Heerlijk van smaak. Onovertrefbaar van kwaliteit.
een delicatesse aan koffietafel en bij de thee.
;enten.
AT E R.
ontvangen boeken, enz.
letteren en kunst.
tooneel.
recht en wet.
muziek.
n
Sedert jaren erkend als het beste.
ndcredietbank. De
ant dezer bank, ant-
ons in ons blad van
igezonden stuk, o. m.
winst- en verliesreke-
;n groot aantal exem-
dt. en voor eiken be-
30s verkrijgbaar is.
□root, dat hij op ano-
erder zal ingaan,
eren. dat onze inzen-
en volkomen te goe-
lt ons thans, in tegen-
heer Groot schrijft,
nks herhaalde pogin-
lans niet heeft kunnen
>7 nijverheid. Oedu-
ari 1916 zal in het mu-
lieid te Haarlem eer.e
den worden van hout-
is.
zal op een nader te
iseum eere voordracht
:n van houtsneden,
her, is de toegang tot
s.
U?.
erlieid
Men schrijft
ischen uit Duitschland
lert het uitbreken van
>pgehouden. Als een
wij thans in een En-
dat door den Neder-
>ener „Cito" te Yar-
an 200.000 flesschen
lie in Nederland wer-
:t schijnt, dat de Ne
ten thans hun Dui't-
n de Engelsche markt
zoodat groote ver-
rtikel zijn te verwach-
,De Tijd" werd in een
kkelen genoemd som-
nen erdoor zich zelf of
;evaar blootstelt, maar
eid zijn dergelijke da-
nmin in strijd als dat
den zijn van onze neu-
van ,.De Tijd" schrijft
het volmaakt met den
zegt naar aanleiding
volgens.juiste moreele
rrijzenswaardig. doch
i zich zelf of den Staat
;ngt! Ik meende altijd
roomsche moraal ge-
landswet plicht was,
strijd komt met de
ike wet. En geen dezer
smokkelen! Of soms
Vij voor ons vinden
gevaarlijker voor den
eden van den „Tele-
i thans in de gevan-
iltijd op wees dat het
arij wilt ge: het te
:egen onzen staat in
denken echter dat nu
het in dezen gevaar-
heeft gewezen, ook dc
al optreden. Want het
zeker gevaarlijk èn
ior de smokkelaars en
r van ons land en voor
ons volk te wenschen
m van inkomsten werd
i de „volksziel"? Het
rop een kleine groep
menen vaart, meenen-
ten. De verstandelijk
ogmoedig. Hun hoog-
i oceaan bij het nade-
i. Die storm nadert
geen grootheid van
racht uit ootmoed, is
ons volk redden kan.
H. A. Rit ter.
n in dit nummer een
geprojecteerde type
derlandsche kruisers,
m voor in het laatste
Vloot"; de redactie
ig, ons voor ons blad
m af te staan.
er van dat tijdschrift
skundig oordeel ovei
welk artikel de ver-
rvan besproken •wor-
ïouds bekende
1 tegen Hoest
i echt met dit
r heele kruik.
:n. Ten slotte worden de eischen voor
■t beste type van lichte kruisers ge-
lemd.
Daarna lezen wij dan:
Toetsen wij nu de geprojecteerde Ne-
rlandsche kruisers aan deze studie, dan
n wij. dat onze Marine hierdoor een
!>e rijk wordt, dat van het bovenstaande
ral-schip nu reeds de meerdere is. met
nwaterverplaatsing van 7000 ton; snel-
,id van 30 mijl; en bewapening van 10
nonnen van 15 cM. snelvuur van de
rnieuwste constructie,
n uit dit alles blijkt dus wel, dat ons
rinebestuur niet alleen staat in de over-
ing, „dat een goede, complete marine,
rust ook met zulke kruisers, noodig
ter bescherming onzer medeburgers
ii vreemde inmenging in hun rechten
'igendommen en om hun lijf en goed
t. eschermen waar en tegen wien ook."
afspanning op de forten. Sommigen
t lezers vragen wel eens wat er dan
t< i zoo al op de forten te zien is, en of
w Jaarvan niet nu en dan eens een ver-
kunnen geven. Voor hen geven wij
li nder eens een overzicht van' de vele
•glijkheden, waarop het bekende co
ir voor ontspanning de militairen op de
i< i in de nabuurschap alzoo onthaald
li gedurende de laatste maanden.
