ALGEMEEN WEEKBLAD
ÜP??
Kantoor voor redactie, administratie en advertentiën
Gedempte Oude Gracht 63. Telephoon 141. HAARLEM.
8e Jaargang.
ZATERDAG 23;MEI 1914.
No. 21.
Het Bloemendaolsch (deehblad.
ISL
Prijs per
halfjaar fl.50
bij vooruitbe
taling.
Prijs pei
nummer fO.lO
Advertentiën
10 cents per
regel
bij herhaalde
plaatsing
korting.
Dit nummer bestaat uit 6 bladzijden.
In dit weekblad is tijdelijk opgenomen
„HET MIDDEN", waarvan de eerste afzon
derlijke reeks is afgesloten met No. 34 van
24 Januari l.l.
De vergadering van den
re ligieus -democratisch en kring
op 25 Mei te Amsterdam.
Een verband te zoeken tusschen religie
rii politiek schijnt velen een spitsvondige
gedachte, waarmee het beter ware zich
niet af te geven. Zooals voor menigeen
geldt dat zaken „zaken" zijn, zoo ook dat
staatkunde „staatkunde" is. Hoe iemand
rr toe komen kan de scheiding der gebier
den, zoo netjes door het ouder liberalisme
vastgesteld, scheiding tusschen staatkunde
a religie, weer uit te wisschen en van
religie in politiek te spreken, is voor vele
ditici een raadsel. Een raadsel te meer
nindat het streven van den hierboven ge
noemden kring geen verband houdt met
nig bepaald kerkgenootschap noch een
openbaring" erkent, waarbij een staatkun
dig standpunt zou geboden zijn en gods-
i( listige sanctie verkrijgen.
Nochtans is de oprichting van den kring
a eisch des tijds. De staat is niet een
n: iclit buiten het mensohelijk geestesleven
o!ii, en die met bloote deskundigheid kan
worden geleid. Al zijn er staatkundige vra
gen, waarbij het slechts op stuurmans
kunst aankomt en waarbij de voeling met
li t religieus besef verdwijnt: liet geheel,
dr grondgedachte van het staatkun
dige leven is ontleend aan de volle
humaniteit en verlangt een zoo hoog mo
oi lijke opvatting van het mcnschelijke. Om
go cl burger te zijn zal men goed mensch
moeten wezen, om een heilzame staat
kunde te voeren, een mensch met geeste-
1 ijk bewustzijn, een dieper dan alledaag-
-cho natuur. Het religieus elan, het be
grip, dat een natie geestelijke roeping
is i-ft, kan hier niet gemist. Groote politica
ils Cromwell, de Oranjes, Bismarck hebben
>p religieuze overtuiging' liuu staatkundige
overtuiging gevestigd. Wat er van poli-
lirk terecht komt bij een stelselmatige
il"wijzing der religieuze idee, bewijst het
onfraaie voorbeeld dat thans Frankrijk in
velen zijner politieke leiders te zien geeft.
Hot, is hier niet genoeg, dat de leidende
personen voor zichzelf een hooge levens
opvatting hebben; het is noodig dat de
natie een zoodanige in hare leiders eische.
Do stroomingen, die zich doen gelden, de
vraagstukken, die aan de orde zijn, de
openbare instellingen en alles wat te za-
men het publiek leven uitmaakt en aan
hot toezicht des staats is opgedragen, moet
met idealisme gedrenkt, opdat in het ge
heel van' eens volks staatkunde een andere
dan materialistische geest heersclhe. Met
opportunisme kan geen natie volstaan, en
de staat heeft het volk op te voeden
niet slechts tot welvaart, maar bovenal tot
cultuur. De centrale gedachte eener cul-
hüir is deze, dat. in ons en ons werk, in
volk en maatschappij de Geest van God
zich belichaamt en tot uiting dringt. Re
ligie, besef Van deze hooge beteekenis van
leven en samenleving, geloof aan de gees
telijke beteekenis der historie, zijn het fun
dament van elk cultuurleven en dus ook
van een gezonde staatkunde.
