Advertentiën
ERWERK
Tl
MISSET ZOON
LUXOR THEATER
CINEMA PALACE
Mr. WU
Ml Tertmisclie Maatschappij!
Adverteert in Het Bloemendaalsob Weekblad
K. SLICHT
F. W. KLEIST
COBSETBPIKBAND-eOMBINATIE
CITROËN AUTOMOBIELEN
Verhuizingen over Land en Zee
P. J. F. van Oeffei
Centrale Verwarming
KIPPENHOK
DE KERKUIL
tal. Coil ler-tea,
UW VOORRAAD OP?
N.V. HOENDERDOS'
1 FIRMA J. H. KRUL JR.
W. C. BERGISCH, Bandagist, HAARLEM
MEÜBELTRANSPORT MIJ. VAK HÜLST
WONINGBUREAU
HENK TH. FIBBE
CRÊPE-SCHOENEN
DE KAPERKAPITEIN
STADSSCHOUWBURG
DOKTER KLAUS
DE DOOLTUIN
FAUTEUIL 47
AMOR OP DE SKI
Agentschap: J. J. LANSDORP, Bloemendaal, Telef. 22387
VERPLEEGSTER
ZIT-SLAAPKAMER
HORLOGEMAKER
Schagchelstraat 44, Haarlem
Rsparatien spoedig en billijk
UITVERKOOP
(Coöperatieve Keuken)
Bakenessergracht 27
CENTRALE VERWARMING
WILHELMINA ANTHRACIET
BRANDSTOFFENHANDEL
H. C. van 't Land, Boschlaan 39-43
•BRANDSTOFFENHANDEL
2 PRIMA KWALITEIT, VERZORGING EN BEDIENING
NASSAÜSTRAAT 12 rd TELEFOON 11288
Liftvans voor Overzeetransport te huur
14 NASSAÜSTRAAT 14
TELEF. 13781 - HAARLEM
J„ WINDHORST
OUDSTE ADRES VAN BLOEMENDAAL
VOOR D ROG SST ARTIKELEN
GEBUCO'S TEERSTROOP van 90 cent
ZIGOTO, IN KALMTE EN CATZ
GEERTRUIDA VAN VLADERACKEN
HET CHSNEESCHE LANDHUIS
Haarlem - Tel. 13658
1 2-24 PuK. I ÏPE B 14 SEDAN f 2400- ^Uit^VOOrra0d Icverbaar' Uit9cvoerd met vierwiel-
iimiuiiiii ii. remmen, schokbrekers, aatom. ruitenwisscher, enz.
18 cent per regel, bi) contract be-*
langrijke korting. Kleintjes i Vraag
en Aanbod, Huur en Verhuur, Koop
en Verkoop, van 1—5 regels 60 ct.,
elke regel meer 12 ct., deze alleea
bij vooruitbetaling. Boven, onder
of naast den tekst dubbel tarief.
GEDIPL.
veeljarige practijk zenuwpatiënten,
biedt zich aan voor geheele ot
gedeeltelijke dagverpleging, ook
genegen daarbij huish. bezigheden
te verrichten,liefst gegoedefatnilie.
Br. No. 2300, Bladergroen's Boek
handel, Bloemendaal.
Heer vraagt te Bloemendaal
of twee kleine kamertjes met
volledig pension. Br. No. 2250
Boekh. Bladergroen, Bloemendaal.
TER OVERNAME AANGEBODEN EEN
met ren in goede staat zijnde.
Br. 2700, Boekhandel Bladergroen,
Bloemendaal.
Ruime keuze in HORLOGES, KLOKKEN,
enz. enz. tegen scherp concurr. prijzen
INRICHTING VOOR DEN VERKOOP
VAN VOORWERPEN VAN SI ER-
NIJVERHEIDS- EN BEELOENDE
KUNST - LEPELSTR. 5, HAARLEM
TELEFOON 14562 - GIRO 109946
(WEGENS PLAATSGEBREK)
VAN ZATERDAG 3 MAART
TOT WOENSDAG 14 MAART
1928
GLAS- EN AARDEWERK
TASSCHEN KLEEDJES
LAM PEKAPPE N
KUSSENS - COSIES
GRAFISCHE KUNST, ENZ.
U.A.
