3
agaziin.
is,
SANTË
ÏSEBOOM"
ALGEMEEN WEEKBLAD
9
F
P
P
P
(D
9
euze in
9
S3
9
9
3>
etalagej
„BORNEO",
k Moltistraat,
e m.
Peignoirs en
)kken.
Zijde, Fluweel
Stoffen
eil-Tegelem
H OVEN'S
L
126-28.
lert Ë856.
li
N
O
O
K
R
93
9
2
0
S3
0
0
0
KI
ei
N
H
1
HAARLEM.
2714.
lapsspelen.
J. VEEN
verpakkingen.
tskisien.
"(tat 105.
le sorteering.
Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN".
Gedempte Oude Gracht 63.
Kantoor voor redactie en administratie:
K
id,
c. 1506.
T E E R S N G
ainnen en buitenland.
OURANT.
P»
ER
x
9e jaargang.
ZATERDAG 27 November 1915
No. 48
f
iistsm
Bloemendoolstli Itfeekblnd.
fi f
i
8
Si
e Prijs per jaar
2,60
per nummer
25 cents.
Telefoon 141. HAARLEM.
Advertentiën
10 cents per
regel;
bij contract
belangrijke
korting.
f)it nummer bestaat uit 6 bladzijden.
in dit weekblad is tijdelijk opgenomen
-?T MIDDEN", waarvan de eerste afzon-
Je reeks is afgesloten met No. 34
an 24 Januari 1914.
AANDACHT!
an aiLin, die dit zien en lezen zullen
saluut.
VI.; :j»t. de aandacht erop, dat stuk-
■'.'.or onje redactie of advertentiën
rüjk Don derdagsavonds steeds
;s bezit noeten zijn. Mogen we onzen
•aden verzoeken, daarmede rekening
ouden? Het bespaart hun en ons
..it telling. En teleurstellingen, we
het allen, is een artikel, waar-
men den invoer tot het uiterste be=
!j jn moet.
vATKUNDIQE OPSTELLEN.
2. Rechten der burgers.
i:ii in het eerste opstel is gesproken
den Staat", komt het mij wensche-
>r. ins de rechten te bespreken.
A burgers in de Grondwet zijn
t.'d. Men kan die rechten verdeelen
t .oorteri, n.l. in die, welke zijn toe-
•i het individu en die, welke zijn
u .an de volksvertegenwoordi-
.-"g.
n eerste soort hehooren:
k op bescherming van persoon
ca cederen;
n drukpers;
e. n petitie;
ereeniging en vergadering;
godsdienstvrijheid;
I iesjecht
u benoembaarheid tot openbare
«mi ten.
de tweede soort:
onderzoek (enquête)
t ui amendement;
tü initiatief en
n nterpellatie.
de eerste soort bespreken en
de soort een afzonderlijk op-
stel wijden,
n: :s;,raak op bescherming van per
deren, is neergelegd in art. 4
oud wet. waarvan het eerste ge-
d'-.'te luidt;
die zich op het grondgebied van
b v, iden, hebben gelijke aanspraak
ing van persoon en goederen."
ing was reeds opgenomen in
van 1815. om daarmede de
n gastvrijheid van vroeger te
t Was dus geen nieuw begin
wat toen werd gegeven, doch
bestendiging van bestaande
en. welke men boekstaafde.
iit zijn deze woorden echter
uk t allen gelijke aanspraak kun-
den. want in sommige geval-
A rt de vreemdeling in ongunstiger
lan de Nederlander. In deze be-
u' tig van persoon en goederen is ge-
erkenning van de persoonlijke vrij-
:n eerbiediging van den bizonderen
atuurlijk kan die bescherming
rkt zijn, daar in geval van in-
i O,- maatschappelijke toestanden de
linnen ingrijpen door a'anhou-
heidsbeneming van personen,
i bescherming van goederen.
"is tl. erbiediging van den bizonderen
-•- dom niet zoover kan gaan. dat het
1 lang daarvoor terzijde wordt
'■•"u. ziin dan ook in de Strafwet-
er schillende bepalingen neerge-
-U' 'U;,'ent vrijheidsbeneming, terwijl de
A ieigeniiigswet aangeeft, de wijze, waar-
ten algemeen nut. iemands bizondere
idon: an worden ontnomen. Door deze
wetten is echter tevens willekeur uitge
sloten. daar de wijze waarop iemands per
soonlijke vrijheid kan worden belemmerd
of zijn goederen worden onteigend, nauw
keurig is omschreven.
Vrijheid van drukpers.
