loofden en harten hing echter
Broeken .'k Hoorde tenminste
:n ronde hoek", over water,
ihoorzaamde aan de wet der
oodat het omhoog liep", over
het ook weer?"
irnis gekiekt te zijn, kwamen
ouden te Sehierke, waar we
mden bij 'n brandende kachel,
hten de auto's ons zonder on-
is, waar maaltijd en een beetje
ui: Wennigerode en Steinerne
Renne.
de veeren! Onder 't zingen
naar 't station. De „zwak-
Vadertje Bremer klonk boven
jk vroeg stonden we in het
'nigerode, dat we 's morgens
Op het antieke raadhuis
lische spreuk: „Einer acht's
acht", der dritte verlacht's,
ngeveer 4 maal zoo groot als
>or de vele hotels met tuinen
vijd is uitgebouwd, doch niet
inwoners telt.
•actie hier, was wel het slot
en buiten de stad tegen een
it slot behoort aan de vorste-
i StolbergiWernigerode. 't
door een vrouwelijk lid dier
de donkere unheimsche toe-
apt. Op het voorplein was 't
taferig. Toch werd de moeite
beloond. Een pracht uitzicht
nigerode .Overal roode daken
'P den verren achtergrond:
:n, dennenboomen, nevelige
ng schiet me te binnen, de
leid van een dienaar over ons
over het voorplein. Deze man
democratische revolutie niet
snelkieker van ons gezelschap
etten met hem, ving hem met
in zijn donker kistje en nam
Holland.
(Wedloop van steenen).
rad ons een weinig hooger in
Holtemme. 'k Zeide U reeds
hier een grootschere indruk
et Okerdal. Geweldige steen-
langs de helling tusschen de
innenboomen; en even gewel-
;n beneden in de bedding van
:en wonder dat een juffrouw,
van haar schoen verspeelde,
irkte. Op dergelijke kleinighe-
r niet. De compagnon van Lu-
t een oogenlblik, dat hij cul-
s, en wilde als een gems het
■•ken, doch ook hier was het
oij een waterval, die door een
htergrond werd gebruikt. We
n kwamen bij een tweede wa-
tere. Langs een steilen, grillige
•eikten we het hotel Wasser-
hebben daar op een bruggetje
sn naar de dennenboomen, die
in .'k Heb heel wat wedloopen
h nimmer zulk een grootsche
enen". Erg tevreden over den
ons gebracht had, bracht de
taar huis. Na den maaltijd ging
r het Kurhaus, waar we een
den. En na dat concert
ka!
funi 1923. Bermannshöhle bij
>dedal.
auto's voor. Even voor Wer-
lij het station Drübeck, staat e
ij het station Drübeck., staat de
ie, heelaas achteraan reed, stil
buisjes. Ernstig? Drie kwar-
3 besluiten met den trein de
ti te halen. Kaartjes gekocht
per stuk). Plotseling verschijnt
lus leege auto om ons weer
ïen.
e auto's was teruggekeerd, om
s bleven. Men maakte zich on-
d 't op die ongeluksauto niet
Enfin, een drie kwartier te
we in Riibeland, om de Her-
tezichtigen.
programma, dat wij allen ont-
elijk uiteen, dat we onder stal-
lagmieten hebben te verstaan,
s vormen. We gingen de dui-
met een gids die ons allerlei
le heer Bremer en den heer
iendelijk waren te vertalen.
1 in 1866 bij 't aanleggen van
;kt. In 1887 en 88 de rest. Zoo
t op plaatsen, waar men denkt
zullen vinden, de wand uitge-
1 er water in de grot, dat nu
Er hebben dieren gewoond,
ïnblijfselen hier en daar op den
oewel 't door 't druipende wa
in de grot was, werden we
geboeid.
nnen soms mooie dingen ma-
mnen toch niet tegen de natuur
die de tijd heeft, die in 20 jaar
it, dan een paar m.M., doch die
uit de heeren Burgemeesters van Haarlemmermeer, Heemstede
en Bloemendaal, dat diligent zal blijven om eventueel verdere
stappen te doen.