14 October had er op Spaarndam
een voorstelling door de Koninklijke
L Gevende Vereeniging „J. J. Cremer"
p op 15 October op het fort IJmuiden
er concert door het kwartet-ensemble
r Ons" van Haarlem; op 22 October
kv i „Cremer" de bezetting van Pen-
nii veer vermaken; op 23 en 26 October
V het forten-orkest (Leemans en Van
C t) te IJmuiden. (23 October voor de
h iug van het pantserfort; 26 October
v11j de bezetting der positie IJmuiden);
i ouw Leeuwenkamp zong en de
I Van Ek droeg voor. Donderdag 4
N" Gier kwamen dezelfden op Liebrug;
ivember was de beurt aan „De Lie-
dc' .Cremer" kwam en een pianiste, me-
Ockhuijsen. 11 November ontving
SpinJam Noord het Fortenorkést met
me duw Leeuwenkamp en den heer Van
Ek. 18 November viel ditzelfde plei-
zier aan Vijfhuizen te beurt; en 19 No
vell! - werd het Pantserfort IJmuiden
«V. p de komst van „Cremer" vergast.
Daarna kwam het comité met een reeks
k'.scoop-voorstellingen voor den draad,
en ede ook. Onder de voornaamste forten
in den omtrek kregen er verscheidene een
art: zoo Spaarndam Zuid, Pantserfort
U" iJen. De Liede. Penningsveer, Vijfhui
zen. erizoovoorts. De bijval was overal
groot.
I hans bereidt het comité weder feest
avonden van anderen aard voor; het co-
inité kreeg toezegging van meerdere voor
drachtkunstenaars. zangeressen en andere
musici. Er is dus weer een en ander in
uitzicht voor de manschappen.
VOOR ONZE DAMES.
Haarmodes. Ons modern gladde kap
sel. dat door de meeste vrouwen bizonder
mooi, door het meerendeel der heeren ech
ter alles behalve flatteus gevonden wordt,
is vroeger ook al eens „modern" geweest.
Aan Grisgina, gemalin van den romein-
sehen keizer Commodus, komt de eer toe,
dit kapsel, omstreeks 180 jaar n. Chr. tot
nieuwste mode verheven te hebben. Vol
gens oude munten en beschrijvingen, werd
het haar geheel glad naar het achterhoofd
getrokken en daar plat tegen het hoofd
gedrukt en vastgestoken. Of de keizerin
hierbij ook den ver van het hoofd staan-
den kam, waarbij men steeds in de verzoe
king komt, te vragen, waarvoor hij eigen
lijk dient, gedragen heeft, meldt de ge-
De nieuwe Nederlandsche Itruiser.
schiedenis niet. Wel weten we ,dat ze een
grooten afkeer had van de sierlijke lokjes
en de kunstig gelegde „vraagteekens", die
ook toen het voorhoofd der romeinsche
schoonen aan beide zijden sierden. De
omgeving der keizerin was alles behalve
verrukt over haar créatie en ging spoedig
weer over tot een ijverig gebruik van den
krultang, waarbij het haar in prachtige
golven om het hoofd gelegd werd. De
knoop behield zijne oorspronkelijke een
voudigheid. Deze mode schijnt zeer opge
nomen te hebben en wordt nog tot 214 op
munten gevonden. Daarna is ze vervan
gen door het helmkapsel, dat in heel veel
op ons nog niet zoo lang verdwenen helm-
haar leek.
