van FUSE
B
HATAVI
Zondagmid
Bekendmaki
half drie,
Vijverwi
hoek Vijverwi
Jr
KERR-AGENDA.
Haarlem.
Vereenig. van Vrijz. Hervormden.
(Gebouw Protestantenbond),
v.m. 10 ure, Ds. Van Wijk, van Zaandam.
Eglise Wallonne.
IO1/2 lieures du matin, Mr. Dupont.
Kemonstrantsch-Gereformeerden.
v.m. 10 ure, Ds. Haentjens.
Luthersche Kerk.
v.m. 10 ure, Ds. De Meijere.
Kerk der Vereen. Doopsgezinden,
v.m. 10 ure, Ds. Plautenga.
n.m. 5 ure, Ds. Binnerts.
Bloemendaal.
Ned. Herv. Gemeente.
v.m. 10 ure, Ds. Van Leeuwen.
Heemstede.
Ned Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Wolters.
n.m. 61/0 ure, Ds. Wolters.
Houtrijk en Polanen.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m 10 ure, Ds. Baljon.
Santpoort.
Ned. Herv. Gemeente.
v.m. 10 ure, Ds. Paré, van Haarlem.
Spaar ndam.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Baljon.
Wijk aan Zee en Duin.
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Berkelback v. d. Sprenkel.
IJmuiden.
Ned. Herv. Gemeente,
vm. 10 ure, Ds. Creutzberg.
n.m. 7 ure, Ds. Creutzberg.
Doopsgez. Gem. en Ned. Prot. Bond.
v.m. 10'/2 ure, Ds. Attema.
Zandvoort
Ned. Herv. Gemeente,
v.m. 10 ure, Ds. Posthumus Meijjes.
AGENDA.
BLOEMENDAAL.
Eiken Zondag, 's morgens 10 uur. Wekelijksche schiet
oefeningen door „Bloemendaal-Commando".
HVARLEM.
Bureau van Consultatie tot verleenen van rechts
bijstand aan onvermogenden. lederen Vrij
dag houdt het bureau des namiddags ten hall
twee zitting in het gerechtsgebouw aan de
Jansstraat.
Koloniaal Museum (Paviljoen.) Dagelijks ge
opend van 104 ure.
Museum van Kunstnijverheid. (Paviljoen.)
Dagelijks geopend van 104 ure.
Gemeentelijk Museum. Dagelijks geopend van
10—4 ure. Entrée f0.25 p.p. Ie Woensdag
van de maand vrij. Zondags van 10—0 vrij.
Bisschoppelijk Museum. (Jansstraat 79.) Ge
opend behalve Zondags en R.-K. feestdagen
van 105 ure. Toegang 25 cents.
Stads-Bibliotheek. (Prinsenhof.) Dagelijks ge
opend (behalve Zondags) van 104 uur.
Groote Kerk. Dinsdags van 12 ure, en
Donderdags van 2—3 ure. Orgelbespeling.
Teyler's Stichting. (Spaarne.) Geopend (be-
üalve Zaterdags en Zondags) van 11— S ure.
De bibliotheek alle werkdagen van 1—4 ure.
Kunstzaal De Bois, Kruisweg 68, Haarlem,
tentoonstelling van Kunstwerken. Dagelijks
geopend van 9 5 uur.
Schouwburg Jansweg.
Zondag II Januari, N.Tooneelvereeniging, Dir.
Herm. Heyermans, Magda.
Maandag 12 Januari, 'N.V. Het Tooneel, Dir. W.
Royaards, Mijlpalen.
Dinsdag 13 Januari, Optreden van het Klucht-
Ensemble Holleman en Jurgens.
Zaterdag 17 Januari, N.V. Het 'l'ooneel, Dir. W.
Royaards, Gijsbreght van Aemstel.
Donderdag 15 Januari, Schouwburgzaal „De Kroon
Tvette Guilbert.
Vrijdag 16 Januari, Concertzaal Sociëteit „Vereeni-
ging", Christelijke Oratorium-vereeniging, Dir.
