Sïl
dagei
afw
Cafe-Re
„Rusl
CON'
Warmoe
Telefoon
KERK-AGENDA, Zondag 2 Augustus.
Haarlem: Rem. Ger. Gem. 10 u., Ds. llaenijens
Ev. Luth. Gem. 10 u., Ds. de MeijereYer.
Doopsgez. Gem., 10 u., Ds. Ilylkema.
BloemendaalNed. Herv. Gem. 10 u., Ds.
Van Leeuwen.
Heemstede: Ned. Herv. Gem., 10 u., Ds. Barger.
Spaarndam Ned. Herv. Gem., 10u., Ds. Baljon.
Santpoort: Ned. Herv. Gem., 10 u., de lieer ten
Boom.
IJmuiden Ned. Herv. Gem., 10 u., Ds. Creulz-
berg; 5 u., Ds. Creutzberg; Doöpsgez,. gem. en Ned.
Pfotb. 10i/2 u., Ds. Attema.
AGENDA.
BLOEMENDAAL.
Klken Zondag, 's morgens 10 uur. Wekelijksche
schietoefeningen door „Bloemendaal-Com-
mando".
Café „Rusthoek" iederen Zondagmiddag en avond
concert.
HAARLEM.
Bureau van Consultatie tot verleenen van rechts
bijstand aan onvermogenden. lederen Vrij
dag, houdt het bureau des namiddags ten half-
twee zitting in het gerechtsgebouw aan de
J ansstraat.
Koloniaal Museum (Paviljoen.) Dagelijks ge
opend van 104 ure.
Museum van Kunstnijverheid. (Paviljoen.)
Dagelijks geopend van 104 ure.
Gemeentelijk Museum. Dagelijks geopend van
10—4 ure. Entree f 0.25 p.p. Ie Woensdag
van de maand vrij. Zondags van 10—3 vrij.
Bisschoppelijk Museum. (Jansstraat 79.) Ge
opend behalve Zondags en R.-K. feestdagen
van 105 ure. Toegang 25 cents.
8tad s-B iblio theek. (Prinsenhof.) Dagelijks ge
opend (behalve Zondags) van 10—4 uur.
Groote Kerk. Dinsdags van 12 ure, en
Donderdags van 2—3 ure. Orgelbespeling.
Teyler's Stichting. (Spaarne.) Geopend (be
halve Zaterdags en Zondags) van 11—3 ure.
De bibliotheek alle werkdagen van 14 ure.
Kunstzaal De Bois, Kruisweg 68, Haarlem,
tentoonstelling van Kunstwerken. Dagelijksge-
opend van 9—5 uur.
Schouwburg Jansweg: Van Maand. 3tot
Woensd. 5 Aug. te 8 u., De Spaanscke Vlieg
Dinsd. 4 Aug. 2 u„ kindervoorstelling, Een
oproer in de MeisjeskostschoolDonderd. 6 en
Vrijd. 7 Aug. 2 u., kindervoorstelling, De kleine
LordZaterd. 8 Aug. 2 u., kindervoorstelling,
De gouden klompjes.
Dagelijks Bioscoopvoorstellingen, Apollo-Theater.
Bar-teljorisstraat.
wij hadden een onderwerp, dat uitermate
geschikt is voor de overzichten, die ik
lever. Want het liep over de vraag, of
het Nederlandsche volk zich bewust is,
dat het een afzonderlijk volk vormt.
(Daar had ik haast geschrevenzich
bewust is van zijne na -1 i o - n a -1 i-
t e i t. Br
Wanneer wij de geschiedenis raad
plegen, dan kunnen wij niet anders
doen dan bekennen, dat onze eenheid
dagteekent van de herstelling onzer on
afhankelijkheid. Tot- 1795 vormden de
zeven gewesten een bond van afzon
derlijke deelen. Wel werden die in 1798
door de staatsregeling niet geweld tot
één geperst, maar eerst het lijdenstijd
perk, dat daarna over ons land werd
gebracht, voegde de verschillende deelen
inéén, op veel betere wijze dan ooit
door wet en voorschrift geschieden kon.
De aanhangers van de leer, dat God dat
lijdenstijdperk alzoo heeft gewild om
de deelen van den Nederlands-dien stam
een hechter onderling verband te geven
dan ooit door beschreven papier kon ge
schieden, vinden dus grond in de ge-
sciedhenis. „Lijden vereent".
