Uitgifte van f 500.100,-- Aaideelen,
Algem. Muziekhandel
W. ALPHENAAR, Kruisweg 49, Tel. 1532.
Firma K. HOESBERGEN.
lAARLEMSCHE BANKIfEREENIGIi
C. E. COCCORIS,
Schoonmaak- en Toilet
artikelen.
Houtverkooping
3=® ir s®, da t to a b3l e
ST. NICOLAAS-CADEAUX
Kaamloozs Vennoot chap DE DütfilEMSCDE KÏPOTIEEIUNK.
Ned. Bond voor Vrouwenkiesrecht.
HET SPONSENMAGAZIJN
Vrede door Liefde
een klein huis
zeer zwaar EIKEN- en
ESCHD00RN HAKHOUT,
Catalogussen gratis en franco
Maatschappelijk Kapitaal DRIE MILLIOEN GULDEN,
elk groot ƒ1000,waarop te
storten 10 pCt.
Magazijn en Kantoor Telefoon 425
GROOTE HOUTSTRAAT 50. Interloc. 1
Aanleg gas en water, electrische kracht en
lichtinstallatiën, Centrale verwarming en
Sanitaire Inrichtingen.
HAARLEM - HILLEGOM - LISSE.
HAARLEMMERMEER (Hoofddorp)
voorheen KOKKINOS.
Kruisstraat 38, Haarlem.
TELEFOON 690.
deze twee methodes niet zoo'n groot ver-
schil. En in elk geval blijkt, dat men in
Japan toch ook voorwendsels noodig heeft.
Zelfs daar heeft men zich nog niet'tot de
absolute struikrooversmoraal in de buiten-
landsche politiek opgewerkt. Men heeft er
nog behoefte aan voorwendsels.
Welnu aan de onzen de taak om die
voorwendsels aan te tasten, om te ver
hinderen dat er een of andere campagne
tegen ons wordt opgezet, om de Japansche
en de door Japan gelezen couranten te ob-
serveeren en tegen te spreken zoodra
daarin slechts van Indië gezegd wordt.
Een persschildwacht een instelling, die
reeds vroeger door de redactie van dat
blad aanbevolen werd, en toen meer in
het algemeen, thans zulk een persschild
wacht voor Japan.
LETTEREN EN KUNST.
Beeldende kunst. Op Woensdag 29
Nov. e.k. zal de heer Theo van Doesburg
in de kunstzaal van den heer De Bois,
Kruisweg 68, Haarlem, een voordracht met
lichtbeelden houden over „Het aesthetisch
beginsel in verband met de moderne beel
dende kunst". Voor deze voordracht, die
des avonds ten 8 uur aanvangt, zijn van
heden af introductiën ad 1,per stuk
t verkrijgen in den kunsthandel De Bois,
telefoon 2310.
TOONEEL.
Schouwburg Jansweg. In den schouw
burg Jansweg zal hedenavond de konink
lijke vereeniging „Het Ned. Tooneel" komen
opvoeren „Plautus' blijspel „De Tweeling-
I oeders" („Menaechmi").
De vertaling is van de hand van Louis
Couperus, die ook een inleidende voor
dracht voor het stuk komt houden over
„De komedianten van het antieke Rome."
Be spelers zullen naar antiek gebruik too-
neelmaskers dragen.
Roodkapje en de Wolf. Op veelvuldig
verlangen, zal mevr. N. C. Hopman
Kwast met hare leerlingen één enkele op
voering geven van haar operette „Rood
kapje en de wolf", en wel op Zondagmid
dag 26 Nov. a.s. des namiddags ten twee
uur in den Haarlemschen Schouwburg,
lansweg. Dus weer een heerlijke middag
voor de kinderen in uitzicht.
„Doodendans" van August Strind-
berg, Hollandsche vertaling en re
gie van Willem Royaards bij de
N. V. „Het Tooneel".
Als ik eene beoordeeling kon geven, die
op hetzelfde plan moest staan van deze
opvoering, dan zou het een epos zijn op
Strindberg en op Willem Royaards. We
staan toch werkelijk wel eens versteld
over de meening van de „groote Pers" na
een opvoering als deze. Royaards heeft
„de groote daad" van dit seizoen volbracht,
de grootste daad van vele seizoenen boven
den moed^vp:Qr_eenJMlandseh, dat is een
dien. Het^vas geweldig! M'n lieve God,
wat praat men over details, 'n woordje zus,
'n woordje zóó- O, wij gaan 't straks ook
doen, omdat deze voorstelling de volmaakt
heid zoo nabij staat, dat wij onze kritische
loupe als blijk van waardeering er op gaan
zetten. Maar dan toch eerst en bovenal
de waardeering voor de opvoering en voor
onkunstzinnig publiek, met dit stuk van den
grooten Zweed op te durven treden. Nu is
er hier in Amsterdam in elk geval eene
zekere mate van intelligentie aanwezig en
zoo was er bij het publiek wel niet het en- I
thousiasme dat deze koninklijke voorstel
ling te weeg had moeten brengen, maar
toch iets van goed of half goed begrip.
