I L'S'
I STOOP'S BAD
LUXOR THEATER
CINEMA PALACE
SCHULDIG
MISSET ZOON
A. G.
d. smit
flaarl. Goöp. Diner-Vereen.
K. SLICHT
CITROEN AUTOMOBIELEN
f W. C. BERGISCH - BANDAGIST
DE ORIENT EXPRESS
spaansche hartstocht
Ts't a"d"ss"c1ToVJ w"b"ur"g"[
sallesvoor vader:
sgrafin mariza;
LA REVUE DES REVUES
kluis-ii
Er zijn g<
Agentschap: J. J. LANSDORP, Bloemendaal, Telef. 22387
bijkantoo
s haarleiv
wage
horlogemaker
Kleine Houtstraat 97, Haarlem
Reparation spoedig en billijk
L. S.
Boekhandel en Leesbibliotheek
„Lectura"
Boekhandel en Leesbibliotheek
„Lectura"
D. Diehle
J. A. Y. Visser
Tel.13171 lOONZALËN 56 Geo. OUDE GRACH
TelTC^ WERKPLAATSEN 52 GP HEILIGLAND
12-24 P.K. 1YPE B 14 SEDAN f2400
g MEYRIGNAC PATENT-BREUKBAND
Specialiteit in Corset-buikband-combinatie naar maat g
de theeschenkerij
en lunchroom
deze week twee hoofdnummers
wat luxor brengt is altijd goed
geen toegang beneden 14 jaar
PELLEAS EN M ELISAN DE
EEN VIJAND VAN 'T VOLK
j HET ADELAARSJONG j
s bijkantoor: i
verbini
tuinbouwg
Rund-, Kalfs- en Varkensslagerij
PIJLSLAAN 110 TELEFOON 10954
Levert U prima kwaliteit
Bedient U vakkundig en
berekent matige prijzen
Doet U ook eens een proefbestelling
Het zal U ten zeerste voldoen
U.A,
(Coöperatieve Keuken)
Bakenessergracht 27
Telet. 14393
Gebruik van alleen prima grond
stoffen en alleen natuurboter
Voor verbruikers steeds vrijen
toegang tot bedrijf en magazijnen
Dlnerprijs f 0.87, soep
of toespijs f 0.15 extra
Omzet jaarlijks plm. 80.000 diners
deen verplicht dagelijksch gebruik
Uitgebreide diners naar
elk gewenschte menu
Bijzondere schotels in eiken prijs
Vraagt onze prospectus eens
Ruime keuze in HORLOGES, KLOKKEN,
enz. enz. tegen scherp concurr. prijzen
i Bloemendaal, 31 Maart 1928.
Bloemendaal, 31 Maart 1928.
Door deze heeft ondergeteekende de eer U te
berichten, dat hij zijnen
In aansluiting op nevenstaand heeft ondergeteekende
de eer U te berichten, dat hij vanaf heden den
gevestigd: Bloemendaalscheweg 123, Telef. 22874
gevestigd: Bloemendaalscheweg 123, Telef. 22874
vanaf heden heeft overgedragen aan den heer
1 A. Y. Visser, welke reeds jaren als Boek-
handelaar te Amsterdam gevestigd is.
U beleefd dankzeggend voor het genoten ver
trouwen en zijn opvolger beleefd in UEd. gunst
aanbevelend, teekent hij,
van den heer D. Diehle heeft overgenomen en
deze voor zijn rekening zal voortzetten.
Hopende door een ruime sorteering, een vlugge
en accurate, gepaard aan vakkundige bediening,
tegen billijke prijzen. Uw vertrouwen waardig te
maken, teekent hij.
1 Hoogachtend,
1 Uw dw.,
Hoogachtend,
Uw dw..
Ruime sorteering Vulpenhouders, Luxe doozen Post, enz.
Vulpenhouder-ReparatieAnrichting
Leesbibliotheek 4000 deelen.
