Groote
SCHOUW
T£
V. Het To
)e Sabijnsche
Maagder
Het Ned. Tooi
KERK-AGENDA, Zondag 20 December.
Haarlem: Vereenig. van Vrijz. Herv. 10 u., Ds.
J. van Loeneu Martinet, uit Bussum; Rem. Ger-
Gem. 10 u., Ds. J. W. K. Hoevers, Luth. Pred.
te Rotterdam; Ev. Luth. Gem. 10 u„ Ds. Schade
van Westrum. Bevestiging van nieuwe leden. 7J u.,
Ds. A. C. Schade van Westrum. H. Avondmaal;
Ver. Doopsgez. Gem. 10 u., Ds. Plantenga, 5 u. Ds.
A. Binnerts Sz.
BloemendaalNed. Herv. Gem. 10 u., Ds. Van
Leeuwen, 6j u., Ds. Van Leeuwen.
Heemstede: Ned. Herv. Gem., 10 u., Ds. van
Hoogenhuizen, Pred. te Amsterdam.
Houtrijk en Polanen Ned. Herv. Gem., 10 u.,
Ds. B. Baljon.
Spaarndam Ned. Herv. Gem., 10 u., Ds. S.A.Baljon.
SantpoortNed. Herv. Gem., 10 u., Ds. J. Ph.
Eggink.
IJmuidenNed. Herv. Gem., 10 u., Ds. Creutz-
berg, 5 u., Ds. Creutzberg; Doopsgez. gem. en
Ned. Protb. 10j u., geen dienst, 's Avonds 6 uur.
Kerstfeestviering voor de kiuderen vau de Zon
dagschool.
Zandvoort: Ned. Ilerv. Gem10 u., Ds. E.
Barger Ez., Pred.-Dir. van „Meer en Bosch".
den mensch en iti den staat. (De innei'lijke
harmonie.)
Vierde lezing: Afdaling beneden en op
stijging boven de gerechtigheid. (De tyran-
nennatuur en de geestelijke liefde.)
Een verlies.
Zooals velen onzer lezeressen en lezers
zullen weten, verlaat mejuffrouw Jo IJzer
man eerstdaags Bloemendaal. Zij treedt
namelijk in het huwelijk met den heer J. Ja-
cometti, die reeds weder naar Indië ver
trokken is, en na haar huwelijk, dat dus
bij volmacht voltrokken wordt, zal zij naa
Indië afreizen.
Onder wie haar missen zullen, moeten
wij ook waarlijk de jeugdige pierewieten
van de Fröbelklasse der O. L.-school noe
men. Die kleinen hielden heel veel van
haar, en dat is geen wonder, want zij had
zoo'n alleraardigste manier om met dat
jonge grut om te gaan, dat je er van op
keek.
Op onzen kiek ziet men juffrouw IJzer
man vereeuwigd te midden van haar kleine
vrienden en vriendinnen.
Wij wenschen haar van harte geluk in
haar verder leven.
Kinderfeestje
Evenals vroeger menigmaal gebeurde,
wil ook nu wederom de heer Windhorst aan
de brave, aardige kinderen der 1-Cents-
Vereeniging „Door Kleintjes Groot" een
feest.ie geven. Maarvoor zoo'n feestje,
hoe bescheiden ook, is geld noodig. Wie
van onze lezeressen en lezers wil voor dat
aardige doel een kleine gave afzonderen, en
die bij den heer Windhorst, Bloemendaal-
scheweg 55, laten aanreiken, en daardoor
medehelpen om een pleiziertje te bereiden
aan de kinders van „Door Kleintjes Groot",
de naarstige kleintjes, die een werk doen
grooter dan zijzelven wel meenen.
Verloting.
Naar we onlangs meldden, werd in onze
gemeente een schilderij van den kunst
schilder A. J. Grootens verloot. Op ver
zoek w;as de burgemeester zoo vriendelijk
de trekking te doen. De prijs werd gewon
nen door mejuffrouw Jo IJzerman.
Het Jaarboekje.
Ons Jaarboekje „Help uZelf" is in be-
werkitjg. Het verschijnt tegen het einde des
jaars. Wij wekken een ieder op. reeds nu
een exemplaar van het handige, voor be
woners van Haarlem en Omstreken onont
beerlijke, boekje te bestellen.
