waarin ook H. li. zegt, dat
Hij twijfelt of liet laatste deel van Salome in de
concertzaal thuis hoort. En de opvatting van Aino
Aikté bewondert Hij ook niet! Ik heb liet artikel
zelf ook gelezen en 't ligt nu vöör mij. Til het
aangehaalde deel komt de zin voor: „De zaak is
slechts: de muziek zuiver op zich te laten inwer
ken dan is er geen plaats voor moraliteits
overwegingen." Een hoogst gevaarlijke theorie
it.en kan even goed zeggen: „laat maar zóóveel
vergif of bedwelming op ti inwerken, dat ge niet
meer voelen of denken kunt, dan is er geen plaats
meer voor onderscheiden tusschen goed en kwaad."
Voor zulke muzikale morphine- of opium-inrcrr-
king dank ik toch feestelijk!! In de concertzaal
ben ik liever niet onder narcose-invloeden, maar
bij bewustzijn; en wie niet beneveld is door de
zinnenbedwelming, die de muziek van deze slot-
scene op velen uitoefent, moet er integendeel juist
een afschuw van hebben. Hoe kan H. R. in één
adem noemen Carmen, Walkure en meer met Sa-
lome Die vergelijking of gelijkstelling is toch
heel wonderlijkb. v. Don José is toch iets anders
dan Johannes de Dooper. Voelt en begrijpt H. B.
niet dat de dicht er-Wilde en componist-Stranss
op niets ontziende wijze door deze onware woor
den en muziek, liet aangrijpende, sobere bijbelver
haal ontwijden en bespotten Want daartoe ver
laagt een voorstelling als deze. Goddank werd 1.1.
Zondag in de Remonstrantsche kerk door den per-
dikant hierover afkeuring geuit. Nog een ziu uit
liet artikel wil ik aan uw aandacht onderwerpen,
n.l. „Een moord is op zich zelf stuitend, niet ech
ter, wanneer liij wordt vertoond als een uit zelf
verdediging of ontstoken drift logisch voortko
mende daad." Ik vraag u: is een moord niet altijd
sluitend en vooral een als deze En is het niet
duhhcl stuitend wanneer er bij de muziek en woor
den nog op 't tooneel een fluweelen kussen met
wassen hoofd vertoond wordt, waarbij Salome dan
zich in alle mogelijke bochten wringend, haar ein-
delooze kreten uit Men zal mij, hoop ik, toe
staan dit alles stuitend en alcelig en wee te vinden.
Ik zegende het oogenblik dat de laatste toon klonk
en ik weer in de frissche lucht kon ademen.
Men houde mij ten goede, als ik hier nog bij
voeg, dat er verslaggevers zijn, die zich zelf hoog
verheven achten, boven gewone hoorders en alles
van hun standpunt beoordeelen. Zij vergeten daar
bij wei wat veel dat alles wat een man op rijperen
leeftijd kan liooren en zien, nog niet geschikt is
voor jonge, onrijpe menschjes. Daarom lijkt 't mij
ook zoo gevaarlijk dergelijke muziek, als die van
Salome, op een concert uit te voeren, omdat van
I et vergif in de jonge zielen toch altijd wat blijft
awerken. Dirigenten hebben zulk een groote ver
antwoording in dat opzicht en bedenken niet altijd
'i nadeelige uitwerking van de inwerking van der
gelijke muziek.
De tijd zal ook leeren of de muziek van Strauss
1 lijvende waarde heeft of slechts een tijdelijk re
i lame- en mode-artikel is (waar Strauss heel
handig van profiteert), want geloof maar dat
Rij zijne „Pappenheimers" kent en het publiek veel
i ïs muziek laat slikken, waarvan hij zelf weet
dat het „nur Larm" is. Vergelijk deze „klim
sim" nu eens met de „Passions Musik" van Bach
n dan is, dunkt mij. wel zonneklaar bewezen, dat
'lans von Bulow gelijk heeft met de bewering,
lat „hoe verder van Bach, hoe verder van de
vaarheid" is. En hiermee gaat Salome als een
onverkwikkelijk onderwerp in den doofpot, waaruit
k haar niet weer ophaal.
Er zijn eenige Bach-concertbezoekers geweest die
ie Marcbe Funèbre uit de Eroïca van Beethoven
niet als een hulde aan L. Schlegel maar als com
positie van L. Schlegel aangehoord hebben. Wat
ziet men hieruit
Concertzaal „de Kroon", Woensdag 5 No
vember 1913, 8 uur; viool-recital, te
geven door Albert Spalding; aan den
vleugel André Benoist.
