De temperatuur onzer sterren.
De veteraan der luchtschepen.
Wat weten wij ervan?
De vluchten van de Los Angelos,
Het Bloemendaalsch Weekblad,
Een gevoelige warmte meter.
De concurrentie van den
auto met het kameel.
Kapitein-luitenant ter zee C. E. Rosendahl aan het woord.
Storm en wind moeten worden getrotseerd.
Een wetenschappelijke
expeditie dwars door
Azië.
Mijn vrienden, de Orang-
Oetangs.
Gesprek tuï
en F
Onder de zeer gevoelige en nauwkeurige in.
strumenten, waarvan de moderne astronomie zich
bedient, neemt de warmtemeter een- vooraan
staande plaats in. Op de groote sterrenwacht van
de Mount Eilson is er een aangebracht op de
grootste telescoop, waarvan de doorsnede 100
inches, d.i. 2.5 meter bedraagt. De warmte die
een kaars verspreidt, kan er nog mede worden
waargenomen op een afstand van 150 K.M. ter
wijl de temperatuur van een ster van de der
tiende grootte er nog gemakkelijk mee kan wor
den bepaald. Wanneer wij nu weten dat sterren
van de zesde grootte al bijna niet te zien zijn
met het ongewapende oog, en dat een ster van
de dertiende grootte slechts 1/163 van dat zicht
bare licht verspreidt, beseffen wij hoe gevoelig
zulk een instrument moet zijn. De kleinste ster
ren, die met de groote telescoop nog een indruk
nalaten op een fotografische plaat, zijn van de
21ste grootte.
Een ster van de 6degroote ontwikkelt over ge
heel Europa evenveel warmte als de zon op een
vierkanten meter. De temperatuur stijgt door
den invloed van die ster met een twee milli.
oenste graad Fahrenheit en er ontstaat een elec-
trische stroom door van een twintig billioenste
ampère. Dat alles kan gemakkelijk gemeten
worden.
Verder zijn sterren aan den horizont zwakker
van licht dan de hooge aan den hemel staande,
omdat haar stralen een minder grooten afstand
door den dampkring behoeven af te leggen, voor
zij ons bereiken De verandering in lichtsterkte
van een heldere ster kan om de minuut gere
gistreerd wiorden. Dit is een ander bewijs voor de
uiterste gevoeligheid van het instrument.
Gevoelige galvanometer.
De werking van deze galvanometer kunnen wij
ons het best op de volgende manier verklaren.
Twee repen verschillend metaal ijzer en koper
b.v. zijn aan elkaar gelascht, terwijl een van
die metalen repen verbonden is met de galvano
meter een instrument om zeer zwakke eectri-
sche stroompjes te meten. Wanneer wij nu een
der laschplaten verwarmen en de andere met,
ontstaat er een electrische stroom, die gecon
stateerd wordlt door het uitwijken van de naald
van den galvanometer. Koelen wij daarentegen
een der laschplaten sterk af, dan wiykt de naald
naar den anderen kant uit. De tweedeelige as
tronomische warmtemeter werkt volgens dit
principe, maar is natuurlijk veel fijner, met het
oog op de zeer geringe warmte verschillen. Het
toestelletje heeft twee draadjes, resp. van bis
muth en van een legeering van bismuth en 5
procent tin, op de laschplaatsen zijn twee schijf,
jes aangebracht, die bedekt zijn met lampen-
zwart en platinazwart en daardoor ongeveer 98
procent van de opgevangen warmtestralen ab-
sorbeeren Het geheele toestelletje weegt 1/1000
van het gewicht van een waterdruppel. Om te
voorkomen dat de warmte gedeeltelijk verloren
gaat door geleiding, werkt de warmtemeter in
een luchtledige ruimte.