Mocht echter toch aan Haarlem de vrijheid worden gelaten
om het verhoogde schoolgeld te heffen, zoo zullen maatregelen
van de zijde der gemeenteraden noodzakelijk zijn, waarom spre
ker de gelegenheid geeft hieromtrent van gedachten te wis
selen opdat "het nieuwe College van B. en W. met de zienswijze
van den Raad rekening zal kunnen houden bij het samenstellen
van een definitief voorstel, hetwelk dan 20 September a.s. ter
tafel zal kunnen worden gebracht.
De kwestie is of de Raad in principe bereid is te verklaren
in het schoolgeld bij te dragen, indien Haarlem haar plannen
zou doorzetten.
De heer VAN KESSEL zou het verloop der zaak rustig
willen afwachten en niet bij voorbaat reeds bijdragen willen
toezeggen, omdat zulks misschien van invloed zou kunnen zijn
op de nog te nemen beslissing van den Minister. Als Haarlem
in het gelijk gesteld wordt is er altijd nog gelegenheid om een
besluit te nemen in den aangegeven zin.
De VOORZITTER zegt dat het voor de betrokken ouders
van veel belang is iets meer te weten, omdat velen van hen
anders genoodzaakt zullen zijn hunne kinderen het Middelbaar
onderwijs te Haarlem niet langer te doen genieten. Er zijn
menschen die wegens de nieuwe regeling van Haarlem 1500.
schoolgeld moeten betalen.
De heer DE ROO VAN ALDERWERELT acht het ook een
vooruitloopen op eene nog te nemen beslissing door de Regee
ring.
De heer OTTO is het er volmaakt mede eens dat, indien
werkelijk de regeling van Haarlem van kracht zou worden, het
alleszins op den weg der gemeente ligt betrokkenen in de kos
ten tegemoet te komen. Hij vindt het echter verkeerd om een
dergelijk belangrijk punt zoo maar terloops even bij de rond
vraag te behandelen, daaraan wil hij niet medewerken.. Er is
ten overvloede nog wel iets op aan te merken. De toekenning
van Rijkssubsidie hangt niet af van de willekeur van den
Minister, de Wet bepaalt aan welke vereischten moet worden
voldaan om voor subsidie in aanmerking te komen, daar valt
niet aan te tornen. Een adres om Haarlem toch in het genot
te stellen van subsidie heeft derhalve geen zin. Het raadsbe
sluit van Haarlem is alleen te vernietigen, als zijnde in strijd
met het algemeen belang, maar als Haarlem zich geheel los
maakt van de Rijksregeling, dan is er niets aan te doen. Echter,
er bestaat naar spreker's meening een regeling tusschen Bloe
mendaal en Haarlem omtrent het geven van Middelbaar
onderwijs en bovendien, dacht hij, bestaat er een toeslagrege
ling. Dienaangaande zou spreker nog wel gaame worden inge
licht. Indien het noodig wordt geoordeeld dat de Raad een
besluit neemt, dan zal het een punt van de agenda moeten
uitmaken.
De VOORZITTER zegt dat de zaak inderdaad nog niet rijp
is voor behandeling, maar 't gaat er nu om de zienswijze van den
Raad te leeren kennen, juist om daarmede bij het samenstel
len van een definitief voorstel rekening te kunnen houden. Er
heeft eene vergadering plaats gehad van de Burgemeesters
der om Haarlem gelegen gemeenten, zulks naar aanleiding van
den brief van B. en W. van Haarlem d.d. 3 Augustus 1923,
luidende
De Raad dezer gemeente besloot in zijne vergadering van 11
dezer onder no. 21, niet te aanvaarden de nieuwe voorwaarden,
welke bij verschillende Koninklijke Besluiten en Ministerieele
circulaires zijn gesteld ter verkrijging van Rijkssubsidie voor
inrichtingen van Middelbaar- en van Voorbereidend hooger
onderwijs.
Het gevolg van het genoemd Raadsbesluit zou kunnen zijn,
dat aan deze gemeente het Rijkssubsidie werd onthouden.