TYPE GRAND LUXE MODEL 1928 F 2900
MMNOMMMMOMOHMtNMNIMNIMMMM
De breukband welke enkel goed doet en bezwaren 9
J van de gewone breukbanden met heeft heet 5
De alleenverkooper van de Meyrignac Patent
breukband is voor Haarlem en Omstreken
t NASSAUSTRAAT12. d, HAARLEM,TEL. 11288 1
1 t
g U moet vooral geen andere Breukband koopen zoolang U
de voordeelen van de MEYRIGNAC-BREUKBAND niet kent
9999099999999999999999999«e99e9e9e«»99ee9ei»*
1 NNMHMtMMIMMMMmMMMtaooiHlMs
ZULLEN 1 APRIL A.S. WORDEN
HEROPEND EN ZIJN VOOR IEDER
TOEGANKELIJK - SCHITTERENDE
CONSUMPTIES, GEWONE PRIJZEN
AANBEVELEND
DE DIRECTIE
MiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiH
GROOTE HOUTSTRAAT 139, HAARLEM, TELEFOON 13491
met in de HoofdrollenLIL DAGOVER en ANGELO FfRRARI
in de hoofdrollen: EGEDE NISSEN, WLADIMIR GAIDEROW en PAUL RICHTER
Ons Journaal bevat veel Hoilandsch Nieuws. Alle actualiteiten van
de afgeloopen week. Vergeet ons Buitenlandsch Nieuws niet
iedere week een ander genre Piaatsbespreken ZEER aanbevolen
WILSONSPLEIN - HAARLEM TELEFOON 10188 j
- I
ZATERDAG 31 MAART
N.V. HET SCHOUWTOONEEL
van MAURICE MAETERLINCK
I -
ZONDAG 1 APRIL
HET RIKA HOPPER TOONEELüEZELSCHAP
Blijspel naar het Engelsch
Vertaald door Mej. JUUL ROGGEVEEN I
DINSDAG 3 APRIL g
VOLKSVOORSTELLING
N. V. HET SCHOUWTOONEEL
van HHNR1K 1BSEN
WOENSDAG 4 APLIL
8 UUR PRECIES
HET VEREENIGD TOONEEL
DONDERDAG 5 APRIL
FRITZ HIRSCH OPERETTE
BflflBBBBBflBBBBBHBBBflBBBflBBBBBBBBBBBBBPflBBBflBfcl
GROOTE HOUTSTRAAT 111-113, HAARLEM - TELEFOON 11937
Vanaf heden een geweldig programma. De wereldberoemde JOSE
PHINE BAKER en nog vele andere beroemde revuesterren in de film
Van Atehermeisje tot Revuester. Regie: LOUIS NALPAS.
ALS TWEEDÉ HOOFDNUMMER DE GROOTE UFA-FILM
Voorziet U tijdig van plaatsen, want wegens het te verwachten
enorme Paasch-Feestprogramma kunnen wij niet prolongeeren.
GEEN TOEGANG BENEDEN 18 JAAR
SCHILDERS-DECORATEURS
NASSAULAAN 23 - HAARLEM
DE JA VA-SUIKERINDUSTRIE EN
HAAR BETEEKENIS VOOR
LAND EN VOLK.
door
Mr. J. J. TICHELAAR.
3
Van het oogenblik af, dat het riet in de fabriek
komt totdat de suiker er uitgaat, wordt er nauw
keurig gecontroleerd door meting, weging of op
andere wijze, welke 'hoeveelheid suiker aanwezig
is en waar zij blijft. Trots alle techniek gaat nog
steeds een deel van de in het riet aanwezige sui
ker verloren, en waar elk procent millioemen gul
dens 'beteekent, spant de igehee'le industrie zich
tot het uiterste in om die verliezen zooveel mo
gelijk te onderdrukken.
De volmaking van de suikerbereiding uit het uit
geperste sap vormt het studieveld van de chemi
ci aan het Proefstation voor de Java-Suikerin-
dustrie. Dit is evenwel slechts één van de. licha
men, waarin de industrie zich heeft georganiseerd.
