Bote: Mei! ZO ALGEMEEN! WEEKBLAD Co,-. de Sier,kar II hoek Zijlweg. naandelijks. te tijdsomstandighsde,» AN DE VEE nuari 1818. s in Effecten. r, Overveen. Santpoort. Co. straatweg 6g 1004a 1 1 - [oogst hygiënisch OORT. No. 2. Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN". Gedempte Oude Gracht 63. Kantoor voor redactie en administratie: felephoon 141. HAARLEM. ir Birmingham voor eerst Donlijke leiding uitgevoerd lijft het ook hier een de- de werken. H. Rit mam ssohn dat hij „der litbens mreiche Instrumen t- urn. is en in O. Kelk 's Mu :en wij, dat hij he. son ;eheele wezen ook zijn in J. Hartog's hoek „nei zelfde eigenschappen van boek is zeer lezenswaard, hoe hoog M. als n nsih 1 goed hij in alle besohei- hier verscheiden malen i menigeen gaarne die mu- ns hooren. Kleêrmaker, Telefoon 8X5. Telefoon 2016. -K in Solo-zang, Klavier, e, Muziekgeschiedenis, srwijs. De Directeur: l£7 ALKMAARf BREEDSTRAA1 Telefoon 252, EN: ,an voor het bezorgen vuil fl. StS8tSl««t !S| tRI 1915. n der noodige stortingen bij de Nederlandscke Senk. I toegezonden. 9e Jaargang. ZATERDAG 9 JANUARI 1915 eekblad. Prijs per halfjaar fl.50 hij vooruitbe taling. Prijs per nummer fö.lO Advertentiën 10 cents per regel bij herhaalde plaatsing korting. Bwa Dit nummer bestaat uit 4 bladzijden. In dit weekblad is tijdelijk opgenomen HET MIDDEN", waarvan de eerste afzon derlijke reeks is afgesloten met No. 34 van 24 Januari l.l. Lezeressen, lezers. Wie uwer ons thans het genoegen doet, ons een nieuwen inteekenaar op ons blad op te geven, ontvangt een lot op de fraaie Monotype, welke door ons wordt verloot, en die thans in het Sigarenmagazijn van den Heer J. A. VAN 'T RIET is uitge= stald. Zegt het voort Dr. G. A. van den Bergh van Eysinga, predikant te Santpoort. De geleerde en toch zoo eenvoudige man bestemd eerst voor hoogleeraar te Amster dam, of te Groningen, later te Leiden, doch door geintrigeer van zekere zijde, herhaaldelijk, zelfs bij buitenlanders, ten on echte, achtergesteld, heeft zijn beroep tot predikant bij de Nederlandsch Hervormde :u meent e te Sandpoort aangenomen en zal oorgen, 10 Januari '15 ,des morgens te 10 Kir"worden bevestigd en des namiddags ten -'uur aldaar zijn intrede houden. Wij gaan natuurlijk des middags in grooten getale naar de vriendelijke Sandpoortsche kerk ■p. De gemeente zal zich die keuze .rlijk niet berouwen. Zijne echtge- ote dr. van den Bergh van Ey- siMga-Ëlias, pbilosophe- en geschiedkundige. ,iid schrijfster en feministe, doorkneed i cultuur-geschiedenis en letterkunde, ook die van v erjongd Nederland, ferme Holland- sche huismoeder tevens, is voor onze streek met name ook voor Bloemendaal, waar et geestelijk leven allengs ontluikt, al eer.e en groote aanwinst, als haar echtgenoot l u trouwe samenwerker. Van dr. Van den Bergh van Eysinga's prediking te Sandpoort is evenals van die te Oss en Helmond, zijn laatste standnlaats, te verwachten verzoening van wat zich or thodox noemt en modern, door verdieping Van modernisme, door innerlijke verlieh- tiug*vïti rechtzinnigheid. Zijne betrekking Van privaat-docent aan de universiteit te Utrecht in „De geschiedenis van het ont staan des Christendoms in verband met tic cultuur van dien tijd", heeft dr. van den Bergh van Eysinga aangehouden; hij heeft groote wetenschappelijke verdienste als beoefenaar van de geschiedenis van het oudste christendom in verband met vooraf gaande en daarmede gelijktijdig bestaande godsdiensten. Zijn akademiseh proefschrift: ..Indische invloeden op oud-christelijke ver halen" beleefde eenige jaren geleden eene tweede Duitsche uitgave. Tal van boek besprekingen op het gebied van de geschie denis der godsdiensten verschenen van zijn hand in binnen- en buitenlandsche tijd- sGiriiten; wij herinneren aan „De Breking dtsi Broods" (Theol. Tijdschr. 