I VERRICHT ALLE BANKZAKEN
ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
HAARLEMSCHE BANKVEREEN1GING
TIJDKWALEN
DE DELFT
FOTOGRAFISCH ATELIER „RICHE"
L. FABER ZN.
Nachtveiligheidsdienst- Controle
21 ste JAARGANG
ZATERDAG 15 JANUARI 1927
No. 2
VOOR BLOEMENDAAL, OVERVEEN, /ERDENHOUT
VOGELENZANG, SCHOTEN, SANTPOORT, ENZ.
BIJKANTOOR VOOR ADVERTENTIES: ADVERTENTIEBUREAU D. Y. ALTA, NASSAULAAN 78, HAARLEM
I Bijkantoor BLOEMENDAAL, Bloemendaalscheweg 147
Bij brand een der volgende
nummers opbellen:
BLOEMENDAAL Telefoonnummer 22Ö65
OVERVEEN - Telefoonnummer 10960
AERDENHOUT- Telefoonnummer 26103
BENTVELD Telefoonnummer 26017
VOGELENZANG - Telefoonnummer 28129
GARAGE F. STAPPERS g
Gedempte Oude Gracht 40, Haarlem g
le kl. Reparatie-inrichting. Expertise
DAMES-KAPSALONS
BOS-VAN DEN ENDEN
ELECTR. REPARATIE-INRICHTING
van alle soorten Schoenen en Laarzen
PLAATSELIJK NIEUWS
OVERVEEN.
Intensieve bewaking
Bill ij ke tarieven
Kantoor Raaks 13, Haarlem, Tel. 13880
ABONNEMENTSPRIJS f 3.SO per jaar, f 1.75 per hall
jaar bij vooruitbetaling vóór 1 Januari of 1 Juli, na dien
datum verhooging van f 0.15 incassokosten. Voor Indiêen
't Buitenland met verhooging der porto. Losse nummers
71/2 ct. Abonnementen kunnen met elk nummer beginnen
REDACTIE EN ADMINISTRATIE: DRUKKERIJ T. TIMMER, DE GENESTETWEG 23, BLOEMENDAAL
TELEFOON 220O3 POSTGIRO 30785
ADVERTENTIËN: 18 cent per regel, bij contract
belangrijke korting. Kleintjes: Vraag en aanbod, huur
en verhuur, koop en verkoop, van 1 tot 5 regels 60 cent
elke regel meer 12 cent uitsluitend bij vooruitbetaling.
Boven, onder of naast den tekst speciaal tarief
(Nadruk verboden)
Iedere tijd heeft zijn eigen kwalen en
zoo sukkelen wij ook aan de onze. Wien
wij ook hooren spreken, algemeen is de
klacht over de verwildering van de jeugd
en de overgroote toegeeflijkheid van de
ouders daartegenover. Welk een verschil
bij den goeden ouden tijd, waarin de kin
deren gehoorzaam waren en de ouders
strengwaarin gezin en school samen
werkten om een stipt en ordelijk, werkzaam
en sober geslacht op te kweeken. Wèl
groot is de nood van den tegenwoordigen
tijd met zijn nawerking van de door oor
log, mobilisatie en revolutie ontstane on
verschilligheid en verruwing!
Er is geen leerzamer vak dan geschie
denis, en inzonderheid de alarmisten
dienden zich voortdurend hierin te ver
diepen. Hoe menig zuchtend en klagend
tijdgenoot zou met een opgeklaard gezicht
zijn boek neerleggen, nadat hem was dui
delijk geworden, dat het vroeger ook al
niet beter was dan vandaag, en dat wij
waarlijk nog van geluk mogen spreken, dat
we niet in dien goeden, ouden tijd zijn ge
boren
Bij menig gelegenheid vergaat het ons
als die rechter uit Andersen's sprookje,
die bij vergissing de overschoenen van het
Geluk aantrok en daardoor zonder het te
weten een paar eeuwen terug werd ver
plaatst. Toen hij des avonds langs donkere,
modderige straten tusschen ongerieflijke
huizen den weg naar zijn woning zocht, op
vies smakend drinkwater werd vergast en
zich ergerde aan de grenzelooze onwetend
heid van een geleerde, dien hij toevallig
tegen het lijf liep, was hij genezen van den
waan, alsof het verleden beter zou zijn
dan het heden.