Door hare bijzondere positie van Werstersche nij
verheid in eene Oostersche kolonie heeft de in
dustrie herhaaldelijk, zij het vroeger meer dan
thans, aam allerlei aanvallen en verdachtmakingen
blootgestaan. De fabrikanten konden zich daar
tegen slechts gebrekkig verweren, in de eerste
plaats, omdat zij meestal niet gehoord werden en
verder omdat, als zij gehoord werden, niet kon
den spreken namens de industrie, doch slechts
voor zich persoonlijk. Om in dézen toestand ver
betering te brengen werd in 1894 opgericht de
vereeniging,, Het Algemeen Syndicaat van Sui
kerfabrikanten in Ned.-Indië", bij welke vereeni
ging thans 175 van de 179 fabrieken zijn aange
sloten.
Naast de twee reeds genoemde organisaties treffen
wij sinds 1920 nog een derde aan, n-'l. 'den J(ava)
S(uiker) Wi(erkgevers) ©(onrij. Deze is geboren uit
de arbeidsconflicten, die zich in. genoemd jaar in
groote getale voordeden en houdt zich bezig met
■de regeling der arbeidsverhoudingen, 't Doel van de
J.S.W.B., bij welken 160 ondernemingen zijn aan
gesloten, is het bevorderen van eenheid in dé
arbeidersverhoudingen en arbeidersregelingen in
de industrie, en op dit gebied heeft hij in: den
korten tijd van zijn bestaan reeds veel totstand-
gebracht, hetgeen zonder twijfel niet weinig heeft
bijgedragen tot den tegenwoordigen rustigen ganig
van het bedrijf.
Eene vierde organisatie, n.l. de vereeniging V(er-
eenigde) J(ava) S(u'iker) P(roducten)", is ontstaan
als gevolg van de benarde omstandigheden, waarin
de industrie in de, laatste oorlogsjaren verkeerde.
De noodzakelijkheid om den suikerverkoop cen
traal te doen geschieden, heeft dén stoot gegeven
tot deze vereeniging, welke in Nederland gevestigd
is. Zij verkoopt de suiker welke door hare leden
wordt geproduceerd, voor gezamenlijke rekening.
Eene andere, eveneens in Nederland gevestigde
organisatie is de B(on'd) van E(igenaren) van
N(ederlan'dsch)-I(ndisch'e) S(uiker) O(ndernemingen).
Het besef, dat het zeer gewenscht was, dat de
eigenaren der suikerondernemingen, die hoofd
zakelijk in Nederland of elders in Europa verblijf
houden, zich vereenigden in eene organisatie bui
ten Indië, riep den B.E.N.I.S.O. in het leven;
daardoor zijn zij voortdurend 'in staat over alle
principieele, de suiker rakende vraagstukken, van
gedachten te wisselen, en kunnen de belangen
der industrie ook in Nederland worden 'bepleit
daar waar zulks noodig of gewenscht is.
Bu'iten bovengenoemde vereemigimgen behoort ook
genoem'd te worden 'de Bond van geëmployeerden
bij de suikerindustrie en aanverwante bedrijven
in Néd.-Ind'ië, meer algemeen bekend onder den
naam: „De Suikerbond". Deze u'it ruim 1800 leden
bestaande vereeniging stelt zich ten doel de be
hartiging der financieele en algemeene belangen
van de geëmpolyeerden op suikerondernemingen,
welke met de suikerindustrie in nauw verband
staan. Zij is eene vakvereen'iging', met welker be
stuur de Java Suiker Werkgevers Bond overleg
pleegt omtrent algemeene regelingen, welke be
trekking hebben op de arbeidsvoorwaarden van
het Europeesch personeel. Eene vakvereeniging
van het Inlandsche personeel op de suikerfabrie
ken bestaat niet. Hetgeen daarvaor onder dien
naam vroeger wilde en ook nu nog wil doorgaan,
is feitelijk slechts een onderdeel van die revoluti-
onnair-communistische organisaties in Indië. Der
gelijke „vakvereenigintgen" zijn dan ook door de
werkgevers nimmer beschouwd als vertegenwoor
digsters der Inlandsche werknemers, onder wie
zij trouwens slechts een zeer gering aantal aan
hangers hebben kunen vinden.