J. Schoonderbeek, „Die Schöpfung".
Dagelijks Bioscoopvoorstellingen, Apollo-Theater,
Barteljorisstraat.
werkelijken Izooals de naam Wagner-V ereem-
ging aanduidt) of om op de manier van onze
Bach-Vereeniging concerten te geven, waarbij de
naam „Bach" even goed een andere kon zijn
en wij een bont programma te hooren krijgen
Er zijn wel één zijdigheden (zoogenaamde
wel te verstaan zooals van de Wagner-Vereent-
gingj, waarvan men meer leert dan van v e e I-
zijdigheden. Werken van Wagner kan men ge
rust tien of twintig keer hooren, voor dat men
alle ideeën w er kei ij k begrepen heeft,
die achter alles verborgen zijn! En
wat dat andere „exclusieve" betreft, dat
is één noodzakelijk gevolg van de onkosten, die
elke uitvoering onvermijdelijk meebrengt en ik
geloof dat voor werkelijk hooge kunst
ook hooge p r ij z e n gevraagd mogen en
moeten worden.
Heeft Wagner zelf ook niet gezegd, dat kunst
die voor iedereen is, geen hooge kunst
kan zijn Ook in dat opzicht moeten vele hoor-
ders nog" opgevoed word -n, want ziet u maai eens
op een gewoon concert hoeveel menschen niet
eens van 8—IOV2 uur kunnen blijven luisteren;
dus hoe wil iedereen dan bij een Wagner-
uitvoering stil zitten luisterenVan begrijpen
spreek ik niet, want om Wagner ge h eel te
begrijpen behoort meer. Of alle kunst
lievende en uitvoerende leden der Wagner-V er
eeniging 't met den heer Rutters eens zijn
omtrent die „eerezaak" van den Barbier van
Bagdad en andere werken van andere compo
nisten, daarbij zet ik een heel groot vraag-
teeken; de tijd zal 't antwoord wel geven.
In elk geval vestig ik bij dezen uw aandacht op
dit feuilleton en hoop dat de w e r k e 1 ij k e
idee, die er achter is, door u gevoeld wordt en
u er over denken zult, wat u er zelf van vindt.
Derde Zalsmanavond, Woensdag 7 Janu
ari 1914, 8 uur in de Concertzaal „De
Kroon". Tilly Koenen, alt-zangeres
Aan den vleugel: Wilhelm Scholz, Pia
nist, Berlijn.
Ook op den derden Za'smanavond trad Zals-
man zelf n et op, maar heeft 1 illy Koenen ons
zestien liederen p'.us een toegift voorgezongen,
en de wijze waarop zij dit deed, was zeer boeiend,
en verschafte door de rijke afwisseling, \e.en een
groot kunstgenot.
Als muziek stonden mijns inziens de vier lie
deren van Schubert het hoogste, a's uiting van
de meest ede'e gelachten in de meest wellui-
luidende en o n gedwongen en o n gezochte klan
ken, in de zangpar.ij en in de bege.eidiiig beide,
dat is één harmonie met den tekst; één geheel,
dat met recht in „eine bess're Welt entriickt".
De machtige stem met de vele schakeeringen
leent zich ook uitstekend voor de verschillende
stemmingen dezer liederen, in. Orpheus b.
Im Freien, c. Verklarung en d. An die Musik.
Hoogst eigenaaruig klonken hierna de twee
van Hugo Wolf, vooral die „Zigeunerin", dat
van allermerkwaardigste Dissonnanten overvloeit
en toch niet ieelijk is om te hooren; evenmin
als een Zigeunerin Ieelijk is om te zien. De
„Storchenbotschaft" is lief.ijker, en werd op hu
moristische manier voorgedragen. De oeide liede
ren van Arnold Mendeissohn n.l. „Mannes Enr"
en „Unter der Linde" zijn zeer modern, vreemd,
realistisch, eigenaardig mooi. Na de pauze
eerst twee liederen van August Bungert, n.l.
„Sein Weib" en „Mon repos" en twee van F.