Ook het haarverven werd reeds in de
oudheid toegepast en evenals nu werden
met voorliefde blonde kleuren en een soort
roodachtige kastanjekleur gebruikt. Het
lichte blond van de Germaansche vrou
wen was voor de donkere romeinschen
het hoogste ideaal van schoonheid.
Breikous en politiek. - Men mag tal
van onoverkomelijke bezwaren hebben te
gen het kiesrecht der vrouw, men mag be
weren. dat zij van nature de geschiktheid
om te regeeren mist, dat de vrouw in huis
hoort' bij de kinderen, en al wat dies meer
zij, - maar vertel mij nooit meer, dat het
kiesrecht de vrouw onvrouwelijk zou ma
ken. Want dan dood ik uw argument on
middellijk met het voorbeeld van Nieuw-
Zeeland. Daar hebben de vrouwen ook het
kiesrecht gekregen en stellen zij thans
alles in het werk om zich in de verschil
lende vraagstukken der hoogere politiek in
te werken. Zij bezoeken vlijtig de tribune
van hun Lagerhuis en geven dé ooren dan
goed de kost. Maar geloof niet, dat de
handen daarbij rusten. Met koortsachtigen
ijver roeren de vlugge vingers door de
naalden van het breiwerk en menig warm
kleedingstuk voor de jongens aan het front
is reeds op de tribune vervaardigd.
Vrouwelijke veefokkers. De rijksorga-
nisatie van Oostenrijksche vrouwenveree-
nigingen heeft een stap gedaan, die van
vrij wat meer doortastendheid blijk geeft,
dan het ach-en-weeklagen der Nederland
sche vrouwen over dure levensmiddelen.
Zij verkozen niet langer het dubbele te be
talen voor vleeseh dan vroeger en hebben
daarom zelf een varkensmesterij opgezet,
waartoe de goede organisatie van haar
vereeniging haar in staat stelde. Het be
drijf behoeft geen winsten af te werpen
en men verkoopt alles tegen kosteuden
prijs. Volgens de berekeningen is men in
staat, het vleeseh tegen iets meer dan de
oude prijzen te leveren.
Nederlandsche vereeniging van Huis
vrouwen, ik bied u een onderwerp ter ern
stige duscussie aan.
Reeds eenigen tijd ligt op onze schrijf
tafel „De abdij der vallei van d'Arc", een
uit het Fransch vertaalde roman van
N. A. F. Puaux, met een inleiding van ds.
F. J. Krop. Laat ons ons voorloopig van
onze taak kwijten, met te zeggen, dat dit
boek vooral voor protestanten in menig
opzicht belangwekkende lectuur is-
De Hollandsche Sociëteit van Levensver
zekering zond ons haar kalender voor
1916- Het schild is blauw met ivoorgeel, de
kalenderbladen steenrood met witte letter,
een aangenaam geheel, niet zonder distinc-
t;e. Deze kalender is precies eender als die
van het vorig jaar. Het is een goed denk
beeld, wanneer men eenmaal iets behoor
lijks gevonden heeft, daarbij te blijven, zoo
lijkt ons.
In den kunsthandel De Bois, Kruisweg 68.
Haarlem, is tot 1 Februari 1916 een uit
gebreide collectie graphisch werk van Ka-
the Kollwitz te zien. Deze collectie komt
voorloopig nergens anders te zien. De be
langrijke plaats die Kathe Kollwitz in de
moderne graphiek inneemt, zoowel als het
karakter harer kunst, die één is met haar
(socialistische levensopvatting), maken de
moeite van een bezoek loonend ook voor
hen die voor deze levensopvatting niet voe
len. doch de innerlijke waarde van het
werk onderscheiden kunnen.
In het kleine zaaltje is gedurende de Koll-
witz-expositie een verzameling werken van
de Haarlemsehe schilderes me.i, A. J. Bos
scha te zien.
Schouwburg Jansweg. Woensdag 29
December a.s. komt de Kon. Ver. „Het Ned.
Tooneel" met „Moeder Meews", tooneel-
spel in 5 bedrijven, van Frits Stavenhagen.
