I
M. J. SMINK-BEUKERS
RSMINKynFii^JJ. BEUKERS
MODERNEJEUGD
EVA BONHEUR
Sluis' Zaadhandel
FIRM
f
STADSSCHOUWBURG
VAN DER BOON WENTHOLT
BESCHERMT DE VOGELS
IN DEN WINTER.
J'LOTTGERIMG
T
Firma J. H. KRUL Jr.
PEDICURE-MANICURE KINDERHUISVEST 33 TEL.10441
Electrisehe Haarden en Kachels
WARMOESSTRAAT 2, HAARLEM
HANDEL EN NIJVERHEID
EERSTE HAARLEMSCHE BEGRAFENIS-ONDERNEMING
BEGRAFENISSEN-CREMATIES EN TRANSPORTEN
EIGEN ROUW EN VOLGAUTO'S
KINDERHUISVEST 29-31-33 TELEFOON 10441
BROCHURES EN
TIJDSCHRIFTEN
ELECTRO TECHNISCH BUREAU
Lood- en Zinkwerkersbedrijf
KOLENHAARDEN
Ook merk LIPS en PETERS
ONTVANGEN BOEKEN
Voederstandaards, Voederbuisjes,
Voederblokken, Nestkastjes, Nest-
blokken en alle soorten Vogelzaden
Riviervischmarkt 7 Haarlem
Telefoon 13121
HET NUTTIGSTE
ST. NICOLAAS-CADEAU
iVEDFT-STODMTj
GOED-SMEL,
STODMER'J-VERVERU,
BRANDSTOFFENHANDEL
OVERVEEN
BLOEMENDAAL
GROOTE H
SPECIAl
VROU WEI
DE HOOGOVENS.
Toen in de moeilijke oorlogsjaren nijpend
gebrek aan allerlei materialen, in de eerste
plaats aan ijzer, begon te heerschen, rijpte
in de hoofden van vooraanstaande industri-
eelen een stout plan: de oprichting in Ne
derland van een eigen Hoogovenbedryf.
Ondanks alle belemmeringen bleef het
niet bij een plan: in 1918 werd, met deel
neming van den Staat en de Gemeente Am
sterdam, het Neder Jandsohe Hoogovenbe
dryf te Velsen opgericht.
Voorshands vervaardigt men alleen ruw
gietijzer, dat in de hoogoven uit ertsen
gesmolten wordt. De hitte wordt ver
schaft door cokes, welke in den oven door
neete lucht, geblazen uit de Centrale, ver
brand wordt tot kooloxyde, die tezamen
met de koolstof het erts reduceert. Het uit
de oven ontwijkende gas voert een groote
hoeveelheid stof uit de ertsen mede; deze
stof wordt zoo goed mogelijk afgeschei
den, waarna men bruikbaar gas overhoudt.
Vroeger ging dit gas verloren: tegenwoor
dig is net een, belangrijk bijproduct. Men
bezigt het voor het verhitten van de
lucht, die onderin den oven geblazen wordt
en voert het overschot naar de Centrale,
waar het onder ketels wordt verbrand. De
hierbij geproduceerde stoom drijft de Cen
trale; voor zoover de geproduceerde elec-
triciteit de eigen behoefte overschrijdt
wordt ze aan de PEGEM afgeleverd. Bij de
storing in de electriciteitsvoorziening van
Woensdagavond heeft deze Centrale zich
dapper geweerd, en is zoo lang mogelijk
doorgegaan electriciteit in het PEGEM-
net te pompen. Dagelijks wordt ca. 300
ton ijzer gemaakt, waarvoor meer dan
1000 ton aan grondstoffen noodig zijn.
Aan het eigenlijke bedrijf is dus een groot
transportbedrijf verbonden en dit heeft
zeer grooten invloed gehad op de ligging
der fabriek.
