ALGEMEEN WEEKBLAD
Gedempte Oude Gracht 63. Telefoon 141. HAARLEM.
UITGAA
CINEMA PALACE
12e Jaargang. Losse nummers 10 oents.
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1918
No 45.
Het Bloemendoalsch Weekblad.
Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN". Kantoor voor redactie en administratie:
Advertentiën
25 cents per
regel;
bij contract
belangrijke
korting.
Dit nummer bestaat uit vier bladzijden.
DE DOODELIJKE BACTERIE.
Het „N. v. d. D.van 2 Nov. schrijft on
der dezen titel: Nu begint 't er naar te
lijken dat het Oorlogs-monster, niet meer
te bedwingen door menschelijke macht, ten
onder gaat aan inwendige verrotting, aan
den bacil dien het bij zich draagt en in zich
zelf heeft opgekweekt, zonder dat iets de
voortwoekering kan stuiten.
Er kwam het is nu al eenige jaren ge
leden geheel onverwachts, een moment,
waarop de regeerders der volkeren beslis
ten en afkondigden, dat zekere door hen
aangewezen groepen van andere menschen
voortaan beesten waren, uitvaagsel van den
aardbodem tot welks uitroeiing alle krach
ten gezamenlijk moesten ingespannen wor
den, zoodat tegenover henzelf, hun bezit,
hun land, hun belangen, hun toekomst alle
middelen bruikbaar waren en aanbevelens
waardig, ook de gemeenste, die dit alles zoo
grondig en zoo spoedig mogelijk zouden
vernietigen. Tot op dat oogenblik zou ie
mand die een toevallig aan de overzijde
van de grens geboren medemensch niet met
hoffelijkheid en welwillendheid behandelde,
voor een onbeschaafden rekel gehouden
zijn; ja onder de hooggeplaatste en de in-
tellectueele klassen werden bekendheid met
taal en gewoonten van vreemdelingen juist
tot den goeden toon gerekend, het was mo
de, reizen te maken in hun land en veel
vreemdelingen te kennen of met hen in wis
seling van gedachten te zijn, en eer. zeker
snobisme dat hen naaapte en wat vreemd
was verhief boven t eigene, tierde welig,
Tot dusver mocht men handelsvrienden heb
ben in 't buitenland; men vestigde zich daar
'n poos voor studie of vermaak, men sloot
er vriendschap, trachtte door te dringen in
andere levensgewoonten en levensopvattin
gen en verruimde zijn horizon buiten den
engen kring van het nationaal-zelfgenoeg-
zame; niet zelden gebeurde 't, dat men zijn
dochter gaarne ten huwelijk gaf aan een
vreemdeling. Het internationalisme, dat alle
natiën in hun eigenaardigheid waardeert
en ten algemeenen nutte de slagboomen,
door grenzen en taalverschil getrokken,
zooveel mogelijk opruimt, zoodat men kon
denken: „de aard' wordt straks één"
het had zich reeds juist in de laatste tien
tallen jaren wonderlijk en op verheugende
wijze ontplooid.
Tot daar, terwijl de heele wereld werkte
en streefde en liefhad en leed, in den zo
mertijd als de oogst zou binnengehaald
worden en de zonnige plekken overal om
ons heen de schaduwen schenen te verja
gen in de geheime broeinesten der diplo
matie, een minister, een diplomaat, een in
trigant (niemand weet er zelfs nu nog 't
ware van!) misschien een schavuit sedert
ontmaskerd, op roekelooze wijze misbruik
makend van de macht die aan enkelen in
handen gegeven is, den eersten stoot gaf en
den steen aan 't rollen bracht die de wereld
nu naar den afgrond sleurt. Van dat oogen
blik af was terwijl niets toch veranderd
was in de persoonlijke betrekkingen der
individuen aan deze en aan gene zijde van
de grens de vreemdeling iets anders ge
worden, iets onmenschelijks, iets duivelsch:
een vijand. En één man in deze, een man in
een andere residentie, en zoo vervolgens,
brengt den hefboom in beweging die o
schande vaderlandsliefde genoemd
wordt, en die hoofdzakelijk collectief egoïs
me is, pseudo-patriottisme en dan omslaat
in vreemdelingen-haat, en de grootheids
waan, de afkeer van anderen, en allerlei
hartstochten die sluimerden, in 't hart van
goedmoedige menschen springen op, als
door 'n electrischen schok gewekt; de roes
der oorlogsspanning, de besmetting van de
psychose der menigte doen het overige.