Art. 7 der Grondwet zegt; „Niemand
heeft voorafgaand verlof noodig, om dooi
de drukpers gedachten of gevoelens te open
baren. behoudens ieders verantwoordelijk
heid volgens de wet."
Men heeft volkomen vrijheid om al wat
men denkt of voelt, door middel van de
drukpers te openbaren, maar moet daarbij,
evenals in alle maatschappelijk leven, zich
onthouden van inbreuk op de wet. Verbo
den is censuur uit te oefenen op de druk
pers, d. i. preventief-voorafgaand toezicht
van overheidswege. Ieder kan dus schrij
ven en drukken, wat hij wil, doch is daar
voor verantwoordelijk. Mocht hij door zijn
uitlatingen zich schuldig hebben gemaakt
aan eenig strafbaar feit. dan kan hij hier
voor vervolgd en veroordeeld worden.
Ingeval echter een gedeelte van het
grondgebied in Staat van Oorlog of in
Staat van Beleg is verklaard, is de vrij
heid van drukpers aanmerkelijk beperkt. In
het eerste geval is n.l. het militair gezag
bevoegd, te verbieden het door middel van
de drukpers of op andere wijze bekend
maken van berichten en opmerkingen be
treffende militaire maatregelen, in het in
staat van oorlog verklaarde grondgebied
genomen; in het tweede geval is het mili
tair gezag bevoegd, beperkende bepalingen
vast te stellen omtrent het drukken, uitge
ven. verspreiden, aanplakken of in den
handel brengen van geschriften of teeke-
ningen, of dit geheel te verbieden.
tiet recht van petitie, omschreven in art.
8 der Grondwet, is het recht om verzoe
ken, mits schriftelijk, aan de bevoegde
macht in te dienen, dus aan Koningin, Mi
nisters. Stater-Generaal, Provinciale Sta
ten. Gemeenteraad.
Elk verzoek moet door den verzoeker
onderteekend zijn en mag niet uit naam
van anderen geschieden, tenzij krachtens
schriftelijke volmacht. Ook moet de petitie
steeds schriftelijk worden ingediend. Het
zou toch immers onmogelijk zijn de aan
bieding van petitiën mondeling te doen
geschieden, omdat dikwijls groote volks
menigten gezamenlijk een petitie richten
(denk eens aan de petitie over local option,
vrouwenkiesrecht en dergelijke in den laat-
sten tijd gerichte petitiën), hetgeen soms
gevaarlijk zou kunnen worden, daar vra
gen dan licht in eischen en dreigen kon
ontaarden. Wel wordt vaak toegelaten, dat
petitiën door een of twee der onderteeke
naars persoonlijk worden aangeboden,
wanneer zij b. v. zijn gericht tot een mi
nister. Petitiën tot de Kamers der Staten-
Generaal, Prov. Staten of Gemeenteraad
kunnen echter niet persoonlijk worden aan-'
geboden, daar in zulke vergaderingen nim
mer aan niet-gerechtigden bet woord wordt
verleend.
Niet altijd was het recht van petitie zoo
onbeperkt als tegenwoordig. In 1815 is dit
recht in de Grondwet ingevoerd, maar was
toen beperkt tot ieder ingezetene. Bij de
laatste Grondwetsherziening (1887) is het
recht toegekend aan ieder, dus ook aan
niet-ingezetenen.
Met recht der ingezetenen tot vereeni-
ging en vergadering wordt bij artikel 9 der
Grondwet erkend.
De wet regelt en beperkt de uitoefening
van dat recht in het belang der openbare
orde. Hiermede wordt bedoeld, dat de
Grondwet het recht erkent, maar dat de
gewone wetgever nadere regelen daarom
trent zal moeten vaststellen. Dit is ge
schied bij de wet van 22 April 1855. laat
stelijk gewijzigd in 1886, waarbij o. a. is be
paald. dat tot de oprichting eener vereeni-
ging geene machtiging wordt gevorderd,
doch dat een vereeniging. welke niet door
de Grondwet of door andere wetten is in
gesteld. niet als rechtspersoon kan optre
den. dan na of door eene wet, of door de
Koningin te zijn erkend. Een vereeniging,
die rechtspersoonlijkheid beeft, kan als een
denkbeeldig persoon met derden handelen
en burgerlijke rechten uitoefenen. De er
kenning geschiedt door goedkeuring van
de statuten of reglementen der vereeniging
Verboden is elke vereeniging strijdig met
de openbare orde. Vreemdelingen, geene
ingezetenen zijnde, kunnen niet zijn leden
van staatkundige vereenigingen.