Voorondersteld bij een stuk als dit is, dat
men Strindberg kent, ook zijne autobiogra-
phische romans, en dat Strindberg, de
schrijver nooit, wat men zoo noemt, objec
tief is. Zelfs niet in „Doodendans" dat tot
de meest „objectieve" zijner stukken hoort:
Het is en blijft toch subjectief objectief,
meer dan bij bijkans elk ander schrijver.
In „Doodendans" is de iets of wat mania
kale geest van Strindberg boven zich zeli
uit, betrekkelijk althans. In deze „kleine
Hel" is de man, de vampier, even duivelsch
als de vrouw. Beiden zijn meedoogenloos in
hun liefdehaat, die eigenlijk meer haat
liefde is. Door den haat verbonden, zijn zij
saamgesmeed; uit haat tracht zij den man,
den kapitein bij de vesting-artillerie Edgar,,
lijder aan aderverkalking, zich dood te
doen dansen en ook hij heeft 25 jaar lang
haar leven vergiftigd en verpest.
Royaards speelde Edgar en had den kop
van een Cerberus, den hellehond. Zijn spel
was in één lijn en volmaakt. Vegelijken wij
het met het spel van Wegener, die deze rol
bij Reinhardt speelde, dan zat er in Roy
aards' creatie nog meer stijl. Bovendien
speelde hij de zoo moeilijk genuanceerde
rol zonder souffleur. Twee momenten wa
ren bij Wegener imposanter: Het be
kloppen van de tafel in het eerste bedrijf
dat de hoorbare, sarrende stilte doorboort
en het uit het raam werpen in het 4e be
drijf van de sigarenkisten en de whisky-
flesch en daarna het in paroxysme van de
tafel strijken van de dingen, die daar ston
den. Men begrijpe wel: Ook van Royaards
was het prachtig. Op zijn creatie is niets
aan te merken.
In Magda Jansens bewonderden wij in de
reerste plaats haar oogenspel. In de tweede
plaats haar spel in het algemeen. Het ver
wijt dat zij aan de vrouw uit „De Duivel in
de vrouw" zoo veel denken deed, is onver
diend. Alleen even in het begin van het
derde bedrijf, als zij sarrend vriendelijk tot
haar man spreekt, gaf zij misschien iéts tc
veel. Maar dat was sarrend opzet; in „de
Duivel in de vrouw" was dezelfde toon
naïef bedoeld. Zetten wij weer de loupe
op, dan was haar triomf-uiting als zij ver
telt dat ook zij telegrapheeren kan een
integreerend bestanddeel van het stuk,
waarop ik nu niet nader in kan gaan niet
I sterk genoeg. Haar Vlaamsche tongval hin
derde een enkele maal: „Hailaas" voor „he
laas" klinkt leelijk.
Nog eens: We hebben de loupe nu opge
zet. Bij elk ander gezelschap zouden wij
een dergelijke creatie als vlekkeloos en
onovertrefbaar prijzen. Ko van Dijk had
misschien wel de moeilijkste rol. Hij gaf
goed de vrome levenswijsheid. Wij „za
gen" Kurt wel, den goeien kerel, die ver
giffenis schenkt en haast in de strikken van
Alice werd verward, als hij niet weggesneld
was uit het huis, waar 't was als rook t
naar lijken, die lagen te rotten beneden on
der den vloer. Zijne liefdes-oplaaiing in-
tusschen was wat krachteloos. En hij was
er, over 't algemeen wel eens even naast.
Nogmaals gezegd: Als wij heel streng ob-
serveeren. Soms ietwat te theatraal, had hij
moeite zich aan een soort romantiek te ont
worstelen in zijn spel. De rol brengt het een
beetje meê. Dit dient gezekd, maar 't gaf
even storing aan de stijléénheid.
