OPTISCHE ARTIKELEN
bij DIRK HÜTTER. Opticien.
12 TAKSTEEG 12, AMSTERDAM.
11e Jaargang.
ZATERDAG 21 April 1917.
No. 16
Red&ctie ea Ailminisiratle
Ged. Oude Gracht 63
Telefoon 141
HAARLEM.
jtct Bloetnendaatsch Weekblad.
Prijs per jaar f2,60
Advertentiën
10 cents per regel.
Dit nummer bestaat uit twee bladzijden
Grensverandering. Plaatsgebrek dwong
ons het vervolgartikel „Grensverande
ring naar het volgend nummer te ver
schuiven.
ONS VOLKSKARAKTER.
Over dit voor ons in hooge mate be
langwekkend onderwerp schreef de heer
Th. M. Roest van Limburg, hoofd-com-
missaris van politie te Amsterdam, een
zeèr merkwaardige studie.®)
Het is een belangwekkend en leerzaam
geschrift. Een artikel, dat van ongemeene
frischheid en helderheid van inzicht ge
tuigt.
Het oordeel van den schrijver is, dat de
Nederlandsche volksaard elementen in zich
bevat van een eenvoudig, niet ingewikkeld
maar in zijn geheel stellig niet ondegelijk
en ook niet onsympathiek karakter.
Grootsch in den zin van romantiseh is het
niet; het heeft het vlakke, het effene, het
weinig imponeerende dat ook ons landschap
heeft met zijn rust en zijn eenvoud. On
doorgrondelijke diepten heeft het niet als
de volken met de donkere oogen en de git
zwarte haren, maar evenmin de wijde klaar
te van de blauwoogige volken van het
Scandinavische Noorden. We hebben wel
licht niet te .stoffen op groote deugden
maar evenmin onszelf groote zonden te
vergeven. Wij blijven altijd binnen de gren
zen van Hollandsche middelmaat en Hol-
landsch fatsoen.
Wij hebben geen hooge nationale stre
vingen; onze hoogste wensch is het rustig
behoud van wat onze ouders en voorou
ders ons hebben nagelaten. Een hereeni-
ging met onze Zuidelijke broeders, een voor
dc hand liggende nationale wensch van een
volk met temperament, is nog nooit een
leuze geweest van eenige politieke partij ten
onzent.
En de schrijver vervolgt dan:
„We zijn als geheel, als volk genomen,
naar mijn stelligen indruk, geestelijk kern
gezond. maar er is nog iets onafs in ons
volkskarakter, iets weifelends, iets schuch
ters. iets dat wijst op een niet altijd geluk
kige leiding en opvoeding. Ik heb den in
druk dat er van ons volK meer te maken
zou zijn geweest. Heeft het oud-liberalis-
me van de vorige eeuw daaraan wel
licht schuld Het oud-liberalisme met
zijn laisser-faire politiek, zijn theorie van
de zelfregelende kracht van de vrij
heid, die in ons land met den geringen
aanleg van ons volk voor zelftucht, tot
weinig meer leidt dan tot ongebondenheid.
In Thorbecke's tijd en nog lang daarna gold
het al heeft de groote staatsman het dan
wellicht zelf niet gezegd dat kunst, en
daarmede in het algemeen de hoogere gees
telijke ontwikkeling des volks, geen regee-
ringszaak was. Hoe lang heeft het niet ge
duurd alvorens wij leerplicht hadden, wel
ken tegenstand hebben niet onze eerste
sociale wetten ondervonden? Wat is het
nu nog moeilijk in vele onzer gemeenten
iets gedaan te krijgen op sociaal gebied of
op dat van volksopvoeding en volksontwik
keling
Wij zijn onder die omstandigheden nog
in vele opzichten in onze jonkheid. Er is
schuld bij ons zelf zoowel als bij onze be
stuurders dat we niet nog veel verder zijn.
Maar er is hoop voor de toekomst omdat
onze aanleg goed is.
We hebben neiging tot zelfcritiek, goed,
maar laten we dan eindelijk eens niet uit
sluitend blijven bij het woord maar ook
overgaan tot de daad. Laten we, onze
fouten kennende, ons eens ernstig gaan
toeleggen op zelfverbetering. Laten we de
vele heininkjes, die ons volk verdeelen in
hokjes en vakjes en standen en stand
jes eens omver werpen en in volle wissel
werking ons volk met zijn goeden aanleg
en zijn vele goede eigenschappen in al zijn
onderdeden, over zijne gehcele nationale
breedte op zich zelf laten inwerken.