De benoodigde 300 a 350 ton cokes
maakt het bedrijf, op ongeveer dezelfde
wijze als de gasfabrieken, zelf uit steen
kool, waarvoor o. a. de uitstekende Neder-
landsche cokes-kolen dienen. Het over
blijvende gas is van hooge calorische waar
de en men hoopt hiervoor steeds meer een
passenden afzet te vinden. Intusschen be
trekt de Gemeente Velsen thans reeds
10.000 M.3 per dag van dit gas en deze
warmtebron is uitermate geschikt om an
dere bedrijven naar deze bij een groote
zeehaven gelegen terreinen te lokken.
De ligging van de zee biedt uiteraard aan
het bedrijf groote voordeelen. Het Hoog-
ovenbedrijf, dat zijn ertsen uit Zweden,
Spanje, Frankrijk (Normandië). Noord-
Afrika, Canada, enz. ontvangt, kan deze on-
middellijk uit de zeeschepen, buiten de
IJmuider sluizen om aan den steiger geko
men, naar den oven brengen, terwijl b.v.
de Duitsche industrie haar ertsen eerst te
Rotterdam moet overladen en ze van daar
per schip en per trein naar de ver binnen
waarts gelegen hoogovens moet vervoeren.
Dit groote voordeel aan onzen kant spie
gelt zich reeds nu in de bedrijfsinkomsten
afop de eerste balans behoefde niet alleen
geen verlies te worden geboekt, maar men
kon deze afsluiten met een vrij behoorlijke
afschrijving.
Tenslotte zijn nog van groote beteekenis
de verschillende bijbedrijven, zooals die,
welke uit de slakken bijproducten, o.a.
bouwsteenen vervaardigen. Dit gebruik
van de bijproducten is voor het bedrijf
een allereerste noodzakelijkheid en men
hoopt, dat op den duur het Hoogovenbe-
drijf het middelpunt van een nijverheids-
streek zal worden, die op haar beurt weer
de ontwikkeling van dit bedrijf zal bevor
deren.
Men kan hier 's avonds vooral als de
lucht bewolkt is, in het Noorden een licht
glans zien, als van een grooten brand, ver
oorzaakt door het leeghalen der ovens.
Onze lezers weten nu iets meer van het
bedrijf waarin dat gebeurt.
De Kamer van Koophandel maakt be
kend, dat op haar kantoor ter inzake lig
gen de gewijzigde bepalingen betreffende
Certificaten van Oorsprong voor Polen.
WAT IS KAPITAAL?
Bij koop en verkoop moet, evenals bij
elke andere verbintenis, een wederzijdsche
wilsovereenstemming plaats vinden. Het
loven en bieden gaat over verschillende
punten, waarbij een van de belangrijkste
de prijs is. Heel dikwijls houdt de verkoo-
per zich aan „vaste prijzen", doch hij zal
dit alleen kunnen doen indien zijn prijs bin
nen de grenzen ligt van de marktwaarde
die op zeker oogenblik bestaat.
Hoe is het met het arbeidsloon gesteld?
Bepaalt daar iemand den vasten prijs, kan
daar hetzij de werknemer of de werkgever
voorschrijven welk loon zal gelden, of be
staat ook hierbij de noodzakelijkheid van
„wilsovereenstemming", welke dan allicht
ook met een „loven en bieden" gepaard zal
gaan?
Hoe moet men loon zien, ook als een prijs
die zich vormt volgens dezelfde wetten
waarbij prijsvorming van goederen piaats
heeft? Daarmee zou dan uitgemaakt zijn,
dat de menschelijke arbeidskracht in wezen
overeenstemt met elk willekeurig stoffelijk
goed. Deze opvatting kan niet aanvaard
worden. De arbeidskracht is gebonden aan
den mensch. Het standpunt dat tegenover
de arbeidskracht wordt ingenomen is dus
de gedraging welke tegenover den mensch
wordt toegepast.