Mocht dat het geval zijn, dan zoo besloot ons College
eenparig zal aan den Raad het voorstel worden gedaan om
geen kinderen uit andere gemeenten (dan Haarlem) tot gemelde
onderwijsinrichtingen toe te laten dan tegen betaling van een
schoolgeld, gelijk aan den kostenden prijs per leerling, zijnde
een bedrag varieerend tusschen 450.en 600.
Wij hebben van dit voornemen aan den Raad mededeeling
gedaan. Uiteraard is ter zake door den Raad geen besluit geno
men, immers een voorstel in die richting was en kwam nog
niet aan de orde maar wel bleek onze mededeeling de
algemeene instemming te hebben, zij het dan ook, dat een lid
zich zijn recht voorbehield omtrent de wijze van uitvoering
van het toe te passen beginsel.
Inmiddels meenen wij goed te doen, U van een en ander reeds
nu in kennis te stellen.
Daardoor toch is U in de gelegenheid, desgewenscht tijdig
maatregelen te nemen voor het geval, mocht de houding der
Regeering daartoe aanleiding geven de Raad mocht beslui
ten den vollen, kostenden prijs van het onderwijs te vorderen
van leerlingen uit de buitengemeenten.
Wij beseffen ten volle, dat zoodanig besluit, waartoe alles
zins vrijheid en aanleiding bestaat indien geen Rijkssubsidie
wordt genoten aan vele daarbij betrokken ouders of verzor
gers teleurstelling zou berokkenen, maar deze ware vermoede
lijk te voorkomen b.v. door een besluit van den Raad Uwer
gemeente, waarbij tijdig, d.w.z. bij voorbaat, eene regeling werd
vastgesteld om de belanghebbenden in de betaling van het hooge
schoolgeld van gemeentewege tegemoet te komen.
Ten slotte willen wij nog opmerken, dat het in de bedoeling
ligt schoolgelden hoewel in termijnen bij vooruitbetaling
te innen.
De heer HOGENBIRK zegt dat verleden jaar een progres
sieve toeslagregeling is vastgesteld die nog altijd van kracht is.
De heer LAAN geeft dat toe, maar merkt op dat die regeling
geschoeid was op een schoolgeld van 300.de toeslag vari
eerde van 60.tot 240.Hij is het met de vorige spre
kers eens dat men het verloop van de zaak maar rustig moet
afwachten.
De heer SCHULZ geeft toe dat de ouders van leerlingen voor
een moeilijk geval staan, maar men mag toch aannemen dat,
wanneer er wijziging wordt gebracht in het schoolgeld, de
Raad ook wijziging zal brengen in de toeslagregeling, dat ligt
in de lijn. Een bepaalde uitspraak van den Raad acht ook spre
ker te voorbarig.
De heer OTTO ziet nu in de toeslagregeling, door den Raad
°P 22 Juni 1922 vastgesteld, dat hij gelijk heeft. Die regeling is
afdoende, want er staat dat per leerling niet meer betaald
wordt dan 60.—, 100.—, 140.—, 160.—, 180.—, 200.—,
220.of 260.dat hangt van het inkomen af.
De heer LAAN: maar de bijslag bedraagt nooit meer dan
240.het is gebaseerd op een schoolgeld van 300.
De heer OTTO had dat over het hoofd gezien. Het is dus nog
de vraag of de regeling op dat punt herziening behoeft.
De VOORZITTER vraagt of de Raad bereid is de regeling
te herzien als de omstandigheden aanmerkelijk anders worden.
De RAAD verklaart zich daartoe bereid.