Laten we erkennen dat we zoowel in
letterlijken als in figuurlijken zin nog wat
meer frissche lucht noodig hebben. Lucht
en licht! Het horretjes-tijdperk hebben we
gelukkig achter den rug, maar we werken
nog te veel met dikke gordijnen en andere
zonwerende voorwerpen voor onze vensters
en hebben dc. voor ons mistig landje eigen
lijk malle gewoonte om in elke straat van
eenige breedte een dubbele rij zwaarmoe
dige olmen te planten, die onze huizen som
ber maken en onze kamers duf.
Laten we. in stede van naar oud-vader-
landschen trant, gaarne te kibbelen over de
kleinigheden, die ons verdeden, de groote
lijnen opzoeken waarlangs we vereenigd
kunnen voorwaarts gaan. Laten we onze
zucht naar individueele vrijheid, die door
gaans op weinig anders neerkomt dan op
wanordelijkheid, eens temperen door een
wijze en vrijwillige zelfbeperking, die ten
slotte de hoogste en beste tucht is. Laten
we niet bang zijn voor iets dat eens buiten
de maat van het gemiddelde valt, maar eens
den vrijen loop laten aan ons gevoel, onze
sympathieën, onzen zin voor humor, die,
als we goed zoeken, in ruimere mate in ons
volk aanwezig is dan menigeen denkt, maar
die dooi wachters op alle hoeken wordt
belemmerd.
„Ons Volkskarakter", een studie in de
volkspsychologie, verschenen bij S. L van Looy,
Amsterdam 1917.
KKOMEK DER WEEK.
12 April. De Engelsche minister Lloyd
George zegt in een toespraakPruisen is
geen democratiemaar Pruisen is niet
alleen geen democratie; het is niet eens
een staat; Pruisen is een leger.
12 April. Een Reuter-bericht uit Was
hington meldt, dat Bulgarije en Oosten
rijk beide bij Zwitserland pogingen aan
wenden in het belang van den vrede.
13 April. Het Amerikaansche ministe
rie van Buitenlandsche Zaken ontkent het
bericht uit Kopenhagen, dat Duitschland
opnieuw een vredesvoorstel aan de Ver-
cenigde Staten zou hebben gedaan.
1b April. Te Berlijn zijn groote sta
kingen uitgebroken, tengevolge der in
krimping van het broodrantsoen. Een der
cischen van de stakenden is ook algemeen
kiesrecht in Pruisen.
De „Vorwarts" meent, dat aan de sta
king ook wel degelijk een groot verlangen
naar den vrede ten grond ligt. Het aantal
stakers beloopt 130.000.
17 April. De Franschen gaan aan het
westelijk front tot den aanval over. Zij
nemen eenige Duitsche linies en in een
dag al ruim 10000 gevangenen, en veel oor
logsmateriaal.
17 April. De Russische voorloopige re
geering vaardigt een decreet uit, waarbij
aan verscheidene gewesten zelfbestuur
wordt toegekend.
18 April. De Hollandsche delegatie, bii
het internationaal Socialistisch Bureau, die
thans tijdelijk aan het bestuur van het bu
reau is toegevoegd, heeft besloten zich
naar Stockholm te begeven, teneinde daar
een conferentie van vertegenwoordigers
der socialistische partijen van oorlogvoe
rende landen bijeen te roepen om zich over
de vredesmogelijkheid te verstaan.
19 April. Von Bissing, de Duitsche land
voogd in België, overlijdt.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Tentoonstelling in hotel Duin en Daal".
De tentoonstelling van de Gooische
schildersclub „De Tien' in „Duin en Daal''
bevat werken van de meest verscheiden
soort. Men vindt er de zeer persoonlijk
gedane, vaak phantastisch aandoende fa-
brieks-tafereelen van Heijenbrock; de luch
tige landschappen van Schaap; de aange
naam aandoende etsen van Toon de Jong;
mezzotinten van Krabbé, landschappen
van Van Schaick en verscheidene anderen,
waaronder van de meest niteenloopende
waarden. Afzonderlijk vermelden wij hier
de rijke, doorwerkte teekeningen van me
vrouw Broeckman—Klinkhamer, die vaak
verrassend zijn door hun kostelijke fijne
détails.
De sprookjes-onderwerpen gaven aan
leiding tot een levendige groepeering van
figuurtjes en tot een kostelijke stoffeering
en' uitrusting; een weelderig overvloedig
mooi wereldje, door de vaardige stift der
kunstenaresse zoo zwierig neergeschreven.
Kort en goed, de vrienden der kunst te
Bloemendaal mogen niet verzuimen in
„Duin en Daal" eens een kijkje te gaan
nemen. Ze zullen er geen spijt van hebben.
Wij ontvingen het eerste nummer van
den nieuwen jaargang van het fotoblad
„Focus", onder redactie van den heer
Adriaan Boer. Zoo mogelijk maakt dit
nummer met zijn fraaie opnamen en leer
zame artikelen een nog beter indruk dan
ooit.
ZEER RIJKE COLLECTIE
Fietsers. Deze week uwe lantarens
ten 8 uur 37 minuten aansteken.
