Voorjaar- en Zomerstoffen.
VICTORIA-WATER
A. H. VAN DER STEUR Jr.
&ERK-A6ENDA VAN BLOEMENDAAL.
Zondag 14 April.
Ned. Herv. Gem., voorm. 10 uur, Ds. v. Leeuwen.
„Maranatha", v.m. 10 u.. JongeliedensameDk.
Geref. Gem., vecrm. 10 u., Ds. J. C. Brussaard;
nam. 5| u., Ds. J. C. Brussaard.
Heeren- en Dameskleermaker.
Barteljorisstraat 22 - Haarlem.
TELEPHOON 303.
Heeft voorradig eene ruime sorteering
zich uitzettende, kon het zich niet binnen
de grenzen der natiën houden eu moest
uitbuitingsgebieden opzoeken; voor het geid
moesten, ondernemingen gezocht worden en
waar waren die beter te vinden dan bij
voiken, die weinig of geen loon noodig heb
ben, de z.g. onbeschaafde natiën, oostelijk
van het Suezkanaal, waar volgens Kipling de
10 geboden niet meer gelden. Ook onderling
gingen de kapitalen der natiën coticurree-
ren in de gedaanten van kapitalistische na
tiën. Zoo kon De Savornin Lohman zeggen;
„Alle moderne oorlogen zijn zaken-oorlo
gen".
Krankzinnigheid is 't op die wijze zaken
tc doen. De wil heeft allengs het intellekt
verduisterd. Wil is hier genomen als sa
menvatting van het natuurleven; intellekt
als samenvatting van het geestesleven. De
moderne sociaal-democratie heeft dit niet
doorgrond.
De moderne politiek, die zeer gecompli
ceerd is. heeft aan het parlement zeer wei
nig beteekenis gelaten, ook de beteekenis
van het algemeen kiesrecht is daardoor veel
verminderd. Zoo kon liet dat in, den tegen-
woordigen wereldoorlog iedere natie zich
onschuldig aanvaller en onschuldig aange
vallene noemt. In dien toestand zijn de oude
kuddeinstincten wederom naar voren ge
komen. de traditiën van oude bevrijdings
oorlogen zijn wederom, opgeleefd, de pers,
de predikanten, de kerk, alles doet er aan
mede, het persoonlijkheidsbesef raakt we
derom zoek. Zoo beleven wij een nieuwen
barbaarschen tijd, den tijd der moderne bar-
naarschheid. Hoever de maatschappij uit de
cultuursfeer gevallen is, blijkt uit de r.-k.
kerk. De kerkelijke uniform (uniformsym
bool van eenzijdige beschaving) verdwijnt
voor de politieke uniform; geestelijken van
het eene kerkgenootschap, maar van ver
schillende nationaliteit, staan elkander naar
het leven; de hooge idee der katholieke kerK
ligt in den modder. Ten slotte dreigt het
groot kapitaal machtiger te worden dan
ooit.
In de toekomst zal de imperialistische
staat, waarin alles ondergeschikt is of wordt
gemaakt aan. het zakenbelang, een nieuwe
lijfeigenschap bewerken; op bevel van dien
staat zal tegen wat ook en tegen wien ook
en met welke middelen ook gestreden moe
ten worden door de legers die als revolvers
zich bevinden in de banden van den groot
kapitalist; elk land wordt eene kazerne, de
Staat heeft alles te zeggen, maar op zijn
beurt zegt hij alleen wat 't zakenbelang
voorschrijft. Geestelijk gaat de menschheicï
aidus internationaal failliet. Want deze oor
logen zonder ideeën liebben geen ander ein
de, dan volkomen uitputting. Ook wij tloen
daarin mede. De Koningin roept n.b. den
geest van J.Pzn. Cocn op. De padvinderij
is mede een uiting der r.-k. drilmethode.
Is met dat alles een nieuwe cultuur mo
gelijk
Of een cultuur gelukt, hangt af van het
karakter van de mcnschen, die haar moeten
dragen.
Mevrouw Kruijt heeft het eenig gezegd:
de grenzen in de cultuur zijn overgangen
van de eene heerlijkheid naar de andere
heerlijkheid. Kr is maar één voorschrift:
ieder moet het inet zijn eigen geweten wa
gen; ieder moet weten wat hij in vrijheid
kiest. Verder zij ons een heerlijke nuchter
heid aanbevolen, terwijl wij elk het wagen
met ons beginsel. Redding is er niet, dan
die met de goddelijke Liefde, welke in sterke
geesten leeft (de geest is sterk), 't aandurft,
Christus, Franciscus van Assisi, Tolstöï (die
geworden is; het geweten van Europa; verg.
zijn kleine boekje: Over de beteekenis van
het Leven) oud- en nieuw-Chineezen, dat
zijn leiders. De nieuw-Chineezen in Am
sterdam schrijven o. a.„De werkzaamheid
van „den Hemel" in de cultuur is univer
seel; zijn licht is zonder afname. Wat
wenscht „De Hemel"? Dat de mcnschen el
kander liefhebben. In den Hemel zouden
geen groote en kleine staten zijn, maar
groote of kleine qualiteiten in een cultuur.
Die de menschen haat en schendt, zal onge
lijk ervarea Die onder u groot wil worden,
die moet uw dienaar zijn, enz."
