X Wanneer men de buitenplaats van den
lieer J. van der Vliet ingaat, moet men
over een brug, waarvan de kanten zijn af
gezet met steenen palen met daartusschen
hangende kettingen. Deze kettingen nu zijn
een geliefkoosde speelplaats voor kinderen
en hoe dikwijls men ze ook waarschuwde,
telkens zitten er weer anderen op.
Dezer dagen echter kwam loontje om zijn
boontje en duikelden twee der kinderen ach
terover in de sloot. Gelukkig is deze niet
diep, zoodat ze er met een nat pak en van
onder tot boven onder de modder afkwa
men.
Postkantoor te Bloemendaal. Lijst
van onbestelbare brieven en briefkaarten,
waaraan de afzenders onbekend zijn; te
rugontvangen in de 2e helft der maand
September.
Grietje Doozen, Enschede; H. Heidc-
Lrink, Veldleger; mej. W. van Marle,
Hilversum; mej. Riet Raupp, Amsterdam;
mej. A. Sloter, Amstelveen; E. en H. Wer
ner, Amsterdam; madame Achard de
Gullatin, Lausanne.
Ontvangen gedurende de eerste helft
der maand October:
Mej. L. Hoogkamp. Nijmegen; De Jonge,
Bloemendaal; J. H. Kruseman, Gouda; mej.
M. Riebesch, Amsterdam; Saafs Boekhan
del Zandvoort; A. Schroder, Amsterdam;
Verz.-Mij. De Amstel, Dordrecht; mevr.
F. v. Voorthuijzen, Haarlem; Siske Brum-
mer, Lahti Finland.
Uit het politie-rapport.
Gevonden en terug te bekomen bij
A. Delissen, Houtvaart 36, Overveen, een
bruine glacé handschoen; J. van Dijk, Kle
verlaan 8, Bloemendaal, een zilveren hee-
en-horloge; aan het bureau van politie te
Overveen, een sleutel; een paar bretels; een
tafelbel; een zakje met gereedschap; een
hondenmuilkorf.
Verloren: een zilveren halsketting;
een bruin lederen portemonnaie; een bont;
een rozenkrans; een portemonnaie; een
muilkorf; een boekje met zilverbons; een
gouden ring; een groene sjaal; een huis
sleutel; een zilveren horloge; een duim
stok; een zwarte kous; 6 zilverbons.
BURGERLIJKE STAND.
Van Vrijdag 11 tot en met Donderdag 17
October.
Geboren: d. van H. F. van der Meij
en C. A. Slobbe; d. van P. de Cock en T.
Goos.
Ondertrouwd: P. F. Hubrecht en
C. A. Breitenstein.
Overleden in het Provinciaal zieken
huis nabij Santpoort: M. E. C. Kluit, 55 j.
UIT ANDERE GEMEENTEN.
Christen-Socialisten. Voor de afdeeling
Haarlem van den bond van Christen-Socia
listen spreekt Vrijdag 25 dezer des avonds
ten 8 uur in ,.Het Blauwe Kruis", Oude
Groenmarkt te Haarlem, ds. Pabon uit Kam
pen over „Religie en maatschappij". Toe
gang 10 cents per persoon. Debat ge-
wenscht.
Het Religieus Socialistisch Verbond, afd.
Haarlem, houdt 20 October 's morgens 1014
uur een vergadering in de sociëteit „Ver-
eeniging".
I)e Huarlemsche Bach-Vereeniging zond
ons een verslag over 19171918. Er wer
den in dien winter 8 concerten gegeven;
de belangstelling was groot; de toestand
der verecniging wordt in het verslag bloei
end genoemd. Voorts geeft de vereeniging
een inededeeling van haar plannen voor dit
nieuwe seizoen: wederom 8 concerten.
Hen oud teekengezelschap en een echt
Huarlemsche tentoonstelling. Reeds se
dert 1821 is het Genootschap Kunst zij ons
Doel te Haarlem gevestigd, en 't heeft sinds
dien aan de te Haarlem wonende kunste
naars de gelegenheid geboden om naar mo
del te teekenen. Kunstenaars als Mauve,
Gabriël en De Haas werkten op de teeken
avonden van Kunst zij ons Doel. In 1841
stelde het gemeentebestuur de bovenzaal
van het Waaggebouw aan het Spaarne voor
het Genootschap beschikbaar en in dit ka
rakteristieke lokaal wordt nog steeds gedu-
lende de wintermaanden (Woensdag- en
Zaterdagavond) geteekend. Daarvan kun
nen de werkende leden, dames en heeren,
gebruik maken.