De heer BORNWATER wil gaarne het volgende geval aan
het oordeel van den Raad onderwerpen. In de vergadering van
21 Juni j.l. is besloten zijn besluit van 8 September 1921 tot
aankoop van gronden langs den Zeeweg in te trekken en aan
eene Commissie uit den Raad op te dragen om te trachten
op een nieuwe basis met de Erven van der Vliet tot overeen
stemming te komen, in dier voege, dat exploitatie der gronden
langs den Zeeweg verzekerd wordt. De Grondcommissie is
daarop met bekwamen spoed aan het werk gegaan, onderhan
delingen met de gemachtigden der Erven van der Vliet werden
gevoerd en men was al in zooverre tot elkaar gekomen dat
een plan kon worden ingediend. Nu schijnen er bij B. en W.
bezwaren gerezen te zijn en men heeft heel kalm buiten de
Commissie om aan de Erven van der Vliet een brief geschreven
waarin te kennen wordt gegeven dat B. en W. het regelmatiger
achten een eventueel in te dienen plan tot bebouwing van gron
den langs den Zeeweg niet in behandeling te nemen, alvorens
de aanhangige onteigeningsprocedure met de gemeente Haar
lem zal zijn beëindigd. Een dergelijke manier van doen is in
de eerste plaats in strijd met de regels van de burgerlijke
beleefdheid en in de tweede plaats vraagt spreker zich af of
het oirbaar is om eene Commissie op zulk een wijze te negee-
ren. Het had toch zeker op den weg van B. en W. gelegen om
de Commissie eerst in de zaak te kennen, teneinde in overleg
met haar na te gaan in hoeverre de bezwaren te ondervangen
waren, zoo deze gewichtig genoeg werden geacht.
De heer Mr. LUDEN is bereid de vergaderzaal te verlaten,
nu men het woord gaat voeren over een zaak, waarbij hij en
zijn familie betrokken is.
De VOORZITTER acht deze kwestie niet geschikt voor
openbare behandeling.
De heer BORNWATER wenscht de zaak zoo zakelijk moge
lijk te behandelen. De argumenten wil hij buiten beschouwing
laten. Het gaat alleen om de vraag of B. en W., indien aan eene
Commissie opdracht is gegeven een zaak te behartigen, zich
buiten zoo'n Commissie om in zulk een zaak mogen mengen".
Als deze handelwijze gesanctionneerd wordt, dan zullen er
waarschijnlijk meer leden van den Raad zijn die voor de eer
om in eene Commissie te worden benoemd zullen bedanken.
De heer SCHULZ onderschrijft volkomen de woorden van
den heer Borriwater. Hij kan niet inzien dat er voor den heer
Mr. Luden reden is de vergaderzaal te verlaten. Het gaat
thans alleen over de kwestie of het wenschelijk is dat B. en W.
plotseling ingrijpen in een zaak welker behartiging aan eene
Commissie is opgedragen. Spreker vindt dat zeer afkeurens
waardig.
De heer VAN NEDERHASSELT moet verklaren dat hij
aan het besluit van B. en W. om ter zake van het exploitatie
plan van gronden langs den Zeeweg een brief te richten tot de
Erven van der Vliet niet heeft medegewerkt, omdat hij ter
vergadering van B. en W., toen het besluit werd genomen, niet
aanwezig was. Daarom is het zoo jammer dat de heer de Waal
Malefijt niet meer aanwezig is, want deze zou én als Voorzit
ter der Commissie én als lid van het College van B. en W., het
beste inlichtingen kunnen geven.
Den heer LAAN spijt het ook dat de heer de Waal Malefijt
zooeven vertrokken is, maar deze wist zeer goed dat in de ver
gadering van heden over die zaak zou worden geïnterpelleerd,
want gisterenavond heeft de Grondcommissie daartoe in een
bijzondere vergadering besloten, waarbij de heer de Waal
Malefijt tegenwoordig was. De Commissie gevoelt zich door
dien brief van B. en W. zeer gegriefd. Van de zijde der ge
machtigden der Erven van der Vliet heeft de Commissie altijd
de grootste welwillendheid ondervonden. De Commissie heeft
nu gemeend een uitspraak van den Raad te moeten uitlokken,
in de hoop dat zooiets in den vervolge dan niet meer zal gebeu
ren.
De VOORZITTER zegt dat in verband hiermede dingen te
zeggen zijn, niet bestemd voor een openbare vergadering. Hij
hoort nu voor het eerst dat de Grondcommissie er bij betrokken
is. De heer de Waal Malefijt heeft er met geen enkel woord
van gerept.