De onderwerping van het geheele Ne
derlandsche volk aan het bestuursstel-
sel van Koning Willem I is het aller
beste bewijs, dat die eenheid tot stand
was gebracht. De geestdrift van 1830
bezegelt dat, want de opofferingen, die
men toen overliad om den strijd tegen
de Belgen te aanvaarden, kunnen niet
anders dan als een bewijs van volks
geestdrift beschouwd worden. Dat die
geestdrift echt was, blijkt uit het ver
zet, dat later ontstond, toen de koning,
de belangen des volks uit het oog
verliezende, weigerde toe te geven op
grond van de belangen van zijn Huis.
Het Nederlandsche volk voelde in 1830
als geheel zijn verschil met het Bel
gische volk. Het gevoelde, dat de
denkbeelden, die door de geschiedenis
ter vervulling aan het Nederlands che
volk waren nagelaten, lijnrecht in te
genspraak waren met clie, welke te Brus
sel en te Antwerpen als het hoogste
werden beschouwd. Niet de wensch
naar onafhankelijkheid, door de Belgen
uitgesproken, kwetste in Npiord-Neder-
land den volkstrots, maar de beleedigin-
gen den koning' aangedaan, den konijng,
die beschouwd werd als de verpersoon
lijking van de volkseenheid.
Kruin heeft in een zijner beroemdste
opstellen, Het karakter van het
Nederland sc he volk, eenmaal
eene uitstekende beschrijving gegeven
van dat,, wat het Nederlandsche volk
onderscheidt van alle andere volken.
Evenals vroeger, beveel ik daarvan ajan
allen, d*ie belang stellen in het onder
werp, de lezing aan.
Ik wil, in dit verband, nog eens de
beschrijving meer uitgebreid her
halen van de samenstelling van het
Nederlandsche volk. Maar thans ont
daan van de vreemde smetten, d. w. z.
gezuiverd van de vreemde woorden en
uitdrukkingen, die het daarmede ben
ik het met Dr. Haje volkomen eens,
ontsierden. In eene redevoering in
1879, gehouden voor de Algemcene Ver
gadering van het Provinciaal Utfechtsch
Genootschap, heeft Mr. Pols, toen hoog
leeraar te Utrecht, eene voorstelling ge
geven van de afkomst van het Neder-
sclie volk, waaraan ik het volgende
ontleen.
Het Nederlandsche volk is afkomstig
van den Friese/hen' stam, nadat het met
Frankische bestanddeelen was ver
mengd. De hoofdtrek van den Frieschen
stam was en is eene zucht naar on
afhankelijkheid. Daarom hebben in do
Midden-Eeuwen het Ffiesolie volk, nocli
het leenstelsel, noch het ridderwezen,
noch de kerk zulke diepe wortelen kun
nen schieten als overal elders. Die loop
der dingen heeft belet, dat do Friezen
een eigen volk vormden. Maar, zooals
gezegd, door de vermenging met Fran
kische bestanddeelen ontstond een nieuw
volk, dat in hoofdzaak dezelfde trek
ken vertoont. Vrijheid en volksrcgeering,
ziedaar wat de Nederlander ten allen
tijde heeft onderscheiden van alle an
dere volken. Van onze vroegste ge
schiedenis af, zopdra do invloed.der
steden van beteekenis was, tot op de
zen dag is al wat er ten- onzent is
voorgevallen, niet anders dan een ver
zet tegen dwingelandij en overheer-
sching.
Dr. Haje wierp mij de geschiedenis
van de Fransche overheersching tegen.
Maar uit de geheime rapporten van de
St assart c.s. zou menig bewijs te za
melen zijn, dat die bewindhebbers niet
zoo buitengewoon rustig op hunne stoe
len zaten, als zij voorgaven te doen.
Er kwam langzaam beweging in het
volk. En uit de vrceselijke kamp door
Haarlem, Leiden en Alkmaar gevoerd
tegen Alva's bloeddorstige, wreede
Spaansche en Italiaansche legerschjaren
konden zij weten, wat die volksinvloed
beteekende, waarvan zich in den op
stand van de boeren in Alphén, die in
1811 Leiden een oogenblik in bezit had
den, enkele voorboden hadden voorge
daan. De opstand in Spanje tegen Na
poleon vond zijn grond in gekwetste
volksijdelheid en godsdienstige dweep
zucht. De innerlijke verbittering der
Nederlanders in 1813 ontstond echter uit
den drang naar vrijheid en volksregee-
ring. Voor mij zou het altijd nog' de
vraag zijn, of indien Napoleon ge
bleven was ons v,olk zich toch niet
op de eene of andere wijze aan den ver-
stikkenden greep van de Fransche dwin
gelandij ontworsteld zou hebben.