Het door de suikerindustrie geoccupeerde deel van
Java's bodem is slechts zeer gering. Men hoort
echter wel eens de opmerking maken, dat de
suiker de 'beste gronden in beslag neemt. Daar
tegen kan worden opgemerkt, dat tijdens het Cul
tuurstelsel ide fabrieken meestal werden opgericht
aan een grooten weg, bij, eene groote kampong,
op plaatsen die voor aanvoer van het werkvolk
en afvoer van het product gemakkelijk gelegen
waren. Het gehalte 'der eeriste fabrikanten in aan
merking nemende, kan moeilijk verondersteld
worden, dat zelfs een zweem van grondonderzoek
voorafging. Van een uitkiezen zal dan ook wel
geen sprake geweest zijn, en toen 'later de bestaan
de fabrieken hun areaal gingen uitbreiden, waren
zij gebonden aan de naaste omgeving en het is
al weer onwaarschijnlijk dat die nu juist 'de beste
gronden bevatte.
Slagen wetenschap en praktijk erin de productie
in stijgende richting te doen voortgaan, dan zal
Java zijne vooraanstaande plaats onder de riet-
suiker-produceerende landen blijven innemen. En
tevens wordt 'daar door de kans grooter dat de
onderneihers met hun bedrijf eene redelijke winst
maken. Omtrent die winsten maken velen zich
eenie geheel verkeerde voorstelling. Men hoort
dikwijls spreken over de fabelachtige winsten door
de ondernemingen gemaakt, doch een onderzoek
in 1922 ingesteld, heeft uitgewezen, dat in dat
jaar van dé 142 fabrieken, die opgaven indienden,
er 36 of ruim 25% met verlies werkten en dat 14
of bijna 10% quitte speelden. Bedoelde enorme
winsten worden in den regel afgeleid uit de hooge
dividenten welke men in de couranten ziet ver
meld, doch daarbij wordt dan de volgende om
standigheid uit het oog verloren. Bijna alle sui
kerondernemingen hebben een klein kapitaal ,en
alle uitbreidingen, verbeteringen, enz. worden uit
■de winst betaald, zoodat het eigenlijke kapitaal
dat in de onderneming is gestoken, veel grooter
is dan het grondkapitaal, Waarnu de dividenten
worden uitgedrukt in verband met het statutaire
kapitaal lijken zij soms abnormaal hoog. Een in
1919 ingesteld onderzoek over een totaal van 124
fabrieken, toebehoorende aan 99 maatschappijen,
gaf a'ls uitkomst een gemiddeld dividend van
3.88% over de periode van 19111915, berekend
maar eene kapitaalwaarde van 3|- millioen gulden
per 1000 bouw aanplant. De resultaten der sui
kerindustrie uit financieel oogpunt zijn waarlijk
niet zóó eclatant als velen wel meenénl
Java levert ruim 14.6% van de totale rietsuiker-
productie en ruim 10% van de totale wereldpro
ductie aan suiker. Hieruit volgt, dat Java op de
vaststelling van den wereldmarktprijs der suiker
geen invloed van beteekenis oefent en dit heeft
weer tengevolge, dat de ondernemers er voort
durend op bedacht moeten zijn, den kostprijs zoo
laag mogelijk te houden, Doen zij dit niet, dan
zouden zij niet langer concurreerend kunnen blij
ven optreden en op den duur zou het met de
Java-suikerindustrie uit zijn. De positie der Java-
suikerindustrie, uit een wereldhuis'houidkun'dig oog
punt bezien, is volstrekt niet sterk, waartoe voor
al twee factoren medewerken, In de eerste plaats
het feit, dat Cuba zijne productie voortdurend
opvoert, en in de tweede plaats de omstandigheid