En dubbele schande het jarenlang
voorbereide, steöds klaar staande, instru
ment: het militarisme, wordt met één druk
op een knop in beweging gezet, en automa
tisch nemen allen hun plaats in dat gewel
dige vernielingswerktuig, het individu geeft
zichzelf prijs, geen liefde voor vrouw en
kinderen, geen zorg, toewijding, eerzucht,
niets, niets persoonlijks telt meer; ieder is.
een nummer geworden, een cel in 't orga
nisme, min of meer belangrijk slechts vol
gens slaafschc rangorde, en millioenen ver
eenigen hun ziels- en lichaamskracht slechts
met één enkel doelhet vernielen van me-
demenschen die gisteren nog werden be
schouwd ais broeders. En onder die me
demensehen is juist dezelfde organisatie
opgesprongen; de botsing is er. Den Satan
is voortaan macht gegeven over deze we
reld.
Nu gaat 't moorden, branden, vernielen,
zijn gang.
De oorlogswoede breidt zich uit, ze wordt
feller naarmate ze langer duurt. Steeds
wisselt de krijgskans: na maanden en jaren
staan de ontzaglijke legers, die de manne
lijke bevolking van negen tiende der wereld
in zich opslorpen, somtijds weer in precies
dezelfde stellingen tegenover elkaar. Alles
is vastgeloopen, ontwricht, niet meer te
ontwarren; alle betere gevoelens schijnen
gesmoord. Tien duizend maal duizend men
schen hebben in pijn en ellende hun graf
gevonden in den bloeddoorweekten grond
en tientallen millioenen méér zagen het
liefste en beste dat zij bezaten, verloren
gaan, onherstelbaar. Ruïne dreigt overal,
honger en ziekte schrijden over de wereld,
waaruit voor dit en het volgende menschen-
geslacht alle schoonheid en aantrekkelijk
heid welhaast verdwenen zullen zijn.
En dit kan zoo zeide eenige maanden
geleden een diplomaat in een vlaag van
wanhoop nog wel drie, wel dertig jaar
zoo duren.
De heer Von Kühlmann vergiste zich
echter toen hij dit zeide. Misschien hield
hij te weinig rekening met den doodelijken
bacil dien het Oorlogsmonster in zichzeli
rond draagt en waaraan het moet sterven
waaraan het in Rusland en in de Ve-
netiaansche vlakte en bergen reeds gestor
ven is of sterft.
Niet voor eeuwig, en niet zonder reactie,
maakt men duivels uit rustige menschen.
Vier jaren achtereen nu reeds zijn kalme,
arbeidzame bevolkingen uit hun werk ge
rukt en aan hun gezin en huis ontrukt, om
te moorden. Maar we zijn, gelukkig, niet
allen in de wieg gelegd voor struikroovers
en apachen; verreweg de meesten wennen
nooit aan dat bedrijf. Op den langen duur,
als de officiëele leugens geen geloof meer
vinden en zelfs de heiligschennende aanroe
ping van Gods hulp bij dit beulswerk geen
indruk meer maakt, wanneer leed en licha
melijke en geestelijke verzwakking genoeg
zaam hebben meegewerkt, treedt de afkeer,
de walging van den oorlog met onweer
staanbare kracht op, plotseling, bij massa's
menschen tegelijk die al dien tijd in de
zelfde omstandigheden en onder dezelfde
invloeden verkeerden. Haat en moordlust
kunnen niet altijd duren, de natuur her
neemt haar rechten. En geen plichtsgevoel,
geen tucht, geen vrees, geen officieren met
de revolver in de vuist, geen fusillades,
geen krachtwoorden van koningen en gene
raals kunnen het „kwaad" dan keeren; 't
is als een paniek die zich meester maakt
van de menigte, een algemeene inzinking
van de energie der massa. De collectieve
psychose heeft uitgewoed, volslagen krach
teloosheid volgt op de kunstmatig opge
zweepte overspanning.
Wij hebben dit 't eerst zien gebeuren bij
het Russische volk: het reactie-verschijnsel
moet zich ook 't eerst voordoen in die
samenlevingen die nog 't dichtst bij den na
tuurstaat zijn gebleven. Het is op kleiner
schaal opgetreden aan de Isonzo, een jaai
geleden. Onlangs brak plotseling de weer
stand der Turken. En zoo pas nam men
het waar te Boedapest en te Weenen; met
de ontbinding van het Oostenrijksch-Hon-
gaarsche leger als gevolg.