Uit het p o 1 i t i e-r a p p o r t.
Processe n-v e r b a a 1 zijn opgemaakt
wegens: loopen over verboden grond;
diefstal van lood en diefstal van een rij
wiel.
Gevonden en terug te bekomen bij
F. van Abbevce, Geweerstraat 3, te Heem
(bij 't SPUI). TEL. 8829.
stede, een Engelsche sleutel; portier van
het hotel „Duin en Daal", te Bloemendaal,
een armband met zilveren dameshorloge;
F. van Rixel, Kleverlaan 121. te Bloemen
daal. eenig breiwerk met houten pennen;
C. Heitlager, Korte Zijlweg 4. te Overveen.
een paar bruine dames-handschoenen;
park Meerenberg N". 20, te Bloemendaal,
een postduif; aan bet bureau van politie
ie Overveen, twee rozenkransen.
Vterloren: een damestaschje; een
onafgewerkte trui; een bruine zak met
inhoud.
BURGERLIJKE STAND.
Van Vrijdag 13 April tot en met Don
derdag 19 April.
Ondertrouwd: P. Verbruggen en
C. M. Meijland.
Getrouwd: F. F. A. W. G. Snoekc
en I. Perkins; J. W. Bijvoet en W. P. M.
C. Bijvoet; D. van Maanen en P. W. Touw.
Overleden: W. Veltcns, 65 j.; M. A.
van der Burgh, 68 j.; H. M. Herben, 5 m.
UIT ANDERE GEMEENTEN.
Onze Vloot. Maandagavond hield de
afdeeling Haarlem en Omstreken van „On
ze Vloot" in „De Kroon" een bijeenkomst.
Kapitein Rhemrev hield een belangwek
kende voordraeht over het onderwerp ,.In-
c.ië Weerbaar". Spreker zet de bedoeling
nog eens uiteen: Indië dadelijk en afdoend
weerbaar te maken. Spreker hoopt, dat
i llerwege die beweging steun in ons land
vinden moge.
Na de met groote overtuiging uitgespro
ken rede werd een reeks merkwaardige
llidische films vertoond. Er was een
strijkje, en de stemming was zeer opge
wekt. Een voortreffelijk geslaagde avond.
Ofschoorf 't bijna, waf de tijd betreft, de
moeite niet meer waard is, vestigen wij
toch nog de aandacht onzer lezers op de
tentoonstelling yan een prachtig stukje
houtsnijwerk voor het raam bij den heer
De Bois aan den Kruisweg te Haarlem. Het
stelt 't menschelijk leven in zijn verschil
lende tijdperken voor en is het werk van
den korporaal-kok, den heer Godschalk,
van het XXIste te Haarlem.
Museum van Kunstnijverheid. De ten
toonstelling van bouwbeeldhouwkunst van
Willem Brouwer in het museum van kunst
nijverheid zal tot 1 Mei geopend blijven.
De in het trapportaal tentoongestelde
teekeningen „Het Duin" van Chris Lebeau
zullen eveneens nog eenigen tijd blijven
tentoongesteld.
Mary Fleischmann zond ons een op
wekking aan aandeelhouders van de Mij.
tot exploitatie van staalwaterbronnen in
Nederland, om de eerstkomende algemeene
vergadering bij te wonen. Zij maakt zich
sterk te kunnen aantoonen, dat Haarlem
door „de Bron" eens een badplaats kan
worden met alles wat noodig is om het aan
gasten aangenaam te maken. Onze tegen
woordige lezers weten nauwelijks wat „de
Bron" is. Daar wij het van uitvoerige
aanteekeningen hadden moeten voorzien,
kunnen wij het stuk niet opnemen. Inder
tijd hebben Haarlemmers en Bloemenda
lers ijverig samengewerkt om deze zaak
te doen gelukken, deze samenwerking Is
echter op eene mislukking uitgeloopen.
Wij zijn van oordeel, dat wanneer het
ooit weder tot eene aangename samen-
wérking van Haarlemmers en Bloemen
dalers op dat punt komt. op een ganscli
anderen ondergrond zal moeten worden
gebouwd dan waarop het Brongebouw
thans staat. Op dit gebouw en het daarbij
behoorende afgesloten park rust een
vloek, de vloek der rechtsverkrachting.