Dit was werkelijk een buitengewone avond, want
een paar uur lang een publiek te boeien, dat
is een kunst, die niet iedereen verstaat. E n de
halfgevulde zaal was niet alleen geboeid; maai
er werd zelfs uitbundig geklapt, zoodat de violist
na N°. 3 en N°. 4 een toegift speelde. Evenals
verleden jaar trof mij ook nu weer liet groote
gemak waarmee hij alles voordraagt, zoodat het
yeen waar genot is om naar zulk spel te luisteren
en dan de groote eenvoud van alles, die doet zeer
aangenaam aan. ITij heeft ook bewezen een zeer
veelzijdig kunstenaar te zijn, die.op de juiste ma
nier de verschillende karakters van de werken
weergeeft. En het programma meldde wel heel
verschillende werken van heel verschillende com
ponisten uit heel verschillende landen. Voor de
pauze hoorden we de beide bekende Romances
in Sol en Fa-majeur van Beethoven, daarna Adagio
et Fugue en sol mineur van Bach en daarna con
certo en Ré majeur van Mozart. Deze drie gaven
al volop gelegenheid tot bewondering en genot, het
zou heusch moeilijk zijn te zeggen welk het mooiste
en beste werd weergegeven; hij geeft zich zoo ge
heel en gaat zóó op in 'tgeen hij speelt, zoowel in
de klassieke eerste helft als in de meer bonte twee-
do helft van 't concert. Na de pauze hoorden we
N°. 3 a Havanaise van C. Saint-Saëns, b Prélude
van Albert Spalding (de kennismaking met den
componist Spalding was heel gardig en aange-
uaam, want in deze Prélude toont hij ook veel
compositiegave te bezitten, 't klinkt vloeiend en
kleurrijk en ongezocht)c. Mazurek van A. Dvo
rak. N°. 4 a. Liebesleid, b. Liebesfreud van Fritz
Kreisler en c. Scherzo-Tarantelle van Jb. Wie-
niawsky, plus de beide toegiften. Men ziet dus
de uiteenloopende soort die we gehoord hebben, en
hoe! 't Was zoo verkwikkend en opfrisschend, dat
iemand die moe op 't concert kwam er geheel ont
waakt en opgemonterd vandaan ging!!
Daar ziet men nu weer de opwekking en verhef
fing die van gezonde, goede muziek uitstraalt, dit
was ook in elk opzicht gezond en frisch en door
de groote kalmte en zekerheid waarmee Spalding
speelde ook absoluut niet vermoeiend om te vol
gen. Wat mij betreft, had liij nog wel een paar
uur mogen spelen! Ik mag dit niet eindigen zon
der te zeggen, dat de pianist alles voortreffelijk
begeleidde, zoodat het een uitstekend -geheel vorm
de met den violist, alles „klopte" prachtig samen
en niettegenstaande de piano hoofdzakelijk „maar
begeleiding" was, heb ik toch menigmaal ook den
pianist in zijn moeilijke partij bewonderd. Jammer
dat de zaal niet voller was, want de afwezigen
hebben heusch veel gemist, er waten echter ver
scheiden (waarschijnlijk jeugdige violistjes) be
wonderaars,- die driedubbel juichten en klapten
om hun verrukking te toonen, ?t was dus de qua-
liteit die de quantiteit vergoedde.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Gemeenteraadsverkiezing.
De uitslag der verkiezing voor den gemeente
raad is aldus:
Bloemendaal I: Aantal kiezers 489, geldige
stemmen 280, ongeldig 9; J. Th. Bornwater 181
stemmen, J. G. van Kessel 99.
Overveen II: Aantal kiezers 433, geldige stem
men 292, ongeldig 4; J. Th. Bornwater 143 stem
men, J. G. van Kessel 149.
Vogelenzang III: Aantal kiezers 160, geldige
stemmen 108, ongeldig 0, J. Th. Bornwater 41
stemmen, J. G. van Kessel 67.
Totaal: J. Th. Bornwater 365, J. G. van Kessel
315 stemmen.
De volstrekte meerderheid was 341 stemmen.
Gekozen is dus dr. J. Th. Bornwater.
Het ging bij de stemming zeer kalm toe. Reeds
op een vrij ver gevorderd uur was nog maar luttel
belangstelling te bespeuren. Later werd het wat
beter.
Vechtpartijen hadden niet plaats.
De befaamde brancard kon dus op stal blijven
uitrusten.
Aan dr. Bornivaier.
Bij zijne benoeming' roepen wij aan dr. Born
water een hartelijk welkom toe in den gemeente
raad.
Moge het hem gegeven zijn in dat college werk
zaam te zijn tot voldoening van ziclizelven en van
ons allen.