't Laatst moest zulk een reactie merk
baar zijn bij een volk dat nog maar pas
in den oorlog gegaan is, vooral wanneer
die oorlog gevoerd wordt ver van huis;
het Amerikaansche. En het Fransche volk,
hoe zwaar ook beproefd en getroffen, wist
steeds, in 't besef dat in zijn land de indrin
ger steeds verder dreigde door te dringen,
de kracht te vinden tot iets haast boven-
menschelijks.
Maar in Duitschland, waar van den aan
vang af het ongeloofelijke gevergd is van
„menschenmateriaal" en ander materiaal
Waar de zekerheid, door vijanden met een
ijzeren band omkneld te zijn en van de
heele, vijandige, wereld afgesloten, op den
geest der menschen den verstompenden in
vloed moet hebben van langdurige gevan
genschap Waar het gebrek en de ellende
zooveel erger zijn geweest dan bij den te
genstander Waar de nadenkenden toch
ook niet meer kunnen gelooven aan het
geen zij voetstoots aannamen in den aan
vang, op gezag van hun regeerders en
voorgangers, en de wandaden eener onmen-
schelijke oorlogvoering door steeds meer
deren als zoodanig moeten erkend worden?
Ook daar is de reactie gekomen; onder de
burgerij nog vóórdat ze zich uitte in het
leger.
Elastisch mocht de Duitsche organisatie
zijn ook het meest elastische koord
springt niet meer terug, als de trekkracht
het heeft geforceerd. Zoo is de veerkracht
van liet Duitsche volk uitgeput geraakt.
Is dat dan het einde met of zonder
revolutie Zal de moloch, oververzadigd
van menschenoffers, schoon onoverwonnen,
sterven uit zichzelf; zal de Oorlog ten on
dergaan door het voortwoekeren der kie
men van het kwade die er onafscheidelijk
van zijn
God geve dat 't dan spoedig zij, voordat
nog weer tienduizenden een ellendigen dood
sterven, en weer nieuwe landstreken wor
den geteisterd en verwoest!
Tot zoover de bekwame stijüst van dit
vaak ten onrechte gesmade dagblad. Het
Nieuws is wel eens de oude juffrouw ge
noemd. Alle oude juffrouwen mochten zoo
helder van hoofd zijn als deze! Wij kunnen
de lezing van de hoofdartikelen in de och
tend-editie van het Nieuws warm aanbeve
len. Hierin is een vooruitstrevende geest
aan het woord, die wel niet altijd de con-
sequentiën trekt van eigen overwegingen,
maar het dan toch maar mogelijk maakt
voor anderen zulks te doen. En deze con-
sequentiën gaan zeer, zeer ver. Het zou
ons niet verwonderen, als het Nieuws, dat
ook in de 70-er oorlogsjaren een goeden tijd
beleefde, ook nu een 60 of 70.000 lezers
had.
Het artikel, dat wij hierboven overnamen,
had ook in De Tribune kunnen staan, waar
mede niets ten nadeele van De Tribune is
gezegd.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Distributie-Mededeelingeti.
Bonboekjes.
Bons geldig van 9 Nov. tot en met 15 Nov. 1918.
Bon A 99 1 ons kaas.
Bil ons gort.
B 2 1 ons groene erwten.
B 3 t/2 pond suiker.
B 4 over te leggen bij vetbon N°. 6.
Res. Bon 40 1 ons jam.
411 reep chocolade.
Zie voor nadere bijzonderheden hieronder.
BROOD.
75e tijdvak geldig van 8 Nov. tot en met 14 Nov.
76e 15 Nov. 19 Nov.
VET.
(Boter, Melange A en B, Margarine).
2e tijdvak.
5e week geldig van 2 tot en met 11 Nov.
6e 12 21 Nov.
7e 22 Nov. 1 Dec.
8e 2 Dec. 11 Dec.
10 gram onderbons lc tijdvak geldig gedurende
het geheele 2e tijdvak.
Bij Vetbon No. 6 over te leggen Bon B 4
uit het Levcnsmiddelenboekje.
KOFFIE.
Van 1 Nov. t. e. m. 15 Nov. l/2 ons op bon No. 40.
16 30 Nov. i/2 41.
Bon 5 en 6. AARDAPPELEN.
Verkrijgbaar van 9 tot en met 12 November 2
K.G. op bon No. 5.
Verkrijgbaar van 13 tot en met 15 November 2
K.G. op bon No. 6.