lie religieus-democratische kring wil ar
beiden om dit geestelij k_ besef, vrij van alle
kerkelijk exclusivisme, in den boezem des
volks te versterken en noodigt wie desge
lijks gezind zijn tot de vergadering van
Maandag' 25 Mei te Amsterdam (Café
Parkzicht Stadhouderskade- Hobbemastr.
tv 11 uren). Hoe sterker de groep is dezer
„idealisten," zooveel grooter invloed zal
uitgaan op de publieke opinie en zooveel
meer weerkracht heeft deze tegen de
machten, die onze ware nationale grootheid
bedreigen.
Dr. J. D. Bi er ens de Haan.
meest primitieve, wellicht ons allereerste
vermogen is, kan buiten beschouwing' blij- j
ven; wij hebben het niet óf nauwelijks'
meer noodig.
Wat geeft populariteit aan een volks-
leider? Zijn woorden? Ach kom, in de
eerste plaats zijn figuur, zijn houding, zijn
acteeren, in de tweede plaats de beelden, j
die liij met zijn woorden vormt, in de
laatste plaats de geestelijke inhoud van
zijn beweringen.
Dit is alles begrepen door wie voor hunne
kinderen aandringen op aanschouwelijk on
derwijs.
Maar behalve aanschouwelijk onderwijs j
bestaat er aanschouwelijke opleiding. Het j
middel van aanschouwelijke opleiding tot
goed of tot kwaad is de bioscoop. „Sen
satie-films" leiden op tot het vertoonen
van het vieren der hartstochten, dus allicht j
tot kwaaden vele goede geesten zijn dan
ook uit op beperking van dat kwaad. De
mensch, ook de wetgever, begint bij het
verrichten eener handeling deze verkeerd
te doen. Zoo ook op dit gebied. Men is
begonnen het opvoeren van bepaalde
films te verbieden, maar „de kracht derI
dingen" zit „in hun bevestiging" en een1
verbodsbepaling, die iets tegengaat, is dus
nog allesbehalve alles. Met verbodsbepa-1
lingen zijn ook de plaatselijke bioscoop-
wetgevers begonnen. Maar daarbij kan het
niet blijven. Zoolang er behoefte bestaat
aan sensatiefilms, zullen ze ontstaan en
worden opgevoerd, zij het in besloten krin
gen, en ook voor kinderen genietbaar blij
ven zij 't langs allerlei omwegen. Om uit
de bioscoop-ellende tc geraken moet dus
naar andere wegen worden gezocht.
Ida Heyermans vindt een dier wegen
in goede poppenkastvertöoningen, niet al
leen van Jan Klaassen's kluchten, maar van
sprookjes. Lees voor Poppenkast: poesje-
nellekelder en ge kunt u een volkspoppen-
kast denken, die ook aan de behoefte der
groote volkskinderen voldoet.
Maar waarom zou de bioscoop niet in
goede richting zijn aan te wenden? Deze
uitvinding is er nu eenmaal, ze kan alles
geven wat een goede schouwburg geeft,
ja veel meer nog met minder moeite, be
halve het woord. In het gemis van het
goede woord zit dus de minderwaardig
heid der bioscoop. In verbetering van de
vertelling bij de lichtbeelden ligt de vervol
making van deze instelling, strekkende tot
leering en tot vermaak. De ervaring be
wijst het. Waar een goede verhaler is,
stroomt, de bioscoop volmaai" men ver
veelt zich hij lachwekkende, of lacht bij
tragische vertooningen, wordt afgeleid
door den smakeloozen tongval, ergert
zich aan sentimenteels toevoegingen, aan
het hulpeloois in gebreke blijven van dep
z.g.n. „explicateur".
Ligt h i e.r niet een taak voor
onze onderwijzers, die goed ver
tellen kunnen?
mm
WSSÉ.