Weingartner, n.l. „Der Sandtrager" en „Der
Schuhmacher". Van deze vier heett Carmen Sylva
den tekst gedicht cn de muziek paste daar uit
stekend bij. 't Was goed dat na het aangrij
pende „Sandtrager", het opgewekte aardige van
den „Schuhmacher" kwam, waarbij het dansryth-
me van de begeleiding bijzonder goed deed.
Tot slot nog vier liederen van Richard Strauss,
die alle in hun soort heel mooi zijn en waar
Strauss zich weer van zijn besten kant toont.
De „heimliche Aufforderung", „Wie sollten wir
geheim sie halten", „tch trage meine Minne" en
„Standchen", werden met zooveel warmte ge
zongen, dat er een lang geklap volgde, waarna
de zangeres nog als-toegift: „Er ist es" van
H. Wolf zong. Ditmaal zong Tilly Koenen weet
veel eenvoudiger en daardoor beter en waarder
dan ver.eden jaar, zond_r oerdrijving gelukkig,
want ten slotte is ware kunst toch ook eenvou
dig. In dat opzicht staat de begeleidingskunst
van den heer Scholz ook zeer hoog, die sloot
zich prachtig bij de zang-voordracht aan, en
bewees dat de heer Scholz een uitstekend pianist
is. Een avond dus, waarop de concertgever;
velen een genotvol 1V2 uur verschafte.
wakkeren, al is liet met, een gift; ook deze klein
tjes kunnen een groote worden. Onze vereeniging
tot bestrijding der Tuberculose heeft geldgebrek;
wie er aan twijfelt, hij zie het jaarverslag maar
eens in, het financieel overzicht, en dat is geko
men, omdat honderden gezinnen om ons heen
haar hulp hebben ingeroepen tegen de verrader
lijke ziekte, waartegen iedereen op zijn hoede moet
zijn, en zij al die gezinnen heeft geholpen tot heil
der zieken en tot bescherming der gezonden.
KUNST.
Tentoonstelling atelier Kruyder,
Tjijlstraat 62rood. (Vervolg.)
Vertelden wij u in ons vorig nummer een en
ander omtrent de inrichting van Kruyder's ten
toonstelling, ditmaal willen wij u iets meer van
het tentoongestelde werk zelf meedeelen.
Laat ons al dadelijk zeggen: Er is menig voortref
felijk stuk onder. Zoo vinden we voor den schoor-i
steenmantel een mooi gedaan stilleven, waarvan
ons dadelijk de goede kleur en breede behandeling
treffen. Op een warm groen tafelkleed staat tegen
een bruinen grond een gemberpot met hulst, daar-
neven een flesch op tinnen schotel en nog een
kan. De schikking der voorwerpen is weldoor
dacht, en doet levendig aan. In de kleur is veel
bereikt; het is breed geschilderd, in groote vlak
ken tegen elkaar aan. De indruk, hierdoor ge
wekt, is er een van buitengewone forsckheid.
We zagen verder goed geschilderde koeien, pak
kend van kleur menigmaal, soms in de stallen,
geheel in grijzigen toon gehouden, soms in het
rijke buitenlicht, in blijde weiden met wijkende
groote verschieten.
Treffend is ook een landschap, of liever een
boschgezicht (Nc. 9). Hierin is een zeer volle
kleur-verscheidenheid in toch uiterst beschaafden
toon gegeven. ITet roomgeel van de lucht breekt
door het blauwgroen email dak van het gebladerte,
een goudbruine berm ligt dwars over den rijk
groenen boschvloer. In dit stuk worden de aard
en volheid van kleur tot iets kostelijks om veel
111 a als te bezien.
Wij wijzen nog te midden van liet vele op een.
aantal landschappen uit de Ardennen; in menig
daarvan wordt de avondstemming uitnemend geë-'
voqueerd.
Ik zou zoo verder kunnen gaan, en uit den
overvloed het een na het ander bespreken, doch
liever is liet me, dat ge zeiven gaat zien. Om ti
nog meer daartoe aan te zettener is een porte
feuille vol teekeningen, waaronder een groot aan
tal goedgeziene een pittig gedane stukken zijn.