Kleiaardappelen tegen den prijs van 8 ct. per K.G.
Zandaardappelen öï/j,
MELK.
Van 9 Nov. tot en met 15 Nov.
Nos. 16 tot en met 22 elk t/10 Liter melk it2 cent.
Bon A 99. KAAS.
Verkrijgbaar tot en met 15 November a. s.
1 ons kans naar keuze.
Directies van Tooneelgezelschappen,
Bioscope-Theaters e d. kunnen de aan
dacht op hare inrichtingen vestigen door
geregelde publicatie in deze rubriek.
De bijzondere voorwaarden worden
op aanvraag gaarne medegedeeld.
DE ADMINISTRATIE.
Groote Houtstraat 113 Haarlem.
PROGRAMMA
Van 8 tot 14 November
1. Wintersport in de Alpen.
Natuuropnamen.
2. Help! moord!
Amerikaansche klucht in 2 afd.
3. Brutale Vlegels.
Komisch in 3 afd., nit het Damespensionaat.
4. Optreden van het welbekende
BIEDEMEIJER TRIO.
- PAUZE.
5. APACHENLIEFDE.
Drama uit het artistcnlevcn in 3 afdeelingen.
In de hoofdrol: EEBO MARI, welke ons in
de film de Demon en de vrouw zoo'n schitte
rend spel leverden.
„REINHEID" heeft het recort gemaakt. Ook
te Amsterdam moest de 8e week geprolongeerd
worden wegens enorm succes, aldus VRIJDAG
15 Nov. „REINHEID" in de CINEMA PA
LACE, HAARLEM.
Volvette Gouda
met Rijksmerk16 cent per ons.
zonder Rijksmerk15V2
Edammer
40 tegen den prijs van 14V2 cent per ons.
30 121/2
20 -f 371/2 cent per pond, 8
Wanneer de verlangde soort is uitverkocht, ge
lieve men genoegen te nemen met een andere.
Bon B 1. GORT.
Verkrijgbaar tot en met 15 November
1 ons gort tegen den prijs van 13 cent per pond,
2Vs cent per ons.
Bon B 2. GROENE ERWTEN.
Verkrijgbaar tot en met 15 November
1 ons groene erwten tegen den prijs van 11 cent
per pond.
Bons B 2, waardoor 2 gaten zijn geslagen, zijn
niet geldig.
Bon B 3. SUIKER.
Verkrijgbaar tot en met 15 November
1/2 pond suiker melis I of bijsoorten.
Melis I tegen den prijs van 15 cent per */2 pond.
Voor bijsoorten (basterd enz.) is geen maximum
prijs vastgesteld.
Over te
Bon B 4. VET.
gen bij Vetbon 6.
Res. Bon 40. (Groen). JAM.
Verkrijgbaar tot en met 15 November
1 ons jam tegen den prijs van 11 cent per ons.
Res. Bon 41. CHOCOLADE.
Verkrijgbaar tot en met 15 November
1 reep eenbeidscbocolade tegen den prijs van 121/2
cent per reep.
Bijkantoor der Haarlemsche Bankveree-
niging te Bloemendaal. Het onlangs te
Bloemendaal gevestigde bijkantoor der
Haarlemsche Bankvereeniging is thans ge
heel voltooid. Het perceel Bloemendaal-
scheweg 113, nabij het eindpunt der elec-
trische train, waarin voordien de banket
bakkerij van de wed. Willigenburg geves
tigd was, is op zeer doelmatige wijze ver
anderd, en maakt als klein maar practisch
ingedeeld bankgebouw een voortreffelijken
indruk. Het bovenhuis is erbij getrokken,
en de aldus verbreede toegang met
ruim portaal biedt den bezoekers al dade
lijk een groot gemak: een fietsenbewaar-
plaats binnen het gebouw zelf; dus wat
veiligheid betreft tip-top. Links van den
ingang is een wachtkamer ingericht met
balie; daarachter liggen de verschillende
kantoren; ook is er gelijkvloers een keurig
gespreklokaal.
Beneden vindt men de kluizen; n.l. een
loketkluis en een kofferkluis. In eerstge
noemde zijn voorloopig een 125 loketten
aangebracht, en ten bewijze dat de instel
ling te Bloemendaal bijval vindt, kunnen
we vermelden, dat er al 50 loketten bezet
zijn. De muren der kluizen zijn van gewa
pend beton met netwerken van stalen staven
opgetrokken, en beide kluizen hebben ver-