De heer BORNWATER had juist gehoord dat de heer de
Waal Malefijt het heel duidelijk gezegd heeft. Deze kwestie
staat absoluut op zichzelf, het is een kwestie van huishoudelij-
ken aard en daaromtrent zou spreker de meening van den Raad
willen vernemen.
De VOORZITTER acht het noodig dat de Leden van den
Raad dan eerst volledig op de hoogte zijn van de zaak.
De heer OTTO weet van de kwestie zelve niets af, doch mis
schien kan hij in den Raad wel inlichtingen krijgen. Het gaat
n.l. over de vraag, welke opdracht de Grondcommissie heeft
gehad, daar hangt alles van af.
De VOORZITTER gelooft niet dat aan de Grondcommissie
een opdracht is verleend. Toen het plan bij B. en W. inkwam,
heeft spreker het opgevat als een exploitatieplan van de Erven
van der Vliet op grond van de Bouwverordening. Het is geen
oogenblik bij hem opgekomen dat het zou zijn een uitvloeisel
van onderhandelingen tusschen de gemachtigden der Erven
van der Vliet en de Grondcommissie. De heer de Waal Malefijt
heeft er niets van gezegd. De bewuste brief is geconcipieerd
door den rechtskundigen adviseur der gemeente.
De heer SCHULZ vindt het vanzelfsprekend dat de Grond
commissie in zoo'n zaak wordt gekend, zelfs al volgt hij de
gedachtengang van den Voorzitter.
De VOORZITTER zegt dat het plan ingrijpt in de onteige
ningsprocedure en daarom is het advies van den rechtskundige
gevraagd. B. en W. hebben gezeild op het kompas van den heer
Jhr. Mr. van Styrum.
De heer VAN KESSEL sluit zich in alle opzichten aan bij
de woorden van den heer Bornwater. B. en W. hebben incorrec
te handelingen gepleegd tegenover de Grondcommissie. Welk
een indruk moet een dusdanige handelwijze geven. De Commis
sie en de gemachtigden der Erven van der Vliet zijn tot over-
dan ook iets wrocht, temindden waarvan de
mensch stil wordt. We hebben gezien de win
tertuin, de leerlooierij, de keizerstroon, het
kindeke Jezus, de reuzenzuilen (ruim 3 M., die
in 8000 jaar waren gevormd), de aardappelen.
Verder de kristalkamer met wijnflesch, de
druiventros en bloemkool. Hier was duidelijk
te zien, hoe hoog het water gestaan had. Juist
ter hoogte van het waterniveau hadden kristal
letjes zich gevormd. Na deze enkele woorden
herinnert gij U wel weer de wonderbare
druipsteengrot, die wij vlaktebewoners, niet
licht zullen vergeten.
BODEDAL.
Nu komt naar mijn oordeel heit hoogtepunt
van onze tocht. Vanaf Alkmaar begint de
victorie. Doch na Treseburg komt het oogen-
biik, waarop ik de pen zou willen neerleggen.
Waar men 't meest van vervuld is, kan men
't minst overspreken. Alle menschenwoord
wordt hier slap en profaneerend. Wij hebben
gestaan op de Duivelsbrug, waaronder de
BodekesseL Rondom ons de 300' M. hoöge
naakte rotswanden, waartegen een weelderige
iboomemgroei, hier en daar omhoog klom-
Steil omhoogsitijgende granietmassa's met hier
en daar een groen ibosch, bijwijze van gar
neering er tegen op.
In de Steinerne Renne was het ontzagwek
kend en geweldig; hier 'was 't grootsch en
majestueus. Na eeni heerlijk diner genuttigd te
hebben in Hotel Forelle 'te Treseburg a/d ri
vier 'de Bode in een heerlijke omgeving, be
stegen (wij wederom de auto's welke ons
naar de Rosstrappe brachten. Bij de Rosstrap
pe ontmoetten we 't gezelschap ,,Centr. Werk-
plats", dat in 'de zelfde dagen als wij in het
Germanen land ronddoolde, en ons ook in de
buurt van Sehierke per rijtuig ge
passeerd was. Bij de Rosstrappe hebiben we
gehoord, de donderende echto van een schot,
Bij de Rosstrappe hebben we gezien de Hexen-
tanzplatz aan de overzijde van het Boded'al.