De eeuwigdurende bestemming van den
„Koekamp", zoo heet dat afgesloten park
is: te zijn een vrije speelplaats voor de
Haarlemsche jongens. Die hebben o. i. ook
nu nog recht over het hek te klauteren
en daar naar hartelust te spelen. Gepleegd
onrecht wreekt zich in de geschiedenis
altijd, al is het verband tusschen onrecht
en wraak voor ons beperkt menschelijk in
zicht vaak verborgen. Hoe men ook aan
de Bron werkt en tornt, wij durven voor
spellen dat het niets geeft, indien niet
eeirst volledig rechtsherstel wordt gege
ven. Antwoordt men: „dat kan niet om
die en die redenen", dan zeggen wijeen
weg tot het goede is altijd en overal aan
wezig, indien de wil er is. Maar de wil
tot het goede is niet aanwezig bij hen die
een verkeerd inzicht hebben. „Dien de go
den verderven willen, maken ze eerst
blind", zeiden de ouden. Heeft Mary
Fleischmann eenig nieuw inzicht in het
Bron-vraagstuk, dan zullen wij dit gaarne
voor haar plaatsen, om aldus dc aandrift
tot verwerkelijking van dat inzicht op te
roepen.
VAN HIER EN DAAR.
Wilhelmus van Nassouwen. Van den
19en Sept. 1787 af werd dit lied telkens alle
halfuren op de stadsklok te Haarlem ge
speeld. Het aantal keeren, dat dit lied ge
klonken had, klom tot ver boven de hon
derdduizend, maar. wat gebeurt er In
de maand Jan. 1794 hielden de klokken
eensklaps op met Wilhelmus spelen. Ter
stond vergaderden de burgemeesters op 't
stadhuis, en dachten aan niets anders dan
een Keezen-komplot. Want Haarlem was
zoo patriotisch, dat er in 1787 geen aan
zienlijke Prinslui genoeg te vinden waren
geweest, om de regeering samen te stel
len, zoodat „men die van buiten moest in
brengen".
„Laat dadelijk de klokkenist hier ko
men." sprak dc president tot den bode.
„Juist," zei een der collega's, „die kerel
moet er van weten, en wij zullen 't wel uit
'm krijgen."
Toen de klokkenist voor de lieeren kwam,
vertelde hij hun, „dat door het menigvul
dig spelen van een en 'tzelfde airtje, dc
pennen waren uitgesleten" en de resolutie
der vergadering was. hem te gelasten, „dit
gebrek aanstonds te herstellen, en Wilhel
mus weder te doen spelen."
De klokken speelden weer Wilhelmus,
nog een jaar lang. totdat op den 19en Jan.
1795, de revolutie ze zwijgen deed.
Het bestuur der afdeeling Haarlem van
de algemeene staatspartij zond een adres
aan den Minister van Binnenlandsche Za
ken, met verzoek een verbod uit te vaar
digen tegen het verblijf van Duitsche kin
deren hier te lande, in dezen tijd van voed-
selschaarschte. terwijl juist de Duitsche
vloot het is. die op zoo moedwillige wijze
de schepen met ons voedsel vernietigt.
Reeds vroeger verschenen hier en daar
berichten omtrent weer een nieuwe weer
zinwekkende nijverheid van de Duitschers.
n.l. het uitkoken van lijken om er olie en
vet van te winnen. Het is waarlijk weer
even practiseh als „rücksichtslos". In de
„Lokal Anzeiger" van 10 April staat een
artikel over deze fraaie vinding.
„President Steyn heeft het nog mogen
beleven, dat Jong Zuid-Afrika zich ontwik
keld heeft tot een volk, dat zelfs onder den
zwaarsten druk zichzelf weet te blijven. Het
nationaal zelfbewustzijn is ontwaakt en tal
van flinke jonge krachten staan gereed, zijn
voetsporen te drukken en een matige (be
doeld is: gematigde), maar eerlijke en hoog
staande politiek tot heil van Zuid-Afrika
met beslistheid te handhaven. En tprwijl
de grootmachten in een bitteren kamp op
leven en dood elkander trachten te vernie
tigen, rijst Zuid-Afrika op uit haar knellende
banden van zedelijke afhankelijkheid en
dienstbaarheid, terwijl de schimmen van de
groote Kruger en Steyn langzamerhand
naar den achtergrond treden.zegenend neer
ziende op htm volk, in vast vertrouwen, dat
God dat volk niet zal laten ondergaan, en
biddend om vrede en genade voor het lij
dende en bloedende menschdoni." Aldus
het slot van een artikel, gewijd aan den
dood van pres. Steyn. in „De Spectator", te
Pretoria. Aangezien dit weekblad de toe
standen in Zuid-Afrika steeds uiterst erf-
tisch bekijkt en eerder tot pessimisme dan
tot optimisme geneigd is. achten wij deze
uiting van vertrouwen in de toekomst van
Hollandsch Zuid-Afrika van veel beteekenis.
LETTEREN EN KUNST.
Kruijder-tentoonsteUing. In de kunst
zaal De Bois. Kruisweg 68. Haarlem, is
thans al een zeer merkwaardige tentoon
stelling te zien, n.l. van een aantal schil
derijen en teekeningen van den Haarlem-
schen schilder H. J. Kruijder.