Menschen en goederen kunnen niet op
één lijn worden gesteld en bevinden zich
in geheel andere omstandigheden. De hoe
veelheid menschelijke arbeidskracht richt
zich niet automatisch naar de behoefte
die aan den arbeid bestaat en evenmin
kunnen menschen wier arbeidskracht op
een gegeven oogenblik niet noodig is voor
de maatschappij tijdelijk buiten rekening
blijven.
Ook al zal de drager van arbeidskracht
bij een toestand, waarin aan zijn arbeid
behoefte bestaat, zijn arbeidsvermogen als
een verhandelbaar object gevoelen en
trachten daar aan het werk te komen, waar
hem den besten prijs voor zijn prestatie
geboden wordt, toch wordt niet aanvaard,
dat in een slechte markt deze prijs onmid
dellijk terug gaat tot het laagste loon. Aan
den anderen kant zijn de voortbrengende
bedrijven daarom nog maar niet de orga
nen geworden, die aan ieder over-arbeids-
kracht-beschikkend-mensch 'n onbekom
merd bestaan verzekeren.
Het is zonderling wat een volmaakt on
gegronde opvattingen bestaan over de
grenzen die voor de ioonen behooren te gel
den. „Arbeid is de bron van alle productie
en de arbeider heeft daarom recht op een
toereikend loon." Ziet hier een uitspraak
onlangs op een congres van fabrieksarbei
ders gegeven. Hoe komt men aan deze op
vatting, welke grond bestaat er die het hier
gelegde verband rechtvaardigt? Kan men
niet evengoed zeggen, dat de zon de bron
is van het licht en de mensch daarom recht
heeft op mooi weer? Zeer juist, dat de zon
ons het licht verschaft, maar of dit licht
den dag goed zal maken door een mooie
zonnige weergesteldheid hangt van vele
samenwerkende omstandigheden af. Pre
cies eender bij het loon.
Zeker zonder arbeid geen productie,
maar beteekent alle productie goede be-
drijfsuitkomsten? Helaas neen. Vandaar
dus ook, dat bij de „prijsvorming" van loon
de werkgever spoedig zijn beste bod heeft
gedaan, eenvoudig omdat hetgeen als loon
zal gelden wordt aangewezen door den
gang van het bedrijf. Waaraan is te zien
wat het bedrijf kan betalen? In het alge
meen aan de bedrijfsuitkomst. Indien het
bedrijf met verlies werkt, wil dit zeggen,
dat de aan de onderneming ten koste ge
legde bedragen, dus die voor grondstoffen,
loon en andere kosten niet zijn terugver-
kregen.
Wanneer deze toestand blijft aanhouden
zal een aanpassing onvermijdelijk zijn en
wanneer de loonstandaard op een peil is
gekomen waarbeneden eene daling, op de
hiervoren genoemde gronden, niet meer
mogelijk is, zal zich in de maatschappij
een algemeene daling van het welvaarts
peil gaan vertoonen. Bij de boekhoudkun
dige methode wordt het bedrijfsresultaat
gevonden nadat rekening is gehouden met
de waarde van grondstoffen, betaalde Ioo
nen en andere onkosten. Een maatschap
pelijk zuivere beoordeeling van het be
drijfsresultaat is hiermee nog niet ge
maakt.
In onze gemeenschap nu vervult de ka
pitalist deze functie, van door spaarzaam
heid het kapitaal te vormen, dat wij allen
gezamenlijk voor onze bedrijven en dus
voor ons bestaan noodig hebben. Voor den
kapitalist geldt zoo goed als voor dengeen
die zijn arbeid geeft, dat in zijn levens
onderhoud behoort te worden voorzien.
Maatschappelijk gesproken vertoont een
verlies zich daarom reeds dan wanneer
het bedrijfsresultaat geen gelegenheid laat
bij een toereikend loon voor den arbeider,
den daarbij betrokken kapitalist een ma
tig levensonderhoud te betalem Dit alles
zijn overwegingen die b.v. bij het stellen
van looneischen dienen overwogen te wor
den.
