Job StBëuman
Firma 1. H. KRUL Jr.
EXTR4 AANBIEDING
fj/'P^.
P. VAN NIEL
Sierkan—Melk.
«tiuri Jansw
Brandstoffen.
Magazijn DE ADELAAR
HOLLANDSCHE HANDELSBANK
enorne partij witte
Blouses tegen spotprijs.
Een overweldigende collectie
HAARLEM
SAFE-DEPQUn
v Het Toom
rhii Afgestsrï
Letteren en Kunst.
OVERVEEN.
Telef. 1617.
Katoenen Jongensblouses, Broekjes, Noriolkpakjes in alle
maten tegen
uiterst lage prijzen.
CL^crm,
Groote Mankt No. 1 en 3.
WISSELS.
COUPONS.
EFFECTEN.
DEPOSITO
GROOTE HOUTSTRAAT 90 - TELEF. 2160
HAARLEM.
TOILETZEEPEM
Gebruikt
Telef. 1430.
gegaan beschrijft, zoo moest ook hij zijn,
of zich voordoen, die dien kring, die mid
denstof wilde beheerschen, voorgaan on
opvoeren tot hooger peil. Gelijk die mo
derne auteur zelf, als hij den invloed wil
behouden op den kring, waarvoor hij werkt.
Maar geen van beiden heeft dat kunnen
dóen of kan dat doen zonder te meenen
in het bezit te zijn van hoogere waarheid.
Zonder dat zij inderdaad liooger staan dan
hun volgers.
Nog eens verschijnt mij de voorstelling
van tien spiraalweg. Behalve fata mor
gana zijn daarop ook wegwijzers, ook aan
voerders te vinden.
Zulk een voorganger was Bitter, zulk
een voorganger weusclit Frans C oenen
te zijn.
Ik vraag, welk posthume oordeel ook
over den doode worde geveld, of hij niet
een voorganger is geweest. De tijd
genoot heeft hem bewonderd en nog werkt
zijn invloed na.
Zelf verschil ik hemelsbreed van zijn
gevoelen. Maar daar ik geloof, dat Coenen
een niet volkomen zuiveren spiegel heeft
gebruikt, lieb ik gemeend een anderen re
en heeft niet te pogen dat te zijn. Ilij
schettert op Napoleon Bonaparte het
stuk speelt in dien tijd èn hij „is
er bij": Hij krijgt gevangenisstraf. Hij komt
thuis en jammert het uit tegen zijne
vrouw: Zijne zaak zal verloopen. Wat te
doen? Zijne vrouw weet raad. Degene, die
kleermaker Wibbel komt „halen," zal hem
wel niet- kennen en als ze nu eens een
rempla^ant voor hem naar de gevangenis
sturen. Maar wien? Ze weten het al spoe
dig: Hun teringlij denden gezel Zimpel.
Goed. Zimpel wordt gepaaid en zal voor
een goed stuk geld gaan „zitten." Om
geen argwaan te wekken, zal Wibbel ruzie
met hem maken en hem wegzenden. Aldus
geschiedt. Zimpel krijgt Wibbels papieren
en gaat. De andere gezel Mölfes zal ge
durende Wibbels (gewaande) afwezigheid
de zaak drijven. In werkelijkheid houdt
Wibbel zicli in zijn eigen liuis schuil, in
een soort van liok, van waaruit hij in de
werkplaats zien kan. Mölfer werkt zich
niet dood en maakt het hof aan vrouw
W ibbel. De verwikkeling wordt ergerDe
arme teringlijder Zimpel sterft in de ge
vangenis en vrouw Wibbel wordt verwit
tigd van liet overlijden van „haar
man." Wibbel is wanhopig, wil zich zelf-
flector te moeten aanbrengen. En mijn keus I moorden, d. w. z. hij doet alsof hij zich
viel daarvoor op de onsterfelijke spreuk zelfmoorden wil, maar zijne vrouw, die
van De Spinoza, waarvan het laatste woord hem, den eeuwigen schetteraar, niet schijnt
is b e g r ij p e n.
H. A. Bitter.
„Het Bloemenduulsch Weekblad" 16 Mei 1914,
20.
