L
RAADPLEEG
afwezig
STADSSCHOUWBURG
DAGMEISJE
Onze leus j. pander za.
Het Alarmsignaal
ER VERDRINKEN
Massage-Inrichting
oria=Water
M W. H. v. STAVEREN
Drie Wijze Gekken
Levensstroomingen
BIJEENKOMST
H
J. IOTTGERING
PEN
J. PANDER Zn.
Prima
Kwaliteiten
H. L. v. BEUSEKOM
BR ANDSTOFFENHANDEL
E. TH. M. BAKKER, Bolhuizen 6, Haarlem
Vrouwengroep uit den Vrijheidsbond
De gehuwde vrouw en de arbeid
Mevr. W. Wynaendts-FranGken Dyserinok
II
ARTIS-
Jj-TIEKE
PRIJZEN
BILLIJK
NV.NIVEL
aannemelijke
prijzen
Arts te Bloemendaal, is
van 12—28 JANUARI.
PRIMA ENG. EN BELG. ANTHRACIET, GIET- EN BRECH- gg
COKES VOOR GENTRALE VERWARMING
TELEFOON 189 na 12 uur
Zaterdag 12 Januari, 8 uur
Zondag 13 Januari, 8 uur
„MODERN"
Prof. Sorosoto
La Bergerette
Schamon'sDell
Hein Raven
Woensdag 15 Januari, 8 uur
Afdeelingen Haarlem, Bloemendaal en Omstreken
op Vrijdag 18 Januari a.s., 's nam. half 3
in het gebouw „De Nijverheid", Jansstraat 85
Haarlem
ALHIER GEVESTIGD:
Bioemendaalscheweg 60
Gediplomeerd MASSEUSE aanwezig
BEHANDELING IN OVERLEG MET HUISARTS
Spreekuur van 2 tot 4 uur
J. LINDENBERGH - Masseur
B. v. d. VELDEN, Leeraar M. 0. Boekhouden
LEIDT OP VOOR ALLE EXAMENS
Scbotersingel 131 (bij tramb. Jan Steenstr.) Tel. 1952
FRAGMENTEN
Luxe Auto- en Verhuurinrichting
9, HAARLEM, Telefoon 588.
verm, zilveren broche met
Sluiter, Bikeniiaa-n 1 A-erden-
i in etui; P. V-eenstra, Stol-
n-h-out, een- kn-i-pm-esje; v/d
Ov-e.rv-een, een paar -wollen
n; v. Vast-enih-oven, Zuidier-
Jiverveen, een po-rtemonnlaae;
■ovinci-aial Zi-e-kenihuis nabij
pierent passer; aan het -bureau
/erveen-, e-en -grijze wollen
hL-ndscboera, een wagera-
lats, eeni notitieboekje, een
Htuirae handschioen.
AKRUBRIEK.
nz., te zenden aan den
van dit blad, Bloemendaal-
mendaal.
>bleem No. 40,
J. C o r n e 1 i s (t)
m.wm.
wFwrm
|s.ï
1
it in drie zetten,
ken;
Lg8, Pb5, Pe3, b4, f2, h3, h4.
d2, f3, f6, h5.
ng Probleem No. 35.
JC. L e C o m t e.
ken:
Ta7, La3, Le6, Pg3, e3.
:3, Pg5, b6, c6, g4.
Pg3f5, enz.
door: H, de Ruijter en G. Strij-
antpoort, C. v. Dort (ook nog
en tf. Wv. Dort, betden te
iindspel No. 6.
te Ostrau (Juli 1923), ontstond
ten dr. S. Tartakower (met wit)
r na den 30sten zet van Zwart
gende stand:
i partij met een aardig offer, als
31
32
33
34
35
Kg8Xf7
Kt7—f8
Td8Xd2
Lc7Xb6
Opgegeven
ting Probleem No. 36.
Fr. Herben,
ken:
Tc4, Lh3, Pb5, Pc7.
d6, Le8, Pf7, b6, c5.
1. Tc4—d4, enz.
door: H. de Ruijter en G. Strij-
antpoort; C. v. Dort en H. W. v.
Schoten.
VAN KOOPHANDEL.
Bureau v-oor de Statistiek wil
ublica-tiien -dier h-an-delss-tatistSek
irst-a-tist-i-ek van dien in-, uit- en:
gen beheer uit t-e geven, zo-odia-t
geheel wonden bestreden uit -die
[idem- De a-bonnernents,prijs be-
i M-aanidlsitatii-sti'dk f 12,peir 12
ooir d-e jaarstatistiek f 3.per
:e verkrijgen bij -d-e Kamer van
i Fabrieken voor Haarlem en
u-iswe-g 70, Haarlem.
r van Koophandel en Fabrieken-
en Omstreken, Kruisweg 70, te
te-r inzage een -verslag, g-epu-
den Volkerenbond, betreffende
positie van Eu-r-opa. Belan-g-stel-
hi-ervan in-zage nemen.
de wintermaanden
Oberlahnstein,
le digestie en een regelmatige af-
vochten. Voor huishoudelijk
Ier aanbevolen in heele Liter-
n, inhoudsprijs 32 ets.