Stavenhagen is een Hamburger van ge
boorte. Hij schreef een vijftal tooneelstuk-
ken, die alle bij de opvoering veel succes
hadden. Iets eigenaardigs is, dat hij in plat-
Duitsch zijn werken schreef. Zoo heet
„Moeder Meews" oorspronkelijk „Mudder
Mews."
Stavenhagen is een opvallend schrijver,
wiens werken alleszins de kennismaking
waard zijn.
Schouwburg Jansweg. Door een ern
stige ziekte van Magda Janssens kan de
voorstelling van „De Duivel-in de Vrouw"
op 26 December niet doorgaan. Dat was
een groote teleurstelling voor de directie
van den' schouwburg, daar op zulke dagen
meestal alle gezelschappen zijn verbonden.
Het is haar echter gelukt het Haarlemsehe
publiek een opera-concert aan te bieden van
een viertal eerste-rangsartisten. en wel:
Bertha Seroen, 1ste jeugdige dramatische
zangeres, voorheen aan dc groote opera te
Brussel; mevr. Cato Engelen--Sewing,
overbekend. Christiaan de Vos. onze beken
de heldentenor en Paul Pul, 1ste barriton,
voorheen verbonden aan de opera te Stutt
gart.
Er worden solo's, duetten, trio's en kwar
tetten gezongen uit „Faust", „Carmen". De
Herbergprinses", enzoovoorts.
Faillissement. Bij vonnis van de Arron-
dissements-Rechtbank alhier, d.d. 21 De
cember 1915, is opgeheven het faillissement
van J. G. Fransen, kleermaker en koopman
(firma Fransen Co.) te Haarlem, hetwelk
d.d. 23 November was uitgesproken.
Kerst-concert. Zaterdag 18 December
gaf mevrouw D. van der StokTroelstra,
zangeres te Amsterdam, in „De Kroon" te
Haarlem, een uitvoering van gewijde mu
ziek. De zaal was goed bezet. Het eerste
gedeelte van het programma, door mejuf
frouw Dudok van Heel geleid, omvatte wer
ken van Bach, Mendelssohn en anderen.
Mevrouw Van der Stok. mejuffrouw E. van
der Have en mejuffrouw M. van Velsen
zongen de soli. En zulks ook op verdien
stelijke wijze. Het tweede gedeelte stond
onder leiding van mevrouw Van der Stok
zelve, en bevatte voornamelijk kinderkoren,
n.l. „Kerstnacht", een cantate van mejuf
frouw A. F. Dudok van Heel, een Kerst
cantate van C. v. Rennes, en oud-Holland-
sche en oud-Fransche kerstliederen. Het
was dus een waar Kerstconcert; de wanden
van het tooneel waren met hulst en kerst
klokken versierd, en het spel van den jon
gen Booda, uit Haarlem, klonk als een klok
Voldaan en ook gesticht keerden velen der
bezoekers huiswaarts.
Eerste séance voor kamermuziek, te
geven door Joh. Steenman. op
Dinsdag 14 December 1915, in de
concertzaal „De Kroon" met mede
werking van den heer Dirk Schil
fer, piano.
Ditmaal werkte de concertgever slechts
in het eerste werk van het programma me
de. n.l. in de sonate c mineur op. 30 N°. 2
van Beethoven voor piano en viool. Dit
werk is reeds vele malen uitgevoerd en toch
zullen geen twee uitvoeringen precies het
zelfde zijn geweest. De toonsoort c mineur
vv ijst al op het karakter en de hoofd
gedachte. die in deze sonate overhecr-
schend zijn, weemoed, strijd, berus
ting zijn, op grootsche en verheffende
manier verklankt. Al zijn de klanken be
trekkelijk bekend; toch waren zij ook nu
weder betrekkelijk nieuw, door de nieuwe
combinatie van uitvoerders en van deze uit
voering behield ik een goeden indruk.
