TWEEDE BLAD
„Bioemendaalsch Weekblad"
Zaterdag 17 Nov. '23.
ONTVANGEN BOEKEN.
ONTVANGEN BOEKEN.
MUZIEK.
KUNST.
SPORT.
Plaatselijk Nieuws.
BLOEMENDAAL.
No. 47.
Liefde, Mystiek spel in vijf bedrijven, dloor
Henri Bakels, met voorrede van Dr. P. H.
•Ritter Jr. Uitgave van N-.V. Drukkerij Jacob
van Dampen, Amsterdam.
Wij konden onzen medewerker, die in ons
blad nieuwe literaire uitgaven bespreekt niet
vragen zijn eigen werk te beoordeelen en toch
wilden wij deze uitgave niet onvermeld laten.
We hebben derhalve besloten, met toestem
ming van den auteur, de voorrede, door Dr.
P. H. Ritter Jr., hoofdredacteur van het
„Utrecbtsch Dagblad" bij dit werk geschreven
voor onze lezers af te drukken, daar deze
voorrede tevens het karakter vatx een beoor
deeling heeft:
Wie zijn oogen open wil houden voor de
ontwikkeling onzer literatuur in den laatsten
tijd, zal er een vreugde in vinden zich uit
te spreken over het hier volgend symbolisch
drama. Want het geeft, na Madeleine 'Böth-
lingks „Astrid" een zoo sprekend getuigenis
van de essentieele verandering van .denk
beelden, die zich in. onze letterkunde op steeds
meerdere plaatsen openbaart, .dat het de moeite
loont bij het hier aangeboden werk lang en
aandachtig te vertoeven.
Van de zinnen-uit viering die de eerste perio
de van den Nieuwen Olds kenmerkte, is in
een werk »als dit niets meer aanwezig. Op
uiterlijke ervaring is het dn geen. enkel opzicht
geïnspireerd- De personen, die hier voor bet
voetlicht treden, hun gesprekken en onderlinge
verhoudingen, willen, gestalte ©even aan
binnen den schrijver aanwezige ondervindin
gen, waarvan hij niet de hartstochtelijke be
leving en. evenmin .de tragische noodlottigheid
wil uitstorten, maar die hij anderen wil ken
baar maken en voor zichzelf overwinnen door
ze samen te bouwen tot een probleem, doojr
ze de omlijning te geven van eene, het leven
verklarende en inzicht verleenende Idee.
De schrijver heeft voor zijne denkbeelden
de vormen gekozen van het actueel gebeuren.
Maar het zou niet verwonderlijk geweest zijn,
indien hij zich tot andere veritolkingsvormen
had toegewend. Want, zonder te m-eenen- dat
legendarische of historische figuren en dra
matische effecten op zichzelf ./geestelijker"
of „hemelscher" zouden zijn dan gewone men-
schentypen, die zich bewegen in de tuinen en
binnen de vertrekken van onzen tijd, gelooven
wij toch, dat de stijl van .dit drama in de rich
ting een-er legendarische of historische aan-
kleeding wijst. Deze auteur heeft een te af
gebakend dichterlijk karakter om een verge
lijk te kunnen vinden met eene realistiek, die
geheel andersoortige capaciteiten eischt, ja de
ondergrondsche stroom idler dichterlijkheid
welt herhaaldelijk' tusschen -het struikgewas zij
ner dialogen op, en dan genieten wij van zijne
zuiverheid.
Er its niet alleen gedachten-rijkdom in dijt
werk, .maar ook spheer. De plechtige wijze,
waarop groote ontroeringen, waarop de ont
dekkingen der waarheid zijn uitgezegd, harmo
nieeren meestal volkomen met het innerlijk
dat zij vertolken, zij zij unlet pompeus, maar
gewijd. Waar de dichter Bakels aan bet woord
is, de dichter Bakels met zijn kalme en klare
&3zonkenheid, vindt ge nergens de symbo
lische bedoeling ontluisterd door grootdoenerij,
ia hij heeft talie opera-effect verzaakt voor het
welslagen der ideëele bedoeling.