Het kapitaal is een keten, waarvan de
schakels door arbeid worden gesmeed en
waarboven de vlam van den handel brandt.
Bij het bovenstaande is steeds vooron
dersteld, dat men te doen heeft met be
drijven, waar in geen improductieve on
kosten zijn als hooge tantièmes aan niet
te eziende commissarissen e. d.
Jezus als jongeling, door Wilhelm
Scharrlmann, geautoriseerde vertaling van
Mevr. H. M. Eigenhuis-Van Gendt. Uit
gegeven door de Hollandia-drukkerij te
Baarn.
De geschiedenis van den Heiland te
schrijven en uit den aard der zaak geen
bronnen te hebben met directe gegevens
omtrent deze te beschrijven periode uit
zijn leven is een hachelijke onderneming.
Scharrlman heeft zich onbewust uit die
moeilijkheid trachten te redden door een
van grooten eerbied getuigende en door
zichtige stijl, terwijl hij aanknoopt aan de
evangelie-verhalen door in en rondom den
jongeling alles te doen opkomen, wat toen
de Godsman volwassen was hem zelf en
de wereld waarin hij verkeerde be
roerd en gedreven heeft. Dit heeft voor
den kritischen lezer iets kunstmatigsniet
temin is het boek zeer lezenswaarddie ge
sticht wil worden, merkt het niet. „Het
moge", zoo stelt de schrijver zijn doel in de
inleiding, „een boek van vrede, van inner
lijk doorleven zijn. Men houde 't daarvoor.
De kunst strijdt niet, zij schept. Dan
schenkt het misschien den een of ander
een uur van verdieping, een uitrusten, een
ademhalen, en wekt mogelijk een besef
van het worden eener ziel, die te groot
was om geheel en al begrepen te worden,
en wier groei nooit geheel zal kunnen wor
den nageleefd." Ook letterkundig staat het
boek hoog. Wie aldus een onweer beschrijft
heeft talentDan brak een onweer los, of
de hemel met knotsen gebeukt werd en het
eeuwige licht laaide neer gelijk vuur, dat
uit een gebroken schaal ter aarde stort.
Het boek bevat tal van fijne en diepge
voelde en wijze opmerkingen. De korte
zinsneden die wij ditmaal in den tekst tus-
schen verschillende rubrieken plaatsen zijn
aan dit werkje ontleend. Wij zijn den uit
gever dankbaar dat hij het ons gezonden
heeft.
De vierde druk van H. H. J. Maas' „Ver-
stoote'ing", uitgegeven door A. J. Schoon-
derbeek te Laren brengt ons als met een
ruk in gansch andere sfeer. De verstoote-
ling is het kind van een LimburgsCh piat-
telandsch burgemeester, zoo'n stoetla-
waaier, die denkt dat de wereld alleen maar
om zijn zinnedriften draait, wiens vrouw
aangekleed goedmoedig varken en wiens
zoon ook al niet zuiver is. Jan zijn moeder
wordt met geld en goede woorden uitge
huwelijkt aan een onbekookte knul van een
keuterboer, die van Jan's moeder een zie
lige slons en van Jan zelf den verstoo-
teling maakt. Hoe het hem verder gaat en
hij aan het slot wordt doodgeslagen door
den oud-Indisch-militair Van der Poorten,
wiens vrouw en dochter Jan tot diefstal en
andere akelige dingen deden komen wordt
verhaald in een levendigen trant door een
die 't alles blijkbaar van nabij heeft gade
geslagen. 't Is Breughel, 't is Jan Steen, 't
is Breêroo wat men ziet en hoort, Lim-
burgsch volksleven zonder eenig omhul
sel. Het is of de schrijver die scherp ziet en
luistert en met ijzige nauwkeurigheid
boekstaaft zijn werk in een groote drift
bui heeft uitgestooten, wat aan zijn stijl
spanning en rythme geeft.