De vertaling was prachtig, streng ge
smeed, Strindbergiaansch. En ook van Wil
lem Royaards, die een wonderkerel is en
die voor deze voorstelling den dank ver
dient van allen, die liefde hebben voor de
kunst van het tooneel.
Edmond Visser.
Toen Jan C. de Vos op 8 November hl-
zijn veertigjarig 'tooneelspelers-jubileum in
den schouwburg vierde, hield dr. F. v. Ee-
den een feestrede. Dat nu op zichzelf is
nu niet zoo bizonder. Het aardige van de
zaak is eigenlijk ook iets anders. Van Eeden
gaf het „Ned. Tooneel" een standje, dat het
zoo goed als geen oorspronkelijke stukken
speelde. Hij zegt terecht, dat vele van de
oorspronkelijke stukken, die niét gespeeld
worden toch allicht zoo goed zijn als vele
van de vertaalde, die wél worden gespeeld.
Ja maar, die vertaalde brengen meer in;
aldus redeneert de Raad van Beheer, en
dat inbrengen is en blijft de hoofdzaak toch
maar; het publiek wil niet aan die oor
spronkelijke stukken, zegt de Raad en wat
do-e je, als het publiek niet wil. Het tooneel
is toch ook maar een financiëele onder
neming. Schandalig genoeg, dat het dat
is. zegt Van Eeden terecht. Spreker ver
acht het publiek niet, zooals dat nogal eens
gebruikelijk is, maar de verhouding van
hei publiek tot de kunst deugt niet.
„Wat hapert er aan de zaak," aldus gaat
Van Eeden voort. „Ik zal het je ronduit
zeggen, geëerd publiek, jelui hebt, door de
commerciëele organisatie of liever anar
chie van het theater, een macht gekregen
die je niet toekomt. Jelui zijn feitelijk de
bazen, de broodheeren, de werkgevers van
de acteurs en daartoe ben jelui abso
luut niet competent.
Jelui zijn, als geheel, als massa en bloc,
absoluut niet in staat te beoordeelen of een
stuk goed is of niet. Zelfs niet of een acteur
goed speelt of niet. Jelui gaat heelemaal
af op een oogenblikkelijken indruk, op de
bevrediging van minderwaardige neigin
gen. Meestal kom jelui om te lachen, 't
doet er niet toe waarom. Soms ook om te
huilen of kippevel te krijgen. Jelui komt
hier voor afleiding, om je wee te verzetten,
of om op nette manier je O. W. kwijt te
raken.
Dat zou alles niets hinderen, wanneer een
wijze groep menschen, met hooge bedoe
lingen, vrij van alle commercieele overwe
ging, de leiding gaf aan het theater.
Dan maar ook alleen dan ben jelui
tot alles te krijgen, en dan ook leer je alles
wat goede kunst is genieten, en dan zou je
in 't theater veel meer heil en vrede vinden
dan je er ooit in hebt gezocht.
Maar zooals 't nu is, rust feitelijk de lei
ding en de macht bij jelui omdat je de
centen hebt daartoe zijn jelui volkomen
onbevoegd. Geldmacht geeft geen bevoegd
heid om over dramatiek te oordeelen.
't Gevolg is dat jelui je permanent bla
meert. Jelui hebt- je geblameerd bij Sha
kespeare, bij Ibsen, bij Wagner en je staat
gereed, je bij elk nieuw licht opnieuw te
blameeren. En dat kan niet anders en zal
doorgaan zoolang het theater een commer
cieele onderneming is, en zoolang het de
landsregeering aan begrip ontbreekt dat het
theater met evenveel zorg en waardigheid
moet worden beheerscht als elke openbare
instelling, als elke school of hoogeschool
I als alle openbare bibliotheken, die er
trouwens óók niet zijn en als elke instel
ling van openbaar nut en belang.
Want ik herhaal het, er is geen school of
hoogeschool zoo gewichtig, zoo nuttig en
noodig, zoo krachtig in zijn werking als het
theater.
Subsidies moeten er zijn, maar niet als
vorstelijke gunstbewijzen maar als een
recht dat zulk een groote zaak toekomt.
Een man als jij, Jan C., moest als van
zelf sprekend van alle verdere levenszorg
ontheven zijn. Dat is een recht dat u toe
komt, onafhankelijk van de persoonlijke
gunst uit het publiek.