Daarna mocht Dirk Schafer de „Sonate Ap-
passionata op. 57 van Beethoven ten ge-
hoore. Is 't noodig hierover veel te zeggen
De titel zegt reeds genoeg en mij dunkt, dat
de vertolking daarmee in overeenstemming
was. Tot besluit van den avond nog Cho-
pin-werken, zeer verschillend van stemming
en karakter. Het is moeilijk te zeggen, wat
nu wel „het mooiste" was van de 3 Pré
ludes uit op. 28, Ballade As majeur, op. 47
Scherzo b mineur op. 20, Nocturne f mineur
op. 55 N". 1, Wals As majeur op. 42, Etude
Es mineur op. 10 N". 6 en Etude a mineur
op. 25 N". 11. Een serie, die gelegenheid
biedt aan een pianist om zijn uitee'nloopende
eigenschappen te doen uitkomen en waar-
deeren, men zal zeker den indruk bewaren
van deze eerste séance, dat Schafer een
onzer grootste pianisten mag genoemd wor
den, hoewel ook andere opvattingen blij
ven meedoen.
Bovenzaal der sociëteit „Vereeni
ging", Donderdag 16 December
1915, 8 uur. Tweede abonnements
concert. te geven door de heeren
Philip Loots, piano. E. A. Cats,
viool.
Drie sonates van Beethoven! Heerlijk
vooruitzicht als 't programma zulks meldt!
Het was voor mij niet zóó „ideaal-mooi", dat
ik onverdeeld genoot bij deze uitvoering.
Als de beide uitvoerenden ook zelf-kritiek
oefenen zullen zij allicht begrijpelijk vin
den, dat niet alles bevredigend klonk! Het
is vooral bij de uitvoering van werken die
door lste-rangsartiesten zijn gespeeld, voor
de hoorders bijna onvermijdelijk om ver
gelijkingen te maken. Dezen avond hoor
den wij eerst Sonate N". 5 in F majeur,
(bijgenaamd de „Frühlingssonate"), vervol
gens Sonate N". 6 in A majeur en tot be
sluit sonate N". 7 in c mineur. Onnoodig
over die werken veel te zeggen, zij zijn ge
noeg bekend voor allen, die met viool- en
piano-muziek bekend zijn.
„Haarlemsehe Bachvereeniging"; der
de concert op Dinsdag 21 Decem
ber 1915, 8 uur. Orkest van het
Concertgebouw te Amsterdam, on
der leiding van den heer Willem
Mengelberg (eerelid en lid van
verdienste der H. B. V.). Solist:
de heer Eddy Brown, viool.
Ditmaal heb ik eens geprobeerd te luiste
ren met de ooren van „gevoelsmensch",
zonder verstand of begrip te laten werken.
Wonderlijke gewaarwording! Wel behaag
lijk dit droomen zonder bewustzijn dc
muziek hooren van de vierde Symphonic
van Beethoven die 't begin van dit concert
was en zeker hebben nu de Bachbezoekers
weer bizonder- van de vertolking en directie
genoten. Hierop volgde „Variaties over een
Thema (Koraal St. Antoni) van Jos. Haydn
door Joh. Brahms, een werk dat in 't
boekje beschreven wordt en waarover dus
geen nadere verklaring in dit verslag noo
dig is.
Na de pauze maakten wij kennis met den
nog zeer jong-uitzienden violist Eddv
Brown, die concert (op. 30) van P. Tschai-
kowsky voordroeg op een wijze, die luiden
bijval tengevolge had. Het luisteren naar
zijn spel verschafte veel genot. Dit concert
werd besloten met een uitvoering van Tas-
so. Lamento. en Triomfo, Poème Sympho-
nique van Fr. Liszt. Zeer mooi vond ik
hierin de tegenstellingen, vooral Van de
hoofdgedachte: het lijdende en klagende
van het eerste deel en de kracht en over
winning van het tweede. Ook deze avond
behoort weer tot het verleden, maar een
dankbare herinnering zal blijven.
I