De moderne literatuurbeschouwer, die zich
op de geestelijke kernen richt, en de moderne
mensch, die gelukkig is in dit drama de ver
tolking en den psychischen achtergrond te ont
moeten van werkelijkheden die ook zijn ge-
moedsevenwicht bedreigen, zullen -een-ig-e tac
tische bezwaren met genoegen overlaten aan
den teohnisch-litierairen beoordeelaar, en er
zich rekenschap van geven wat deze kunst
zinnige .ideeënontvouwing beteekent voor on
zen tijd-
Zij zullen .dan vinden, dat de verschillende
figuren, die in .diit spel verschijnen, verschil
lende zijden vertegenwoordigen van den naar
liefde hunkerenden, in liefde teleurg-estelde-n
en met de liefde niet tot duidlijkheid komen
den mensch van onze dagen. Scherp is de
tegenstelling, aangegeven tusschen de sexue-ele
liefde, en die liefde tusschen man en vrouw,
die gebaseerd is op geestelijke verwantschap.
Het is een niet geringe verdienste van Bakels,
dat hij dit vraagstuk, dat bandeloos rond--
dwaalt door onze nieuwere romankunst en
novell-ist-iek, en daar met graagte vertoond
wordt in zijn noodlottige gesteldheid, in dezen
symbolischen vorm heeft opgeheven tot hoo-
ger en universe-eler aanschouwing. De volstrekt
zinnelijke man, verschijnt ons in de gedaante
van Simon, die alle meisjes bet hoofd op hol
brengt en tegenover de vrouw het primitieve
scepticisme van den doordraaier vertoont.
'Daartegenover verschijnt ons Blanke, de ge
scheiden man, uit louteren zinnelust getrouwd,
muar door gemis van ziele-eeniheid, van gees
telijke beleving, in zijn «huwelijk wreedelijk te
leurgesteld. In «hem is de «hunkering naar een
huwelijk verzinnebeeld, dat harmonie zal bren
gen tusschen zinnelijke en geestelijke beleving.
Do schrijver wijst de louter-zinnelijke verhou
ding tusschen de geslachten bepaaldelijk af,
waar hij den doordraaier Simon het hoofd laat
stooten bij Elsje, een eenvoudig, maar zuiver
meisje, «dat de huichelarij en. den leugen der
enkel-zinnelijke liefde uitspreekt. 'Elsje wekt,
later, liefde op bij Blank©, maar geeft zich
eerst gewonnen, nadat zij zijn dieperen offer
zin, zijn geestelijk wezen heeft op «de proef
gesteld, nadat hij getoond heeft zijn kind mi&t
te willen opofferen voor haar. In de verhou
ding tusschen Elsje en Blanke lijkt het vraag
stuk opgelost, de zimnenliefde overwonnen door
-een liefdesharmon-ie, waarin beide factoren der
genegenheid tusschen .man en vrouw tot hun
recht komen. M-aar deze verhouding is en
zilehier het tragische van het werk een
teeken dat de schrijver aan de behu'nkerde
harmonie gelooft, niet dat ze voor hem gewor
den is tot tastbare ervaring. Want in het
tweede gedeelte van dit spel verschijnt bet
■conflict opnieuw, in veel navranter gestalte-
Constant heeft Ol-ga lief, met eene lijfelijke
genegenheid, maar Emilie, haar blinde zuster,
die haar evenbeeld is, met de liefde der ziel.