Wanneer men nu de temperatuur van een be
ster wil meten, richt men de telescoop daarop en
de stralen van de ster worden door een hollen
spiegel opgevangen en teruggekaatst op een der
metalen plaatjes. Wanneer op deze wijze de door
de ster ontwikkelde warmte eenmaal nauwkeu
rig bepaald is, kan uit den afstand van de ster,
de grootte en uit andere factoren de tempera
tuur er van bepaald worden
Deze temperaturen loopen sterk uiteen. De
„blauwe" sterren, zooals Zeta in het sterrebeeld
Orion, hebben temperaturen van ten hoogste
23.000 graden Celsius, de „roode". zooals Omicron
Ceti, nog minstens van 1800 graden. Onze zon
heeft een temperatuur van 6000 graden. De ster
ren met lage temperaturen geven betrekkelijk
weinig licht, maar wel degelijk warmte. Zoo zou
men misschien ook onzichtbare sterren kunnen
vinden, door hun warmtestralen op te vangen.
Warmte zonder licht
De planeten en de maan hebben in het geheel
geen eigen licht, maar de warmte-uitstraling
van deze hemellichamen kan zeer goed gemeten
worden De temperaturen zijn natuurlijk veel
DE VRACHTAUTO'S VERVANGEN HET
SCHIP DER WOESTIJN.
Door onzen specialen correspondent te
Jeruzalem.
Elk van de beide afdeelingen van de Trans-
Azië expeditie, aan het hoofa waarvan de be
roemde Fransche' ontdekkingsreizer, Georges
Marie Haardt staat, en waaraan het Ameri-
kaansche Nationale Aardrijkskundig Genoot
schap medewerkt, is een volledige trein zonder
rails. Zeven auto's met rupsbanden voorzien
die de Pamir-afdeeling uitmaken, znn in April
uit Beyrouth in Svrië vertrokken en hebben
Ba-:dad reeds bereikt.
Een andere trein van zeven auto's, de China-
afcbeling, is ongeveer op denzelfden tijd uit
Peiping vertrokken, en zullen de Pamir-afdee-
iing te Kaschgar, in Chineesch Turkestan, op
het „dak van Azië" ontmoeten.
Het kameel, van ouds het schip der woestijn
is door deze nieuwe vervoermiddelen geheel uit
geschakeld, omdat zij vijf dagen lang zonder
water kunnen blijven, twintigmaal meer vracht
kunnen vervoeren (daar onder begrepen hun
eigen petroleum en olie), en in staat zijn van
3 tot 20 mijl per uur af te leggen, terwij] het
kameel er gemiddeld slechts 3 of 4 aflegt.
De samenstelling van den trein
De trein zonder rails is op de volgende ma
nier samengesteld. De eerste auto heeft de lei
ding en bevat, behalve den bestuurder, den
leider en drie andere mannen, verschiüe
kisten met schrijfpapier, schriifmachlnes, ,v -
chieven, kaarten, boeken, schilder- en teeken
materiaal, jachtgeweren, munitie, verrekijkers
en coijpassen. Zijn aanhangwagen, heeft even
als die van de andere auto's een vracbtcapaci-
teit van 2500 pond, welke vracht vooral be
staat uit alle reserve-stukken voor de verschil
lende machines en wagens.
Het benedenste gedeelte van iederen aanhang
lager dan op de vaste sterren, die gloeien van
hun eigen warmte Toch stralen de planeten, be
halve de teruggekaatste zonnewarmte (die met
den tweedeeligen warmtester gemeten wordt) ook
eigen warmtestralen uit, de zoogenaamde „don.
kere warmtestralen", die door hun grootere golf
lengte ook niet in staat zijn door glas heen te
dringein, zoodat men de verschillende soorten
warmtestralen van elkaar kan scheiden door een
dun glasplaatje. Zoo kunnen beide berekend wor
den. De daaruit afgeleide temperaturen zouden
juist zijn, als de planeten zelf geen dampkring
hadden. Nu dient men daarmede rekening te
houden en de geschatte temperaturen der pla
neten zijn:
Mercurius (met wieinig of geen dampkring)
ongeveer 425 graden Celsius De uitstraling is
over het geheele oppervlak verdeeld op dezelfde
wijze als bij de maan.
Mars heeft een sterk wisselende tempera-
uulfcr, al naar het jaargetijde en het uur van den
dag, op groote hoogten, waar de dampkring
reeds ijl is, heeft men ongeveer dezelfde tempe
ratuur als op de aarde op de overeenkomstige
hoogte.
Jupiter werd tot vrij kont geleden voor een
warme planeet gehouden, men vermoedde zelfs
dat zij nog eenig licht uitstraalde. Dit is echter
nieit juist gebleken, de temperatuur bedraagt er
140 graden Celsius.