dat Java voor zijn product bijna geheel op export
is aangewezen. Dat Cuba niet, althans slechts een
zeer gering percentage va-m zijn oogst, exporteert
naar onze klanten, is vooral een gevolg van de
hooge vrachtprijzen in verband met het lange
transport. 'Door het vrachtverschil heeft Java een
voorsprong van plus minus 1.50 per picol op
Cuba. Mocht dat land echter kans zien zijn pro
ductie per bouw op te voeren, waardoor 'de kost
prijs wordt gedrukt, dan zou te eeniger tijd de
vrachtprijs geen beletsel meer behoeven te zijn
om 'de steeds toenemende hoeveelheid suiker ook
in groote hoeveelheden naar Azië uit te voeren
en ons in ons natuurlijk afzetgebied ernstig te
beconcurreeren. Dat de Java-suikerindustrie dan
een ,zwaren dobber zou hebben, behoeft geen
nader betoog vooral wanneer men daarbij nog
in aanmerking neemt, dat Cuba als rietsuiker-pro-
duceerend land in gunstiger conditie verkeert dan
Java. Het ligt dus voor de hand, dat de onder
nemers in Indië er op bedacht moeten zijn om
hun kostprijs laag te houden!
Slot.
In het voorgaande heb ik getracht, zij het dan
ook slechts in grove lijnen eene schets te geven
van het bedrijf der Java-suikerindustrie en van <Je
beteekenis welke deze tak van nijverheid heeft
voor het land waar zij is gevestigd en voor de
bevolking waaronder zij werkt. Welke conclusies
vallen uit deze beschrijving door den onbevoor-
oordeelden lezer te trekken?
In de eerste plaats, dat zich op Java en zulks
geenszins onder voor haar ideale omstandigheden
eéne industrie heeft ontwikkeld, die wat hare
techniek en hare resultaten betreft slechts wordt
geëvenaard door die van één enkel ander land.
Gedreven door de energie harer voormannen, wier
ondernemingslust in moeilijke tijden niet alleen
bleef bestaan, doch zelfs werd geprikkeld en ge
steund door de wetenschap en ervaring harer in-
tel'lectueele leiders, heeft de Java-suikerindustrie
op 'haar -terrein eene eerste plaats weten in te
nemen.
In de tweede plaats blijkt uit het bovenstaande,
dat de suikerindustrie van de eerste 'dagen der
Compagnie af tot nu toe, een zeer bijzondere
steun is geweest voor 's Lands financiën. Voor de
huishouding vvan den Staat en hierbij moet ook
worden gedacht aan Nederland, heeft- zij, zij het
in verschillende tijden, in verschillende, vorm,
méér bijgedragen -dan welke tak van nijverheid
ook. Zonder hare offers aan den fiscus zouden tal
van noodzakelijke en nuttige werken en instel
lingen, die thans Indië helpen- stempelen tot eene
kolonie van den eersten rang, niet zijn totstand
gekomen. Bestond op Java geene suikerindustrie,
dan zou de begrooting van Nederlandsc'h-Indië een
ganseh ander beeld vertoonen dan zij thans doet.
Niet alleen omdat 'de baten, die zij zelve geeft
dan zouden wegvallen, maar ook omdat dan tevens
tal van andere bronnen veel minder zouden op
leveren, zoo niet geheel zouden ophouden te
vloeien. Vele bedrijven toch steunen geheel of
voor een belangrijk deel op de industrie en zouden
zonder haar niet langer kunnen voortleven.
Tenslotte blijkt uit het voorgaande dat, behalve
voor de Staatshuishouding, de suikerindustrie ook
voor de volkshuishouding van eminent belang is.