T
i
ADVERTENT1EN.
GR. HOUTSTRAAT 5a
VERFT MANTELS EN
HEERENCOSTUUMS
MET BEHOUD
VAN MODEL
I TEL.
A
2393 I
m
M
HAARLE.M
GEVRAAGD te Bloemendaal
voor direct een net
van 8—2 uur.
Br. No. 9642, Bur. v. d. blad.
PRACT. BOEKHOUDER, acte
Midd. Ond., alvorens 1924 in
te gaan met BOEKHOUDING
of ADMINISTRATIE, die te
wenschen overlaat.
Br. No. 9643, Bur. v. d. blad.
KRUISSTRAAT 22
HAARLEM
Uitmuntende Werkkrachten
Billijke prijzen
J. PANDER&ZOON
KRUISSTRAAT 22
HAARLEM
Graniet inlaid Linoleum.
2 M. breed t 6.25
Parket inlaid Linoleum,
1.82 M. breed f8 90
Per strekkende meter
tegen
KRUISSTRAAT 22
HAARLEM
Prima kwaliteit
Wilton, Axminster, Velvet
en Tapis Beige Karpetten
Opgericht Anno 1864
Tel. 255 en 1026
J. PANDER&ZOON
KRUISSTRAAT 22
HAARLEM
Groote keuze Linnen Tafel
kleedjes 90 X 90 f 1.35
idem 1.30 X 1-30 16.25
Twistedmat p. M. f 1.40
'X' v ;v
TELEF. 497
KANTOOR ZAKSTRAAT 8
TELEF. 497
VEREEN. ROTTERD. en HOFSTAD TOONEEL
Blijspel in 3 bedr. van HENNEÓUIN.
Prijzen van f 2.50 tot f 0.50 plus rechten.
HET SCHOUWTOONEEL
Een geschiedenis van Oude en Jonge liefde.
Zondagsprijzen van f 2.— tot f 0.50 plus rechten.
jaarlijks meer dan 1000 menschen en kin
deren omdat zij niet zwemmen kunnen.
Leert daarom allen zwemmen, waartoe ook
in den winter gelegenheid bestaat in het
Stoop's Bad, Julianalaan te Overveen.
Het water en ook de zwemzaal heeft steeds
een aangename gelijkmatige temperatuur.
ER IS PLAATS VOOR VELEN.
Tarieven kosteloos aan de kas verkrijgbaar
EERSTE HAARLEMSCHE ELECTRISCHE WASCH- EN
STRIJK1NRICHTING
Anno 1893
SPECIAAL ADRES VOOR HET ALS NIEUW
OPMAKEN VAN ALLE FIJNE GOEDEREN
nAMCC HOOFDWASSCHEN en ONDULEEREN f 1.25
HAARWERKEN in elk genre.
Telef. 883
(ANSSïRAAT 69
Telef 883
COMCFRT-
QEBOUW
RAAKS 3
HAARLEM
Nu het ijsvermaak is geëindigd!! Een schitterend
NIEUW PROGRAMMA
Le Roi d' Accordion
Tirolienne
Orig. Amer. Neger Songs Yazz
de gevierde coférencier en voordrachtskunstenaar
Wegens enorm succes geprolongeerd
lederen avond 7V2 IP/2 uur voorstelling afgewis
seld door gelegenheid tot dansen.
Zondagsmiddags Spèaale Familie Matinee
0 Optreden van alle artisten
J O UUr afgewisseld door een dansje.
HET SCHOUWTOONEEL
le Opvoering van
BUREAU DAGELIJKS VAN 10-3 UUR.
ONDERWERP:
INLEIDSTER:
Het Dienstbodenvraagstuk.
doo-r A. M. VA'N SCHENK BRILL.
H-e-t -op-ei-schen van vrouwelijk© 'arbeids
krachten in 'de -dag-en van -den grooten we
reldoorlog1, waaraan -o-o-k ons -larad niet ontko
men- kon-, heeft -het diemstbodenivruaigistuk u-i-te r-
-mait-e v-er-scherpt.