Godsdienstvrijheid.
Art. 167 der Grondwet bepaalt: Ieder
belijdt zijne godsdienstige meeningen met
volkomen vrijheid, behoudens de bescher
ming der maatschappij en hare leden tegen
de overtreding der strafwet, en art. 168:
Aan alle kerkgenootschappen in het Rijk
wordt gelijke bescherming verleend.
In deze bepalingen ligt derhalve de vol
komen vrijheid van godsdienst opgesloten,
hetgeen het bestaan van een heerschende
kerk uitsluit.
Kiesrecht.
Uitsluitend aan Nederlanders is toege
kend het kiesrecht.
Het kiesrecht onderscheidt men weer in
twee soorten, n.l. het actief kiesrecht, d. i.
het recht om kiezer te zijn, dus om een
w erkzaam deel te hebben aan verkiezingen
van leden der vertegenwoordigingen van
staat, provincie of gemeente, en het passiei
kiesrecht, d. i. het recht om gekozen te
mogen worden.
Wie kiezer kunnen zijn (actief kiesrecht)
is niet met een enkel woord te zeggen, en
ik zal hier daarom slechts beknopt de
hoofdzaak weergeven. Later zal dan waar
schijnlijk wel gelegenheid bestaan om op
dit belangrijke onderwerp terug te komen.
De Grondwet bepaalt hieromtrent o. a.
,.De leden der Tweede Kamer worden
rechtstreeks gekozen door de mannelijke
ingezetenen, tevens Nederlanders, die de
door de Kieswet te bepalen kenteekenen
van geschiktheid en maatschappelijken
welstand bezitten en den door die wet te
bepalen leeftijd, welke niet beneden drie-
en-twintig jaren mag zijn. hebben bereikt."
De Kieswet, die naar aanleiding van dit
Grondwetsartikel is tot stand gekomen,
heeft den leeftijd, öm kiezer te mogen zijn,
bepaald op 25 jaren, doch de wetgever
heeft volgens de Grondwet het recht om
dLn leeftijd te veranderen en b.v. op 23
jaren te stellen; lager mag de wetgever
zonder Grondwetsherziening niet gaan. Als
kenteekenen van geschiktheid en maat
schappelijken welstand worden in de Kies
wet genoemd: het betalen van Rijksbelas
ting. het huren van een huis tegen een
prijs, waarvan het minimum in een tabel
is vastgesteld, het huren of in eigendom
hebben van een vaartuig van vastgestelde
grootte, het in dienstbetrekking of als in
wonende zoon werkzaam zijn tegen een be
paald loon. het bezitten op de spaarbank of
het grootboek van een bepaalde som. en
het met gunstig gevolg afgelegd hebben
van een van verschillende genoemde exa
mens.
Voor de verkiezing van leden van de
Provinciale Staten zijn dezelfde personen
kiesgerechtigd, doch moet men bovendien
ingezetenen der provincie zijn; terwijl men,
om tot verkiezing van leden van den Ge
meenteraad gerechtigd te zijn. ingezetene
der gemeente en bovendien betaler van
gemeentebelasting moet zijn, indien men op
een anderen grond kiezer is geworden, dan
wegens betaling van rijksbelastingen.
Hierbij dient nog te worden opgemerkt,
dat eenige weken geleden door de regee-
rgig voorstellen aan de Staten-Generaal
zijn gedaan tot Grondwetsherziening betref
fende het kiesrecht, 't Ligt niet in de lijn
dezer opstellen, hierover uit te weiden,
doch wel dient er op te worden gewezen,
dat voorgesteld wordt, aan de mannelijke
ingezetenen het algemeen kiesrecht toe te
kennen, waarbij dan de kenteekenen van
geschiktheid en maatschappelijken wel
stand. zooals ze hierboven zijn omschre
ven, komen te vervallen. Voorts wordt
voorgesteld in de Grondwet de principieele
uitsluiting der vrouw van het kiesrecht te
laten vervallen. Hoewel de Grondwet dan
zelf niet het kiesrecht aan de vrouw toe
kent. zal zij met de voorgestelde bepalin
gen voor den gewonen wetgever den weg
hanen, om hiertoe over te gaan.
De gewone wetgever kan dan vrouwe
lijke ingezetenen bevoegd verklaren het
stemrecht uit te oefenen. Als eenige voor
waarde zal echter in de Grondwet worden
opgenomen de bepaling, dat het zijn rede
nen niet aan maatschappelijken welstand
mag ontleenen.