Na het 'Gouvernement, de grootste werkgeefster,
geeft zij een behoorlijk bestaan aan honderd
duizenden, voor wie anders hoogstens een leven
van gebrek en nooddruft zou zijn weggelegd. Zij
maakt bet mogelijk, dat op Java'met zijn steeds
verminderend oppervlak aan ontginbare grond en
zijn steeds toenemende aantal inwoners, nog altijd
eene betrekkelijke welvaart kan heerschen. Zij
brenigt echter niet alleen aan zeer velen het
noodige voor het dagelijksche 'levensonderhoud,
zij draagt ook in niet geringe mate bij tot verhoo
ging van het lichamelijk en geestelijk welzijn van
de bevolking, onder wie zij haar bedrijf uitoefent,
De beteekenis der suikerindustrie voor Indië kat
niet hoog genoeg worden aangeslagen en te be
treuren valt slechts, dat er nog zijn, die haar be
kampen, zij het dan ook dat zulks in vele gevallet
geschiedt met beweringen, waarvan de boudheid
slechts wordt overtroffen door 'die soberheid der
argumentatie.
Het is voorwaar niet een onvoldoend gestaafde
bewering, wanneer m>en als eindconclusie van di'
beknopte overzicht, als bewezien beschouwt de
stelling, dat voor de welvaart van de Inlandsche
bevolking van Java en voor de toekomst vat
Nederlandsch-Indië, het voortbestaan eener bloei
ende suikerindustrie eene essentieele voorwaarde
is!
abonnementsprijs f3
jaar bij vooruitbet
i juli nA dien dat
incassokosten, voor
verhooging der por
abonnementen kunn.'
(PAASCt
(Nadrt
In Maeterlinck's Blauw
eenigd Tooneel in het a
lende plaatsen van ons
een tafereel voor, dat ae
speelt op een kerkhof
twaalf uur, tusschen gra
nen. Spookachtiger kan
Twee kinderen, broertje
sombere plek. Ze zijn a
gierig. Want een fee het
te laten zien. Zoodra ze
de gestorvenen uit hun
vreeselijke aanblik zijn;
ren van afgrijzen. Maa:
Ze draaien den diama
dooden; daar zijn ze!
Het is heel anders dan
De kruisen beginnen
storten ineen en opener
graven beginnen, eerst
volgens maagdelijk wit,
Gaandeweg wordt deze
vloediger en wonderbaa:
weldigt hij alle dingen
een toovertuin, fleurig ei
De eerste stralen van
bloesemende pracht; de
ontluiken, de wind flui:
zoemen, de vogels word<
met de eerste bedwelmt
aan de zon en het leven
Verblind en uiterst verl
elkaar de hand hebben
temidden van de bloen
graven.
„Waar zijn ze nu, de d'
En de jongen, als viel
fluistert in geestvervoer
Dit lieflijk tafereel is e
gedachte.
In allerlei vorm heeft d
der tijden belichaamd;
tot indrukwekkende scb
gen van geest telken jat
ring gebracht. De natuu
werkelijkheid voor oog
verbeelding herschapen
na droefenis; overvloed
Het vooruitzicht op I
hardheid verduren. Ze
stelling te scherper te
aanvankelijke ontbering
de ontzegging. Wanne
doorstaan is en de dag
vroege bloem en een
ons reeds voor op de 1
hoefte gevoelen, ons nc
smart te verdiepen, tei
blijder te ondergaan,
lijdensweken belichaam
meene behoefte.
Oude verhalen van v«
steeds weder op de ver<
vooraf moet gaan. De
wordt voorbereid door
woestijn.
In de woestijn moet dc
komen, welke ons rijp i
wacht. Daarom is de
erkennen wij hare nooi
zelfs bekoring. Zij immi
voor te bereiden op h«
te dichten; onze kleere
zoodat het straks feest!
Zoo is de nawintertijd
weinig licht en veel du
weest voor de komst
beter worden, hebben
beveelt zie
alle voo
zaamheder
VERHURING
BAKFIETSEN