Vermelden wij hierbij nog, dat de prijzen zeer
matig zijn, en ge voor een kleine opoffering daar
in het bezit van een goede, smaakvolle wand
versiering komen kunt.
Het werk van juffrouw Bonman zal menigeen|
door fijnheid van trant opvallen. Zie b. v. N°. 1
eens, dat Chineesehe poppen-geschiedenisje; daar
is naast fraaie kleur en belichting, een opvallende
actie in; zie het pastel N°. 3 eens, welk een
stemmig avondlandschap. Zoo is er meer, vöel
meer.
We hopen, dat we met datgene wat wij hier
boven bespraken, de belangstelling onzer lezers
hebben gewekt voor deze waarlijk heel aantrek
kelijke tentoonstelling.
TOONEEL.
Schouwburg Jansweg. N. V. „Tooneelver
eeniging" Timm Boots, (een der vele gen
tlemen-dieven).
Dit. is een der stukken, waarvan de verzamel
naam „De lof der gladheid" wezen kon.
Sinds den edelen uitvinder van de detectiven-
verlialen Edgar Poe, is deze soort literatuur wel
een weinig vergroofd; soms zelfs niet zonder
smakeloosheid. Maar toch is op dat onderwerp
menig koddig stuk gemaakt, dat ons, wanneer we
in den schouwburg, in een uitgaansstemming
samenzijn, heel wel vermaken kan. Wij zijn niet
zonder waardeering voor zulke opeenstapelingen
van aangename zotheden. Clirispijn Jr., die voor
den gentleman-dief speelde, deed dat op voortref
felijke manier.
Allen speelden trouwens ferm en levendig.
De bijval was dan ook groot.
VOLKSGEZONDHEID.
M cijerink-Uitvoering.
Aangaande de uitvoering voor het Haarlem
sche Lighalfonds op 24 Januari e.k„ kunnen wij
de volgende belangrijke bizonderheden melden.
Op veler verzoek zullen dien avond de Rijen
gegeven worden, die zooveel opgang hebben ge
maakt bij de Onafhankelijkheidsfeesten te Haar
lem. Voorts wordt als nieuw gymnastieknummer
ingestudeerd een reeks knots- en vlagoefeningen,
die ongetwijfeld grooten bijval zullen oogsten.
Maar de „clou" van den avond zal eene verras
sing zijn: het Intermezzo. Dit zal bestaan uit
levende marmeren beeldengroepen.
De belangstelling voor de tuberculose-bestrijding
is steeds toenemend en we zijn overtuigd, ook dit
jaar Weder naast het technisch welslagen, als naar
gewoonte een groot financieel succes te bereiken.
Dezer dagen worden de lijsten aan de huizen
der ingezetenen aangeboden. De jongelui, meisjes-
en jongensleerlingen, loopen er zelf mee. Wie zal
hun vlijt niet beloonen, hun ijver voor de goede
zaak. waarvan ieder indirect profiteert, niet aan
0NDERWIJS
De Openbare Handelsschool.
Bijna 1% jaar is 't geleden, dat Haarlem's
raad 225.000,voteerde voor den bouw van
een openbare handelsschool, d.w.z. een nieuw ge
bouw. Een jaar ongeveer is men met den bouw
er van bezig en de tijd nadert (waarschijnlijk
Mei), dat deze nieuwe inrichting voor middelbaar
onderwijs in gebruik zal worden genomende
school is al een paar maanden heelemaal onder
den kap en wordt van binnen afgewerkt.
Slaan we een blik terug, dan moeten we zeg
gen, dat de opleiding voor den handel, hoewel
over 't geheele land nog in een toestand van
organisatie, toch zich reeds kolossaal heeft ont
wikkeld. Wel bestonden reeds jaren goede han
delsscholen te xlmsterdam en Rotterdam als cur
sussen voor twee jaar en in Enschedé een met één
jaar, aansluitend bij een H. B. S. met 3-jarigen
cursus. Maar in een land met zoo uitgebreiden
handel als Nederland, kon men dit niet vol
doende noemen, voor de hoogere evenmin als voor
de lagere plaatsen in den handel. Vooral voor
de kleinere burgerklasse, voor den middenstand
bleef men lang ten achter. Onze lezers weten, hoe
Haarlem al weer een handelsavondschool heeft,
die bloeit, terwijl de subsidiekwestie voor ver
volgcursussen tot opleiding voor handelsdiploma's
verscli in 't geheugen ligt.