Zijn de gebreken, die wij als onrustba
rende verschijnselen van onzen tijd met
het karakter van onze tegenwoordige sa
menleving in verband brengen, werkelijk
thans voor het eerst in de wereld gekomen
Staat onze eeuw schuldig aan die verwilde
ring van de jeugd en die toegeeflijkheid
van de ouders?
Verrassend zal voor den oningewijde
zijn te lezen, wat een bekend schoolmees
ter uit de zestieïide eeuw omtrent deze
dingen vertelt. Dirck Adriaenz Valcooch,
die in 1591 schoolmeester was te Barsin-
gerhorn en aldaar de gedachten en er
varingen omtrent zijn ambtsleven te boek
stelde, leefde in de dagen, waarin het kind
met de plak werd geregeerd. Ja, de plak
was nog het zachtzinnigste instrument, en
een van Valcooch's verdiensten is juist
geweest, dat hij op matiging bij de lijf
straffelijke rechtspleging aandrong.
Dat was nog eens een tijd voor de man
nen en vrouwen van sta-vast, die van
streng aanpakken houden! De plak, het
stuk hout met de ijzeren punten of met
een soort prikkeldraad omwonden, waar
mee men zijn pupillen murw kon slaan;
de ijzeren kam, waarmee men onzindelijke
kinderen tot bloedens toe over het hoofd
rostehet zware schandbord, dat de tenge
re armpjes uren lang boven de macht moes
ten houden; de roede, welker twijgen rood
waren van het jeugdige bloed', dat bij de
geeseling over het bloote lijf was gepareld
dit alles getuigde van een tucht,
voor de bandelooze bende van tegenwoor
dig om jaloersch op te zijn.
Maar hoort nu denzelfden Valcooch
klagen over verwildering eenerzijds en
toegeeflijkheid anderzijds, alsof ook hij
mede een kind ware van onzen onzede-
lijken en ongezeggelijken tijd.
„Zij zweren, liegen, loopen te rabauwen
langs de wegen," aldus verzucht de school
meester van anno 1600, en hij verwijt de
ouders, dat ze voor hun kroost geen
degelijke boeken meer koopen of ze in
de Schrift onderwijzen. „Boeverijen leert
men ze! Ze spelen, ze rennen en leven
zonder getreur."
„Haar jonkheid zonder weldoen gaat
verloren,
Onbebouwde akker draagt zelden
goed koren."
En wat kan de school hiertegen doen,
zoolang de ouders te weekelijk en te toe
geeflijk zijn en niet met de onderwijzers
meewerken
„Want de ouderen doen ons beletselen
groot," zegt hij. Als de kinderen het meest
straffen van noode hebben, zoo is 't:
„Lieve meester, spaar een weinig mjjn
kindal leert het niet te ras, 't is mij wèl.
Ik geef er niet om, al dat leeren, en
wanneer hij wat laat op school komt, wat
zou dat; hij moet 's morgens uitslapen,
want hij is nog zoo jong. En al voert hij
op school weinig uit en al is hij ondeugend,
zie het door d'e vingers
Aldus spreken de ouders en wat kun
nen de schoolmeesters dan met de kinde
ren worden? Is het niet, of we de alge-
meene klacht onzer dagen hooren her
halen, wanneer die oude schoolmeester,
die al meer dan drie eeuwen dood is, in de
taal van zijn tijd rijmt:
„De ouders geven ze hedendaags al
hun willekens
Men straft ze niet, men spaart hun
billekens"
De geschiedenis, deze onmisbare leer
meesteres, bewijst ons, dat, hetgeen wij
voor een tijdkwaal houden, vóór driehon
derd jaar óók reeds een tijdkwaal is ge
weest. Meester Volcooch spreekt op zijn
beurt immers ook reeds van „heden ten
dage"! Hij hield de zwakheid en de toe
geeflijkheid der ouders, de vrijpostigheid,
ongezeggelijkheid en ondeugendheid der
kinderen voor de tijdkwaal inzonderheid
zijner eeuw.