Venus heeft een dampkring en een zware
bewolking zoodat de temperatuur op de opper
vlakte niet juist geschat kan worden. De nacht-
temperatuur in de hoogere lagen van den damp
kring (boven de wolken) bedraagt echter 25
graden Celsius.
De andere buitenplaneten zijn nog veel kou.
der, wat een gevolg is van haar grooten afstand
tot de zon. Het groote verschil tussehen maan
en aarde wordt niet veroorzaakt door den ver
schillenden afstand tot de zon, doch door het
feit, dat de sa'dp -pi- "ik'-'r-
de warmtestralen van de zon een andere golf
lengte hebben dan de door de aarde uitgestraal
de en teruggekaatste warmtestralen Die van de
aarde hebben nl. een grootere golflengte en
dringen daardoor niet zoo gemakelijk door den
dampkring heen. Overdag wordt dus veel meer
zonnewarmte ontvangen dan 's nachts uitge
straald wordt en zoo houdt de dampkring ook
's nachts een deel van de zonnewarmte vast. De
maan ondervindt echter de getemperde hitte
van de zon en verliest op het niet door de zon
besehenen deel deze warmta ook weer binnen
een korten tijd door de uitstraling.
De gemiddelde temperaturen zijn iets hooger
in de „zeeën" (vlakke gedeelten zonder water) en
iets lager in de bergachtige streken, het verschil
bedraagt echter niet meer dan een paar graden.
Bij donkere maan, wanneer dus alle zonnewarm-
9t weer verloren is gegaan, bedraagt de tempe
ratuur 153 graden Celsius.
Tijdens een maaneclips( wanneer dus bij volle
maan het zonlicht door de aarde wordt onder
schept), zooals op 7 October j.l geschiedde)
daalt de temperatuur snel De getallen voor de
■totale eclips van 14 Juni '27 zijn 69 graden voor
de verduistering 98 graden gedurende de
eerste phase, 17 graden toen de verduistering
absoluut was. De temperatuur daarlde dus 186
graden in de eerste helft van de verduistering
en steeg bij het afnemen der eclips weer bijna
evenveel. Wanneer wij op aarde echter een zon-
neelips meemaken, daalt de temperatuur slechts
2 of 3 graden.
Men kan nog zeer veel wetenschap putten
uit de studie van de maan.
Verschillende steekolensoorten graniet, la
va, zand enz. worden reeds in laboratoria ver
hit en afgekoeld, om hun eigenschappen op dit
nuut nauwkeurig te leeren kennen Op deze wijze
?ou men uit de temperatuursverschillen tussehen
verscheiden plaatsen op de maan en de afwij
kende verschijnselen bij verhitting en afkoeling
zelfs te weten kunnen komen, uit welke ge
steenten de maan-oppervlakte bestaat.
(Nadruk verboden).
wagen bevat bedden en beddegoed in water,
dichte verpakking. In de hoeken van he'
bovenste gedeelte van lederen aanhangwagen
bevinden zich waschtafels met spiegels, met een
eleotrisch licht, zoo aangebracht, dat men er
zich gemakkelijk bij scheren kan. Daarin zijn
kasten aangebracht voor schoenen en lijfgoed
voor iederen deelnemer aan de expeditie. In
den aanhangwagen bevinden zich ook drie-
nootstoestellen, vouwstoelen, klaptafels, een
linnen badkuip, en een tent, die des avonds als
de halteplaats is bereikt, uitgespannen wordt
vanaf den wagen door middel van tenthaken.
De eerste klankfilm van Centraal-
Azië.
De tweede wagen is gereserveerd voor de
mannen dei wetenschap en hunne benoodigd-
heden botanische gereedschappen, archeolo
gische instrumenten, alsmede voor de voorwer
pen, welke gevonden of verzameld zullen wor
den. In den derden wagen bevinden zich de
camera's voor de film opnamen met haar
photophonisch toebehooren. Het is een einde-
looze verwarring van kabels, batterijen, micro
foons en andere apparaten, die gebruikt zullen
worden om de eerste klankfilms te vervaardi
gen van de liederen, gezangen, en ritueele han
delingen van de weinig bekende volken van
Centraal-Azië. De vierde wagen noemt men den
huishoudwagen. Daarin bevinden zich de elee
trische apparaten voor licht en kracht-over
brenging, als er een kamp wordt opgeslagen,
waarin men langduriger vertoeft.