Telef.14393
Gebruik van alleen prima grond
stoffen en alleen natuurboter
Voor verbruikers steeds vrijen
toegang tot bedrijf en magazijnen
Dinerprijs f 0.87, soep
ol toespijs f 0.15 extra
Omzet jaarlijks plm. 80.000 diners
Oeenverpllchtdagelijksch gebruik
Uitgebreide diners naar
elk gewenschte menu
Bijzondere schotels in eiken prijs
Vraagt onze prospectus eens
TECHNISCH BUREAU
STUURMAN MAAS, BLOEMENDAAL
DE GENESTETWEG 16 TEL. 22701
WATERVOORZIENING SANITAIR MACHINERIEËN
Een mooie gelegenheid om onze
EENS TE PROBEEREN
LEIDSCHE PLEIN, KONINGSTRAAT 48, TEL. 10773
Draagt Uw
w.o. ook het bouwen van schuren(tjes), fietsenbergplaatsen enz., op aan
Eén proef zal U ervan overtuigen, dat dit een, inderdaad,
GOED en BILLIJK ADRES is. TELEFOON 23018
OVERVEEN, TEL. 11617 BLOEMENDAAL, TEL. 22012
PENSION VOOR ALLE SOORTEN HUISDIEREN
KNIPPEN, SCHEREN EN WASSCHEN
STEEDS RASHONDEN VOORRADIG
HOUTVAARTPAD 206
POST OVERVEEN
Wij hebben de eer Uw aandacht te vestigen op ons speciaal model
HOOGACHTEND,
EENIGST -VAKKUNDIG ADRES TE HAARLEM
Alleenverkoop voor Haarlem en Omstr. der beroemde Meyrignacbreukbanden
Directeur J. L. van Hulst
HAARLEM:
Maerten v. Heemskerkstr. 25a
Telef. 15166
DEN HAAG:
A lexander plein 1 25
Telef. 13052
BEHANGERIJ STOFFEERDERIJ
Bewaarplaatsen voor inboedels,
koopmansgoederen en reisbagages.
Verpakkingen voor en verzen
dingen naar OOST en WEST
VRAAGT INLICHTINGEN EN PRIJSOPGAAF
Dames en HeerenDoet Uw
niet weg! Laat ze REPAREEREN
bij de Electr. Snelschoenmakerij
KL. HOUTSTRAAT 64
EN GED. OUDE GRACHT 125, HAARLEM
SCHILDERS-DECORATEURS
NASSAULAAN 23 - HAARLEM
BLQEMENDAALSCHEWEG 57 - TELEFOON 22195
Het beste middel dat men tegen hoesten kent is
biiW. SCHEEPSTRA, BI.weg 75, Bloemendaal
HAAKS, Bloemendaalscheweg 301, Bloemendaal
GROOTE HOUTSTRAAT 189, HAARLEM, TELEFOON 13491
Vanaf heden brengen wi) weer een onzer groote werken.
Wij hebben U beloofd steeds Schlager op Schlager te zullen bn t gen.
Wi] hebben nu den meest populairen roman van RAFAfL SABATIM:
„Captain Blood", de roman die in Amerika door meer dan 10 millioen
menschen gelezen is:
In de hoofdrol WARREN KERRIGAN.
Ons tweede Hoofdnummer:
LUXOR BRENGT STEEDS EEN ANDER GENRE
Ons Hollandsch Nieuws is steeds hoogst interessant
Wij geven slechts EEN voorstelling per avond van 810s/4 uur
Plaatsbespreken van 10 tot 7 uur. Niet toegankelijk voor
personen beneden 14 jaren (volgens de Nieuwe Bioscoopwet)
WILSONS PLEIN - HAARLEM - TELEFOON 10186
ZATERDAG 3 MAART
VOLKSLIEDEREN IN COSTUMES door
Aan den vleugel: JAN POORTENAAR
ZONDAG 4 MAART
N.V. HET SCHOUWTOONEEL
(Dir. Van der Horst en Musch)
MAANDAG 5 MAART
.HET VEREENIGD TOONEEL
(Dir. Verkade en Verbeek)
Spel in 3 bedr. door M. C. A. LIMBURG-CLANT v. p. MYLL
DINSDAG 6 MAART
HET VEREENIGD TOONEEL
(Dir. Verkade en Verbeek)
VOLKSVOORSTELLING
B
DONDERDAG 8 MAART
N. V. NIEUW ROTTERDAMSCH TOONEEL
(Dir. Frits Tartaud)
Blijspel in 3 bedr. door LOUIS VERNEUIL
GROOTE HOUTSTRAAT 111-113, HAARLEM TELEFOON 11937
Vanaf heden een geweldig pn gramma met 2buitengewone attracties:
LON CHANEY, de koning der karakterspelers in zijn nieuwe creatie
daarin bijgestaan door de bekoorlijke Amerikaansche actrice RENÉE
ADORÉE, bekend als Mélisande uit „De Groote Parade"
IN HET VOORPROGRAMMA
(DE GROOTE SPRONG)
Plaatsbespreken voor dit ge weld'g programma isten zeerste aanbevolen
TYPE GRAND LUXE|MODEL:i928 F 2900
DE JA VA-SUIKERINDUSTRIE EN
HAAR BETEEKENIS VOOR
LAND EN VOLK.