1904) en het ,Vis£ .symbool" (Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft, 1906). In het standaardwerk van prof. Carl Cle men te 5onn: „Religionsgeschichtliche Ër- klarung de» Neuen Testaments" is doorloo pend rekening gehouden met den arbeid an den nieuwen Sandpoortschen predikant. Bekend is geworden, dat wijlen prof. J. M. S. Baljon, te Utrecht, dr. Van den Bergh van Eysinga heeft aanbevolen voor cen leerstoel voor vergelijkende godsdienst geschiedenis te Manchester. Toen aan de Hoogeschool te Amsterdam een opvolger werd gezocht voor prof. Brandt, werd dr. Van den Bergh van Eysinga o.a. aanbevolen door prof. Lucian Schermer, orientalist van de universiteit te München, Heinrich Holtz- mann, de z.g.Altmeister der Neutestamenti- schen Wissenschaft, Wilhelm Bousset, pro fessor in Göttingen, Hermann Gunkel, pro fessor in Giessen, E. Sachau, professor in Berlijn. Gunstige kritieken over zijne wer ken schreven o. a. R. O. Francke in de „Deutsche Literaturzeitung" van 1901. E. Sidney Hortland in Folk-lore van 1902, R. Pischel in de „Deutsche Literaturzeitung" van 1901. H. Oldenburg in de „Theologische Literaturzeitung van 1905; J. Kirste in het „Literarische Zentralblat" van 1905; Alfred Loisy in de „Revue critique d'histoire et de littérature" van 1905; prof. A. Réville in de „Revue de l'histoire des religions"; prof. Speyer in het „Museum" van 1905; R. Steek in de „Protestantische Monatshefte" van 1910, prof. H. U. Meijboom in het „Theol. Tijdschrift" 1908 VI, Albert Schweitzer in de nieuwe uitgave van zijne „Geschichte der Leben-Jesu-Forschung, 1913. Behalve boven reeds genoemde werken schreef dr. Van den Bergh van Eysinga: „Aeneis VI", Theol. tijdschrift 1903; „Alle gorische Interpretatie", intree-rede als pri vaat-docent te Utrecht, verschenen bij P. N. van Kampen Zn., te Amsterdam in 1904; „Van Hebreeuwsche tot Alexandrijn- sche wijsheid" in „De Gids" van Sept. 1905. „Philo Judaeus Alexandrinus", De Gids, Aug. 1906; „Altchristliches und Orientali- sches". Zeitschrift der Deutschen Morgen landischen Gesellschaft, 1906; „Over het Evangelie van Marcus", Theol. Tijdschr. Maart 1907; „Zur Echtheitsfrage der igna- tianischen Briefe" in Websky's Protest. Monatshefte XI, 7, 8; „Zum richtigen Ver standnis des johanneischen Prologs", ib. XIII, 4; ,De echtheid van Clemens' eersten brief aan de Corinthiërs", Leiden, E. J. Brill, 1908; „Een Calvinist over oud-chris telijke Letterkunde'", De Gids 1909, Febr.; „Een historisch-materialistische beschou wing van het ontstaan dés Christendoms" (naar aanleiding van Kautsky's Der Ur- sprung, des Christentums) De Gids, Aug. J909. Levensgeschiedenis „van prof. G. J. P. J. Bolland in „Mannen en Vrouwen van beteekenis". 1910. Dr. Van den Bergh van Eysinga is medelid van de redactie van het nieuwe Theologische tijdschrift. Het spreekt van. zelf, dat het gevaar be staat dat een man als deze, dat een echt paar als de heer en mevrouw Van den Bergh van Eysinga, onze streek weder spoedig zal verlaten, om in eene universi teitsstad ten volle aan hunne bestemming te beantwoorden. Het is aan ons allen, die de leidinv van het geestelijk leven in deze streek willen stellen onder de beste krach ten, dit in ons eigen belang zoolang moge lijk te verhoeden. Het portret dat wij bij ons blad van den nieuwen voorganger geven, is een zinco naar een ets van den te Nunen woonach tigen kunstschilder Alfons Blomme, van het vorige jaar. De nieuwe Paus. De r.-k. kerk heeft tegen het uitbreken en in het begin van den nu woedenden oor log zwaar geleden. De aartshertog van Oostenrijk, troonopvolger Ferdinand, een man der kerk zeer toegedaan, viei. Om streeks denzelfde'n tijd ontvalt haar de ge neraal der Jezuïeten, en de witte paus, paus Pius. Beiden stierven zonder luiden smartkreet om het ontketende kwaad, van geen van beiden een schitterend sterven, als liet wegdeinzen van den teederen geest van liet goede naar betere gewesten op het naderen van den baarlijken duivel des doods. De r.