De prijs is nu nog f 1,25; na Kerstmis
echter 1,50.
Uit het politie-rapport.
Processe n-v e r b a a 1 zijn opgemaakt
wegens: overtreding der jachtwet; loopen
over verboden grond; rijden zonder licht.
Gevonden en terug te bekomeneen
kinderhandschoen en een gummi-schoen;
aan het bureau van politie, te Overveen.
Verloren: een zilveren schakel-arm
band; kan terugbezorgd w.orden, Vijver-
weg 7, te Bloemendaal.
BURGERLIJKE STAND.
Van Vrijdag 11 December tot en mee
Donderdag 17 December.
Geboren: d. van A. F. Bos en E. C.
Vasen; z. van M. H. Jansen en W. Schui
ling; z. van A. Kuier en H. Wildeboer; d.
van C. van Voorst en W. Slottje; z. van
H. C. van der Stadt en C. P. Strijbis.
Getrouwd: H. Hilgeman en J. Huis
man.
Overleden: A. J. Thijsen, 75 j.
Overleden in het gesticht Mee-
renberg: J. G. Nicland, 56 j.; N. Peet.
44 j.
UIT ANDERE GEMEENTEN.
Sinterklaasfeest.
Het Sinterklaasfeest door het comité tot
ontspanning van militairen in de „Vereeni-
ging", te Haarlem, gevierd, was, mede door
het optreden van Speenhoff, een groot suc
ces. Dat alles zoo goed van stapel liep, is
voornamelijk te danken aan den onverdro
ten ijver en toewijding van de heeren Dy-
serinck en Prent van den Berg, bestuurs
leden van het genoemde comiteit.
Weldadigheid naar Vermogen.
Dinsdag a.s. des namiddags ten half vier
houdt de vereeniging „Weldadigheid naar
Vermogen", in het gebouw „Tot Nut van 't
Algemeen", Zijltraat 48/50, eene algemeene
ledenvergadering.
Museum van Kunstnijverheid.
Thans is een reeks plaatwerken in ver
band met de nationale volkskunst der Ita-
liaansche natie ter bezichtiging gesteld.
Zondag is de toegang kosteloos.
Schouwburg Jansweg.
Cremer-avond.
Dinsdagavond had de tweede voorstel
ling plaats van de Koninklijke Letterlievende
Vereeniging „J. J. Cremer".
Het stuk was getiteld „Jong hij Jong en
Oud bij Oud". De voorstelling had een
aangenaam verloop en het spel was voor
dillettanten uitmuntend.
Tusschen de twee laatste bedrijven had
er een collecte plaats ten vpordeele van het
Kerstfeest voor de kinderen van gemobili-
seerden hier ter plaatse. De opbrengst
hedroeg 23.5314.
LETTEREN EN KUNST.
Lezingen van Dirk Coster.
Voor een zeer aandachtig gehoor hield
de heer Dirk Coster Maandag zijn tweede
lezing. Het onderwerp was Stendhal. In
het kort herinnerde spreker eerst nog even
aan wat den vorigen keer door hem over
Flaubert's tijd en omgeving was gezegd.
Stendhal leefde omstreeks denzelfden tijd,
rond 1830, en onderging dezelfde invloeden;
in zijne boeken vinden wij, evenals in die-
van Flaubert, het verzet tegen den bana-
len. eigen tijd, de jacht naar het geluk en
den ondergang. Stendhal was echter reeds
vrijwat ouder in dien tijd; toen hij zijn
boek Le Rouge et ie Noir" schreef, een
kroniek van 1830, gelijk hij het noemde, was
hij al 46 jaar. Droomden de latere Roman
tici vaak, zooals wij zagen, van den sclioo-
nen tijd van het voorbije Keizerrijk, droo-
men, die hen in werkeloosheid menigmaal
verweekelijkten, Stendhal had dien tijd
zelf medegemaakt.
