KRUIWAGENS
Restanten-Opruiming
STADSSCHOUWBURG
HOU JE ROER RECHT
PALACE
DE HOLLYWOOD IEIIDE
Centrale Verwarming
THE WILLARDS
maken en repareeren van alle soorten Meubelen
H Steenkolenhandel v. /fa. I. H. KRUL Ir.,
STUURMAN MAÏS, BIOEMENDML,
DAftflESKAPSALON
A. G. POST
P. WILLEMSEN
GEZ. VERZIJLBERGH
Santpoorterstraat 61 - HAARLEM.
CIRCUS
Voordeeligste
Uit Boek en Blad.
MUZIEK.
PREDIKBEURTEN
ARTHUR BROKAAR
Mr. CORNELISSTRAAT 52zwart - HAARLEM.
Ondulation Watergolf
Haarverven - Massage - Manicure
LINGERIES,
HUISHOUDGOEDEREN
EN TRICOTAGES.
HAARLEM
KERMISWEEK.
ZATERDAG 9, ZONDAG 10 en MAANDAG
11 AUGUSTUS 8 uur,
FRITS SCHAKELS
THE WILLIAM GIRLS
CINEMA EN VARIÉTÉ
HAARLEM, Groote Houtstraat 111-113 - Tel. 11937.
Nog slechts eenige dagen.
Iedere middag half drie
Speciale Vacantie Matinée
CHARLIE CHAPLËN
Zomerprijzen ANTHRACIET
TECHNISCH BUREAU
DE GENESTETWEG 16 - Tel. 22701
Dr. J. D. BIERENS DE HAAN VOOR
DE RADIO.
Een wijs man, Dr. Fraenkel, aan beoefenaren
der moderne wijsbegeerte welbekend, had de ge
woonte zich over een wijsgeerig geschrift niet
uit te laten vóórdat hij het drie keer gelezen
had. De innerlijke waarde van een geschrift is
te beoordeelen naar het antwoord op de vraag
of het bij een volgende lezing wint of verliest.
De radio-rede van Dr. J. D. Bierens de Haan
over Mensch en Natuur ligt sedert eenige weken
in manuskript voor ons en bij elke nieuwe lezing-
ontdekken wij er nieuwe schoonheden, dat zijn
in helderen vorm gevatte waarheden; in. Het
stuk is in gewone Nederlandsche woorden ge
schreven en wij mogen verwachten, dat het te
eeniger tijd onverkort in een algemeen tijd
schrift wordt opgenomen. In de verhouding van
Natuur en Mensch ligt de grond ook voor ethiek
en rechtsfilosofie, terreinen die uit noodzaak
thans druk worden bearbeid. Deze rede is daar
om van meer dan gewoon 'belang. Velen onzer
lezers, die thuis radio hebben, genoten van deze
rede; zij mogen bedenken, dat het volgende hier
geene andere strekking heeft dan de hoofdlijnen
van Dr. B. d. H.'s gedachtengang in hunne
herinnering terug te roepen.
Mensch en Natuur. Wat is redelijkerwijze
over het verband van deze twee te zeggen? De
mensch, al kleeft hem veel onredelijks aan, is
geen onderdeel der Natuur. De Mensch is
redelijke geest. Onder Natuur, zooals die zich
aan ons voordoet, kan drieërlei worden verstaan:
a. de wereld in het groot, de kosmos; b. het
landschap met zijn planten en zijn dieren; c.
's menschen lichamelijke gesteldheid, samen
hangende met, maar toch ook tegengesteld aan
zijne geestelijke gesteldheid. Maar er is iets
diepers, een natuur begrip, aangevende wat op
alle natuurgebieden het wezenlijke is van al die
gestalten. Als zoodanig is de Natuur: werking,
niet energie in den natuurkundigen zin van
werkvermogen, maar werkelijkheid van werking.