Door -het gebrek aan mannelijke arbeids
krachten- -steeg de waarde van -d-e vr-ouwelijke
en- w-erden vrouwelijke -a-rbeidsikiruchteni im-et
graagte benut, -waar -on-d-er and-ere -omstandig
heden) wellicht nooit een rok -verschenen- zou
zijn. T-egeni de hoogste 1-oonen werden t-al van
vrouwelijke werkkrachten 'geëngageerd en
slechts door -die „Ersatz-knacbt-en-" kon -d-e in
dustrie in- s-tan-d' blijven. Er was nu eenmaal
geen- an-d-ere k-eus, een groot -deel d-er -man-nen
was in dienst en men was blijde -h-et met vrou
welijke -h-ul-p -te kunnen klaarspelen.
E-en -gevolg daarvan- .was, -dat d-e „omaifhan-ke-
lijkhei-dsgiedaoh-t-e" -bij -de vrouwen over,heer-
schend w-er-di Waren er w-o-eger -tal van be
zwaren te-gen een algemeen exploiteeren van
d-e vrouw lafe werkkracht, men meende toen,
dat de v-rouw evengoed1 igieschik-t was om de
indus-trieële machine te d-oen loopen als d-e rn-an.
Meer toch -dan alle betoogen -had de vr-ouw
immers -daad-w-erkelijk -bewezen den man 'bij
allen arbeid te kunnen v-ervangen en een recht
op gelijkheid- veroverd.
Nu -de oorlogsjaren eeniigen tijd achter -ons
liggen en -d-e normale verhoudingen -grooten-
d-ee'ls teruggekeerd zijn, en' o-ok de man -de hem
toekomende plaa-ts weer -heeft -in-genomem, is
ook -de 'on-afbankelijkiheidsidee wel weer «enigs
zins geluwd. Ofschoon 'het -nog wel -eens
moeite toost -d-e geschikte vrouw op de rech
te -plaats te -krijgen, stuit men-, wat h-et ver
vullen van speciale vrouwelijke fun-cties be
treft, niet meer In zoo hoog© ma-te op rnoei-
-lijkiheden a-ls in den oorlogstijd-. Langzaam -maar
ze-ker heeft h-et vrouwelijke optimisme plaats
gemaakt voor een meer practisch-e levensop
vatting en is -o-ok op maatschappelijk1 -terrein
de vrouw meer aan haar roeping getrouw ge
worden, waar-door -d-e voorziening in de -meer
vr-ouwe-lijke ambachten 'gemakkelijker 'is ge
worden. Wel- is -het laantal van- hen, die op
kiant-oren en fabrieken- werken, no-g groot, doch
den omvang, zo'oial-s d-e oorlogsjaren dien ken
den, heeft het thans n-i-et.
Het- spreekt van-zelf, -dat een verschuiving
van arbeidskrachten, zo'o-als de oorlogstijd -ons
-deed zien, verre van giewensch-t lis. Was toch
die ■Verschuiving voortgegaan, dla-n zou de
maatschappelijke orde spoedig geheel ontwricht
zijn.. D-e vrouw t-och zou de plaats v-an den
man-, h-et gezinshoofd, vrijwel ge-heel hebben
ingenomen-, en -h-et vraag-s-tuk der werkloos
heid zou in een vorm, zooais de maatschappij
die no-g nooit 'giek-end had, aan de orde zijn
gekomen. Gelukkig is dit echter niet -gebeurd
en hebben -d-e -abnormale verhoudingen zich
langzamerhand' in normale gewijzigd.
Er is echter één pers-oneels-vraagstuk, dia-t
nog stee-ds die gevolgen ondervindt van d-e
vervanging van maorael-ijke 'door vrouwelijke
werkkrachten, -n.l. het dienistbodeni-vr-aagstuk.
Tal van vrouwen vin-den- -huishoudelijke» ar
beid min-d-erwiaardi-g en zoeken li-ever emplooi
op kan-toren of gaan werken in fabrieken,
'dan -bij andere te gaan „dienen".
Ofschoon -wij nu onmiddellijk) moeten erken
nen, dat het „dienien" in -den tegen-woordigen
tijd een andere be-te-ekenis heeft -gekregen- dan
een -honderd- jaur -geleden, -toen tusschen d-e
„mevrouw" en -d-e „dienstbode" -een' geheel
andere verhouding bestond dan th-an-s, willen
w-e toch ook eerlijk -er-kennen, -dat wij i-n „die
nen" niets vernederends vinden. Of -men- in
eigen) hui-s -huishoudelijken arbeid verricht of
dit doet in dienst van anderen-, blijft -vo-or ons
zoo goed als -hetzelfde. Wél- i-s, wiaar 'd-e titel
van- „mevrouw" van alge-m-eene-r b-ete-ekeniis is
ge-w-orden en- niet meter dat strenge cachet
van vroeger -draagt, ook de betrekking van
dienstbode van lafeemeener aard geworden.
Van zelf vloeit daaruit voort, dat de venhou-
-d-inigsikwe-s-t-i-e eveneens -een ander 'karakter
heeft gekregen en- vam -groot-en invloed S-s op
die oplossing v-an h-et dienstbodenv-raugstu-k.