In
Tooneel te Düsseldorf.
liet „Düsseldorfer Schauspielhaus",
dat onder directie staat van Gustav Linde
maan en van Louise Dumont hebben we
vier voorstellingen gezien. Zooals men
weet, heeft dit gezelschap bij ons te lande
dank zij liet initiatief van den „Amster-
damschen Kunstkring" ook wel eens gast-
voorstellingen gegeven en heeft het groo-
ten roem verworven, vooral door zijn su
blieme lbsen-vertolking. We hebben in Am
sterdam indertijd gezien „Rosmersholm",
„Der kleine Eyolf" en „Wenn wir Toten
erwaclien." In Düsseldorf ging nu „Die
Komödie der Liebe" van Ibsen, maar daar
over later.
Den eersten avond zagen wij „Schnei
der Wibbel," eine Komödie in 5 Bildern
voii Hans MüllerSchlösser. Het volgende
seizoen zal dit stuk ook op liet repertoir
van den Stadsschouwburg bij ons prijken
niet Louis Bouwmeester en mevrouw
M'ann- Bouwmeester in de hoofdrollen. Ik
ben ten zeerste benieuwd hoe dat zijn zal.
Te Düsseldorf hadden „de hoofdrollen" èn
de bewegingen èn de intonaties van Wil
lem Eoyaards en van mevrouw Sablairol-
les. De gelijkenis is opvallend en we zou
den ons in „het Paleis voor Volksvlijt"
wanen, indien niet de regie van een lieel
ander gehalte was. Die was n.l. eenzijdig
naturalistisch, de realiteit nabootsend.
Een staaltjeEr werd op het tooneel zóó
heftig zuurkool gegeten, dat de heele zaal
daarnaar rook. Dat is niet bepaald aesthe-
tiek. De principieele fout ter zijde gelaten,
was de voorstelling aannemelijk en de
lioofdvcrtolk'ersPaul Ilenckels en Lotte
Fuszt bleken goede krachten.
De geschiedenis is zeer komiek en zeer
oorspronkelijk„Schneider Wibbel" houdt
van een goed glaasje en als liij den inhoud
daarvan opheeft, is liij een lastige schet-
zif
te kennen zij heeft hem lief smeekt
hem dat niet te doen. Eene lijkplechtig-
heicl wordt gehouden voor Wibbel. De
„weduwe" vergiet tranen met tuiten. Als
de mensohen wèg zijn, komt Wibbel, die
voor allo securiteit zijn sik heeft afge
schoren, te voorschijn en fluistert met zijn
vrouw en kust haar. 's Avonds laat zal hij
steeds op de slaapkamer komen en over
dag zich in zijn huis schuil houden. Lntus-
schen gnuift de gezel Mölfes en dingt
naar de hand van „de weduwe," die wel,
behalve de zaak een aardige duit zal heb
ben. Wibbel verbijt zich en verzet zijn leed
door zich te bedrinken, 's Avonds maakt
hij zoo'n leven, als hij naar boven wil
gaan, dat Mölfes het hoort en, denkend
dat er een dief in huis is, de politie gaat
halen. Die komt en alles zou aan het
licht gekomen zijn als de slimme weduwe
niet de list verzonnen had te vertellen,
dat die man geen dief was, maar een me
neer, die haar liefheeft maar het onkiesch
vond zoo dadelijk na den dood van haar
man haar openlijk het hof te maken. En
voegt zij er bij
lief en zal met hem trouwen.' tin zoo
„Son extérieur était aussi inoultc que
son génie, C'était la figure d'un élément.
Cheveux épars sur son collet et sur ses
joues, comme une crinière que le ciseau
n'émondait jamais, traits obtus, lèvres
épaisses, oeil doux, ma,is de flamme. Cos
tume qui jurait avec toute éléga.nce, ha-
bit étriqué sur un corps colossal, gilet
débraillé, linge de gros chauvre, bas bleus,
souliers qui creusaient le tapis, apparence
d'un écolier en vacances qui a, grandi pen
dant laimée ct dont la taille fait, ««.later
les vêtements."