Ook hebben we daar 'gehoord de sage van
Brunhilde, door onze leiderverteld- Denk niet
te licht over de (waarde van sagen. Zeg niet:
't is maar een saige. 't Zou alleen pleiten voor
de nuchterheid en platheid van uwen geest.
(Bovendien, wait doet iemand, die geen sa
ge waardeeren kan, in het (Bo-dedal? Wan
neer daar nog geen sagen waren, dan zouden
ze er komen. De gansche omgeving wekt
er toe op. Sagen zijn draagsters van wijsheid
in een zeer schoon kleed. (En deze wijsheid is
meestal van hooger orde d'an de wijsheid van
geleerde en dorre verhandelingen. De Duit-
scher kent de kracht der sagen. iHij (weet,
hoe ze „Schuring" brengen in den mensche-
lijken geest. Een sage is geen rekensommetje,
geen wiskundig, dor logisch betoog. Sagen
willed openbare eeuwige waarheden, geven
uiting aan de oude en steeds (weer nieuwe
waarheden, geven uiting aan de oude en
steeds weer ieuwe machten van liefde en haat,
van zelfzucht en jaloezie; sagen, zou men kun
nen noemen de ongebonden, de met alle regels
van logica spottende openbaringen der groot
machten, die dan werken in de diepte van het
menschenleven en menschenhart.
Van de Rosstrappen daalden wij langs een
zigzag weg, genaamd de Schurre naar het Bo
dedal, waar wij een bezoek brachten aan de
Duivelsbrug en Bodeketel, waar het met don
derend göweld in vrscbillende vallen zich een
weg baant door de hooge rotsen; langs het
Bodedal wandelden wij naar Hotel W'ald'keten,
waar een uurtje rusit werd' gehouden, daarna
bestagen wij wederom de auto's. We hebben
dien da'g wel getuft. Eerst van Harzburg over
Wernigerode van Riibeland naar Treseburg. En
nu weer van Thale naar Harzburg terug. De
ongeluksauto stond natuurlijk ergens weer stil.
Weer verstopping? Neen, benzine op! Geen
wonder, dat onze leider den auto-ba'as 's
avonds goed heeft aangepakt en hem dwong
alle schade terug te betalen, Ondertusschen
kwamen we la'at aan het diner. Ontstemd waren
we geenszins, dat schijnt zoo'n week iwel niet
te kunnen.
Vrijdag 15 Juni- Ilsedal.
Eerst even naar den Krodotempel, om wan
delend bronwater te drinken onder een strijk
je. De muzikanten vonden het echter te koud
en waren afwezig. De Krodobron ontspringt
aan den voet van den Burgberg, vanwaar het
■water geleid wordt naar de drinkgalerij. Er
iwareni niet veel patiënten. Toch stond er op
den wand van den tempel deze aansporing:
Mehr als Siliber und Gold
Hebt Krodo's heilige Quelle
Aus der Tiefe empor:
Den Schatz der Schatze: Genesung.
Ten slotte ons laatste kleine uitstapje naar
Ilsebung (per spoor) vanwaar we een wande
ling maakten door het Ilsedal, dat wel weer
geheel anders was dan het Okerdal, doch daar
mede nog de meeste overeenkomst had, liefe
lijk en schilderachtig.
Onze weg voerde ons langs het slot Ilseburg,
iwaar.bij zich bevond een kapel en een heel
oude kloosterkerk.
Een deel van het slot is .gebouwd in het
jaar 800. Dat diende tot woonplaats van som
mige keizers. In 1003 schonk Hendrik II het
slot aan een bisschop, die er een Benediktijner
klooster van maakte. Later is 't in handen ge
komen van de familie zu StolbergWernige
rode, die er een nieuw gedeelte heeft (bijge
bouwd, wat thans bewoond wordt door een
zuster van de slotbewoonster 'te Wernigerode.
Deze dame scheen er nogal eenvoudig uit te
_\4-=ï—nc.