Amsterdam heeft de oudste openbare handels
school. Eerst was die gevestigd in het „Huis met
de Hoofden" aan de Keizersgracht, terwijl nu al
weer jaren een nieuwe school aan de Marnix-.
straat in gebruik is. Deze school is meer en meer
aangenomen als type voor een openbare handels
school. d.w.z. een middelbare dagschool, n.l. een
3-jarige hoogere burgerschool, gevolgd door een
cursus van twee, soms één jaar. Zulke scholen zijn
o. a. reeds, behalve te Amsterdam en te Rotter
dam, ook te Utrecht, Groningen, Deventer, Win
schoten, Alkmaar. De wiskunde is er wat vereen
voudigd, vergeleken bij den 5-jarigen cursus, ter
wijl het handelsrekenen en daarnaast het boek
houden op den voorgrond treedt. Het onderwijs
in de moderne talen wordt uitvoeriger gegeven en
geleid in de richting van handels-correspondentie,
waarvoor de noodige begrippen behalve bij 't reke
nen en boekhouden, aangebracht worden door
afzonderlijk onderwijs in handelskennis. Ver
der komen liandelsaardrijkskunde, handelsgeschie
denis. warenkennis, handelsrecht, staathuishoud
kunde en ook Nederlandsclie handelscorresponden
tie tot hun recht. Bovendien wordt dikwijls nog
gelegenheid geboden tot onderwijs in Spaansch,
Italiaansch. Maleiscli, Russisch. Waren er van
zulke scholen voor een jaar of vier nog maar
zeven, dat aantal is sinds aangegroeid tot 13. Het
rijk subsidieert deze openbare handelsscholen even
als hoogere burgerscholen. Naast de openbare zijn
ook bizondere verrezen, verbonden aan katholieke
gymnasia en hoogere burgerscholen.
't Hooger handelsonderwijs is nog in wording.
Tot nog toe bestaat dit in reeksen van voordrach
ten. georganiseerd door de vereen, voor voortgezet
handelsonderwijs te Amsterdam en Rotterdam.
Zoo heeft mr. Schevichaven te Amsterdam een
reeks voordrachten over het verzekeringswezen
gegeven. Vooral zaken van economischen aard,
worden op die cursus-avonden behandeld, ook
koloniale vraagstukken. Voor eenigen tijd (medio
November), is te Rotterdam een handels-hooge-
school geopend.
Wat. het lagere handelsonderwijs betreft, zooals
dat gegeven wordt aan avondhandelsscholen en
sommige herhalingsscholen, daarvoor heeft de Na
tionale vereeniging voor Handelsonderwijs cur
sussen georganiseerd, o. a. te Amsterdam, Rotter
dam en Groningen. Daartoe verleent het rijk
subsidie, ook eenige steden o. a. Haarlem. Het
doel dezer cursussen, waartoe alleen toegang heb
ben hoofdonderwijzers en bezitters eener akte M.
O. Fransch, Duitsch, Engelsch en Boekhouden, is
leerkrachten op te leiden voor 't lager handels
onderwijs. Een vierde cursus is in September geo
pend. Te Haarlem zijn reeds eenige onderwijzers
in 't bezit van een diploma van zoo'n cursus.
Vereeniging voor M. U. L. O.
De vereeniging voor M. U. L. O. heeft
onlangs te Amsterdam, haar jaarlijksche alge-
meene vergadering gehouden.
Aan een verslag dezer vergadering, in de
„N. Rott. Cour." ontleenen wij het volgende:
In zijn openingsrede stelde de voorzitter, de
heer A. M. Borren, vast, aat dit jaar, niet de
zoo gewenschte definitieve regeling van het
M. U. L. O. gebracht heeft.
Bij de wet van 1910 werden gunstiger sub
sidie-voorwaarden verkregen voor de scholen,
maar de invloed van den voorzitter der Ineen-
schakelingscommissie heeft een rem aangebracht,
waardoor verdere ontwikkeling van het M. U. L.