In het Museum of French Art te New-
\orlt wordt een rec!:i voordrachtèn over
hedenctaagsche Fraai-..e schilder- en beeld
houwkunst gehouden.
D|s Driejaarlijksche Tentoonstelling te
Brussel werd in tegenwoordigheid van den
koning en de koningin en een uitgelezen
talrijk publiek geopend. Er is natuurlijk
veel belangrijk werk te zien; het zeer op
zienbarende, dat in de wandeling „modern"
wordt genoemd, en voor velen de groote
aantrekkelijkheid, der hedendaagsche ten
toonstellingen is, ontbreekt echter op deze
Driejaarlijksche.
Overzicht: Amsterdamsch Concertgebouw,
tweede helft winterseizoen (Jan.—Mei. i.
Veel nieuwe uitvoeringen vonden er niet
plaats. Het voordragen van één der twee
pas ontdekte vioolconcerten van Joseph
Haydn door mej. Henriet te Metz, en van
eenige ons bekende werken voor piano van.
Claude Debussy, door den componist zelf,
behoorde wel alleen tot de noviteitenuit-
voeringen.
Daarentegen bracht Mengelberg ons zes
belangrijke herhalingen van twee Mahler-
symphonieën, No. 4 en No. 1. Mengelberg
wordt toch wel steeds rijper in het uit
beelden van Mahler's gedachten. Want zoo
plastisch zijn de lia-nd en armgebaren van
dezen dirigent tijdens de leiding, da,t wij
wel van uitbeelden mogen spreken. Zóó
ondergaan wij de volle macht van Mahler's
genie.
De vertolking van de 4de symphonie
was een meesterstuk. „L'enfant" heeft een
Fransch^ recensent deze symphonie willen
betitelenmaar dan natuurlijk met veel
dieperen zin dan wij onder „kind" ver
staan, b.v. „kind-mensch.
Deze muziek
„Ik heb hem ook I schept wonderen in onze zielen. Over ons
trouwen." En zóó j komt, bij liet luisteren het gevoel, als dat
geschiedde het dat eene weduwe trouwde vai1. kinderen in een zonnige, bloemenge-
met haar' overleden' man. tooide weide. We worden zelf rein door
Edmond Visser, i Z3erL V*31 het reine genieten van an
deren. Wij begrijpen iets van de opge-
(Wordt vervolgd).
Erratum: In mijn vorige artikel over
„Parsjfal" heeft de zetter eenige malen
Groot ridders gezet in plaats van
Graalridders. Hij beeft daar geen
schuld aan, maar mijn slecht handschrift.
De Vereeniging tot Bevordering der Gra
fische Kunst houdt van 18 Mei tot 20
Juni eene tentoonstelling in 't Binnenhuis,
Baadliüisstraat 4850, Amsterdam. De
tentoonstelling omvat houtsneden van
lluib Luns en litografieën van S. Moulijn.
In den kunsthandel va,n den lieer De
Bois, Kruisweg 68, Haarlem, wordt thans
een tentoonstelling gehouden van schilde
rijen door Hart Nibbrig en H. J. Wolter, en
etsen door Edouard Manet. De duur van
beide tentoonstellingen is tot 15 Juni e.k.
toegang tot beide is vrij. Tegen 15 Juni
wordt eene tentoonstelling van werken
teraar. Op zekeren dag zit hij in de her
berg „het Zwarte Anker," waar geroes j van Odilon Redon voorbereid.