Daartoe behoort natuurlijk ook de vor
ming van een lichaam dat overeenkomt met
een Raad van Beheer. Maar met allen eer-
I bied voor de heeren die thans dat lichaam
uitmaken. Jan! let op den uitsmijter
moet ik zeggen dat het niet beantwoordt aan
de vereischte. De leden-van zulk een raad
behooren aangesteld te worden op dezelfde
wijze als het curatorium van een universi
teit, uit personen waarvan het publiek ten
volle kan vertrouwen dat ze de gansche
instelling zullen leiden met volkomen be
langeloosheid en zuiveren smaak, en met
beter inzicht in dramatische kunst dan de
massa.
door
Mr. N. G. Teding van Berkhout.
Uiig. Holiandia Drukkerij
(Prijs f 0.25).
BEOORDEELINGEN:
Dordreehtsche Courant: „Het is
een ernstig woord van een ernstig
denkend man, en verdient daarom
ter liand te worden genomen en
overdacht te worden."
Pniël „ivlen leze dit kleine,
maar suggestieve geschrift 1"
Te BLOEMEND AAL wordt voor
1 MEI gevraagd
of gedeelte van een huis met
tuin.
Aanbieding fr. Lett. S aan het
kantoor van dit blad.
op Vrijdag £4 November
1916, in de buitenbosschen van
het Naaldenveld en in het zooge
naamde Vinkenbosch, achter Groot
Bentveld, in de gemeente Zand-
voort, ten overstaan van Notaris
J. H. WILDËRVANCK DE
BLÉCOURT te Bloemendaal, van
een mooie partij
alles zeer geschikt voor palen.
De verkooping begint des voor
middags tien uur.
VAN
Ruime keuze in
zeer geschikt voor
Uitgebreide sorteering van Muziek voor Piano, Viool, Zang, Orgel en
diverse Strijk- en Blaasinstrumenten, alsmede Harmonie- en Orkestmuziek.
Snaren, Busten, Metronomes, Violen, Mandolines.
Diverse benoodigdheden, als:
Lessenaars, Stemfluitjes, Stemvorken, Hars, enz.
Specialiteit in Hollandsche Zanemuziek en Werken voor Mannen-,
Vrouwen-, Gemengd- en Kinderkoor.
N B. Door de ongeregelde toezending uit het buitenland wordt men beleefd verzocht
de bestellingen vroegtijdig te willen opgeven.
Opgericht 18 Juli 1891, gevestigd te Haarlem.
waarvan geplaatst f2.000 000, -,
1 November 1916: /Hypotheken 19.319.190,26,
Pandbrieven 19.314.700,—.
De inschrijving op bovengenoemde uitgifte is opengesteld vóór of op
ZATERDAG 25 NOVEMBER 1916, 's namiddags 12 uur,
re Haarlemten kantore der Bank, Ged. Oude Gracht 65,
te Amsterdam: bij Broekman's Effectenkantoor,
te Rotterdam: bij de Hteren J. H. Schaay Zonen,
te 's-Gravenhage: bij de Heeren M. de Jong Zoon,
te Utrecht: bij de Heeren Jan Blijdesteijn Zoon.
Voor inschrijvingen met recht van voorkeur tot den koers va
■110 pCt., voor vrije inschrijvingen tot den koers van 225 pCt., waarin
begrepen ƒ5,— per aandeel ter storting in het dividend-reserve.
Prospectussen en inschrijvingsbiljetten ten kantore der Bank en bij
"ovengenoemde adressen verkrijgbaar.
TESJSMG VAN BERKHOUT DE CLERCQ.
Effecten en Coupons. Prolongatie.
Administratie en Bewaring.
Bewaarinrichting (Loketten)
fe Haarlem en Hillegom.
OPENBARE VERGADERING
op- Donderdag 23 November, 8 uur, in de bovenzaal van DE
KROON. Spreker: ds. A. E. T. JUNOD, uit Den Haag.
Onderwerp: De rechtspositie der Vrouw uit gods
dienstig oogpunt.
Entree 10 ets. HET BESTUUR.
Eisch WEBER's Staalwaren.
Elec. Slijp- en Polijstinrichting.
Telef. 648. J. J. WEBER ZQCN, Opger. 1888.
Koningstraat No. 10, HAARLEM.
"SLESHTS ÉÉaa KEER
een proef en U blijft gebruiken onze geurige en smakelijke
WHiÜ ÊL.ÜL U°Eg Hofleveranciers,
Kruisstraat 34, HAARLEM. Telefoon 1543.