Want Napoleon verzwakte meer en
meer en te Parijs heerschte in alle krin
gen langzamerhand bederf en vrees. Er
waren reeds vooirteekenen van het wan
kelen van den reus. Er ontstond de
wensch ziel) met den behaalden buit
in veiligheid terug te trekken. Vroeg of
laat zou dat oogenblik toch geboren
zijn.
Terugkeerende tot de beschrijving van
de samenstelling van het Nederlandsche
volk, waardoor zijn karakter wordt be
paald, voeg ik hierbij, wat. ik vroeger
schreef. Ons volk is eene samenstelling
van verschillende deelen. Eeuwen lang
hebben de ons .omringende volken verscïi
bloed gebracht aan liet groote lichaam,
dat zijn oorsprong vond in den sterk
met. Frankische bestanddeelen ver
mengden Frieschen volksstam. Wat hier
ontbrak, brachten die vreemdelingen.
Andere geesten, andere hartstochten, an
dere gevoelens, beschaving, wetenschap
en kunstzin niet te vergeten. Het waren
de slechtste krachten niet, die hier in
het bolwerk der vrijheid rust en vei
ligheid zochten. De uitgebreide han
delsbetrekkingen hadden bovendien
reeds voor het ontstaan van onze repu
bliek duizenden Franschen, Engelschen,
Duitschers en Zweden tot ojns gevoerd.
De beste en onafhankelijkste geesten
uit België kwamen bovendien, voor Alva
vluchtende, tot iolns.
Maar het eigenaardige is nu wel, dat
al die vreemdelingen hunne volksge-.
woonten en volkskaraktertrekken voor
een groot deel verloren en aan latere,
tijden geslachten leverden, die volkomen
„Nederlander" werden. Ik kan en zal
natuurlijk de oorzaken niet nagaan. De
onderstelling van Tayne omtrent de
oorzaken, die het karakter van een volk
bepalen, schijnen mij op grond van dit
geschiedkundig feit meer gerechtvaar
digd, dan zijne bestrijders wel aange
naam kan zijn.
De geestelijke vatbaarheid, de aanleg;
de verbeelding, de fijne zin, de schep
pingskracht des volks werden verhoogd,
Maar de grondzuilen, waarop de gan-
sche levensdrang des volks berustte: af
keer van dwang en regeeringsovermacht'i
bleven. In het .buitenland bezorgde ons
dat den naam van zucht najar teugel
loosheid, van bandeloosheid.
Naar het „mij voorkomt ten onrechte.
Want de beste geesten yan de ga-nsche
wereld hebben ten allen tijde met groote
belangstelling de ooigen gericht naar de
plek, waarop het Nederlandsche volk
woont. Het .Nederlandsche volk, dat al
tijd de drager is geweest van beginselen,
waarop alleen de vooruitgang der we
reld kan berusten.
Aanhangers van volstrekte re-
g e e r i 11 g s h e e r s c h a p p ij en gewe
tensdwang hebben daarom die kos
telijke kern van Nederlands bevolking
altijd met afgrijzen aangestaard.
Maar het is juist in den kamp met
hen, dat voor de gansche wereld Ne
derlandss roem geboren is.
II. A. Rit ter.
DE BEELDHOUWER. JAN BRONNER.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Woningnood.
Bevreemd, dat wij nog maar steeds zoo weinig
hooien van de woning-commissie, welke inder
tijd werd saamgesteld na de vergadering in Hotel
„Vanouds het Raadhuis", waar de heer Twisk het
woord voerde, gingen wij eens met den vernecm-
stok uit.
Hieronder geven wij in het kort weer wat wij
vernamen.
De groote moeilijkheid is, geschikte terreinen
voor den bouw te vinden. De gemeente heeft den
tuin van mevrouw de weduwe Roozen, aan de
Rampenlaan, in koop voor den prijs van. naar
wij meenen, 32.000,De commissie wacht
1111 af, hoe dit loopen zal, alvorens zij voort kan
gaan. f
Van andere zijde meende men, dat de zaak
niet goed was aangepakt, men had zich veel beter
verantwoord gevoeld, indien men bij den ge
meenteraad met een, na onderzoek volledig
opgemaakten, staat der (wan-) toestanden had
kunnen aankomen. Dan had men de gemeente
raadsleden beter kunnen overtuigen van
het noodzakelijke en spoedeischende eener ver
betering. Onze zegsman had het liefst door de
arbeiders zeiven een woning-vereeniging opgericht
gezien, en vertegenwoordigers dier vereeniging
in de commissie zitting doen nemen.