Olga verraadt en verlaat hem, om een mooien,
rijken snuiter. Maar intusschen- weeft de zi-ele-
"teederbeid tusschen Emilie en Constant een
aldoor schoonere gemeenschap. Op het mo
ment der uiterste vertwijfeling, wanneer het
geloof in de liefde in Constant dreigt te be
zwijken, ontstaat het geloof in de goddelijke
liefde, die ials ©en licht uitstraalt van de blinde
jonkvrouw. En zoo worden wij ervan gewis,
dat aan die goddelijke liefde, de aardsche liefde
ontspruiten kun, dat de beide dezelfde trekken
kunnen dragen. „Ik heb Olga om jou lief ge
had1", zoo klinken de laatste woorden van
Constant 'tot Emilie. Wat wil dit zeggen? Wan
neer in de zinnelijke liefde het bovenzinnelijke
is verzinnebeeld., alleen dan «ontstaat de
harmonie, waardoor de werkelijke genegen
heid' tusschen de geslachten zich kenmerkt.
De mystieke kern van dit spel is aldus toe te
lichten: De schrijver gelooft, dat deze wereld
is, zooals wij hier zien, dat zij met onze visie
verandert.
N'u wekt de gelouterde Constant «door zijn liefde
die voor den schrijver eene openbaring is van
Qod-s liefde in de menschen-, dn het blinde meis
je een zuivere genegenheid, die haar het ge-
zich opent en haar de wereld doet zien met
zulk een verheldering als nood'ig is om wer
kelijk te leven en werkelijk gelukkig te zijn.
Hiermede heeft de schrijver getast naar het
hoogste dat hij zich als menschelijke liefde
denken kan en heeft bij een ideaal gestekt
De schrijver projecteert deze waarheid als
een levensvisie, een lichtende idee, hij verheft
er een individueel vraagstuk door tot een vraag
stuk van universeele beteefcenls.
De zin van dit drama is, de overwininig van
die Idee op een beperkte wenklijkheid.
Het spel is doorregen met rijkdom van
«poëtische gevoeligheid. Zeldzaam aangrijpend
is de samenspraak tusschen Constant en Emi
lie, daar waar een ode gewijd wordt aan toet
menschelijk oog, en de symboliek, juist wijl bet
oogenschoon aan een blinde geopenbaard wordt,
dus de eenheid en tegenstelling van toet zienlijk
en onzienlijk schoon op meesterlijke wijze lot
geldigheid komt.
Door te waardeeren overschreden wij de
bescheidenheid, die een 'inleider beeft in acht
te nemen. Maar wij zijn er van overtuigd, dat
wie onze waardeering aan zijne eigene waar-
deering kritisch toetst, geen berouw zal hebben
over nutteloos verspillen der uren, omdat hij
er door in aanraking komt met dit werk van
Bakels, diat een merkwaardige verschijning is,
te midden van het geestelijk leven in het Hol
land van onzen tijd.
P. H. RITTER Jr.
Utrecht, 16 Se.pt. 1923.
Het doet mij genoegen in de gelegenheid te
zijn een boek aan te kondigen, op welks ver
schijning ik vijftien jaar geleden al hoopte. De
toenmalige predikant van Drachten, ds. F.
,'Reits.ma had in zijn maandblaadje „Vergeet-
mij-niet" een rubriek voor kinderen onder
den titel De Avonturen van Pier en Pol en
het heeft mij altijd gespeten, dat na- den dood
van den schrijver deze vertellingen van Oom
Frits nooit in boekvorm zijn uitgegeven- Want
■deze zondier pretentie geschreven verhaaltjes
van den bescheiden schrijver behooren mijns
inziens tot het beste wat op «het gebied' van
kinderlectuur bestaat.
Thans zijn Pier en Pol bij de uitgevers
maatschappij „Editio" te Hillegom als prenten
boek in vier 'deeltjes verschenen. De schoon
zuster van den. overledene, mevrouw E. Reits-
maValenca toekende de prentjes, die met 'den
goeden druk het boekje tot «een ook uiterlijk
welverzorgd kinderboek maiken.
M'ogen Pier en Pol, zoovele jaren na den
•dood van hun vroegeren huisgenoot, die ©en
kindervriend was, nog vele kinderharten voor
hun grappige wijsheid geopend vinden.
Dezelfde iirrna zond ook een Kerst-kalender,
waarvan het dekblad is g-eteekend door me
vrouw Midderigh Bokhorst .alsmede entkele
Kerstvertellingen van Christine Doorman en
van A- M. Feickens«de Haan, waarvan enke
len in tweeden druk.