Elk lichamelijk ding, deel der Natuur, is een ge-
ordend-verband-van-werkingen. In dien zin
sprak reeds Heraklitos ervan, dat „alles in
beweging" is. De latere natuurkunde leerde wel
van atomen, kleinste dingetjes, ondeelbare eind-
substantietjes, maar de jongste natuurkunde
greep weer op Heraklitos' uitspraak terug. Ook
het atoom is gebleken geordend-verband-van-
werkingen te zijn. Een lichaam als ding is een
schijnding, het schijnt wel voor onze zin-
tuigelijke waarneming te bestaan, doch het is
(denk)beeld. Nu is te onderscheiden werk van
werking. Werking is blind; maar een werk tot
stand te brengen eischt toeleg en beleid. Wer
king is automatisch en op zichzelf zonder doel
matigheid. Maar hoe kan zich dan een zonne
stelsel uit nevelvlekken, een organisme zich uit
cellen vormen? Dit kan, doordat in de Natuur
eenè instinktieve en onbewuste doelmatigheid
heerscht, werkzaam van uit een Beginsel, dat
zelf met Natuur is. Zoo zeggen wij, dat de
Natuurwereld wereldrede veronderstelt, eene
wereldrede die zonder Natuur zich niet zou
kunnen verwerkelijken, maar die doelmatig en
beleidvol zich aan de Natuur verwerkelijkt als
aan zijn zelf-onwetend materiaal. Natuur is van
de werkelijkheid der wereld slechts één opzicht,
n.l. het in werking zijn, het doen, het blind en
onverschillig opbouwen en verwoesten, het laten
vergaan wat zij deed ontstaan. Deze werking is
te ervaren, maar niet waar te nemen. Wat wij
van haar waarnemen is het effekt der werkin
gen, b.v. beweging is waar te nemen als effekt
van aantrekking of afstooting.
De spontane werking der Natuur in ons („de
mensch is niet een mensch in de natuur, maar de
natuur is natuur in den mensch"), ervaren wij
in ons zieleleven als aandrift. De werking der
Natuur in ons en in de groote wereld buiten ons
is één en hetzelfde. Empedokles in de oudheid,
Schopenhauer in de 19e eeuw, Fechner en Heij-
mans na hem, zijn de ontdekkers en verbreiders
van deze wijsgeerige gedachte geweest, dat de
Natuur als samenstel van werkingen is van den
zelfden aard als het menschelijk zielsbestaan
(psychisch monisme). De spontane aandrift,
waarmee de natuur in den mensch zich doet gel
den, noemen wij levensdrang. Wij herkennen
hem in ons als de vier (aan)driften naar genot,
bezit, macht en eer. In zoover zijn de dieren ons
niet geheel ongelijk.
Het vraagstuk der verhouding van Mensch en
Natuur verkrijgt nu deze meer omlijnde ge
stalte „welke verhouding bestaat tusschen onze
redelijke geest en de spontane levensdrang in
ons? Vooreerst heeft elk van deze twee aan de
andere eigen keerzijde. Zonder natuurzijde zou
den wij leege schema's, louter denkbeeldig zijn
en zonder zelfbewuste geest waren wij boven
het dier niet uit. Doch ons zelfbewust-geest-zijn
wil niet zeggen, dat wij als zoodanig zijn, ook de
volwassenen niet, een gereede zaak. De Mensch
is ais een huis in aanbouw, niet een voltooid
huis. De mensch, van eiken leeftijd, is wordend;
hij is verwerkelijking eener, zijner idee! Is
Natuur werking, Geest is verwerkelijking. Nu
komen wij tot deze bepaling der verhouding:
Natuur in ons is het materiaal, waaraan zich
onze redelijke geest verwerkelijkt. De geest in
ons heeft de Natuur in ons te zijnen dienste. En
die verwerkelijking geschiedt door de natuur te
overwinnen. Men moet dit woord goed verstaan.
Het wil niet zeggen: vernietigen, afschaffen,
maar: aamvenden, d.w.z. wezenlijk veranderen.
De Natuur in ons moet door ons worden
dienstbaar gemaakt aan den Geest door de ver
geestelijking onzer aandriften en aldus aan de
verwerkelijking van onszelf. Die zelfverwerke
lijking heeft als strekking, als ideaal onze be
wuste vereeniging en onze harmonie met het
Universum. Al onze aandriften zijn als mate
riaal daartoe benoodigd. De redelijke geest is
de kunstenaar, die ze aanwendt. Hoe? Door het
denken, het redelijke denken. Door het denken
onderscheidt de Mensch zich van de Natuur.