Dit ééne voorbeeld volsta, om ons te
overtuigen, hoe al onze klachten, zuchten,
beden en wenschen met de omstandig
heden van het oogenblik slechts bitter
weinig tezamenhangenhoe zij de echo's
der eeuwen zijn; hoe ze elke wijziging in
het maatschappelijk leven, elke ommekeer
in de levensverhoudingen trotseeren; hoe
ze onafscheidelijk met het menschzijn ver
bonden zijn. Er is inderdaad, gelijk vijf-
en twintig eeuwen geleden de Prediker
reeds opmerkte, niets nieuws onder de zon.
Dit ontslaat ons niet van den plicht en
de verantwoordelijkheid jegens den tijd,
die de onze is; maar het doet ons toch
met den glimlach der wijsheid staan tegen
over het angstwekkend alarm der ver
dwaasden, die doen alsof juist op het
oogenblik, dat zij beleven, de laatste ure
gekomen is.
H. G. Cannegieter.
Nu met de vele Zondagen tal van Bloemen
dalers en Haarlemmers de twee baggermolens
hebb'en zien liggen-, die d'e Delft verdiepen en d'e
opgehaalde derrie op de naastliggende landerijen
hebben gedeponeerd en dus 'h-et groote gemeen
schappelijk werk van Haarlem en West en Noord
omgeving ten slotte toch begonnen is, plaatsen wij
het volgende artikel:
Deze vaart strekt zich uit van den Slaper
dijk, e-enige minuten buiten Santpoort tot nabij
den Zijl weg, op de grens Haarlem—Bloemendaal.
leider kent daar natuurlijk het viaduct van den
spoorweg naar Zanidlvoorl, weet misschien hier de
Delftstraat en- -kade en dat de Garenkokersvaart
de Delft met -den Kindehuissingel verbindt. In ver
band met het feit, dat de Delft, zoowel het binnen
als 'het buiten de gemeente Haarlem gelegen ge
deelte van dat water, hoe langer hoe minder
on'bevaar wordt, zijn van stadhuiswege onder
handelingen gevoerd1 met het Hoogheemraadschap
TE°°347H20.UHAARLE6M II MODERNE DAMES- EN HEERENPORTRETTEN
Telefoon 14454
Rijnland, den Scboterveenpolder en de gemeenten
Bloemendaal en Schoten, teneinde te komen tot
verdieping van gemeld water voor gezamelijke
rekening. De aan het uitbaggeren van Dieft (tus
schen Pieter Kiesstraat hier en de Jan Gijzenvaart
onder Schoten) verbonden kosten werden geraamd
op ƒ30.000.—.
'Daarvan zou (bijdragen: Rijnland 4300; Scboter
veenpolder 4750; Bloemendaal 10.000 en
Schoten 2500, samen ƒ21550, waarvan dus
8450 ten laste van Haarlem zzou komen. Een
crediet van 30.000 werd in 1925 -door den Raad
aan Heeren Burgemeester en Wethouders van
-Haarlem toegestaan. De -daaropvolgende aanbe-
sed'ing ten ra'adhuize wees als hoogste inschrijver
aan de N.V. 'De Groot's Baggenmaatschappij te
'Hilversum voor perceel I 26000 en perceel II
22000. De laagste was Gebr. Griekspoor van
Nieuw Venndp voor 18450 en 20444, totaal
39800; ook deze dus een eind boven de raming.
Die klachten over minder bevaarbaarheid zijn
al héél oud. Vroeger, toen de uitwatering belem
merd was, was 't nog erger. En als ik nu zeg, dat
dat in verband staat met oude Haarlemsche Bier
brouwers (waarvan de laatste 15 jaar geleden ver
dwenen) en met de oude Haarlemsche Linnenin-dus-
trie, dan ben ik er goedkoop af, maar de weetgierige
en daar 'behoort gij lezer toe is niet 'bevredigd'.