O. belemmerd werd. Om theoretische redenen
hielp de regeering alleen de bestaande M. U.
L. O.-scholen. De vereeniging restte niets
anders dan te berusten, en te hopen, dat vóór
1 Jan. 1914 de wet zou worden herzien. In-
tusschen liet zij niets ongedaan om het M. U.
L. O. op hooger peil te brengen, en had in die
pogingen veel succes.
Vóór 1 Januari is echter de herziening niet
gekomen. Voor de benoeming van een com
missie van voorbereiding van de verschillende
wetsontwerpen heeft de Tweede Kamer de
zaak op de lange baan geschoven. Een licht
punt is, dat de minister er blijkens het door
hem ingediende wetsontwerp om den bestaanden
toestand tot 1 Jan. 1915 te verlengen, erop
rekende, dat de herziening vóór 1915 tot stand
zal komen. Spr. hoopt, dat daaraan dan terug
werkende kracht tot 1 Jan. 1914 zal worden
gegeven. Een buitengewone bestuursvergadering
op 6 December heeft besloten, om al het
mogelijke te doen om liet daarheen te leiden,
dat een regeling van het M. U. L. O. zoo
spoedig moge"ijk tot stand komt.
Bij de behandeling van het noodwetje ia
de Tweede Kamer, werd het wel zonder hoof
delijke stemming aangenomen, maar van ver
schillende kanten is toch aangedrongen op
afzónderlijke behandeling van het M. U. L. O.-
ontwerp, of op indiening van een nieuwe wet.
Duidelijk is intusschen gebleken, dat het M.
U. L. O. bij vertegenwoordigers van verschil
lende partijen en ook bij den minister de grootste
belangstelling heeft. Zeer lang kan het nog
duren, voor de vier ontwerpen, door de vorige
regeering ingediend, in behandeling komen.
De minister is een groot voorstander van het
M. U. L. O.
Spr. hoopt, dat de minister den weg zal
vinden om de zaak te regelen. Dan zal uit
breiding van het M. U.< L. O. mogelijk zijn,
welks ontwikkeling thans, onbegrijpelijkerwijze,
is stopgezet. En dan zal tevens een goede
salarisregeling mogelijk zijn. De schoolbestu
ren maken gebruik van de hoogere subsidiën
om de salarissen te verbeteren, .maar vele ge
meentebesturen lieten alles bij het oude. De
M. U. L. O.-scholen moeten geen onderwijzers
hebben, van wie de bekwaamsten er s.eeds aan
denken zoodra mogelijk over te gaan naar het
middelbaar onderwijs. Dit zal dan het M. U.
L. O. niet verdringen.
Spr. meende, dat voor het M. tU. L. O. het
vo gende verlanglijstje kan worden opgemaakt
Het moet, voldoende aan strenge wettelijke
eischen, zijn elasticiteit behouden, en vol
doen aan de behoeften der omgeving. Het
behoude het karaktter van lager onderwijs,
wat evenwel niet insluit, dat het stelsel der
klasse-onderwijzers op de spits wordt gedreven.
Een getemperd vakonderwijs zooals het jn de
beste lVi. U. JL. O.-scholen reeds gevonden wordt,
kan zeer dienstig zijn.
De school moet zóó ingericht zijn, dat zij kan
dienen voor allen die me^r ontwikkeling noodig
hebben dan de lagere school verschaifen kan, ter
voorbereiding voor verschi.lende betrekkingen,
en voor vakonderwijs, maar moet anderzijds
ook kunnen voorbere den tot voortgezet onder
wijs, als aangeduid in de lyceum-ontwerpen.
Met vreugde constateerde spr., dat het M.
U. L. O. in Ned. O.-I. zich in toenemenden
bloei verheugt.
VAN HIER EN DAAR.
Pers en Taal.