De vijfde wagen is het draadlooze station,
met een krachtige uitrusting voor verzending
en ontvangst, hetwelk, naar verwacht v r dt
de expeditie in voortdurende verbinding zal
houden met Pa-ijs en Washington. De keuken
wagen een belangrijk onderdeel van iedere
expeditie, is de zesde. Evenals bij een moderne
Amerikaansche eetwagen zal de keukenchet
van de expeditie eiken keer als de karavaan
stopt, een menu kunnen aanplakken met de
verschillende gerechten, welke dien dag te ver
krijgen zijn. In het binne'->ete van den auto is
een keuken ingericht van zper ruime afmetin
gen en ofschoon alles opgehangen is, om de
schokken te breken in wegenlooze streken, kan
men er brood en cake bakken en vleesch bra-'
den. Een electrische waaier is aangebracht om
de keuken en de keukenchef te beschermen
tegen oververhitting. Gebroken borden of kop
jes komen niet voor, want alles is uit roestvrij
metaal vervaardigd.
Men kan steile hellingen be
steigen.
De zevende wagen is de reparatie-wagen
zoowel voor de menschen als voor de machines.
In dezen auto zijn te samen gebracht, ten
eerste een machine-kamer voor kleine repara
ties aan de auto's en een operatie-kamer als een
van de' deelnemers een ongeluk mocht over
komen. Men heeft een volledige uitrusting van
alle soort geneesmiddelen en chirurgische in
strumenten.
Alle wagens zien er precies hetzelfde uit en
bezitten een zes-cylinder motor met water
koeling. De beide voorste wielen zijn juist als
van iederen vrachtauto met luchtbanden. In de
plaats van de achterwiel-en zijn rupsbanden
aangebracht met rubber-bekleeding. In de
plaats van de bumpers heeft iedere wagen een
tank, die vooraan op de as aangebracht is. Als
de voorwielen in het zand zinken of in moeras-
achtigen grond, houdt de tank het gewicht van
den motor op, en rolt voort, terwijl de rups
banden den wagen over alle oneffenheden
stooten.
Elk van de wagens kgn een stijging van 35
graden nemen. Om eein denkbeeld te geven,
hoe steil dit is, kan hier aan toegevoegd wor
den, dat de steilste hellingen op de wegen van
de Vereenigde X Staten zelden de helft van
dit aantal graden bereiken.
Anglo-American-Newspaper-Service.
Copyright Harms Tiepen.
(Nadruk verboden.)
Per automobiel langs het spoor van
Marco Polo.
(door onzen specialen correspondent te
(Jeruzalem).
Een karavaan van zeven bijzonder uitgeruste,
met rupskettingen voorziene vrachtwagens, een
aantal gelerden en een uitgezochte collectie
wetenschappelijke apparaten, vanaf radio-toe
stellen, tot inrichtingen voor geluidsopnamen en
camera's voor kleurenphotografie, zijn thans in
Beyrouth in Syrië verzameld, op het punt om
te vertrekken op een der beste voorbereide
vasteland-expedities van den modernen tijd.
t>eze expeditie, die dwars door Azië zal gaan
met deze merkwaardige kruipende rupsmachi
nes, zal voor een groote gedeelte gebruik maken
van den weg. die ook Marco Polo aflegde, de
oude route van de zijde-karavanen van Kathaï
naar de Middellandsche Zee, de verzengende
streken aandoen, waar Dr. Roy Chapman An
drews zoekt naar sporen van de oudste men-'
schelijke nederzettingen, en het tracé volgen
van Alexander de Groote's overwinningsmarsoh
naar den Indus.
Per auto dwars door de Sahara.
De leider van deze expeditie, een Fransche
onderneming maar met medewerking van het
Amerikaansche Nationale Aardrijkskundig Ge
nootschap, is Georges-Marie Haardt, de beroem
de Fransche ontdekkingsreiziger, die als eerste
per auto dwars door de Sahara gereden is, en
later geheel Afrika doorkruisde met zijn expe
ditie, die den naam droeg: „Zwarte Reis", als
uitgangspunt had Algiers en in vier gedeelten
uitstraalde naar Mozambique, Mombasa, Dar-es.