C.
DERDE BACH-CONCERT.
Voor «de pauze de oude beproefde Weber.
Ouverture „Preischtitz", door dit schitterend
orkest op buitengewoon pakkende wijze uit
gevoerd. «Met alle respekt veroorloven wij «ons
echter de opmerking, dat het hedendaagsch
oor niet meer zoo volkomen van deze soort
muzieik genieten kan. Het tweede nummer was
het Piano-concert No. 2 van Brahms, dat, niet
het minst door den solist, «den klavierspeler
Edwin Fischer, op voortreffelijke manier werd
ten -gehoore gebracht. Welk een beheersohing
der techniek! Welk een prachtige overgangen
van 'geweldige fortissimi naar teedere pianis-
simi. Dit Allegretto kan men zich moeilijk meer
„grazioso" denken dan zoouls «Fischer bet gaf.
De geestdriftige ovatie, door het publiek' -aan
dezen jongen kunstenaar gebracht, was wel
verdiend.
N'a de pauze Beethoven's Vijfde. Het -is over
bekend, hoe schoon dit orkest dit onvolpre
zen werk van den onsterfelijken meester
speelt; boven eiken lof verheven.
Een genotvolle avond wederom toegevoegd
aan de vele, die wij in den loop der jaren
aan de Haarlemsohe Bachvereeni'ging te «dan
ken hebben.
S. v. Z.
H.O-V. CONCERT-
Het programma van Donderdag, bracht veel
verrassing aan de leden. Rijke wisseling van
muzikale tendenzen, het tooneel geheel nieuw
van .aanzien omzet met frisc'h kleurig groen;
ditmaal een avond die „stemming" won bij 't
publiek.
Symphonic no. 5 van Beethoven werd ten
gehoore gebracht op zulk een wijze, dat iets
van den grooten toonkunstenaar zijn opzet,
hoorders en musici roerde. Een dankbaar ap
plaus loonde dirigent en musici.
Scene u-nd Arte der Agathe aus „Der Frei-
schiitz" van C. M. van Weber, werd gezongen
"met orkest, door Jö Vincent, Sopriaunzangeres
te Amsterdam.
D«e harten van 't publiek, 'heeft Jo Vincent
in Haarlem, gezien haar ontvangst. Het geluid
van Jo Vincent 'doet sympathiek aan en blijft
zijn volheid behouden ook in booge tonen.
Na de pauze zong Jo Vincent vier 'liederen
van Q- H. Q- von Brucken Podk (uit „«Gewijde
liedjes" van Louise Poimpe). Alhier de eerste
uitvoering /Gebed" werd' zuiver gezongen en
had vooral mijn bewondering. Ook „Wensch",
„S'til-zijn" en „-Zonnedag" werd keurig ten ge
hoore gebracht. Spontane huldiging vielen J'O
Vincent, Nico Gerhcrz en Orkes'tmüsieï ten
'deel. Dit hield voor J'o Vincent „tot weerziens"
,'"in.
Het orkest ;ha.d na de pauze „Twee liederen
van de Zee" van G. H. Q- von Brucken F-ocik
en „Tinlandia", T'ondichtin® van J. Libellus-
Gerbarz en Orkestmusici gaven zooveel, dat
toet publiek niet genoeg kon krijgen schijnbaar
van appl-audiseeren. Het uitvoerige programma
'deed tot ruim 10 uur de hoorders genieten.
Tentoonstelling. Door Bep Amesz zal een
tentoonstelling van handwerken en kinder
speelgoed gehouden worden op Zaterdag 24 en
Zondag 25 November in toet gebouw van de
Haarlemsche Schoolvereen-iging, Florapark 14.
Overzicht 2e klasse A. (tweede afdeeling).