Verleden jaar spraken wij de hoop uit, dat bij
den cursus voor journalisten, die toen voor het
eetst aan de universiteit te Amsterdam werd ge
houden, een volgenden keer een college in Neder
landsclie taal niet zou ontbreken.
Met voldoening lezen wij nu in het program
van den tweeden cursus: „Voor het geven van
een viertal avonden over stijl en stijlcritiek heeft
de raad van bestuur bereid bevonden dr. A. J.
Barnouw, leeraar in het Nederlandsch aan liet
gymnasium te 's-Gravenhage." („Neerlandia.")
Nieuwe middelen tot straatstofbiriding.
Het „Teehnisehes Gemeindeblatt" vermeldt
enkele nieuwe middelen, die om hun economie en
omdat zij de industrie van lastige afvalproduc
ten ontlasten, aandacht verdienen.
De stad Nordhausen heeft enkele succesvolle
proeven genomen, om te sproeien met „eindloog"
van de zich daar bevindende kaliwerken. De wer
king hiervan berust op hun hoog gehalte aan
magnesiumzouten, vooral magnesiumchlorid.
Echter wordt bij regen dit middel opgelost en
vveggewasschen.
Verschillende steden van Saksen gebruiken een
ander middel, dat beter schijnt te voldoen, n.l.
af loog van een sulfitcellulosefabriek.
Deze 'eischt hiervoor alleen een vergoeding der
transportkosten. De toepassing is hoogst een
voudig. Nadat liet straatvuil is weggeveegd, be
sprenkelt men de straat met de loog, waarna zich
een asfaltachtig overtrek vormt, dat bij droog
weer liet lang uithoudt.
(„Vraag en Aanbod.")
Slachtoffers van den Transvaal-oorlog
Onze lezers weten, dat op 16 December j.l. te
Bloemfontein een gedenkteeken werd opgericht
ter eere van de nagedachtenis der in den oorlog
met Engeland omgekomen vrouwen en kinderen.
Een der sprekers daarbij had in zijn rede de
volgende statistiek ingejascht. (Wij ontleenen
die aan de „N. Rott, Ct.")
„Het is spreker te beurt .gevallen om tijdens
den oorlog in zijn krijgsgevangenschap aangesteld
te worden tot secretaris van het Boeren-hulp-
comité in de Kaapkolonie. Met 45 kampen had
men te correspondeeren. Onmiddellijk na den oor
log is de kerk in Transvaal begonnen met het op
maken van een statistiek der gedooden in den
oorlog. Het hoofdcomité van het volk, onder lei
ding van generaal Botha, heeft de zaak toen ver
der opgevat en door de benoeming van den lieer
Goldman, tot statisticus, heeft men nauwkeurige
informatie in deze bekomen. Vergun mij hier een
aanhaling uit het officieele rapport te doen. In
de 45 concentratiekampen zijn omgekomen 3.288
gehuwde vrouwen, 825 jongedochters boven 16
jaar, 209 jonge zoons boven 16 jaar, 22.057 kin
deren onder 16 jaar, totaal 26.379 vrouwen en
kinderen: 1.421 oude mannen: totaal 27.800 in
de kampen gestorven. Ruim een vierde van de
kampbewoners hebben het leven gelaten. Tijdens
den oorlog speuvelden en zijn aan wonden over
leden 3.990 burgers: 1.081 bijrgers zijn op com
mando aan ziekte of ongelukken bezweken: 1118
burgers zijn Omgekomen in de 21 krijgsgevange
nenkampen; totaal 6189. Er is geen nauwkeurige
opgave van de mannen, vrouwen of kinderen, die
thuis of in liet veld gestorvep zijn. Men schat
hun aantal op 2000, zoodat (Je Afrikaner bevol
king tussclien October 1899 tot Juni 1902 verlo
ren heeft35.989 menschen."
rijke gasbron niet meer p
vele grondbezitters in In
laatsten tijd maatregelen
in de nabijheid hunner w<
voorschijn komt, voor ver
te gebruiken.