Sinds korten tijd n.l. een jaar of drie,
kreeg het Genootschap de beschikking over
de benedenzaal van het Waaggebouw tot
het houden van bijeenkomsten en tentoon
stellingen. Vrijdag is daar een tentoonstel
ling van werken der leden geopend, welke
den volgenden Zondag over zal duren. Zoo
ging ik dan Zondagmorgen de oude wen
teltrap op van het drie eeuwen oude hard-
steenen Waaggebouw en stond weldra voor
de ouderwetsche deur, die toegang geeft tot
de flink belichte gezellige kamer boven 't
weegvertrek, voor 't genoemde doel door
de gemeente beschikbaar gesteld. Een ech
te ouderwetsche eiken schouw, jammer ge
noeg onder een verflaag, stak vooruit; de
haardplaat was er nog, een oud vermolmd
spinnewiel stond op zij. Een schoorsteen
stuk met een mythische voorstelling. Op
merkelijk is ook daar een gebrandschilderd
glas van Bogtman met de Bakenesserkerk
en toren in lijst. Als ik u nog wijs op
de ouderwetsche kieptafel, op de bree-
de dikke oud-Hollandsche mat en de
zware dikke moerbalken en het prachtig
uitzicht op de Spaarnebocht, wel wat hard
afgebroken door de reusachtige afmetingen
van den bijbouw Vroom en Dreesman, dan
zijt ge in de stemming om met mij dit werk
der Haarlemmers te genieten. Het zijn een
dertigtal etsen, aquarellen, pastels, teeke-
ningen en tinto's. Tintotype leest ge op dit
achttal prenten volgens een bizonder pro
cédé door G. Kerkhoff vervaardigd. Ze
stellen in 4 tinten voor Bisschopskamer in
de kathedraal en Poortje aan het Nieuw
Heiligland. Het eerst breng ik u bij de
werken door het bestuur aangekocht ter
verloting onder de kunstlievende leden. Het
zijn N°. 15 drie etsen in een paneel van Jos-
seaud voorstellend Bakenesserkerk, Am-
sterdamsche Poort, Nieuwekerkstoren, 14.
Bakenesserkerk van Van Heuven. 13. Hoek
je van het Begijnhof, van denzelfde. 16.
3 etsen in een paneel van Josseaud n.l.
Twee trapgevels aan het Spaarne, Prinsen
hof. Groote Kerk. 12. Pandpoort, ets van
Van Heuven. Ook de andere inzenders heb
ben hun onderwerpen ontleend aan Haar
lem's stadsschoon, hoofdzakelijk het oude
stedenschoon, al is buiten niet vergeten'.
Zoo geeft Koster o. a. N°. 20. Zuider-Bui-
tenspaarne, voormalig Israëlietisch kerkhof,
Kloppersingel. Mevrouw Woutersen, bekend
om haar portretten, bracht hier een kleu
rige pastel van het stadhuis.
Grooter is de Groote Markt van Savrij
bij feilen zomerzonneschijn, waar de lucht
door haar eigenaardig blauw iets aan Ita
lië doet denken. De oude Sint Bavo en de
Nieuwe en Bakenesserkerk en het Binnen-
spaarne ziet ge meermalen afgebeeld.
Eigenaardig is van Boot een aquarel. 28
Boven de oude stad. „Dakzicht" hoorden we
het noemen, maar hoeveel afwisseling nog
in die daken en wat komt dat der Sint Bavo
er machtig boven uit. Verder noem ik Molen
„De Adriaan" van v. d. Berg, Riviervisch-
markt en ingang der Sint-Janskapel van
Van Heuven; Spaarne van H. Koster, Krijt-
teekeningen o. a. St. Bavo van Miolee. Onze
kunstminnenden te Haarlem en omstreken
moeten er stellig heen. G. J. B.
TOONEEL.
Het Groot Tooneel. Othello. In den
Haarlemschen Stadsschouwburg heeft Don
derdagavond „Het Groot Tooneel gedebu
teerd met Othello. Aankleeding en uitvoe
ring van het stuk, dictie, mimiek en ensem
ble-spel muntten uit door welverzorgdheid,
waarlijk groote opvatting en goede scholing.