Er is weer 'n offer noodig, er zijn daden
noodig, geboren uit 'n hevige en onverzet
telijke liefde, een liefde die juist het tegen
overgestelde is van sentimentaliteit en die
ais 'i moet zoo koud is als staal. Dan zift
ge sterk in datgene, waardoor ge wordt
gedragen. Ieder zoodanige daad wordt nu
een werelddaad. Men kan immers nü niet
meer zooals vroeger, in stilte vermorzeld
worden. Kanonnen, alcohol, ouderwetsche
dogmatiek, verspilling in alles (prostitutie
in liet groot), zij kunnen alleen aldiis wor
den overwonnen. De enkelen in wie Het
leeft, moeten het imperialisme doorgronden
en zich meer inspannen; één volk van 1800
millioenen aardbewoners zijn wij. Een groo
te taak ligt hier voor de vrouwen als moe
ders, als droomheldinnen, inspiratricen van
hunne mannen, die te veel worden ingeno
men door huil eenzijdig zakenleven, in haar
land. Heb den moed neen èn ja te zeggen,
weest personen. Dood gaat gij toch; maar
waarvóór gaat gij dood Ook de hond
sterft, maar dat gij sterft aan een idee. dat
hebt gij gemeen met den Christus. Het 1s
het Sbuige voorrecht dat de mensch heeft
boven liet dier. dat hij zich vrijwillig kan
offeren, terwijl het dier geslachtofferd
wordt. Anders zal ook voor ons gelden, dat
de wereldgeschiedenis ons wordt 'n slag
veld van het geluk der volkeren. Ik heb
iets in u willen wekken: de heilige verwon
dering, d.w.z. de actieve ontvankelijkheid
voor het beste waarvoor gij openstaat: om
u vrijer te maken en sterker, om u te ver
voeren door iets nieuws, om u te verheu
gen over iets schoons. Voorzoover wij orrs
door de Natuur laten inspireeren, konit er
ontaarding: de heilige menschen die ons
inspireeren, voeren ons tot daden, die ons
't land van vrijheid en liefde doen betre
den. Ons voelen zij: universeel; ons den
ken: alomvattend, ons willen: het Konink
rijk der Hemelen. Vraag u dus af vrouw,"
wat wilt gij: slachtoffer zijn of niet; man:
wilt gij trouw zijn aan het beste in u of
niet? Vooral wij hebben het goede voor
beeld te geven, omdat wij zoo oneindig be
voorrecht zijn. Wij moeten onzen rijkdom
uitstorten in het leven, willen wij niet groo
te misdadigers worden. Er is mij zelden zoo
als hier bewust geworden, dat uit het lage
land aan de zee de bloei des levens moet
omhoog gaan.
Wij moeten vrijwilligers worden in liet
kruisleger van den geest, daarbij alle onrust
en strijd dragende door eigen groote rust
en ieder op eigen wijze. Kies dan óf de tijd,
die geld, óf de geest, die God is. Van nu af
aan kan niemand meer onwaar zijn. dan
met een kwaad geweten. Leeft uit den geest.
Een oude wijze luidde: bij mijn schipbreuk
ben ik wel gevaren. Een nieuwe wijze luidt:
mijn schip zinkt naar diepe zeeën, opge
vangen door den grooten oceaan der eeu
wigheid streef ik naar 'n nieuwen horizon.
Op de vraag dus: is eert nieuwe cultuur
mogelijk luidt het antwoord: rutarmate gij,
menschen, haar mogelijk zult maken! Houd
goeden moet, ik heb de wereld overwonnen!
Zoo streven wij op om te zijn persoonlijk
heden. Uit persoonlijkheden komt het nieu
we leven en lof klinkt slechts tot Een.
Tot zoover De Ligt.
(Wordt vervolgd.)
TOONEEL.
Gastspiel Hermine Körner, ..Me
dea", Trauerspiel von Franz (irill
parzer.
De wakkere impressario J. H. L. Bossard
te 's-Gravenhage, heeft ons het genoegen
verschaft een ensemble van Duitsche ac
teurs en actrices van ReinhaTdt uit Berlijn
naar Nederland te laten komen, onder wie
de grootste stellig wel Hermine Körner Is.
Wij hebben eene zeer indrukwekkende
voorstelling van „Medea", dit drama var;
de wraak van Grillparzer aanschouwd. Men
kent de geschiedenis wel en wij zullen die
dus maar niet verhalen. Prachtig spel ga
ven dleze Duitschers. Behalve de vertolk
ster van de titelrol moeten wij Manai
Leiko, Kreusa, de pendant van Medea noe
men. Vertegenwoordigde Medea de zwar
te haat en wraak, Kreusa was de blonde
liefde. De mannen waren minder goed dan
de vrouwen, en de gedachte kwam in ons
opAI hebben wij in ons land geen of wei
nig actrices als Hermine Körner, acteurs
als Ernst Benzinger (Krcon) hebben wij onjr.
nog wel. zelfs nog wel betere. Ferdinand
Bonn (Jason), dien wij destijds te Berlijn
als Richard III in circus Busch hadden ge
zien wat wij nog al „clownerie" vonden
voldeed ons nu zeer en gaf wat wij
zeker niet hadden verwacht sober en
volmaakt goed geaccentueerd spel. Maar-
alles draaide om de hoofdpersoon Medea,
Hermine Körner, en wij hebben een avond
van zeldzaam kunstgenot gesmaakt.
Edmond Visser.
met Limonade vervangt THEE als
middag- en avonddrank.