Hf lig 'aff j
mmÈ
Het nieuwe Kurhaus te Zandvoort.
waardoor liet dringend noodzakelijk wordt, dat elke
beschaafde vrouw zieli eens wat meer dan vroeger op
de hoogte stelle van dit onderwerp en van alles wat
daarmee verband houdt.
Daar de volgende jaarvergadering in Bloemendaal
zal plaats hebben, werd na de pauze nog druk be
sproken op welke wijze de tallooze gasten het aange
naamst zouden worden ontvangen en hoe men onder-
tu'sschen zou beproeven het aantal leden in Bloemen
daal ras te doen stijgen. Vele leden beloofden daar
toe haar steun: voortaan zal er in navolging van
Amsterdam veel gewerkt worden met kleine, intieme
bijeenkomsten, waar bondsbelangen en vooral maat
schappelijke kwesties besproken zullen worden.
laan n°. 15, te Bloemendaal, een plattang; A. Kra
nenburg, Joh.-Verliulstweg n°. 27, te Bloemendaal,
een zwart handtaschje; adres Bloemendaalsclieweg
n°. 178, te Overveen, een grijs damesmanteltje; Tking
Houtvaart te Overveen, een nikkelen heerenhorloge;
De Vries, Korte Zijlweg n°. 6 te Overveen, een jockey-
pet; aan het bureau van politie te Overveen, een
huissleutel en een kinderschoentje, De Vries, Korte
Zijlweg n°. 6, te Overveen, een zilveren schakelarm
band; een gouden dameshorloge.
Verloren: een grijs damesmanteltje; een zil
veren beursje; een gouden munt; een zilveren bro
che; een portemonnaie.
Poppenkast of bioscoop?
Dat de massa, het volk als men wil,
beter gezegd elke vergadering, wat zien wil
om, gezamenlijk uit te loeren, is bekend.
Eene vergadering moet al uit .vrij ont
wikkelde personen bestaan, wil ze genoeg
hebben aan het gesproken woord. Het ge
zichtsvermogen is misschien ons oudste
opnemingsvermogen, het gehoor van klank
het tweede, het gehoor van klank-met
voorstelling (en begrip) is dan voor-
loopig het laatst veroverde, ons minst-
ontwikkelde. Of het reukvermogen ons
PLAATSELIJK NIEUWS.
H ernelv aartsdag.
De Hemelvaartsdag tiv Bloemendaal kenmerkte zich
door al datgene, waardoor hij zich ook andere jaren,
bij mooi weer althans, kenmerkt. De toevloed van
natuurvrienden was overstelpend. Wij zagen drie
trams met volgwagens achter elkander rijden; en niet
slechts dat deze achter elkander reden, maar zij
waren ook gevuld met, menscken, over-vervuld.
Het aantal wandelaars was zeer groot. Op „Hét
Kopje" verdrong het mensehdom zich, en genoot van
daar van het prachtig uitzicht, om, uit erkentelijk
heid, het Kopje in een vuilnisbelt te herscheppen.
Stukken brood, papieren, schillen, en verdere afval
bedekten een gedeelte van den grond. Waarom deze
ontsierende zaken niet. in de nabije prullenmand
gegooid
Men ziet. het zijn niet slechts de, veelgehoonde,
dichters, die een afkeer van de prullenmand hebben.
Plaatselijke Keuze.
Het resultaat van het volkspetitionnement voor
plaatselijke keuze, is in Bloemendaal inderdaad ver- j
rassend hoog geweest: het bedroeg n.l. 1245 stem
men 78 pCt. van het geschatte aantal stemgerech
tigden.
Bij ile taxatie van dit aantal, moesten er uifcge-
schakeld worden de 1300 verpleegden in Meerenberg, I
evenals de katholieken, die op enkeleen daarom
dubbel te waardeeren uitzonderingen na, gehoorzaam
den aan het verbod dat de bisschop van Haarlem
dienaangaande had uitgevaardigd.