Het recht om gekozen te worden tot lid
van de Tweede Kamer, van de Provinciale
Staten of van den Gemeenteraad (passief
kiesrecht) bezit behoudens enkele uitzonde
ringen, ieder mannelijk Nederlander, die den
vereischten leeftijd heeft bereikt. Deze is
voor de Tweede Kamer gesteld op 30 jaren.
voor de Provinciale Staten op 25 jaren en
voor den Gemeenteraad op 23 jaren. Om
tot lid der Eerste Kamer van de Staten-
Generaal te worden gekozen, moet men
aan dezelfde eischen voldoen als bij de
Tweede Kamer zijn gesteld, doch boven
dien öf behooren tot de hoogstaangeslage
nen in 's rijks directe belastingen öf eene
of meer hooge en gewichtige openbare be
trekkingen. bij de wet aangewezen, beklee-
den of bekleed hebben.
Ten slotte blijft nog over ter bespreking
het recht van benoembaarheid tot openbare
ambten.
Het eerste lid van art- 5 der Grondwet
luidt: „Ieder Nederlander is tot elke lands
bediening benoembaar". Het is duidelijk,
dat hoewel ieder Nederlander benoembaar
is, er toch wel degelijk behoort te worden
gelet op bewijzen van bekwaamheid, leef
tijd en andere factoren bij benoemingen.
Hoewel het recht tot benoeming in lands
bedieningen uit den aard der zaak hoofdza
kelijk aan Nederlanders is toegekend, zou
toch het geheel uitsluiten van vreemdelin
gen van sommige ambten niet wenschelijk
zijn. Het tweede lid van art. 5 der Grond
wet geeft daarom den wetgever vrijheid,
te bepalen voor welke betrekkingen niet-
Nederlanders in aanmerking kunnen komen
H.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Onze Van Raemdonck-tentounsteiling.
Wij herinneren onze vrienden er aan, dat
deze tentoonstelling nog maar tot en met
Maandag a.s open blijft. Wie er nog niet
waren, gaan dus nu zoo spoedig mogelijk
er heen. De toegang is vrij, de zaal is ge
zellig ingericht, er is steeds iemand aanwe
zig, die u alle gewenschte inlichtingen ver
schaft. Alle ware vrienden der kunst moe
ten de gelegenheid om zoo'n verzameling
pakkende teekeningen te kunnen bekijken,
aangrijpen.
De moeite is geringd De afstand is voor
Bloemendalers geen beletsel- Aan het be
ginpunt der tram! Het is alles zoo gedaan
om het u gemakkelijk te maken. U gaat
een halfuurtje vroeger van huis, en be
steedt dat halfuurtje om in de zaal van
„Rusthoek" te gaan genieten, want genie
ten zult ge. En kom. er zijn er nog wel
verscheidenen onder u, die zoo'n teekening
van Raemdonck eens wat beter willen be
zien dan bij een bezoek aan de tentoonstel
ling mogelijk is, en ze dus liever in de
woonkamer zullen ophangen. Ook dat is te
doen; deze kleine meesterwerken zijn na
melijk niet duur. En het koopen ervan nü is
ook voordeelig, want ge kunt er van op aan:
Van Raemdonck, die nu in Amsterdam en
Den Haag gaat exposeeren, wordt meer en
meer bekend, en zijn werk wordt dus gaan
deweg duurder, dus de gelegenheid is nü
allergunstigst. En nu hebben wij het onze
weer ervan gezegd. Doet u nu het uwe,
d. i. komt, bewondert en koopt. Ge zult er
geen spijt van hebben.
Alle dagen van 10 tot 4 uur is de ten
toonstelling geopend, ook Zondags-
Ons Jaarboekje. Wij herinneren onze
lezers eraan, dat het werk voor ons jaar
boekje 1916 „Help u zelf" in vollen gang
is. Hun, die nog veranderingen in naam
of adres hebben op te geven, verzoeken
wij dit nu spoedigst te doen.
Fietsrijders. Uwe lantaarns moeten
deze week worden aangestoken ten 4 uur
18 minuten.
Pakketpost Sint Nicolaas". De direc
teur van het postkantoor te Bloemendaal,
vestigt de aandacht van het publiek op de
volgende bepalingen
Stevige en doelmatige verpakking, ge
bruik van sterk pakpapier en sterk touw
wordt dringend aanbevolen.
Het adres is bij voorkeur op den om
slag te schrijven; insluiting van een twee
de, los adres is gewenscht- Vasthechting
van adressen met lak is niet toegelaten.
Des Zondags worden geen postpakketten
ter verzending aangenomen.
Q
B
H'
3
9
d
9
o
9
y»
y»