door
Mr. J, J. TICHELAAR.
2)
De productie van 'beetwortelsuiker in de jaren
1883 en 1884 bracht eene dusdanige prijsdaling van
de suiker teweeg, dat voor Java de verkoopprijs
daalde beneden den kostprijs. Voorts openbaarde
rich in 1882 in het riet de serekziekte, die van
het Westen naar het Oosten voortschrijdende,
overal eene aanzienlijke productievermindering
veroorzaakte. Het was in deze inderdaad zeer be
narde tijden, dat 'de industrie hare energie heeft
getoond. Zij liet zich door deze tegenslagen niet
ontmoedigen, doch zette er alles op om het hoofd
boven water te houden. Proefstations werden op
gericht, aanvankelijk met het doel op wetenschap
pelijke wijze de ziekte in het riet te bestrijden:
het beheer werd op voortvarende, economische
wijze gedreven; verbeteringen in den aanplant en
in de fabrieken werden aangebracht. Het noodige
geld werid' bereidwillig verstrekt, waaruit blijkt,
dat eigenaren en bankinstellingen vol vertrouwen
waren en rekenden op betere tijden. Dit vertrou
wen is dan ook niet beschaamd. Door de samen
werking van volharding, wetenschap en kapitaal
zijn de moeilijke tijden glansrijk doorstaan, en na
dat het omstreeks 1900 was gelukt door het krui
sen van uitgezochte rietsoorten nieuwe variëteiten
te scheppen, die beter tegen de serekziekte be
stand bleken, trad een tijdperk van nieuwen b.oei
in. Van groote beteekenis was ook het feit, dat
in 1903 de Brusselsche Conventie van kracht
werd, waardoor 'de premies op beetwortelsuiker
werden afgeschaft en alle privileges vervielen. De
suikerindustrie had zich, toen zulks geschiedde,
op Java reeds zoo krachtig georganiseerd en haar
bedrijf zóódanig opgevoerd, dat zij, al waren de
suikerprijzen wederom op e>en zeer laag peil ge
komen, onmiddellijk van dezen verbeterden toe
stand kon profiteeren.
De jaren na 1903 zijn, op eene enkele uitzondering
na, voor de suikerindustrie in haar geheel voor
spoedige jaren geweest. De in 1914 uitgebroken
groote Europeesohe oorlog heeft echter zijn in
vloed op de suikerindustrie doen gelden. De eer
ste drie jaren ging het met den verkoop van de
suiker goed; in 1917 kwam daarin evenwel ver
andering. Er ontstond, mede tengevolge van den
duikbootenoorlog gebre'k aan scheepsruimte, waar
door de export van de suiker vrijwel onmogelijk
werd, eene sterke prijsdaling intrad en de pak
huizen overvuld werden. Zoodra intusschen in No
vember 1918, na het totstandkomen van den wa
penstilstand, de scheepvaart weer vrijkwam, wa
ren in een ommezien de suikerpakhuizen leeg. De
vraag was zeer groot, met het gevolg idiat 1919 en
1920 abnormaal hooge prijzen te zien gaven. De
suikerproductie, die aanvankelijk, vooral ia 1920,
nog te lijden had van werkstakingen en andere,
zich over de geheele wereld vertoonen'de uitingen
van revolutionnairen geest, gaat, nu ook deze
weer grootend'eels bezonken zijn, thans wederom
rustig voort.
De hedendaagsche Java-
suikerindustrie.