van stemmen weerklinkt (dat was zóó na-
tuurlijk dat men de „Einzetstimmen" niet ■Ziellier een beschrijving van
verstaan kon. "Weer de principieele regie
fout Tooneel i s geen realiteit-zonder-meer
Balzac's
uiterlijk, ons door Lamartine in zijn „Cours
de littérature" gegeven
wekte vroomheid, waarmede de oude
mystici zich der natuur, haar lucht en
haar bloemen verwant gevoelden en aan
'al het natuurleven een eigen tiaal toe
dachten. Voor deze reinen wordt de dood
ook een ander begrip. In hun naïeve zie-
ning is hij groote leidsman, die „uns
durch eine schone Wiese fiihrt." De me
lodie, waarmede hij ons ten dans op speelt,
klinkt van zijn vioolsnaren ons eerst wel
wat schril tegen, maar hij ziet er zoo
vreeselijk niet uit en liij meent het goed
met ons. Want zie maiar, waarheen hij
ons heeft gevoerdEen diep 'zingende, heer
lijk strakke melodie kondigt de aankomst
in een „ewig seliger Ham" aiari. De muziek
van dezen Satz vertolkt voor ons het ge
voel van oneindige rust. Het is een
adagio in v|ariatievormeen vorm, zoo bij
uitstek geschikt voor het uitdrukken van
een bereikten rusttoestand (b.v. in
Beethoven's Eroïca-finale en in Bnahms'
Chaconne der 4de symphonie). Dan begint
liet „Himmlische Leben." Heerlijker naïef
heid dan dit verhaal van een hemelfeest
is wel niet denkbaar. Hoe heeft Mahler
de geestige poëzie van dit „Wunch
liedje meegenoten! Voor de rnisve
ders zegt hij liet duidelijk
„durchaus oline Parodies-
Zoo zong Gertrud Förstel, die n I
der Mahler zelf heeft gestudeerd, ik f
Zjj zong het zooals het uit den
van de „Zingende engelen" van Ja
Eyes: moet hebben geklonken: O]
kinderlijk-naïef en met momenten v
ligen-extase
Ook de herhaling- van de 1ste sv
nie was een verrassing, door de
gewoon rijpe vertolking, die Meiip
ervan gaf.
Daarentegen was de herhaling
7de onder Cornelis Dopper méér cl
deceptie, ja, een ergernis. Hoe go
doeld ook, waren wij Dopper vee]
baarder geweest a.ls hij zulks had i
laten. Gok voor Mahler geldt W
woord over Beethoven: „Feiern w
aber feiern wir ihn würdig."
Verder hadden wij nog als gast-d
ten: Georg Henschel, Claude Debu
Fritz Steinbach. Dezen laatste leerd
kennen als een buitengewoon Bi
kenner in zijn directie der 4de sy
nie. Georg Henschel viel tegen na, ver!.'. .1
jaar. Debussy was voor ons nog gehei-i
nieuweling en za,l het wel voor velen
het publiek nog zijn: deze eigenaard:]
persoonlijkheid wordt niet door ieder
stond verstaan.
I),' uitvoering van vijf orkeststukken tl
Schönberg onder leiding van liem/.
verliep zonder eenig kabaal. Maar on-
bliek is niet zoo demonstratief in het i
nen van zijn antipathieën als het bu
landsche. Of echter genoegelijk zitteii
lachen niet nog beleedigender is dan siss
en fluiten, weet ik niet. Toch was er -
tamelijk applaus.
Constant van Wessci l
flT'1
ut.
Jiuob, huize „De Vii
v.ers linden iu dit nui
moeders met liun ki
•nu der vereeniging.
j, „-slug van liet „Vondè
iving der uitgaven e
,.,'igeteekendonze rel
doch zijn ons volko
en van hot park, voo
Piperken, hier en daar
onderhoud niet uit
wijsbegeerte.
Van de vrijheid als rechtvaardigheid.
In de natuur is het toeval noodwendig1) en de no
zakelijkheid met toevalligheid behept. Overigens i-
liet toeval ook zijne.... wet, de wet der onversdil
ligheid, die op hare wijze reeds rechtvaardig n;
lieeten: zij is inderdaad de voorloopige gelijkt-
vóór het toeval.
Alles is aan het toeval onderworpen in der mal
dat liet zelf toevallig is. Dat is een rechtvaardigt]
van weergelding in de eenzelvigheid zelve. Achii
het toeval schuilt een hoogere rechtvaardigheid.