Dat de ver-houding, die tu-s-scheiï h-e-t -gezin
'en de dienstbare bestaat-, -van groo-te bete-e-
toeniis voor Staat en Maatschappij is, ligt v-oor
die -hand. Een eerste verefecht-e i-s, -dat t-us-
scen- het gezin en- het „in betrekking zijnde"
meisje, zoo-als th-an-s bij voo-rkeur d-e ter-m
luid-t, een goede verstandhouding bestaat. Die
goede verstandhouding -m-oet er zij-n en is een
eerste ver-eischte in -een -omgeving waar -zoo u'it-
eenlooipenide mai-tschappelijk -gesitueerden te
zamen -wonen. Vooral- -op h-et platteland, waiar
dikwijls -de dochter van -den 'kleinen pachter
'in dienst -i-s bij -den -landheer. Waar trouwens
de verhouding-stowesti-e den .grondslag vormt
van -de -sociale kwestie, immers -i-s de sociale
kwestie -niet anders -dan een regelen van de
verhouding, tusschen rijk en arm, ligt het voor
de hand, dat de levensveTih-ouding ook in het
gezin, waar zoo dikwijls anderen Uit maat-
sohappe-lijken- -kring samenwonen-, tot in de
'Mernste 'bijzonderheid igiereg-eld dient -t-e -wor
den.
Het is juist de re-geling van die verhouding,
weitoe de oplossing va-n bet dienist-bodenwaag-
s-tuto zoo uitermate bemoeilijkt. -Bij -die regeling
treedt -de rechtskwestie -o-p 'den voor-grond,
waarbij aan -den eenen kamt wel eens een sterk
-overdreven „-standsgevoel" naar -boven komt.
Een- gevolg -daarvan is^ -dat bei-de partijen-
verg-eten dat ze op el-kaar zijn aangewezen, dat
zij -elkaar nocdig h-ebben era da-t naast de ge
schreven rechten ook ongeschreven -rechten
zijn. M.a.w. 'dat men niet t-e veel m-oe-t formu-
leer-en era oon-stateeren, malar van beide zijden
-indachtig moet zijn, -dat -men toch -ook eikaars
-naaste is. j j
H-et is ju-i-st dat -scherpe- formule-e-ren va®plj^enigie
rechten en plichten, dat -de oiplossin-g ook van
het -dienstbodenvr-aaig-stiuik -zoo uiterst moeilijk
maia-kt. Daar fcom-t 'bij, -dat bet „on-afhankelijk-
hei-disigevoe-l" van die zijde -der dienstbaren,
waar-door ze l-ieve-r op fabrieken gaan w-erken
i-mimers zijn ze dam vooral- des avon-d-s
■vrijer in hun- bewegingen -dan ga-an .die
nen", iets wat toch in den laatsten tijd' minder
„netjes" is, -de zaak niet gemakkelijker -maakt.
-O-o-k -d-e gemakkelijke wijtz-e waarop lals ge
volg van- de valutadcwesti-e Duitsch-e meisjes
in dienst -gen-omen kunnen w-or-den, maakt een
-oplossing moeilijker. Zóó toomt het dat ook in
ons land 'duizenden- van meisjes, -die anders als
dienstbode 'n- goede 'betrekking konden h-ebben,
ledig rondloopen, van wie velen-, om-dat zij
vroeger werkzaam -waren -op fabrieken, nog
uitkeerin-g -ontvangen uit werktoozenikassen-.
Dat dergelijke exessen niet bevorderlijk zijn
voor -een- gezond' maatschappelijk- leveni, li-gt
v-o-or d-e hand.
Toch -heeft in on-s land' -d-i-t vraagstuk nog
lang niet -den omvang aangenomen zooa-l-s b.v.
•in Engeland, waar van Staatswege naar een
oplossing wordt gezocht. In- -een s-lot-artikel
h-open- wij -hieromtrent iets -mede te deelen.
H-e-t dienstbodenvraags-tuik is in Engeland van
veel groot-er bet-eekenis -dia-n in Holland. Het
heeft -een veel .groofere -sociale beteekends.
Waar Engeland daad-werkelijk in -den gr-oo-
ten wereldoorlog betrokken was, werd ook op
groot-er schaal -dan in ons land p-rofijt getrok
ken van -de vrouwelijke arbeidskrachten. De
-oorlog -eischte -nu -eenmaal alle mannelijke
krachten op en als gevolg -daarvan w-er-d meer
dan in -ons 1-and besla-g gelegd -op -d-e vrouwe
lijke krachten. W-aar men- vroeger mannen
aantrof, werden in -die jaren vrouwen gezien
en tal van plaatsen, voor mannen bestemd,
wer-den 'door vrouwen of meisjes ingenomen.
14
m