Opgespoord.
De man, die uit den tuin der firma Koebergen,
te Woestduiii bij Vogelenzang, onlangs een
partij bloemen stal, is door de Bloemendaalsche
politie te Amsterdam opgespoord. Proces-verbaal
werd tegen hem opgemaakt. De bloemen werden
door de politie weder in liet bezit der eigenares
g 'bracht.
77oofd der Lagere School.
Het vergelijkend examen voor hoofd van de
lagere school te Bloemendaal, thans hoofd de
heer IJzerman, zal plaats hebben in het Bron
gebouw te Haarlem op 14 Augustus a.s.
gekend. Er waren 25 ontwerpen, waarvan één
ongeldig. De jury bestond uit de heeren K. P. C.
de Bazel, J. Limburg, prof. dr. Derkinderen, dr.
Mendes da Costa, Leonard Springer, prof. Odé,
Jac. van Looy en J. B. van Loghem als secre
taris.
Het monument ziet er zoo uit:
Een groot bloemperk, met steenen banken er
rond.
In het midden van het terrein komt de acht
kante fonteinbak, en op de snijpunten van de
hoeken de 2 meter hooge beelden van Nurks,
Stastok Sr., Teun de Jager, v. d. Hoogen, Suze
Noiret, het Diaconiehuismannetje, iür. Bruis en
Stastok Jr. In den bak komt een bronzen ver
hooging met in de acht hoeken dolfijntjes en als
middenstuk een jongeling met een dolfijn. In
het verlengde van de fontein wederom een gazon,
en een bloemperk als aan den anderen kant,
en als sluitstuk van dit perk het jeugdbeeld van
Beets, vier meter hoog met het gelaat naar de
stad.
Onze lezers herinneren zich, dat wij vroeger
reeds kieken van beeldhouwwerk van Bronner
in ons blad gaven.
Van harte wenschen wij den jongen kunstenaar
geluk.
Uit li et Politierapport.
Processe n-v e r b a a 1 zijn opgemaakt we
gens: diefstal van bloemen; rijden over de voet
paden; loopen over verboden grond; rijden zon
der licht en het overschrijden van de maximum
snelheid met motorrijtuigen.
Gevonden en terug te bekomen bijVan
Delden, Kamperstraat, ten huize van Serné te
Haarlem, een dames-parapluie; W. Kuiper, Lage
Duiin-en-D.aalscheweg N°. 15ft, te Bloemendaal.
een zwemcostuum; N. Dekker. Marktstraat N°. 11
te Schoten, een litermaat; J. Honnebier, Korte
Zijlweg N°. 1, te Overveen, een grijze pet; aan,
het bureau van politie te Overveen, een dames
zak met. inhoud; een portemounaie met inhoud;
een kinder-portemonnaie met inho'ud; een sleutel
en een rijwielpomp.
Bij den caféhouder Brifort te Bloemendaal is
komen aanloopen een Airedale terrier.
Verloren: een notitieboekje; een plumeau;
een beursje; een gouden broche; een sleutel: een
pop en een bril in étui.
W e g g e 1 o o p e n een gordon-setter.
BURGERLIJKESTAND.
Van Vrijdag 24 Juli tot en met Donderdag
30 Juli.
Geboren: d. van E. Eichenberger en J. van
de Wall; z. van D. E. Lioni en M. Jungblut;
d. van G. J. van Viegen en H. van der Hengst.
Ondertrouwd: J. J. Jasperse en C. Th.
J. Willebord.
Overleden in het gesticht Meeren-
berg: C. J. M. Meijs, 41 j.
Letteren en Kunst.
Ilet IIildcbrand-monument.
De jury voor het Hildebrand-monument heeft
eenpari» met den eersten prijs van 1000,
bekroond het ontwerp van J. Bronner, beeld
houwer te Haarlem, voorstellende een achthoe-
kigen bak met de fontein in het midden, en op
de hoeken figuren uit de Camera Obscura.