Beter dan in Hambur
schijnt, in Zevenbergen iu$
lang voor de volkswelvaai
trekken van de rijke brc
1911 trof men daar, bij J
een zeer rijke bron van aai
leveren de boorgaten dag a
M3 gas van een soort, di
mogen liooger staat dan
lichtgas. Dit gas stroomt
atmosphereu in de lucht
een afstand van 3 kilome
is tegenwoordig daar aan
leidingen dit natuurgas
gen naar de dorpen en stee
ook naar de Hongaarsche
bijna 500 kilometer van d
In Rusland is de omge
aan de Kaspische Zee ree
beroemd door een „heilig
een duizendtal jaren bral
in de laatste jaren een a
deel van het natuurgas, d«
bronnen met de olie omlio
stoommachines en destillei
Men weet, dat ook ii
reusachtige hoeveelheid ai
in sommige zoutmijnen,
wikkelt zich een groote
Door de ventilatie, die he
der mijnwerkers moet vei
den M3 van dit gas in de
de tnijnen verspreid en
verloren.
Eén Britsch geleerde, R
langs in ernst het voorst
den ten dage sterk toenei
kolpn, de kosten te vermii
in flen schoot der aarde i
zetfen. Financieel scliijnl
mejijk en voordeelig, maa
schijnlijk uiterst moeilijk
uit te voeren. Wie weet
ditjgrijken geest van den
lukken zal liet lichtgas
aaj'de, dat in onberekenb
steenkolenmijnen opgeslo
ploffingen telkens en teil
van mijnwerkers dood ei
hoprzaamheid te dwingei
brpiken
De beteekenis van den l
duur der
fn het „Maandblad teg
wij onder dezen titel:
Vergelijkt men den on
mensch met dien van h
zajsen direct in 't oog.
jiet menschenkind kon
reld en heeft veel langer*
komen toegerust individi
Aardgas.
't Is algemeen bekend, dat Jjjj verscheiden boer
derijen in Noordholland een soort natuurgas uit
openingen in den grond in onafgebroken hoeveel
heid omhoog stijgt., en dat in (Je laatste jaren veel
boeren dit gas voor verlichting' en verwarming van
hun huis hebben aangewend.
In liet buitenland komt dit verschijnsel veelvul-
diger en uitgebreider voor.
Reeds vroeg werd b.v. in Duitschland bij een zout
ziederij in de buurt van Rhejne bet aardgas, dat
daar uit den grond te voorschijn komt, voor ver
warming gebruikt. De algemeene aandacht der
Duitschers werd echter eejrst op liet natuurgas ge
vestigd door den aardgasbrand bij Bergedorf in
1910, die indertijd in alle dagbladen vermeld en
besproken Werd. Zonder twijfel stond dit gas met.
de aanwezigheid van petroleum in den bodem in
nauw verband. Met het doel 0111 Hamburg van
water te voorzien, werd in de buurt tot op een
diepte van 245 meter een boorgat gemaakt, waar
uit nog heden dagelijks een hoeveelheid van
550.000 M3 gas opstijgt, en het is ten eenemale
onbegrijpelijk, dat de regeering dier stad var^ deze
De Burgemeester der l
BLOEMEND \AL maakl
dat het plan van ui
voor de bebouwde kor
BLOEMENDAAL en tc
VEEN, door Gedepnteeri
van Noordholland bij be
31 December j.l. is goe
en op de Gemeente
voor een ieder ter inzage
gelegd.
De Burgemeester voor;
A. BAS B
Bloemendaai., den 3 J
Twee eenvoudige dami
voor doorloopend te I
of omstr. klein buis of
van huis (ongemeubeld.)
Brieven onder No. 009
dit blad.
Christelijke Orat
Directeur: dc Heer
VIJFDE UITVOI
des
Concertzaal i
IB S
Oratorium van JO
SOLISTEN: Mevr. «LI
De Heer
Begeleiding dot
Kaarten a f 2,f
bureau van den Heer A.
den avond aan de zaal.
Plaatsbespreking aan
10—-12 uur v.m. en van
Plaatsbespreking voor
°P Woensdag 14 Janui
vaste plaatsen van 10