Laten we dus beginnen met te vertellen, dat Haar
lem, althans de binnen:..;,.! op een duinrug lag, die
zich zuidwaarts tot bij Hillegom uitstrekte. Sporen
ziet ge er nog van in den tuin van Museum Kunst
nijverheid in den Hout, bij Lommeroord onder
Heemstede en in 'den Groenen'daal. Tusschen het
binnenduin en het zeeduin lag een moerassige
vlakte met veel poelen en Waterloo,pen en eenige
zandige bulten. Twee zan'druggen liepen er door,
de een was de latere K-leverlaan, 'die andere het
Manpad.
De Haarlemsche brouwers, die hunne nering 'die
hoofdnering der stad noemden, en di'e in de 15e,
16e en 17e eeuw werkelijk de grootste en voor
naamste nering der stad uitmaakte, brouwden hun
bier -van water uit het Spaarne en de Stadssingels
en grachten. Zij 'hadden er dus hun -grootste be
lang 'bij, dat die wateren op geenerlei wijzen
werden verontreinigd. De reegering trachtte te
'helpen door in de eerste plaats voor goed water
te zorgen.
'De verzouting van het water kan de stedelijke
magistraat niet beletten. Telkens toch, wanneer te
Spaarndam een schip 'werd geschut, kwam er zout
water uit het IJ binnen. Om 'hieraan tegemoet te
komen, was aan de brouwers 'herhaaldelijk gelast
met schuiten water te 'halen uit de Rampen- en
Ruickebier- (de tegenwoordige Brouwers en Hout-)
vaarten. Ge ziet 'dus, dlie -zijn al heel oud, maar
met 'het graven en verbet-eren daarvan werd' ook
gen deel van het moeras -drooggelegd en lang
zamerhand ontstonden er de latere tuingronden
en bleekerijen. Dat -water halen was echter kost
baar en er waren altijd brouwers, d'ie het goed
koop-er vonden water uit het Spaarne te halen,
al mocht 'dat niet.
De voorname brouwers d'eden het echter wèl en
het Brouwersgild zorgde, dat di-e vaarten niet
werden bedorven. In 1478 ha'd het gilde al een
contract met de stad gesloten, waarbij het zich
verbond den Singel van de Zijlpoort tot over den
Schutterst-oren zoo hoog te maken, -dat het zoute
water daar niet over 'heen kon stroomen en in de
vaarten koimen.
De stad nam aan om al 'die slooten, welke in
den singel uitwaterden te stoppen. Bij hoogen
waterstand' liep het zeewater over den lagen dijk
tusschen Santpoort en Spaamdam tot aan den
Zijl weg. Toch verzouting dus, maar dit euvel werd
niet weggedaan vóór Koning Lodewijk Napoleon
van 'Holland d'en Slaperdijk liet maken.
'De Zijlweg was ini 1547 reeds voor rekening der
'brouwerij verhoogd.
De Brouwersvaart had evenwel een sluis (waar
nu d'e Brouwers'brug is) zoodat het brakke water
wel 'in den singel, maar niet in deze vaart kon
komen.
HAARWERKEN - PARFUMERIEËN
DORPSSTRAAT 27 - BLOEMENDAAL
BIJ HET POSTKANTOOR, TELEFOON 22386
UCXXXXXXXXXXXXXXXXXJCOOOOOOOOOOOO
KLEINE HOUTSTRAAT 10, TEL. 12896
Concurr. prijzen en vlugge bediening w
OOOOOOCOOO0000000000000000000000
Vluchtelingen uit Vlaanderland vestigden zich
hier tusschen 1577 en 1580 en begonnen er de
weverij en bleekerij. De Weekers gingen meest
onder Berkenrode, 'Heemstede en Bloemendaal
wonen. Voor de weverijen werd in de heerlijkheid
Berkenrode (langs den Wagenweg onder Heem
stede) veel vlas geteeld, dat in 'de slooten te rotten
werd gelegd en waardoor het afkomende duin
water voor de brouwerij ongeschikt werd gemaakt.