Als men wil kan men zeggen dat dit
realistische verhaal uit het Limburgsche
volksleven een reeks zedeschandalen is en
er schijnt in dit verband, over den schrij
ver, die in Limburg onderwijzer was, en
over zijn boek, in een der Tweede Kamer's
zaliger gedachtenis, het een en ander te
doen te zijn geweest. Maar dat alles behoe
ven de Limburgers zich niet aan te trek
ken, 't gaat in de Jordaan niet eerzamer
toe. In de noordelijke provinciën leeft het
volk uiterlijk veel stijver, maar of het
daarom innerlijk zooveel beter is, valt te
bezien.
De Uitgevers Maatschappij „Editio" te
Hillegom geeft voor de Feestdagen een
bundel van dien naam van onzen getrou
wen medewerker C. (H. G. Cannegieter)
zoowaar met krabbels (a la Cornelis Veth)
van 's schrijver's hand. Voor ons is Can
negieter het best in het half wijsgeerig
half zedekundig betoog, waaraan hij door
z'n kritischen kijk op de dingen van het
dagelij ksch leven, als een tweede Spectator,
steeds weer de genietbaarheid van het
frissche weet te geven. Toch zullen ook
deze schetsjes, omdat ze van hem zijn, wel
gekocht worden.
HAARLEM
ZATERDAG 28 NOVEMBER
ROTTERDAMSCH-HOFSTAD TOONEEL
Blijspel in drie bedrijven.
ZONDAG 29 NOVEMBER
VEREEN1GD TOONEEL
(Dir. Verkade Verbeek)
van HERMAN HEYERMANS.
Ruime keuze
Ruime keuze in
TELEFOON 10387
Een werk van groote literaire bekoring
is De verliefde vagebond, van A. t'Serte-
vens, vertaald door Alice van Nahuijs, uit
gave vtn Em. Querido, Amsterdam. Het
land van Bocaccio, zon, vagebondeeren,
verliefd zijn, Verliefd zijn op de liefde, dat
is omgeving en inhoud van dit boek, zoo
uitstekend vertaald, dat het is als een oor
spronkelijk hollandsch werk, al is 't wat
inhoud betreft precies het tegenoverge
stelde van wat in Holland geconcipieerd en
geschapen zou kunnen zijn. In het Zuiden
zal het leven altijd heidendom en het hei
dendom altijd zinnelijk blijven. Duizen
den staaltjes van dit zinneleven, aaneenge
regen tot een verfijnde moderne roman
zonder een tikje tragiek, maken dit boek
tot een gevaarlijke en toch weer bevrij
dende lectuur, verlossend met name voor
hen die alleen met eenige gedrukte vellen
wit papier en daaropstaande zwarte letters
zich mogen vermeien in de zoete streelin
gen van verliefdheid en van liefde.
Heyermans-Herinneringen noemt Frans
Hulleman zijn ook bij Schoonderbeek in
Laren uitgegeven gedenkschrift aan den
reusachtigen werker, den uitnemenden
dramaturg, den geestigen spotter en feuil-
letonnist; het is met groote liefde en ken
nis van menschen en toestanden geschre
ven, eerlijk zonder iemand te kwetsen,
maar ook zonder iemand te sparen, Heijer-
mans zeiven ook niet. Frans Hulleman, die
zelf een waarachtig kunstenaar is, en dus
ook een zuiver en goed mensch, heeft
Heijermans 25 jaar lang gekend, hij heeft
bij hem gewoond, hij heeft onder en met
hem gewerkt, en gestreden. Honderden
voorvallen uit Heijerman's leven weet hij
te vertellen zooals een kunstenaar van het
gesproken woord dat vermag, zoo versch
uit de levende herinnering als waren ze
zoo juist gebeurd.