Wij zagen de romantici, in ontevreden
heid met eigen zwakte en dadenloosheid, zich
voortdurend de ziel peilen, zich voortdurend
analyseeren, en deze zelfontleding is tot een
zekere grens heilzaam, doch indien men
haar te zèer beoefent, wordt zij tot een
doodelijke ziekte. Ontaard in den drang om
alles, volstrekt alles van zichzelven (en
daardoor alles van de wereld) te weten te
komen, wordt de zelfontleding heilloos. Im
mers men kan zichzelven niet absoluut ken
nen. Veèl kan de mensch van zichzeli lee-
ren verstaan, maar zichzelven als levend
geheel waarnemen, zoowel innerlijk als
uiterlijk, ziehier wat den mensch niet gege
ven is. Deze zelfontleding tot een uiterste
gestuwd, vernietigt zich in machteloosheid.
De menschelijke natuur is gemengd, zij is
vol van zonden. Elk onzer verlangens en
daden komt gedeeltelijk voort uit kleine
of boosaardige of laffe motieven. Dat alles
sluimert in de diepte, en het is goed dat het
gedeeltelijk blijft sluimeren; het is goed dat
het leven met zijn dagelijksche werkelijk-
heids-eischen den mensch van deze duister
heden in zijn binnenste afleidt. Een al te
geoefende ontleding immers schudt deze
monsters in de diepten van ons binnenste
roekeloos wakker en doet ons in den giftigen
omgang met hen alle lust, alle kracht tot
daden inboeten. Dit misbruik van de ana
lyse is de grootste kwaal der 19e eeuw ge
weest, en zulks bovenal in Frankrijk.
Was Frankrijk niet steeds het land der
groote psychologen geweest? Van Mon
taigne. Pascal, Laiochefoucauld, La Bruy-
ère, Voltaire, Rousseau, Chamfort, en an
deren? Van deze denkers nu had de negen-
tiende-eeuwsche mensch de geestelijke in
strumenten ontvangen, doch waar bij geen
Christen was en een groot politiek man
evenmin, benutte hij die gereedschappen
slechts om er zichzelven den levensader
mede door te snijden.
Komen wij thans tot Stendhal zeiven. Ook
hij haatte zijn eigen, idealenloozen tijd, en
met een meedoogenlooze ironie geeselt hij
dien. Meer man van daden dan de jongere
tijdgenooten-romantici, verweekelijkt hij
niet in al te verregaande zelfontleding,
maar, wetend dat het leven waardeloos is
en zulks erkennend, speelt hij ermede. O,
hoezeer wist hij, dat het leven niet veel
waard was; als officier van Napoleon had
hij de groote veldtochten medegemaakt, en
meegeleefd dien meest glorieuzen tijd, en
hij had bespeurd dat zelfs in de door den
mensch zeiven bedreven groote daden het
geluk niet te vinden was. Had hij al die
glorie niet zien vergaan En, wreeder nog,
had hij er niet de verborgen ellende en klein.
Mejuffrouw JO IJZERMaN, te midden van haar kleine leerlingen gekiekt
beid van ontdekt? Ondanks dien afkeer
hield deze man echter genoeg daadkracht
over om het leven hartstochtelijk mede te
leven. Met den geest hoort hij dus bij de
Romantici, maar uit den tijd der groote
daden heeft hij nog iets medegebracht van
de hevige levensvreugd, de snelle daad
kracht. Men zou haast kunnen zeggen, dat
Stendhal ook als kunstenaar altijd de man
van het groote leger gebleven is.
Hij werd in 1783 te Grenoble geboren, als
de zoon van voorname burgers. Zijn naam
was Henri Beyle, Stendhal is een schuil
naam, waarvan men den oorsprong niet
weet. Zijn vader was een aanzienlijk rechts
geleerde; zijn moeder was een schoone en
zeer begaafde vrouw. Toen hij zeven jaar
oud was, ontviel zijn moeder hem. Hij had
haar zeer lief gehad, en temeer miste het
kind haar, nu hij voor haar in de plaats een
strenge en tyrannieke tante tot opvoedster
kreeg. Bekrompen en boosaardige priesters
werden zijn gouverneurs. Een der weini
gen, die voor den knaap een geestelijke toe-
lucht heeten kon, was zijn grootvader, een
uitnemend beschaafd en ontwikkeld man.