Hierbij wordt niet vooral gedoeld op het tech
nisch en methodisch denken van wetenschap en
filosofie, ook niet op het verstandelijk (beperkt,
op het bereiken van een bepaald doel gericht)
denken, maar op het denken, dat de aandriften
adelt en vergeestelijkt en dat in het bereik ligt
van iedereen, van de Mensch, naar zijn begrip
genomen. Dit denken bezint zich op het leven,
het doorzoekt de diepten hiervan en de hoogten
het vermoedt zijn grond en voorziet zijn ideaal,
het erkent het Algemeené, de idee, wereldorde,
wereldzin, het erkent 's menschen waarde, daar
het 's menschen roeping ten opzichte der wereld
orde inziet. In den geestelijken, den redelijken
mensch verheft de levensdrang zich aldus tot
geestdrift, tot geestelijk élan. In hem levert de
natuurlijke liefde de stof tot de geestelijke liefde;
de verhouding tot de wereld rondom ons wordt
tot springveer onzer redelijke, zedelijke, aesthe-
tische en religieuse verheffing. De Natuur wordt
in ons overwonnen, aangewend door het denken.
Het denken overwint de Natuur. Heel onze
geestkracht is denken, bezinning. Gedachte
wordt en zet zich voort in daad. In het denken
is de werking: werk, toeleg en voorzienigheid.
De Mensch is werker, doordat hij denker is, in
dit denkend werken gaat hij de Natuur te boven,
is hij haar gebieder, wendt haar tot zijn doel
einden aan, schept, vormt om de natuurwereld
in al haar geledingen.
Zoo is de Mensch een der gestalten der godde
lijke Wereldrede, uitwerkend het werk, dat Zij
opgeeft.
Diepen zin heeft het: Mensch te zijn. Mensch
zijn is mensch-worden door „overwinning" van
de natuur.
Uitgaven Holkema en Warendorf's
Uitgevers Mij.
Bij Holkema én Warendorf's Uitgevers-Mij.
verscheen Mary Viner's keuze, door Warwick
Deeping, iri de vertaling van J. H. Pauls.
In onzen tijd van strijd tusschen moderne,
dikwijls lichtzinnige opvattingen van den huwe
lijksband en het gezonde, niet door modernisme
ontaarde gemoed, dat het gezinsleven, gebaseerd
op volkomen liefde, de eenige mogelijkheid acht
tot geluk en tot lichamelijke en geestelijke ont
plooiing, zal dit werk gaarne genoten worden
en allicht gelezen en herlezen.
Hoeveel meisjes verlangen niet, evenals Mary
Viner, naar het lokkende wereldbeeld, dat alléén
in den droom mooi is. Ze kennen het niet en ge-
lóóven aan de schoonheid ervan, en eenmaal ge
vangen in de netten van het schijnleven, rest
haai- slechts dit: meedoen, huichelen, vergeten,
dat zij menschen zijn en een taak hebben te ver
vullen, zich dronken drinken aan den bruisen
den kelk, waarvan de laatste druppels haast
ondrinkbaar zijn.
Slechts weinigen van haar hebben de kracht,
evenals Mary Viner, te breken met het eens zoo
aangebedene en terug te keeren tot daar, waar
in allen eenvoud alleen de natuur lokt. De
natuur, wier schoonheid ontdekt moetworden
door oogen, die niet er overheen naar klatergoud
en leegte zoeken.
Een boek, dat zoowel om zijn boeiend verhaal
als wel om den inhoud aanbevolen mag worden.
Bij dezelfde maatschappij verscheen „De on
zekere bazuin", van A. S. M. Hutchinson, in de
vertaling van Chr. MorescoBrants.