Op voorstel van den Hoofdeonsul van 'den
N.V.B. zijn door bet Bestuur van dien Bond' in
•hare vergadering van 1.1, Zaterdag eenige
maatregelen getroffen., die beoogen o«p dras
tische manier vereenigingen of spelers te straf
fen, die aanleiding geven tot uitspattingen tij
dens of na een wedstrijd', en daarmede onze
sport, die een ideëel-cultureel 'doel heeft, voor
-ondergang te behoeden-
Wij kunnen -die maatregel niet anders -dan
toejuichen, en verwijzen in dit verband- ma-ar
eenige artikelen -door ons re-eds het vorige
jaar -in sp-ort,periodieken geschreven, die het
treffen van strenge strafbepalingen- bepleitten.
-Maar wanneer dan anderzijds wedstrijden ge
leid worden door menschen, -die absoluut -on
bekwaam voor deze taak zijn en door onvol
doende of geheel ontbrekende leiding een
voetbalwedstrijd1 onmogelijk .ma-kern,dan be
schuldigen wij de desbetreffende commissie
hierdoor onregelmatigheden in de band te wer
ken.
Want wat Zondag tijdens den wedstrijd
V. V. A'Bloemendaal gepasseerd is, is aan
niets, en niemand anders te wijten dam aan den-
scheidsrechter, die beslissingen -gat (of mi-et
gaf) zóó in strijd met -de meest elementaire be
grippen van wedstrijdleiding, -diat het niet an
ders kon, of de boel moest spaak loopen.
Dat het intusschen niet op betreurenswaar
dige exessen is uitgeloopen, is geheel te danken
aan het intellectueele peil van de spelers en
het publiek, maar als zoo iets -gebeurd was
in een wedstrijd waar deze gelukkige factor
niet aanwezig was geweest dan ha-d de ru
briek „Voetbal-vlegels" ze-er zeker een belang
rijke uitbreiding kunnen ondergaan.
Intusschen- ver-loer Bloemendaal met dat al,
en waar ook d-e strijd- om de laatste plaats,
bijzonder spannend beloofd te worden is dit
resultaat, niet verkregen door slecht spel, te
meer te betreuren.
FOTOGRAFISCH ATF1.IER
TH. SCHOONEBEEK
NIEUWE GRACHT 24 HAARLEM
De andere candi-daten immers wonnen bei
den-; Schoten sloeg A.F.C. met 2—0 en B.M.T-
beging het stoute stuik Neptunus op eigen
grond met 31 te kloppen.
•Bloemend-aal krijgt a.s, Zondag tegen Nep
tunus kans zich voorlo-opig weer v-eilig te stel
len. Dit zal echter ook -geheel afhangen van
-d-e meerdere of mindere volledigheid van het
elftal, waarover nu nog niets te zeggen is-
-Bij A.D.O.Zandvoort is h-et ook al weer
„Spa-a-nsch" toegegaan. De wedstrijd eindigde
onbeslist (22) waardoor A.D.O. zich op -de
eerste plaats gehandhaafd' heeft.
Gom-cordia zag zich voor 't eerst -op ei-gen
terrein geslagen en- w-el do-o-r Xerxes, dat voor
al een keurig verdedigend' spel te zien gaf.
Door deze uitslagen blijft het in de afdeeling
spannen. Van eenige teeken-ing in verband' .met
he.t bezet-ten -der eerste of laatste plaats is
-nog «geen sprake, en zal hierover wel pas in 't
-laatst van het seizoen bes-list worden.
XerxesSchoten werd -omgezet in Schoten-
Xerxes. Het -zal hier geducht spannen. Eener-
zij-d'S een elftal met kampioenskansen ander
zijds een met degradatieangst. Toch houden we
het -op de Rotteréaimmers.
Zanidrvoort -ontvangt V.V.A. De wedstrijd
wondt glelieid door den hee-r Hollander, -die
oververhitting -d-er gemoederen wel weet te
voorkomen. Zandvoort zal hier, gezien -het
werkelijk niet verheffende van V.V.A. wel- win
nen..