Door hèm leerde de jpnkman de groote
Fransche moralisten bestudeeren en ver
staan. Naast zijn grootvader stond in de
genegenheid van den knaap eene tante, een
andere dan zijn, daareven u genoemde
opvoedster. Deze tante was een edele
vrouw vol groote gevoelens en tragische
familie-herinneringen. Van haar ontving hij
een kinderlijk geloof in alle illusies van het
leven, een geloof door geene teleurstelling
te schokken. En deze krachtige steeds be
houden illusies doen hem weder van de
Romantici verschillen; dezen keerden wel
tot hun vernietigde illusie terug, maar ze
geloofden zeiven er niet meer aan. Stend
hal wel. Die blijft kind, door de verjongende
kracht van het leven en van de daad.
De groote invloeden van Stendhal's leven
zijn de ondervonden tyrannie, die zijn vrij
heidszin nog had aangewakkerd; de ver
standelijke invloed van zijn grootvader, de
schoone, nobele illusies door zijn tante ge
kweekt. Zijn hoogmoed zoekt erkenning en
lof, zijn hevige natuur zoekt geluk, zijn
scherpe geest zoekt waarheid. (Studeerde
hij niet met groote voorliefde de wiskunde,
omdat, zooals hij zeide, „in haar geen en
kele huichelarij mogelijk was"?)
Als officier van Napoleon uitgetrokken,
is hij zoo gelukkig als hij maar wezen kan.
Iedere indruk van die groote dagen bepaalt
een deel van zijn leven. Veelmaals vond
hij op die tochten „het goddelijke onver
wachte". Hij volgt Napoleon overal, hij „eet
zijn brood in het gevolg van den grooten
man", zooals hij het noemt, en een lichte
dronkenschap des levens, in Italië plotse
ling over hem gekomen, blijft hem verge
zellen. Tot dat Italië blijft hij machtig aan
getrokken, en als hij bij Napoleon's val zijn
ontslag uit het leger neemt vestigt hij zich
te Milaan, zijn meest beminde stad. Daar
leeft hij langen tijd een leven vol schoon
heid en geluk, tot een onverhoorde liefde
hem tot wanhoop brengt, en hij eensklaps
Milaan verlaat om zich te Parijs te vesti
gen. Daar komt een somberder, ook een
dieper tijd voor Beyle aan, een tijd van
diepen zelfinkeer. Daar leed hij, om de
onbeantwoorde liefde, maar tevens om de
afschuwelijke omgeving van het alledaag-
sche, waaraan, en dit woog hem zeer
zwaar, waaraan zelfs de hartstochtelijk
door hem beminde Napoleon, de grootste
der menschen niets had kunnen veranderen
De wereld was Beyle waardeloos, maar
niet naar den aard van vele romantici leef
de hij in vage en dagelijksche droefenis
over die waardelooze wereld, neen, hij
was een man van felle weerbaarheid, en
hij weèrde zich nu in zijn kunst. Zijn wa-
pen was de snelle flitsende kling der iro
nie Hij haatte opnieuw, met de hevigheid
waarmede hij in zijne jeugd de tyrannie van
zijn opvoeders gehaat had, haatte hij nu
de platzieligheid der wereld.
Hij was de schrik der huichelaars en iJ
triganten in de salons, welke hij bezocht
En ondertusschen dacht hij er ernstig aarj
vrijwillig van het leven afscheid te nemen
Hij had toen echter .iuist een begin met zijn]
eersten grooten roman, „Le Rouge et le
Noir", gemaakt, en toen hij zijn plan vol-l
voeren wilde, zag hij de eerste beschreven
bladen van dat werk op zijn tafel liggen.
En dit verlamde zijn hand. Hij moes* zich
nog eerst wreken op de lage zielen, die'
een schooner leven onmogelijk maakte:
En hij zag van zijn voornemen af. Dit
Rouge et le Noir" werd een machtige zede
schildering van zijn tijd, en een der gre
ste geestelijke gedenkteekenen der menscM
heid. j
Van nu af aan leeft Stendhal eenzaam, 9
voor zijn werk, eerst te Parijs, in zii'B
latere levensjaren echter wederom in T
geliefd Italië, als consul in Civita Veccha
Hij schrijft er zijn „La Chartreuse de P I
me'", een pendant van „Le Rouge et I
Noir'", ook hier wordt het leven van reacï
tegen het gehate bestaande gegeven. jL
Italië ditmaal. Ook schrijft hij meesterlijk
beschouwingen en middeleeuwsche novcJ
len. In 1842 gaat hij voor herstel van zij
gezondheid naar Parijs, en wordt daar
de straat door een beroerte getroffen.