We kennen den schrijver Hutchinson als aan
trekkelijk schrijver, die zijn onderwerp baas is
en altijd een snaar treft uit dieper gemoeds
leven. Zijn werk, „Als de winter komt", was een
der schoonste bewijzen hiervan. Ook in het nu
verschenen werk bewijst hij een schrijver te
zijn, die niet alleen boeit door woordkeus en
handeling, maar die in werkelijkheid iets te
zeggen heeft. De inhoud van dit werk weer
geven, zou aan het werk schade doen. Men moet
het lezen. Het zijn de fijne gedachten, die van
alle kanten het geestelijk leven raken en het
physieke leven, voor zoover dit ermee in verband
staat, die het boek als het ware opbouwen. Het
is een mengeling van impressionisme en expres
sionisme, een fijn en minuscieus gedetailleerde
futuristische schildering van zeden en gewoon
ten en denkbeelden, door een logisch verband
tot één geheel geworden.
Men leze en oordeele zelf.
JEANNE VEEN.
Focus.
We ontvingen No. 16 van het periodiek
„Focus", dat, als altijd, voor den amateur-foto-
graaf weder veel belangwekkends bevat. De
redactie verstaat de kunst dit tijdschrift iederen
keer interessant te maken.
Onder meer geeft het een achttal fraaie repro
ducties uit de prijsvraag „vrije onderwerpen
Juli. Verder artikelen over de kool- of pigment-
druk, het vergrooten van positieve smalfilm-
beelden en over tochten voor landschapsfoto
grafie. Ditmaal wordt in het laatste artikel de
aandacht gevestigd op al het mooie, dat Hattem
en omgeving te zien geeft.
Ten slotte nog allerlei raadgevingen en mede-
deelingen, die den amateurfotograaf van pas
kunnen zijn. Met genoegen hebben we dit num
mer doorbladerd.
Vrede.
Van de N.V. Morks' Uitgevers Maatsch.
te Den Haag ontvingen we een geschriftVrede.
Hoe komen wij uit de malaise en tot den blij ven
den wereldvrede? door H. Schellen.
Aan dit geschrift, waaraan, al dadelijk zij het
vermeld, originaliteit niet kan worden ontzegd,
zullen we in een volgend nummer een bespre
king wijden. Voor heden volstaan we met de
aankondiging ervan.
DE OPERA STERFT UIT.
Covent Garden, het beroemde Operagebouw
in Londen gaat verdwijnen, het wordt voor af
braak verkocht en daarmede komt het einde van
een beroemd theater, dat niet alleen in Enge
land, maar ook in de geheele wereld was bekend
en beroemd. Nog twee jaar en de stichting had
op een bestaan van twee eeuwen kunnen terug
zien. Het niet aanzienlijke gebouw wordt door
een groenten- en fruitmarkt omringd, maar die
omgeving heeft het aanzien van het gebouw
toch in het minst niet geschaad. De verdwijning
moet dan ook niet toegeschreven worden aan
die omgeving, doch aan het overal in de wereld
zich voordoend verschijnsel, dat het- met de
opera bergafwaarts gaat. Nog in het afgeloopen
seizoen heeft de geheele deftige uitgaande
wereld van Londen elkaar rendez vous gegeven
in Covent Garden, ter gelegenheid van het op
treden van Italiaansche, Fransche en Duitsche
operakrachtcn.
Tweemaal in zijn bestaan is het gebouw afge
brand, in 1809 en in 1856, maar de toestand is
nog van dien aard dat het gebouw best een
groot aantal jaren nog mee zou kunnen. Sedert
1926 bezit Covent Garden ook een operamuseum.
Er worden al jaren plannen gekoesterd voor de
stichting van een modern operagebouw dat een
som van ongeveer 8 millioen zou kosten, doch
de Londensche kunstliefhebbers houden zich af
zijdig, ze hebben geen kapitalen meer over voor
de operakunst. En dat is niet te verwonderen,
want bijna over de geheele wereld ziet men het
verschijnsel optreden dat de belangstelling voor
de opera hard achteruit gaat. Het minst nog in
Duitschland., daar openbaren zich de teekenen
van verval nog- niet van dien aard dat men kan
zeggen, dat het onrustbarend is.