De -bleekers voegden er bun loog, afvalwater en
de wevers bo-vendien van de gekleurde garens nog
kleurstoffen aan toe. Daar kwamen processen door,
want -de 'bleekers mochten niets loozen in de
vaarten en de slooten daarop uiitkomend; in kuilen
moesten ze het laten bezinken en geen nieuwe
bleekerijen mochten erbij komen. Werkelijk werd-
ook een accoord getroffen (in Februari 1582),
waarbij de bleekers zich verbonden het bezonken
water -door een pomp te loozen over of door den
Zijlweg in d e Delft, daar deze door de Garen-
kok-erss'luis van d'en Singel was afgesloten.
De 'brouwers beweerden dat -de bleekers zich
niet aan hun woord hielden en klaagden in 1582
in een relaas:
„Deurde onspreckelicke vuylicheden van loge,
„melc-k en'de andere vuyle materiën, dewelcke
„zijluyden van boven aff van heurlieden blycke-
„riën end'e Gaarnspoeleriën in -de versc'he
„sc-hoone d-uynwateren, als de zoete wellen-,
„waefceren van Ruyck-ebier, door vigeur van
„welcke vermen-ginge, de goede byeren welcke
„gebrouwen werden, in de vaerte nae de Stads
vesten deriveren en'de afcomen laeten, nyet
„alleen tenderende tot -gTonde'licke 'bederf van
,,-de voors hooftneringe, ma-er -mede tot geheele
„wegneminge van koei en ossenweyde in d'e-
zelve polder, -mitsdien' de beesten uit voors-
vaerte 'door den voors infectie nyet en willen
„ofte moeigen drincken, behalve dat de men-
„schen lan-gs de vaert passerende denselven
„stanck nyet en coenen verdragen enz., enz,"
De 'Delft had in de duin-en op de hoogte van
het Huis te 'Bredlerode haar oorsprong, ging dan
-in Zui'dwaartsche richting. In 1540 was de Delft
slechts een zandsloot, die in -de kerfslooten (nu
Garen'kokersvaart) haar oorsprong nam.
De Delft wordt dan ook in -de acte van 1515
niet genoemd, maar wel de Scoter of Groote Beek.
Die vinden- we o,p de kaart van 1590 terug als
een open zan'dvaart, loopende uit d'e duinen, dwars
door -de Delft tot -in 'het Spaarne. In 1590 waren
er nog twee vaarten bijgekomen, n.l. de Dirck
Heussensvaart (Spaansche Vaart) die uit de duinen
door de Delft tot in het Spaarne liep en de Jan-
Gijzenvaart. De Delft hield toen in 1590 daar op,
dus op de plaats van d'e R.-K. Par. Schoot te
Schoten.
De vaarten/ na'ar het Spaarn'e werden in 't
laatst 'der 16e' eeuw niet meer als zandvaarten ge
bruikt, daar de geheele duinkant met bleekerijen
was 'bezet en de bleekers de Kerfsloot alleen ge
bruikten om goederen naar of van de stad te
voeren. De zandvaarten daarentegen lieten ze ver
vallen of versperdien ze;, vuit vrees voor het af
vloeien van te veel duinwater.
De klachten in 1599 door het 'Brouwersgilde
uitgebracht, 'hadden een inspectie tengevolge waar
van het proces-verbaal op het archief ligt. De
heeren voeren dan de Garenkokersvaart op „te
doen visitaetie 19 Juny opte wateren van de Delft".
We citeeren daaruit:
„En'de sulcxs (met d'e) vletschuyte nyte vaerte
„van 't voors-sluysken varende "en comende tot
„in de Delft aan, en aen 't waeter van dezelve
„Delft, eerst wat witachtig, daernae wat wit en
„dikachtig werd als men quam achter 't lanit
„van -de leproen -en opwaerts de voons-vaerte
„van de Dieft, soe vol vuylickeden was drijven-
„de, die oock mede lucht van- pest geven, be-
„halve 'de dickicheden opt'en gront gesonc-ken,
„dat nauwelicxs door deselve vuylickheden en
„was te passeeren, die apparentelicken klaar
blijkelijk) noch meerder souden seyn geweest,
„ten ware dezelfve vaerte door de vehemente
„regen, die een dac'h twee of drey te voorin ge
nvallen was, wat was verkoockt en ververscht,
„enz., enz."