Een groote vreugde had hij in zijn laats!
levensjaren nog gekend, namelijk dat hi.
Stendhal, die door zijn tijdgenooten abs-
luut niet werd opgemerkt, door Balzac ec
der grootste schrijvers van zijn eeuw w:
genoemd.
Op zijn graf op het kerkhof Montmarti^
te Parijs vindt men een Italiaansch gra
schrift, door hemzelven geschreven,
waarin hij zich. schoone kinderlijkhei
„Milanees" noemt.
Stendhal is de man, die het léven liè
heeft en geniet en er tevens aan wanhoopt
Berekening was hij en hartstocht teven:
Steeds berekende hij, tot het uur van
daad hem verraste, en hij, gedreven do>
zijn hartstocht, alle berekeningen vergat,
die daad bedreef. Hij met zijn koelen
duldde geen illusies, en wie had ze,
derlijk, als hij Zijn oogenschijnlijk ko'
stijl wordt, bij beter bezien van groo:
hartstochtelijke warmte. Hij was een v*
vol tegenstrijdigheden en de eenige defin
tie die men van hem geven kan, is dat 1'
aan alle definitie ontsnapt.
Wat ons in dezen schrijver zpozeer a;
grijpt, is zijn machtige en voortduren]
strijdbaarheid, zooals die uit zijn werk
ons komt. Sainte-Beuve noemde hem di
romantischen huzaar, die ver aan den tro;
der Romantieken voorafrijdt, koel en hart!
tochtelijk tevens, en daarbij ook gein
tijdig vol van Franschen geest. Men k^i
hem, den ironischen kunstenaar bij uitne-
nendheld, ook vergelijken met een Napoj
leontische charge op de krioelende wereli
van lafaards, huichelaars en schurken
met elk zijner woorden houwt hii de wal
gingwekkende ziel van een dezer ellende
lingen open.
De helden van Stendhal wanhopen a(;
hij zelf aan het leven; en hun wanhoop1'
niet als die der Romantici werkeloos droo-
mend, maar, gelijk Stendhal's eigen wan
hoop, vol strijdbaarheid. Zij willen niet be
zwijken. Zie Julien Sorel in „Le Rouge d
le Noir", en Fabrice del Dongo in A8
Chartreuse de Parme", zie hen met b®
verlangen en kracht tot daden komen,
hoe ze het leven willen leven, en het
léven, doch beiden aan het slot bedenken,
hoe weinig dat leven al hun koortsachtig
inspanning en onstuimige dadenkracn
waard geweest is. Stendhal's helden spe
len gelijk hijzelf, Italiaan en Napoleon
tisch officier, het vermocht in de zon
zij plukken het oogenblik. Zij leven 1IieI
toewijding, maar als het beslissende oogen
blik komt, verkiezen zij den dood. C
verkiezen een niet-zijn boven het zijn: 211
verkiezen de donkere rust boven de harts-
f tochtelijke. de het
f leven is.
Men heeft Stendl
f Waarom Wellicht
I verder in de duister
f schenziel is doorge
l zoo. Nimmer deinsi
waarheid uit te sprt
I hii onverwachte z
f lieden niet te zien.
f dom. de menschen,
j deinsde niet terug vc
[-gedie van het mer
f niet durft niet veri
I den aanblik van zul
[staan, en allicht vat
En nog dit: naast dt
IStendhal, de levens\
[.hoogste schoonheid
menschelijke zuiver
[hoogtepunten in zie!
I reld, heeft ontdekt,
[recht met de zwakh
natuur zijn glimlach'
Cursus j
Ziehier het vervol
den heer Verkruysei
een vorig maal uitgf
Het ik verheft zich
D. Mil
Leidschc
Z ij 1 w e
B
Zondag 20 Decer
Dir. WILLEM ROYA
Voorstelling tegen vei
rijzen.
■BBHBM
Wf 2,-, f 1,50, f 1,~
f 0.50, 0,40.
Aanvang
Dinsdag 22 Decen
Kon. Vereenigin
miet LOUIS B0UWME
in de hoofdrol
[ewone prijzen.
Aanvang
Maandag 27 Decen
Opvoering v