Dit gezelschap verdient van alle kunst
vrienden volle belangstelling. Blijkbaar uit
de school van Royaards voortgekomen,
wordt door velen harer leden in sommige
opzichten nog over iets meer beschikt dan
in het gezelschap van dien grooten leider.
Van Dalsum als Othello en Hissink als Ja-
go, vooral de laatste, droegen het stuk, dat
de blindheid der menschelijke liefde en de
rijke listigheid van den menschelijken haat
en hun noodzakelijk ten val komen in over
vloedige schakeering schildert.
Elke komst van Het Groot Tooneel in
Haarlem zal gerust als een nieuw evene
ment op kunstgebied te beschouwen zijn.
En het is volstrekt niet noodig, dat de
Haarlemsche schouwburgbezoekers, gelijk
zij Donderdagavond deden, zich voor dit
nieuwe gezelschap verdekt opstellen.
Hein Roekoe. Louis Bouwmeester. Aan
de opvoering van dit frissche stuk van Fa-
bricius in den Stadsschouwburg op Vrijdag
avond bleek weer hoe hoog de tooneel-
speelkunst in ons land staat. Louis Bouw
meester vult en beheerscht met schijnbaar
geringe stemmiddelen, edele grime en so
ber gebaar gemakkelijk een geheele .zaal.
Hij legt 't er niet op, maar zit er in. Het
is de ongekunstelde harmonie van beklee
ding, gebaren en stem, dat den grooten too-
neelspeler maakt. Ook ditmaal was het in
den nieuwen schouwburg leeg. Wij vragen
ons angstig af: waar gaat dit heen met de
Haarlemsche burgerij Of zou het dan toch
waar zijn, dat de burgerij is uitgeleefd, en
dat zoo niet de muziek, dan toch de tooneel-
kunst (het meest veelzijdige en gezonde
middel tot ontwikkeling en ontspanning)
voortaan is voor anderen?
Maar hoe komt 't dan dat de burgerij in
Amsterdam. Rotterdam, Den Haag, Arn
hem, Utrecht, Groningen, haar leven wel
degelijk ook van af 't tooneel laat ontwikke
len en ontspannen? Zouden de Haarlem
mers wel eerlijk en flink genoeg zijn voor
een goed tooneel Al te maal vragen, die
een pijnlijke kant krijgen met 'n benauwd
kerkluchtje er aan, als we hooren dat de
commissie van beheer censuur gaat uitoe
fenen tegen algemeen bekende en geliefde
stukken.
VAN MIER EN DAAR.
De Vereeniging van reclasseerings-inslel-
lingen verspreidt haar jaarverslag over
1917 waaruit wij met belangstelling ken
nis namen van den sympatliieken arbeid,
door de vereeniging in het belang van indi
vidu en samenleving verricht. Een omzend
brief, door de vereeniging verspreid, doet
een beroep op allen, die voor de reclassee-
nng, voor de zedelijke en stoffelijke hulp
aan gevangenen, voelen, om toe te treden als
lid der vereeniging. Men kan zich opgeven
bij den penningmeester, den heer jhr. dr.
J. W. v. Lennep, te Haarlem.
De verwekker van de griep ontdekt
De Parijsche correspondent van de „N.
R. Ct." seint: Naar de „Matin" verneemt,
hebben twee Fransche onderzoekers Char
les Nicolle en Lebailly, den verwekker van
de Spaansche griep ontdekt. Het virus gaat
door een filter heen, wat wil zeggen dat de
microbe te klein is, om in het microscoop
gezien te worden. Toch hebben de onder
zoekers haar kunnen identificeeren en langs
experimenteelen weg de ziekte bij den aap
en den mensch kunnen verwekken.
Gevolgen van een drukfout. Niet on
vermakelijk is het volgend verhaal, dat on
langs in „Het Handelsblad" voorkwam.