Wie er voor gevoelt een zijner merk
waardige tijdgenooten te leeren kennen,
moet dit boekje lezen. We zullen er een en
ander uit aanhalen:
„Vooral verdriet of smart van een mede-
mensch doorvoelde hij (Heyermans) fijn
en innig. En het was hem een stille vreug
de, die smart, dat verdriet, door een een
voudig, treffend woord of met een simpele,
hulpvaardige daad te kunnen verzachten.
En hij deed het. Volkomen belangeloos en
stil. Hij vond het prettig te kunnen hel
pen."
„Zijn grootste succes, „Op hoop van
Zegen", het spel van de zee, het drama
van de visschers en visschersvrouwen,
blijft het eeuwig-levende kunstwerk van
dezen onvergankelijken kunstenaar. Al
zijn de toestanden veranderd, als kunst
werk zal dit drama met zijn kleurige af
wisseling, zijn prachtige tooneelen, zijn
spannende en geweldige, benauwende stij
ging aan het slot, blijven leven en ver
toond worden ook als geslacht na geslacht
van de aarde is heengegaan. Op Hoop van
Als nergens voedsel meer te vinden is en
de vogels van honger bijna omkomen, is het
een dankbaar werk in een voederstandaard
wat zaad te strooien. Men lokt daardoor
de vogels in den tuin, welke ze dan in den
regel niet meer verlaten, zoodat men
's zomers van hun heerlijk gezang genieten
kan. Bovendien zijn deze voederstand
aards door hun mooie, rustieke afwerking
een sieraad in uw tuin.
zijn tegen coneurreerende prijzen verkrijgbaar in
Brandstoffen van KRUL zijn prima;
Ze zijn gruis- en steenen-vrij.
Laat van KRUL uw brandstof komen,
Want daar hebt ge voordeel bij.
Brandstof wordt, een ieder weet dit,
Door geen dienst gecontroleerd.
Koop daarom met goed vertrouwen
Brandstoffen die KRUL offreert.
Telefoon 11617
Telefoon 22012
sïoa
Zegen voldoet aan
goede en groote volks
„Hij was geen schr
lang het geschrevene
lade zou verbergen, c
als een schitterend
aan het menschdom t
een tijd-schrijver, die
de eeuwigheid heeft
„Zooals vaak in de i
met de beste element
king volgt op de scl
beelding van het saf
werkers- en bedrij
Heyermans gestrand
pen en dreigende f
inzinking, te-hooge
geldzuchtigen, meei
eischers."
„Hoe hield hij vai
sche, blauwe luchten,
storm, een bloeiend
korenaren, van een
Hij was een aarde-aa
was: de Mènsch. Alt
de Mensch. Een
wierookte soms door
keerde altijd tot di
terug, dat men in di
mènsch te zijn."
„Heyermans had e<
eering voor Jezus' li
hij overal op aarde
fraze, een klank, w;
predikte hij strijd er
een betere, schooner
„Heyermans was al
der weinige, zeer
lijke mannen gewee
en meisjes, verbom
Hij was een gentle
zin."
„Uit deze studie
gebleken, welk een
veel te tijdig is afg
len Dood. Reeds be
leegte, na zijn vers-
kunde is ontstaar
leesbaar, die de
uiterst zeldzaam v
de levende letten
Heyermans in het
veel schoons en bli
Want toen hij zich 1
schreef, bespeurde
het geweldige stuk
dezen oersterken m«
noch verlamd was c
theaterbestaan, w i
geestelijk gevecht
MEISJES
We hebben nu d<
winter japonnen en
we hebben de rneis
geven, verleden W(
een beurt, nu wore
onze meisjes een w
is al winter, de sti
Laten we de stof e
en ons eerst bep
zien we warempel
binnengedrongen
minste de mantelt
meisjes zijn al ne
wil zeggen, wijdu
met panneaux vai
het, ze doen al i
der. Alleen voor