De tweede en derde prijs zijn niet toegewezen,
maar aan elk der inzendingen onder motto
„Camera Obesura H" en „Dreef" is 300,toe
Men meldt uit Kopenhagen het over
lijden van Hjalnia.r Bergström. Hij was
de schrijver van een belangwekkend
stuk, waarmede do Nederlandsche
TOiOneelvereeniging in October 1910 haar
seizoen geojiend heeft. „De eeuwige
strijd" heette heter werd in gepleit
voor de rechten der jonge vrouw, zich
„uit te leven" naar de wijze der jonge
mannen. Als opponent tegen de han
delwijs zijner dochter Karen trad op
een godsdienstig man, de theologische
hoogleeraar Bornemau, voor wien de we
reld pasklaar gemaakt was door Gods
instellingen en geboden. Bij de moeder,
wijs geworden door de oudervinding wet
een andere dochter, onherstelbaar ge
krenkt in haar geestvermogens door ge
dwarsboomde liefde, vond Karen een
meer meegaand begrip.
't Stuk, wat principieel aangetrokken,
gaf een interessant debat over de kwes
tie.
Bergström is langen tijd ziek geweest.
Hij werd 45 jaar oud.
Er verscheen onlangs een album met
vijftig teekeningen van den vermaarden
Chineesehen teekenaar Wu-Tao-Tze,
Deze kunstenaar wordt in China als den j
grooten voorganger der Chineesche tee-
ken- .en schilderkunst- beschouwdin l
Europa heeft zijn naa-m eveneens een
goeden klank, maar wat men van hem
weet, is voor een groot deel van hoo-
ren-zeggen. Thans kan men zich eens
rustig overtuigen van de waarde van dit
bijzondere werk, dat- de verluchting is
van een grqot episch vers over China.
Men ziet op de prenten o. m. voorstellin
gen van de vorsten des Hemels en de hel-
sche machten, beiden in liunne ver-
houding tot de arme aardsche sterve
lingen.
In menig opzicht herinnert deze al
bum van Botticelli's befaamde verluch
tingen van Dante's meesterwerk, welke
in liet prentenkabinet, te Berlijn te zien
zijn.
Die uitgever C. Morks Czn. te Dord
recht gaf in haar bekende beroepsbi
bliotheek een deeltje over „De Bouw
meester" uit. Schrijver is de heer J. H
W. Leliman. We vinden in dit werkje
menige o. i. zeer juiste beschouwing-
We ontleenen er ter kennismaking voof
onze lezers het onderstaande aan.
De taak van den bouwmeester is ver
beven. Bouwwerken zijn documenten.
Menig tijdperk wordt- naar zijn gebou
wen beoordeeld. Zij immers leggen de
cultuurhoogte van hun tijd vast. De
bouwkunst pleegt oen bevoorrechte kunst
te. zijn in groote tijdperken, gelijk zit
bet doorgaans ook is van de krachtigste
persoonlijkheden der historie, van mach
tige staten. Wij zien liaa-r veelal bloei®
in tijden van krachtig' pulseerend ge«-
Itehjk leven.
L-^t aan ten
getuigt van de
I havingsperi
heden en verraa
,-tiike hoogte
kmistvaardighei
schoonheidszin
(,u volken.
-\Vij behoeven
Lp gaan om d<
'werken waar ti
maatstaf van 1
en geestelijk lc
,-nkele werken
nis, die daarvoi
kleinere ei
7jjn in hun sa:
uict minder ke
ijdperk, waaii
De bouwmees
vergankelijks te
pende archief si
niet nalaten zi
gevoel te prik
I niiig. Om, met
deze roeping ti
di- bouwmee'ste
de heerschend*
van nabij voR
I doorgronden e
opdat in zijn
verloren ga e
jen eener vooi
i ni'«lr offert,
werd aangezie:
spiegeling van
Daarbij moe
voel zuiver en
want om de jui
nen tijd te ku
baar tevens t(
opzicht en in
nog verbonden
uit het zich o
overleveringen
I)e bouwme
persoon de
voor het teeke
E gesmeed v<
I vatting moet
geliei zijn dot
I 1 rouwbaarheid
I van al zijn
kent geen a
- welke zijn las
I kelijk, 't zij S'
Hij 1 -hartigt,
1 alh andere ov
I name van red
I derden, uitslu
I principaal en
I /(It's "tegen
langens. De 1
f heel in te lc
lastgever en
I; aTsch't wore
de bevrediginj
I zoover deze a
eenstemming
technische ei:
(lelijkheid, d
i slotte treft.
niet te bereik
ter er niet ii
inzichten ten
slechts zijne
architect inn
verhouding e
tusschen hen
lelijk niet d.
zijn deskundi;
nisch „ik" is.
Op onze S'
druk van Pi
irim lachjes"
MRoelants,
Men heeft
Arts, te BL
is totnadere
BLOEM
lederen Z<
en
Ds pachter, J.