Dezer dagen werd in een drukkerij tege
lijk met een krant een kookboek gezet. Door
een onhandigheid van den zetter geraakte
bij het opmaken der krant een stuk zetsel
van het kookboek tusschen de kolommen
van het dagblad. Het was een gedeelte van
een recept voor morellensaus, dat in een
artikel over de heidenenbekeering aan den
Congo verzeild raakte. Door deze noodlot
tige omstandigheid luidde het artikel als
volgt
De Missionarissen deelen mede, dat het
zendingswerk ongetwijfeld vooruit gaat. Ge
durende de laatste drie jaren heeft de zen
ding in het binnenland van Afrika vasten
voet gezet en zijn er verschillende zendelin
gen naar de grootste negerstaten aan den
Aequator gezonden. Ze leggen er zich voor
al op toe om jonge negerkinderen te doo-
pen. De gemakkelijkste en beste manier om
ze week en malsch te maken is, ze langdurig
te kloppen, totdat het vleesch murw en zacht
is, dan met bouillon en wat peper in een ver
glaasde pan leggen en langzaam te laten
snerken, totdat ze geschikt zijn om in kleine
stukjes gesneden te worden. Dan 2 a 3 uur
laten koken en met Gods hulp zullen er
weldra belangstellende christenmenschen
groeien, die op hunne beurt weder anderen
zullen helpen leiden en ontwikkelen.
Het bekroonde antwoord. De onder
wijzer was van meening, dat litterarische
ontwikkeling veel bijdraagt tot het men-
schelijk geluk. Zijne overtuiging was even
eens, dat bekroningen den ijver prikkelen.
Daarom noodigde hij al zijne leerlingen
uit tot deelneming aan een opstel-wedstrijd.
Terwijl hij aan de fantasie den vrijen teugel
wenschte te laten, oordeelde hij nochtans,
ook op het gebied der letteren bolsjewikitis-
rrfe uit den booze achtende, eenige gebon
denheid nuttig. Daarom moesten in elk ant
woord de woorden benzine, carbid en ace
tyleen voorkomen.
Het volgende antwoord werd bekroond
Asseme oom Ben ziene, mot jij hem vra
gen wat hij voor de kar biedt As-ie-'m-te-
leen vraagt, mot je nee zeggen.'" (fragment
uit een jongensgesprek).
De heer Henri Bakels, de bezonnen sty
list, medewerker destijds aan „Het Mid
den", had in „Het N. v. d. D." van Zaterdag
12 October een uitnemenden open brief aan
Wilson, eindigende: „wees u zelf getrouw
en blijf sterk." Het is een welberaden, hel
der gestelde opwekking aan den president
om eerlijk man te blijven en zich nu niet
door de oorlogsmanie te ver te laten mee-
sleepen.
De luit.-gen. i. b. d. W. G. F. Snijders,
doet ons het genoegen in zijn uit de „Tijd
spiegel" overgedrukte „Ervaringen uit den
wereldkrijg", ons hoofdartikel van 10 De
cember 1915 geteekend J„ te bestrijden.
„Rechtvaardig oorlogvoeren en beschaafd
dooden," zoo stelden wij toen, „zijn zinlooze
klanken". De generaal vereenzelvigt nog,
gelijk de oude school deed, volkenrecht met
het streven om in den oorlog (hij voegt er
heel vooizichtig aan toe. „waar het kan")
menschelijkheid te doen zegevieren over
barbaarschheid, prijst dan „Het Roode
Kruis'' en het werk der z.g. vredes (lees:
oorlogs) conferentiën. Het zou te veel
gevergd zijn van een bejaard soldaat te
verlangen dat hij met onze woorden in
stemde; op zijn geheele leven zou hij dan
terugzien als op een voorbereiding tot en
oefening in misdaad. Toch is en blijft wat
wij stelden, waar. En aan de juistheid van
onze radicale meening wordt niet te kort
gedaan door het feit, dat welwillende men-
schen door Roode Kruis-beweging en de
z.g. vredes (lees: oorlogs) conferentiën
langs den weg van het revisionisme tracht
ten oorlogsruwheid te verzachten, te ver
korten, pogingen, waarin zij steeds maar be
trekkelijk zijn geslaagd, omdat het geweld
als zoodanig steeds nieuwe wegen heeft ge
vonden om nieuwe Roode Kruis- en Confe
rentie-pogingen noodig te maken, die steeds
weer te kort schoten. Met Roode Kruis-
beweging en vredesconferentiën paaien de
mannen van het geweld hun geweten, en
voeden zij onbewust hun onwil in het beden
ken van middelen om oorlogen onnoodig te
maken. Dit is nu niet speciaal gericht tegen
den bejaarden generaal, wien wij werkelijk
zijne meening niet euvel kunnen duiden.
MUZIEK.
Nederlandsche Vereeniging tot ontwikke
ling der moderne scheppende toonkunst.