Maar in Parijs beteekent de Groote Opera uit
een kunstzinnig oog-punt al heel weinig meer,
de opera van Milaan in Scala loopt ook al niet
erg meer, de Wiener Staatsopera heeft een goed
deel van haar beteekenis verloren en ook in de
Ver. Staten is men niet meer zoo erg opera
achtig als het nog eenige jaren geleden leek. In
Chicago zou het grootste operagebouw van de
wereld worden gebouwd, maar het is bij plan
nen gebleven, van de New Yorksche Metropoli
tan Opera hoort men niets meer. De opera
beschermer Otto Kahn, een millionnair van je
welste, die met eenige andere Amerikaansche
dollarkoningen het geld voor het geweldige ge
bouw zou verstrekken heeft de nieuwe plannen
in ontvangst genomen en beraadt zich er nu al
zoo lang over, dat het den schijn wekt alsof hij
het geheele object vergeten is. Rockefeller finan
ciert liever bioscopen, pretpaleizen en radio
zenders, terwijl hij ook wat doet in operette
theaters.
Voor de opera-artisten is het verdwijnen van
Covent Garden van de grootste beteekenis,
want de Londensche opera betaalde prachtige
gages.
Zondag 10 Augustus.
NED HERV. KERK te Bloemenda;.).
Voorm. lOuurDs. J. Gouverneur, van Roosendaal
GEREF. KERK te Bloemendaal.
Voorm. 10 uur: Ds. M. Schuurman, Emer. Pred.
van Den Haag.
'sAvonds 5 uur: Ds. M. Schuurman.
Collecte voor de Kerk en Provinc. Studiefonds.
Zondag 10 Augustus.
NED. HERV. KERK te Overveeti
Voorin. 10 uur: de heer A. van Dijk, Heemstede.
ÉGLISE WALLONNE (Ned. Herv. Kerk).
Begijnehof, Haarlem.
Dimanche 10 aöut.
10 h. 30: Service presidé par Mr. Ie pasteur
Ed. Pichal, de Gand. (Belgique).
Zondag 10 Augustus.
NED. HERV. GEM. te Santpoort.
Voorm. 10 uur: Ds. J. v. Rossum, Herv. Pred.
te Metslawier.
NED. HERV. EVANGELISATIE te Santpooit
Voorm. 10 uur: Ds. W. H. H. Dijkman, Emer.
Pred., Haarlem.
Alle soorten HAARWERKEN.
Desgewenscht tijd gereserveerd.
in diverse soorten en modellen vanaf f 19.
Uit voorraad leverbaar.
Verbindingsweg; 53 - BLOEMENDAAL.
KLEIN HEILIGLAND 36 - HAARLEM
Vertrouwd adres vorr het
Tevens REPARATIE-INRICHTING voor
antieke Meubelen.
met de Succes-Revue-Operette
Muziek van CHRIS VAN DINTEREN.
Kapelmeester L. ROGMANS.
GROOT KOOR EN BALLET
Nieuwe costumes en décors
Prijzen (alles inbegrepen): 2.99, 2.33. 2.02,
f 1.67, f 1.10 en f 0.76.
Plaatsbespreking- dagelijks van 10—3 uur.
Per telefoon ALLEEN van 123 uur.
Alleen op de avondvoorstellingen te
7 uur en 91/4 en Zondag- 2 uur, U/4 uur,
7 uur en 91/4 uur
De groote musical show der Metro Goldwyn Mayer
Als Variété
The Willards spelen uitsluitend
voor His Master's Voice.
met als hoofdnummer
in
en een amusant hijprogramma.
M—a—B—B^—B
BELGISCHE of DUITSCHE
Afm. 20/30 m.Mf 2 90
30/50 3.-
HOLLANDSCHE
Afm. 20/30 m.Mf 2.80
30/50 3.-
Alles per H.L. franco bergplaats.
Onze prijzen zijn niet duurder dan anderen,
doch kwaliteiten heter.
OVERVEEN Telefoon 11617.
Buiten kantoortijd telefoon 14106.
WATERVOORZIENING - SANITAIR
MACHINERIEËN.