Met het publiceeren van dit berichtje werd lang
gewacht, in de hoop tevens het eindcijfer voor het
geheele land te kunnen melden, hetwelk echter nog
lang niet volledig verkregen is, maar nu toch reeds
volgens betrouwbare berichten ver over de 400.000
moet bedragen. In de groote steden stuit men op
haast onoverkomelijke moeilijkheden om voldoende
huisbezoekers te vinden. Wie er zich in onze kleine
gemeente voor spanden, ondervonden dit bezwaar cok
reeds in hooge mate. Men ga eens na, hoeveel be-
langelooze werkers b. v. in Amsterdam gevonden
moesten worden, eer men de 4000 lijsten geplaatst
kreeg, waarop tot nu toe circa 60.000 handteekeningen
binnenkwamen. Menigeen is dan ook met moed 't
werk begonnen, maar heeft er de bijl stilletjes bij
neergelegd, hetgeen oorzaak was, dat tallooze huizen
onbezocht, bleven, wat hier in Bloemendaal slechts bij
uitzondering het geval is geweest.
UIT ANDERE GEMEENTEN.
Schouwburg Jansweg.
Maandagavond hebben wij wederom een bioscoop
voorstelling van Herman Smits bijgewoond. Het
hoofdnummer was „Sans Familie", het beroemde werk
van Heb tor Malot. Het is een zeer aardige film, en
heel geschikt voor kinderen.
De heer Smits gaf goede explicatie. De zaal wns
zeer slecht bezet, maar dit zal wel beter worden.
P.
Vit Zandvoort.
Op Hemelvaartsdag is te Zandvoort het nieuwe
Kurhaus opengesteld. Het was zeer druk met het
bizonder mooie, echt, zomersche weer.
Wij bieden onzen lezers een kiek aan van dit for-
sche gebouw, genomen van de zeezijde.
Bond voor Vrouwenkiesrecht.
Onder 't genot van een kopje thee de tafeltjes
met bloemen versierd had Dinsdagmiddag in de
zaal van „Rusthoek" eene genoegelijke samenkomst
plaats van de Bloemendaalsche afdeeling van den
Bond voor Vrouwenkiesrecht.
De voorzitster, douarière gravin P. van Heerdt tot
Eversberg, hield eene opgewekte causerie over de
feestelijke jaarvergadering in Zwolle, waar kort gele
den de afgevaardigden der 100 afdeelingen van den
Bond en tallooze belangstellenden gelegenheid hadden
gehad elkaar te ontmoeten en besprak de punten
welke haar daarbij als de meest interessante waren
opgevallen. Daarop vertelde zij van de verrassende
vorderingen welke de zaak van vrouwenkiesrecht
vooral dit laatste jaar ook in ons land gemaakt had,
V ergadering.
In de vergadering, Maandag in „Welgelegen" door
de afdeeling Bloemendaal der Vereeniging voor Fa
cultatieve lijkverbranding gehouden, werd in de
vacature voor penningmeester voorzien door de be
noeming van den heer mr. Verbroeck te 's Hage.
Daarna werd tot afgevaardigde ter algemeene verga
dering gekozen de heer F. A. L. Lang.
Voor eene vacature in het hoofdbestuur werden
daarna eenige eandidaten gesteld.
Nieuwe Halte.
Het aantal woningen aan de Kleverlaan tusschen
den spoor-overweg en de Delft bijgebouwd, heeft een
nieuwe halte aldaar noodig gemaakt. De halte aan
de ijsbaan, anders alleen in gebruik wanneer de
ijsbaan open is, werd thans, ofschoon er in deze dagen
aan schaatsenrijden niet te denken valt, tot vaste
stopplaats verheven.
De Tram naar Overveen.
Zooals onze lezers in de advertentie in dit blad
zullen zien, wordt, behoudens de goedkeuring van
den minister van Waterstaat, de nieuwe tramlijn
naar Overveen Donderdag a.s. voor het publiek
geopend.
Woensdag zal met genoodigden voor de eerste maal
de tocht worden gemaakt.
Uit het p o 1 i t i e-r a p p o r t.
P r o c e s s e n-v e r b a a 1 zijn opgemaakt wegens
rijden zonder licht; rijden door het bosch; loopen
over verboden grond.