In mogelijkheid, werkelijkheid en noodwendig!
geldt aldoor de universeele solidariteit. Alles is v
zelf wederzijdscli middel en doel: een voor elk,
voor een. De werkelijkheid is organischhet o
nische is het ware in alles, liet blijvende in alle
andering. Microcosmos Macrocosmotj. Het zit
zelf zijn is het universeel zijn. De warè vrijheid
alles in zichzelf op te nemen, in alles zichzelf we
te vinden en alles uit zichzelf te doen geboren worde
Zoo is meteens het dilemma van egoïsme en altn
me in zijne onwaarheid blootgesteld. Wie andere
aan zich eenzijdig onderwerpt, heeft die ander
noodig 0111 aan zijne beliueften te voldoen, is
onvrij en allerminst de ware meester. Hij is v(
meer de slaaf van eigen lagere natuur en afhankelijl
van eigen dienaars.
Indien altruïsme eenzijdig liet goede ware, zou nie
mand er mee gediend zijn en zou ieder last liobbei|
aan te veel hulp. Hulp waarom, en waartoe Wj
zouden wel vijanden wenschen te hebben om onzil
vrienden er op af te sturen en ze aldus kwijt til
geraken. Op den andere valt niet te rekenen. Alleen
de behoeftige mag zich zoo gedragen. En wie ge
steund moet worden is beklagenswaardig. Een aal
moes is een hoon.
De ware vrijheid is zelfbeheerscliing. Het
gedrag bouwt op de soliditeit en beoogt do verede
ling der gemeenschap, liet vereenvoudigen der
lioeften en liet verrijken van het geestesleven. Df|
geest doet de natuur geweld aan om haar te verlos
sen en tot vrijheid op te voeren.
Watcrrnael. LUCIEN BRULEZ.
J) Cf. onze vroegere wijsgeerige overdenkingen
in „Het Midden". (L. B.)
Sv, Kniigr'Uiü-vereenigi
V, ij hei jaarverslag ov<
"boekje op gewezen, dat de
aanmoedigt, doch h
eeren hebben, met r
i ai.-de werd reeds zeer veel
renting.
is is de lie, r J. H. i
bladvulling
d toch is zoo dwaa
n vrede Verkiest. Wan
,1. zoons hun vader, in
hi i zoon.
j 1,b o c li
,VL veel opzichtigheid ii
f( i boekhandel-vitri
ben
Binnen korten tijd v-
Saó erfte Sort e
'Maf $aul "011 £>C
anS hem O
f\',m iSinucrftflnbiiib mil hrn 0
lü'. Sioftiy-iliiciicff hnS 2
jDrbcné übev btn ^ali ,6c
t iiiih fcincr ciqcnfii lirlcli
tuigen unb fcincr «cimtt
-tiav gcrabc bet SJcrfai
helt ffincr.jeir mit
«nfgegeben gchaltcncn
2o cntféhib bei
Bk af .Vioenobro
alttirrin' it:
Preis f 1
iruitbestelling aa
lir het zeer gezellig
.e a geplukt worth
erk, doch kreeg 'tot 1
k dagen zou duren, ds
VAN
Privaat- encursusles-
sen, prospectus bij HH. boek
handelaren.
Spreekuur des Woensdagmorgens
1112 uur, Duvenvoordestraat 22.
Telefoon 1916.
Door voordeeligen inkoop in het buitenland bieden wij U voor
de a s. Pinksterdagen aan een
Peignoirs, Costuumrokken. Kinderjurken, Nouveautés.
ZSiet HStalagfeü
Aanbevelend, F. J. MONNÉ.
Haarlem, Barteljorisstraat 25. Telefoon 2060.
CREDlETEt'
MIEïSE
Leidschavaai
Z ij 1 w e g 87
I1 Zondag 24 Mei,
Bioscope-Exploit.
5RMAN SMIT!
(Op verzoek)
verminderde prijzei
i f 0,75, Stalles, Par
itloge f 0,50, Zijloge f'
neater en Gaanderij f
Aanvang 8 u
(ierdag 28 Mei,
TLLEM ROÏAA.RI
in 3 bedrijven va
Krrdekik van Ekiu
tarna
Blijspel in é&n bedrijf.
Aanvang 8i
a-prijzen.
f 2,—, Stalles f
f 1,25, Parterre f
0,75, Amphith. f
f 0,30, plus 5 pr
i elit.
n 10- -4 en van 6