„Ooirne tot openinge van welche voerte te
„vaerte te geraecken, 'daertoe -geroepen -en- ge-
„compelleert zoude werden, -degeenen, die men
„meenen zoude interest -daarbij te hebben.
,,'Omme elcxs redenen gehoort en middelen ge-
„raempt te wordlen, in wat manieren 't selve
„zoude kunnen geschieden."
OVERVEEN - TELEF. 10956
WERKEN NAAR EIGEN EN
GEGEVEN ONTWERPEN
„Ende wesende daertoe ontboden in de 'her-
berge, van 't Haentjen, Cornells Janss. Onder-
„schoudt van Overveen, omime te verstaen, oft
,,'bij zijn tijd, -mits hij lange schout van Overveen
„geweest had'd'e, geen schouwe van ou'ts op de
„voors-vaerte en plac'h te leggen, heeft geseyt,
„dat anno 1548, dat hij eerst schout werd'e, de
„voors vaerts doen daer all lach en nyet en
„wisve, 'dat oyt schout daarop gelegen ha-d'de of
„gehouden was -bij zijn tijt, dat uyt oude ge-
„buyren inwoners) voordat -de voerte ge-
„maekt was, -kennisse te hebben, 't selve soude
„moeten ondervraecht werden. Actum ut supra.
w.g. M. de Woerden.
Uit een kaart van Rijnland van 1591 blijkt, dat
er na de klachten verandering is gebracht. De
Delft werd verlegd en loopt sinds niet meer uit
de -duinen bij Brederode, maar dwars door -de
Jan Gijzenvaart en naar 'de voormalige Wijker-
meer. Na de inspectie zagen Burgemeester van
Haarlem uit naar middelen om de vaaren gereinigd
te hebben en het water een anderen loop te geven
zoodat het niet meer door de Garenkokerssluis in
den singel 'kwam. Inmiddels bleef het IJ water van
tijd tot tijd -den Velserdijk overstroomen en door
d'e opening van d-e 'Delft loopen, 'terwijl het schijnt,
-dat de dam aan -den Verkeerden weg en de daar
achter gelegen, Veenfuin, als waterkeering niet
voldoende -waren of niet behoorlijk onderhouden
werden.
'H-ier was men onder het rechtspraakgebie-d
(jurisdictie) der Heeren -van Bredero-d'e, zoodat de
Haarlemsche magistraat er moeilijk handelend kom
optreden.
Beter weid' -het iets, toen in 1636 het Hoogheem
raadschap Rijnland den Slaperdijk besloot te leg
gen, die echter eerst onder Lodewijk Napoleon
voldoende hoogte kreeg
De -dijk aan 'dien Verkeerden weg kwam nu te
vervallen en de bleekers onderhielden de Garen
kokerssluis niiet meer. Tenslotte zag men zelf de
misère in en stichtte den Schoterveenpokler, waar
in het heele Kleverpark ligt en nieuw Schoten
bewesten- den Rijksstraatweg.
De bekende looddief J. L. M. uit Haarlem, was
Dinsdagavond met een handwagen naar den Zee
weg gegaan, waar hij drie groote ijzeren T balken
ontvreemdde.
Hij werd op den terug weg ontmoet door d'en
eigenaar, -d-e heer v. R., te overveen, die een en
anldier aan de politiepost rapporteerde. 'Het gelukte
(de politie M. aan te 'houden. -Hij werd in ver
zekerde bewaring gesteld, en Donderdagmorgen
ter beschikking van 'den -heer Officier van Justitie
te Haarlem gesteld.
De families V. en W. uit het Kweekduin- deden
aangifte bij de politie, dat uit hun keukens porte-
monnaie's waren ontvreemd met bedragen van
resp. 3.86 en ruim 50.De zaak is in onder
zoek.
Van een fiets, staande naast 'het R.K. Lyceum aan
den Zijlweg, werd het rijwiel'belastingmerk ge
stolen. Men zij op z'n hoede!
Tot onderwijzeres aan de O.L.school aan het St.
Pieterskerkhof te Utrecht is benoemd mej. D.
Keeser, in gelijke betrekking thans werkzaam aan
de O.L.school alhier.