G e v o n d e n en terug te bekomenbij mej. Van
Willigenburg, Bloemendaalscheweg 111, te Bloemen
daal, een zilveren armband; mevrouw Liebl, Klever
Museum van Kunstnijverheid.
In het museum van kunstnijverheid zal de volgende
maand een tentoonstelling gehouden worden van do
werken van den heer S. Jessurun de Mesquita, te
Amsterdam. Deze kunstenaar munt vooral uit in hit
weergeven van dieren en bloemen.
In de rotonde is op liet oogenblik eene kleine ver
zameling reprocluctiën der beeldhouwwerken van het
..Louvre" ter bezichtiging gesteld.
Zondag is de toegang kosteloos.
MUZIEK.
Donderdag 30 AprilA) werd als eerste nummer bij
de orgelbespeling in de Groote Kerk gegeven: „Va
riaties op het Wien Neerlandsch Bloed", van J. A.
van Kijken, die wij hier reeds meermalen hoorden; er
zijn natuurlijk belangrijke en „mindere" variaties
j bij, het geheel geeft toch aan het volkslied iets zeer
krachtigs en grootscli. Daarna een zeer zangerig
Adagio van G. Merekel en vervolgens het eerste ge
deelte uit het concert in F groote terts Koekoek en
j Nachtegaalvan G. F. Haendel, een werk, waarbij
I Ha endei's fantasie en scheppingskracht zich weer
j prachtig uit. Iloe hoogst oorspronkelijk, zoo iets te
i componeeren voor orgel en hoe mooi klonken die tril-
i Iers in de kerk. liet hierop volgende „Andante Can-
tubile" van W. Rea klonk wel wat mat. Het „Offer-
j toire" van Lefébure Wély is zeer afwisselend en
geeft oogenblikken van groote kracht en ernst en ook
I weer lijkt het opéra-muziek, maar het slot was heel
I indrukwekkend. Toch vond ik Haendel's concert ver-
I reweg het belangrijkste en zonder de overige com
ponisten te „kleineeren", geloof ik toch gerust te
kunnen zeggen, dat Haendel (naast Bach), het groot
ste orgel-genie geweest is. Kwam er nog naar eens
een 20e eeuwsche Baeh of Haendel, vooral ter wille
van ons kerkgezang!
Liedertafel „Haarlem's Zanggenot", directeur
de heer K. H. Kerkhoff; concert op Dins
dag 5 Mei 19141), ten 8 ure, in de concert
zaal der sociëteit „Vereeniging". Solisten:
mejuffrouw Johanna Reeser, alt, Haarlem;
de heer Willem Knikker, viool, Haarlem;
mej. Annie Puseh, piano, Haarlem.
Op dit concert werden vóór de pauze uitsluitend
werken van Ph. Loots uitgevoerd en uit het verslag
in „Haarlem's Dagblad" kan men gelezen hebben hoe
de componist zelf over de uitvoering zijner werken
tevreden was. Daar die stellig de beste beoordeelaar
is, verwijs ik in dit geval naar bovengenoemd blad
I van 6 Mei. Na de pauze zong het koor nog „Des
Heeren Huis", van G. Boers en ,,Gypten" van N. H.
Anilriessen, beide vrij moeilijke werken, die zeer
goed werden uitgevoerd en veel succes hadden. Niet-
I tegenstaande ik dergelijke koren zeer waardeer, kan
j ik met den besten wil nooit onverdeeld bewonderen,
i daar ik zulk onnatuurlijk hoog zingen van tenoren
te gedwongen vind om nog welluidend te zijn. Tn-
tusschen alle hulde aan den leider v :i het koor, voor
liet vele goede dat wij dezen av nd hoorden. Over
liet zingen van de altzangeres k u ik niet heel ver-
rukt zijn; liet beste vond ik nog de drie liederen van
Ph. Loots, maar noch de beide liederen van Fr. Schu
bert, noch liet lied van R. Struiss heeft zij goed