Volksconcert.
liet volksconcert is een groot succes geweest.
Wie de vier andere concerten willen bijwonen,
moeten zich tijdig opgeven bij mejuffrouw Ré
Levio, Bloemendaalscbeweg 47.
In plaats van den heer Maarten de Vries, die
verhinderd was, speelde mejuffrouw Bertling.
Alle uitvoerenden hadden oen uitbundig succes.
Tot verliooging van het genot voor allen is het
misschien gewenscht, dat sommige bezoekers van
die concerten zich duidelijk maken, dat de con
certbezoeker die liet meest wil genieten, ook inder
daad liet meest geniet als liij ingetogen zit te
luisteren.
Willem Andriessen.
Velen onzer lezers zullen wel gelezen heb
ben van het groote succes dat Andriessen met
zijn pianoavond heeft gehad, Maandag j.l. te
Amsterdam. En niet ten onrechte. „Hij kwam,
speelde en overwon", schreef één der verslag
gevers. Andriessen heeft het bewijs geleverd, welke
groote pianistische en componistische eigenschap
pen in hem vereenigd zijn. Zoo te spelen als hij
gedaan heeft, kunnen alleen de grooten onder de
pianisten.
Maandag a.s. geeft hij zijn klavieravond te
Haarlem, in „de Kroon".
Tweede Zalsmanavond.
Woensdag a.s. zal de tweede Zalsmanavond
plaats vinden in „de Kroon", met medewerking
van mej. Elisabeth van der Leeuw, mezzo-sopraan,
Rotterdam, Mej. Tos. de Meester, pianiste, Keu
len. terwijl de heer Zalsman zelf zich ook dezen
avond zal doen liooren.
Exploitatie van Bentveld.
Te Amsterdam is opgericht een vennootschap
Exploitatie-Maatschappij „Bentveld", welke ten
doel heeft de exploitatie van onroerend goed. Haar
kapitaal is 300.000,groot.
Men zond ons een prospectus dezer maatschap
pij, waarin de heeren A. Jacot, architect, en J. C.
Schogt, makelaar, beiden te Amsterdam, een rap
port uitbrengen over de villa-terreinen te Bent
veld, die in de genoemde maatschappij ingebracht
zullen worden.
In liet rapport wordt op de gunstige ligging
der Bentveldsehe terreinen gewezen, op de gele
genheid tot aansluiting op telefoon en eleetriscli
licht, en aan de waterleiding, op de lage belas
tingen in onze gemeente en de schaarscbbeid van
grond in deze bij uitstek schoone streek.
liet feestje van de 1-Cents-vereeniging.
Woensdagmiddag vierden de kinderen van de
1-Cents-Vereeniging hun jaarlijksch feestje.
Dit jaar was er een bioscoop-voorstelling, de
lieer Limperg hield vooraf een kleine rede, waarin
hij zeide dat het hem genoegen deed, alle kinderen
der vereeniging weer bij elkander te zien. Spre
ker betreurde het groote verlies, dat de kinderen
geleden hebben, maar gelukkig dat wij den heer
Windhorst nog hebben, en die zich ook voor dit
liefdadigheidswerk zeer veel interesseert. De bios
coop-voorstelling werd onderbroken door een kleine
pauze, gedurende welke de kinderen werden ont
haald op chocolade, limonade, enz.
Na de bioscoop-voorstelling speelde de jonge
juffrouw Windhorst een paar aardige liedjes op
de piano, toen werd er nog een beetje gepraat en
gesnoept, daarna was het feestje afgeloojien, het
welk heel goed was geslaagd.
Het was te zien dat de kinderen heel veel ge
noten hadden.
(Van den jongsten Verslaggever.)
Jaarwedden.
Met ingang van 1 Januari a.s. zijn de jaar
wedden van onze drie voornaamste gemeente-be
stuursleden verhoogd, van den burgemeester tot
2300,van den secretaris tot 2200,en van
den ontvanger tot 1500,Er zijn er die min
der verdienen. In K wad ijk staan die jaarwedden
onderscheidenlijk op 400,250,en f 200,
Militie.
Tn de lichting 1914 der militie draagt Bloemen
daal 21 man bij.
Landioeer.
Op 6 dezer had in het verkooplokaal van den
lieer Overakker, dat aldus bij zijne overige ver
maardheid nog die van krijgshaftigheid erlangt,
het onderzoek plaats over de verlofgangers dei-
Landweer.
Patrijzen.
Het verkoopen, uitstallen en vervoeren van
patrijzen is na 8 November 1.1. niet meer geoor
loofd.