Vergelijkt men hetgeen de industrie nog geen eeuw
geleden produceerde met hetgeen zij thans voort
brengt, dan ziet men direct op welk eene gewel
dige wijze zij is vooruitgegaan. In het jaar 1840
bedroeg de geheele productie ruim 47.000 ton, in
1925 ruim 2.000.000 ton; zij werd dus meer dan
verveertigvoudigd. Deze 2.000.000 ton werden af
geleverd door 179 fabrieken, welke uitsluitend ge
legen zijn in Midden- en Oost-Java. In het Wes
ten, d.w.z, bewesten de grens tusschen de voor
malige residenties Batavia en Cheribon, vindt men
geen suikerfabrieken, evenmin in Rembang en den
Preanger.
De Javasuikerfabrikant is, in tegenstelling met
den beetwortelsuikerfabrikant en met zijn collega's
in verscheidene rietsuikerlanden, o.a. Cuba, niet
alleen industrieel, doch tevens landbouwer. Hij
fabriceert niet alleen het eindproduct, de striker,
hij teelt tevens de grondstof, het suikerriet. Zulks
maakt uit 'den aard der zaak het bedrijf ingewik
kelder, omdat hij moet zorgen de beschikking te
hebben over voldoenden grond voor den rietver-
bouw, over voldoende water voor zijn aanplant;
omdat hij een go-ed landbouwer moet zijn, die
moet weten, welke rietsoorten voor zijne grpnden
het meest geschikt zijn, die op den geschiksten
tijd de verschillende soorten moet weten te plan
ten, die ziekten en plagen moet voorkomen en
bestrijden, die maatregelen moet treffen ter ver
krijgen van voldoend werkvolk, enz. Riskanter is
het gecombineerde bedrijf, omdat de risico voor
misoogsten wegens ziekte in het riet, langdurige
droogte of te veel water e.a. voor rekening komt
van den fabrikant.
Het riet wordt bijna uitsluitend geplant op ge-
irrigeerden grond. Zoodra de bevolking haar rijst
heeft geoogst, maakt de onderneming een aan
vang met de werkzaamheden in het veld. Om de
grond, die gedurende den West-moesson verza
digd is door water, weer geschikt te maken voor
rietcultuur, moet hij eenigen tijd aan zon en wind
worden blootgesteld: hij moet „uitzuren". Is de
grond voldoende uitgezuurd, dan wordt het riet
geplant, hetgeen geschiedt in de maanden Mei tot
Augustus. In den regentijd komt, onder normale
omstandigheden, het riet tot vollen wasdom: het
gaat bloeien; na den bloei neemt 'het suikergehalte
toe en de tijd voor den oogst komt. In den regel
valt dit oogenblik twaalf tot vijftien maanden na
het planten. Bij het oogsten graven de rietsnijders
de om de stokken opgeworpen aarde open, totdat
zij de oude stek 'hebben bereikt, steken de riet-
stokken uit, schrapen de aarde van de onderein
den af, kappen de wortels en den top met groene
bladeren (dat zeer gewild voedsel voor het trek-
vee is) en binden de stokken tot bundels. Deze
worden op de kar of lorrie geladen en naar de
fabriek getransporteerd.
Is het riet in de fabriek aangekomen, dan wordt
het, na gewogen te zijn, naar het molenhuis ge
bracht en vervolgens langs den rietcarrier, een
soort tapis roulant, naar de molens gevoerd. Deze
molens bestaan uit drie ijzeren walsen, waarvan er
twee achter elkaar liggen, terwijl de derde er in
dezelfde richting bovenop geplaatst is. Het riet
wordt nu tusschen de beide onderte en den boven
sten cylinder doorgeperst en ondergaat 'deze be
werking in een tweeden en derden en thans
meestal in een vierden, soms zelfs in een vijfden
molen. Zulks geschiedt om zooveel mogelijk sap
uit het riet te halen. Het uitgeperste sap, dat
langs de walsen naar beneden loopt, wordt op
gevangen en gezeefd, teneinde het van de in het
sap zwevende kleine rietvezels en vuil te ont
doen.
Het sap, dat van de verschillen/de molens komt,
heet „ruwsap". W'at er verder met het sap ge
beurt, hangt af van de werkwijze, welke de fa
briek bezigt. Wil zij witte suiker voor de con
sumptie, meestal sperieur genoemd, afleveren, dan
dient de carbonatatie of de sulfitatie; levert zij
bruine suiker voor de raffinaderijen, z.g. ruw-
suiker, dan dient de defecatiewijze.
(Wordt vervolgd).