Concordia, speelt een lastigen uitwedstrijd in
-den- Haag tegen B.M-T- Het z-ou -ons erg mee
vallen- als Thomee en z'n mannen hier niet -een
of «meerdere veeren- moest la-ten.
Tenslotte onderneemt A.D.O. -d-e reis na-ar
Amsterdam -om daar A.F.-C. te -ontmoeten. Op
papier een makkelijke overwinning voor de
gasten; wij vertrouwen hier echter niet te
'z-e-er op, gezien de verrassende resultaten -in
-deze afdeeling.
Bloemendaal II gin® voort -op -den goeden
weg, en sloeg, hoewel onvolledig, Schoten IIA
met 31, waardoor zij w-eer een plaatsje om
hoog gingen. De reserves houden zich kranig,
en a-ls zij Zondag niet te veel spelers aan het
Eerste af moeten staan, kunnen zij te-g-en
Haarlem III A hun overwinningsr-e-eks con-
tinueeren.
De lagere elftallen blijven- in d-e put-Nu
weer verloor het «derde met 50 en het vierde
■met 30. De ware bezieling schijnt hier niet
te beerscben. Een overwinning zo-u misschien
wonderen doen. Daaro-m moet a.s. Zonda-g al-s
het derde uitspeelt tegen Schoten 4 en het
vierde 's morgens thuis tegen T.H-B. 4 het
.beste beentje voorgezet worden. Het materi
aal en de capaciteiten zijn aanwezig en er is
d-us -g-een enkele reden, die de slechte plaatsen
do-or deze elftallen bezet, rechtvaardigt.
Woensdag j-1. heeft op het nieuwe R. K.
ikerkhof aan den Dennenweg d-e eerste be
grafenis plaats gehad. Het was het stoffelijk
overschot V.an Mevrouw Oud-Haarlem, dat -op
plechtige wijze aan «den schoot der aarde werd
tóe vertrouwd.
Bloemendaal Commando.
Zondagavond had in Hotel Vreeburg te
Bloemendaal de prijsuitreiking plaats van
den gehouden wedstrijd op 3 en 4 dezer.
De voorzitter memoreerde in zijn openings
woord de groote praestaties van de vereeni-
ging op de verschilende wedstrijden. Niet
minder dan 2 zilveren bekers, 1 zilveren
lauwerkrans en 21 medailles werden na fei
len strijd mede naar Bloemendaal gebracht.
Hij dankte de schutters die deze overwin
ningen hebben helpen bevechten voor hun
energie, tijd en kosten die zij voor den goe
den naam van Bloemendaal Commando heb
ben over gehad. Eveneens werd een woord
van dank gebracht aan de wedstrijdcommis
sie, bestaande uit de heeren J. Lindeman, J.
V. Buggenum, N. Hekker en Meerdink, alsmede
aan de heeren J. Laan, A. Stoop, C. K. Honig
Schiefferdecker, D, 'H. Vettewinkel Stackel-
sen, de Vereeniging „Bloemendaal's Bloei"
en andere gevers voor de door hen geschon
ken kunstvoorwerpen of geldelijke bijdragen.
Na de prijsuitreiking bleef men nog eeni-
gen tijd gezellig bijeen en besloot een dansje
dezen goed geslaagden avond.
Alhier is opgericht de Chr. Zangvereenlgin-g
„Gl-oria Dei", met aanvankelijk ongeveer vijftig
leden. Tot directeur is benoemd -de heer J.
■B-ooda te Haarlem. Het bestuur bestaat uit
d-e -dames Mevr- Monnik, Mevr. J. van Riessen
en d-e heeren- N-. W. Wamsteeker, P. L. Bever
s-luis en- B. U-iterwijlk.
D-e repetities w-o-r-den 'gehouden des Maan
dagsavonds -om acht uur -in het Gymnastiek
lokaal -der Gem. M-uloschool a-an -de Vijverw-eg
te beginnen 19 November a.s.
Het kranige muzieikko-rps „Sursum" geeft
hedenavond in hotel Vreeburg een muziek
avond voor leden en Donateurs.