-k. kerk, hoezeer ook één geheeten over de geheele wereld, en verbreid rond om de gansche aarde hoezeer ook op staande alom als vat van Liefde, machte loos heeft ze neergezeten, evenals haar tegenvoetster, de internationale sociaal-' democratie; hare geioovigen, in even zoo vele kampen verdeeld als er zijn oorlog voerende natiën, ze verscheuren nog elkan der als ware aan geen hunner ooit de cathechismus geleerd. Een nieuwe paus staat op. Wel niet een liberaal man, maar dan toch een politiek man, wat van een paus gezegd, wil zeggen: niet een éénzijdig drijver, niet een blind dweeper, maar een man met eèn gezond verstand, die op tijd weet van geven en nemen. Deze helderziende vat zijn taak ernstig op. De staatkundige gebeurtenissen, de oor logvoerende partijen hebben zijn kerk aan getast, sterke stellingen dier kerk verwoest, trouwe priesters vermoord. Hij nu zal trachten de omstandigheden te wijzigen, hij tast de oorlogvoerende partijen aan; maar met overleg en zachte woorden. Eerst eene poging die mislukte: een wa penstilstand op het Kerstfeest; Rusland had er geen belang bij, integendeel, deze gebeur tenis die, had zij plaats gehad, een kerkelijke west-Europeeseh-christelijke tint zou hebben gedragen, zou den Russischen naast den Czaar staanden pope hebben achteruitge- schoven. Nü de poging om gedaan te krij gen, dat de oorlogvoerenden uitwisselen de krijgsgevangenen tot verder krijgvoeren onbekwaam. Half beminnelijke, half wree- de, maar politiek gesproken geniale ge dachte! Beminnelijke gedachte! Tienduizende ge zinnen zullen voor het leven verongelukten in hun midden terugzien, zullen hen kunnen koesteren. Wreede gedachte! Honderde, zoo niet duizende gezinnen zullen wreed ■ontgoocheld worden als de werkelijkheid, sprekende uit de verminking van hunne ge liefden, voor hen staat en bij hen blijft! Geniale' gedachte uit politiek oogpunt be schouwd! Want tienduizenden voor het leven verminkten thuis, welk een stage bron van verontwaardiging, verbittering te gen, afgrijzen van den oorlog als zoodanig. De wreed verminkten en hun weenende ver wanten, de woorden die van hunne lippen stroomen zullen als tanden knagen aan de halsstarrigheid en den moed der natie, waar- toe zij beliooren. Oorlog en gemeenschaps-stijl of cultuur. Cultuur is die toestand van ontwikkeld zijn der samenleving, waarin bij wijzè van tegenstelling met een louter natuurlijken toestand van onderlingen wedijver zonder meer, verheven menschelijke gevoelens en gedachten tot uiting komen. Cultuur is dus een andere toestand dan een van welvaart; cultuur is ook iets anders dan beschaving; al is eene zekere mate van stoffelijke wel vaart en van uiterlijke en innerlijke be schaving, d. i. de aanwezigheid van gecul tiveerde personen, voorwaarde voor cul tuur. Cultuur is stijl, gemeenschaps-stijl. Hoe verhouden zich oorlog en gemeenschaps stijl Het zijn in het bizonder onze ooste lijke buren, die zich die verhouding als volgt denken„wij zijn dragers der cultuur, der nieuwere cultuur van Midden-Europa, gaat het ons goed, dan bloeit die cultuur, randt men ons aan, men randt die cultuur aan." Lezer, denk hierop eens door. Maar beantwoord eerst aan uzelf deze vragen: „Wat was die gemeenschapsstijl van onze oostelijke buren, zegge in het jaar 1914? Uit welke tijd dagteekent de bloei van een Duitschen stijl, uit den tijd van het Duitsche rijk van na 1870, van den machtigen mili tairen eenheidsstaat of uit dien van den opbloei der groote persoonlijkheden Kant, Goethe, Schiller. Schelling, Fichte, Hegel, Von Humboldt, Platen, Novalis Is de tegenwoordige houding van Duitsch- land niet eene Bismarckiaansche houding En is Bismarck eene persoonlijkheid van belang voor de wereld-cultuur of voor iets eigenaardig Duitsch, Duitsche volkskracht, Duitsche nationale politiek, Duitsche cultuur als men wil <En zend het antwoord aan uw Duitsche vrienden. PLAATSELIJK NIEUWS. De E. N. E. T. Wat heeft de E. N. E. T. in de bus gebla zen! Verduiveld, dat is nog eens een goeie boel geworden. Waar wij vroeger ons op het Stationplein doodelijk vermoeiden om te w eten te komen, welke tram