In de dagbladen werd voor korten tijd
de oprichting bekend gemaakt van de „Ne-
derlandsche Vereeniging tot Ontwikkeling
der Moderne Scheppende Toonkunst". Zij
werd gesticht met de bedoeling, de werken
van componisten der meest vooruitstreven
de richting in ruimen kring, allereerst in
•Nederland, later ook in het buitenland, be
kend te maken.
Op het oogenbilk zijn aangesloten: Sem
Dresden, Willem Pijper, Daniël Ruyne-
inan, B. v. d. Sigtenhorst Meijer, Alex Voor
molen en Henri Zagwijn.
„Hoewel deze componisten aldus de
door hen verspreide omzendbrief, „er
reeds van doordrongen waren, dat de mu
zikaal scheppende kunst in Nederland zich
tot hooger peil moest gaan verheffen, is tot
tot nu toe aaneensluiting achterwege geble
ven. Hunne werken werden hier en daar,
op zichzelf staand, ten gehoore gebracht;
maar juist door gezamenlijke actie, wordt
de mogelijkheid geschapen, deze beginnen
de beweging in kracht en beteekenis te doen
toenemen.
De scheppingen der jongere generatie
zijn aan het publiek grootendeels slechts
bekend door uitvoeringen; zeer weinig is
nog in druk verschenen. Door gezamenlijke
uitgaven, bijvoorbeeld in den Vorm van
bundels, zal het mogelijk zijn een denkbeeld
te geven van hetgeen in den allerlaatsten
tijd in Nederland op muzikaal gebied wordt
voortgebracht.
Eene opkomende beweging, die zeker van
artistiek belang mag worden geacht, moet
in staat worden gesteld haren weg te ba
nen en te vervolgen. Wij vertrouwen dat
muzikaal Nederland bereid zal zijn mede te
werken tot verwezenlijking onzer plannen,
daar het voor den eenigszins ingewijde dui
delijk moet zijn, dat het organiseeren der
concerten, de honoraria der uitvoerenden,
de uitgave en exploitatie der werken groote
geldsommen eischen.
Het bestuur van bovengenoemde vereeni
ging noodigt u uit, haar krachtig te steu
nen, door toe te treden als donateur ^min
stens 100,in eens of 25,per jaar)
of kunstlievend lid 5,— per jaar). In het
seizoen 1918'19 zullen zes concerten wor
den gegeven, uitsluitend met noviteiten en
wel te Amsterdam, Den Haag en Rotter
dam, elk twee. Data hiervan worden nader
bekend gemaakt. Ook ligt het in de bedoe
ling later in andere plaatsen concerten te
geven. Men kan zich opgeven bij den heer
R. F. P. de Beaufort, Joh.-Verhulststraat
159, Amsterdam.
ONTVANGEN BOEKEN, ENZ.
In de Meulenhoff-editie verscheen thans
ook de Nederlandsche vertaling van Ibsen's
aangrijpend tooneelspel „John Gabriël
Borkman". De vertaling door J. Clant van
der MijllPiepers is goed. Deze uitgave
bevat een portret van Ibsen en een van
Willem Royaards in de rol van John Ga
briël Borkman en een van H. Brondgeest
als zijn zoon Erhart.
De vereeniging „Haerlem" zendt ons haar
jaarverslag. Na een overzicht van de jaren
1917/18, wordt tot toetreding als lid der
sympathieke vereeniging opgewekt. Men
geeft zich op bij den heer J. J. L. Tadema,
Ged. Oude Gracht 91, Haarlem. Leden
betalen 2,50 's jaars.
Bij A. W. Sijthoff's Uitgevers-Maat
schappij te Leiden zal een reeks geschrift-
jes verschijnen, „Duitsche staatslieden aan
het woord" getiteld. Nummer één, zoo
juist uitgekomen, is de rede door Prins
Max van Baden op 22 Augustus 1.1. gehou
den.
Van de Hollandia-drukkerij ontvingen
wijRusland en de Revolutie, door J. Wel
ders. Wij komen op dit belangrijk, helder
geschreven vlugschrift de volgende week
terug.
LETTEREN EN KUNST.
Derde lezing cursus Ned. Letterkunde
mevr. W. L. Bolding—Goemans. In de
middeleeuwen bereikte de devotie in de
vereering van Maria haar hoogste zuiver
heid, haar grootste innigheid en diepste
waarachtigheid. En geen wonder! Men
vereerde in haar het hoogste wat de mensch
op aarde kent. de Moeder. Zeker de Moe-