ons naar Over veen, welke ons naar Bloemendaal voeren zou, totdat wij eindelijk een uitkomstgevend visitekaartje boven het hoofd van den wa genbestuurder zagen hengelen, daar is thans een oplossing zoo fraai en toejuichenswaar- dig bedacht, dat wij er niet genoeg goeds van kunnen zeggen. Het is voortreffelijk. In groote, 's avonds verlichte letters Bloe mendaal en Overveen boven op de wagens. Het is een lust, een lieve lust, en wij spre ken zonder twijfel uit naam van alle plaats- genooten, wanneer wij hier de directie van de E. N. E. T. van harte danken voor hare goedertierenheid. Met goud bekroond. De inzending van den heer Adriaan Boer, te Bloemendaal, op de Fotografie-Tentoon stelling, georganiseerd door de Semarang- sche Kunstkring, op de Koloniale Tentoon stelling te Semarang, is bekroond met de gouden medaille. Een belangwekkende lezing. Donderdag 14 Januari, des avonds ten 8 uur, zal ds. S. Berkelbach v. d. Sprenkel, in de christelijke school te Bloemendaal, een lezing houden over den kerkvader Augus- tinus. Plaatsen a 1,zijn verkrijgbaar bij den heer A. Vernout, te Haarlem en des avonds aan de christelijke school. Wij weten bij ondervinding, dat men zich een gang naar een rede van den heer Ber kelbach van den Sprenkel niet zal berou wen; welsprekend, diepzinnig en toch een voudig, ziedaar kenmerken van wat deze eerlijke gids aan zijn gehoor weet te geven. De netto-opbrengst komt ten goede aan de christelijke school te Bloemendaal, en aan de Diaconie te Wijk aan Zee. Lezingen dr. J. D. Bierens de Haan. In de data der lezingen van dr. Bierens de Haan komt in zoover verandering, dat de derde lezing inplaats van op een Dins dag ,op een Woensdag is gesteld. De vast gestelde data zijn nu dus 26 Januari, 2 Fe bruari, 10 Februari en 16 Februari. Lezing van den heer Meijer. Men had aan spreker menigmaal ge vraagd wat er toch eigenlijk voor moois in Dante's „Divina Comedia" was, en deze reeks voordrachten nu wilde niet anders zijn, dan een poging om die vraag te beant woorden. Wel verre van een verhandeling te schrijven en die geschreven verhandeling voor te lezen, wilde de heer Meijer al sprè- kend, trachten zijne toehoorders in de sfeer van Dante te brengen. De Divina Comedia wordt wel genoemd „De Stem van tien zwijgende eeuwen"', en nergens elders, zelfs niet in de gothiek. vindt men zoo volkomen als in dit werk de ziel der middeleeuwen gegeven. Met behulp van eene teekening op een bord, verduide lijkte spreker aarde, hel en wereldgeheel, zooals Dante zich dat voorstelde. De aarde een stilliggende bol,rond welke de zon draait. De hel een trechtervormige afgrond midden in de aarde. Aan het uiteinde der hel, de louteringsberg. De kristallijnen hemel is de buitenste der sferen, welke den aardbol om geven. Dante's reis geldt nu, zooals we we ten, die gansche wereld van hel, louterings berg en hemel. Dat is de inhoud der Divina Comedia. Voor dit werk moeten wij echter „La Vita Nuova" lezen, waarin Dante's liefde tot Beatrice wordt behandeld, en de wonderbare gemoedsstaat, waarin hij door. haar geraakt; hij wil zoozeer zijn hart verheffen, dat hij hare heerlijkheid zal kun nen aanschouwen. Het resultaat hiervan is de Divina Comedia. Dit boek nu is het boek der middeleeu wen, en zulks niet slechts wijl de schoonheid en schriklijkheid dier tijden eruit tot ons ko men, maar vooral omdat het den kinderlij ken ernst der middeleeuwen ons nader- brengt. Het is tevens een boek voor alle tijden omdat het het leven geeft, zooals het is en altijd wezen zal; de gang door de smart naar de louteringsberg. Voor de twee lezingen, nog door den heer Kees Meijer op 11 en 18 dezer te hou den, zijn bij den heer J. van Kampen, Bioe- mendaalscheweg 115, nog kaarten te ver krijgen tegen 1,—recht op toegang gevend tot beide lezingen. Op 1 Januari 1915 waren er in deze ge meente nog 337 Belgische vluchtelingen

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Het Bloemendaalsch Weekblad | 1915 | | pagina 1