Salaam en Kaapstad.
Deze Trans-Aziatische expeditie zal zich
splitsen in twee gedeelten: het eene neemt den
weg door het gebergte, waarbij men passen moet
overklimmen, die zoo hoog zijn als de Alpen
toppen, het andere kruipt door streken van on-
leschbaren dorst en doodelijke zandstormen.
Daarna ontmoeten zij elkaar in Kaschgar, het
middelpunt van Azië.
De zeven auto's, die thans te Beyrouth ver
zameld had, vormen c!e Pami;-afdeeling, onder
de persoonlijke leiding van Haardt. De China-
afdeeling gaat uit van Peiping (Peking) mei
medewerking van de Chineesche autoriteiten, en
doorkruist de Mongoolsche woestijn en de hoog
vlakte van Chineesch Turkistan tot aan Kasch
gar.
De medewerking der Chineezen.
De reis van de China-afdeeling van Peking
tot Kachgar staat onder het commando van
Luitenant-Commandant Victor Point den chef
van den generaien staf van Haardt, en naast
hem staat Dr Tsoe Ming Li, de chef van den
Chineeschen Topografischen dienst. Op Chi
neesch grondgebied zal Dr. Li begeleid worden
door vijf Chineesche studenten, die aan den to
pografischen dienst verbonden zijn. Op de heen
reis zal men verkenningstochten doen, en op de
terugreis naar Peking, wanneer het geheele
personeel der expeditie bij elkaar is, zal men
een volledige topografische opname doen, het
land in kaart brengen en het terrein en de be
woners van dit nauwelijks bekende gedeelte van
Azië bestudeeren.
Na Peiping bereikt te hebben, zal de gezamen
lijke expeditie naar het Zuiden trekken tot Sai
gon in Fransch-Indo-China, dan Indië door
kruisen, alsmede Beloudjistaan en Arabië en
weer op zijn uitgangspunt terugkeeren. Dat zal
een reis worden van over de 13.500 mijlen, en
het zal 18 maanden duren.
Registratie van klanken en kleuren.
Geleerden en specialiteiten op verschillend
wetenschappelijk gebied zullen de onbekende
stammen, de geologie, de zoölogie, de flora, en
de vreemde gewoonten bestudeeren van de ver
geten volken, die nu nog leven, als in de vóór-
Boedhistisehe tijden.
Door registratie van klanken en kleurenpho
tografie zal men de vreemde zangwijzen, liede
ren, ritueel, ceremonieel, en kostuum van deze
schilderachtige woestijn- en bergvlakten vast
leggen.
Er zullen meteriologische waarnemingen ge
daan worden in streken, die nu witte vakken
zijn op de weerkaarten van de aarde. Men zal
het magnetisme bestudeeren en een
De vroegere commandant den
„Los Angeles", die nu het perso
neel voor de nieuwe reuzenlucht-
schepen te Akron opleidt, be
schrijft hier zijn ervaringen.
15 October 1924 kwam het groote, doch sier
lijke en zilverwitte luchtschip uit Friedrichs-
hafen aan op het vliegveld Lakehurst bij New
York. Het bad de reis van goed 8100 K.M. in
81 uur volbracht, een prestatie op zichzelf voor
dien tijd. Weinig vermoedde men toen, welk
een uitnemend propagandamiddel de Los An
geles in en buiten Amerika zou worden voor
de voorstanders van het principe „lichter dan
de lucht". Thans, ruim zes jaar later, overtreft
het luchtschip nog alle verwachtingen en is
het het record van duurzaamheid in het ge
bruik. Behalve de 1200 uren, die het aan lan-
dingsmasten heeft gelegen, heeft het 240
vluchten gedaan en in totaal meer dan 200.000
K.M. afgelegd, terwijl meer dan 13000 perso
nen (met inbegrip der bemanning) door het
luchtschip zijn vervoerd, zonder dat er ooit één
ongeluk voorkwam.
De Los Angeles of de ZR 3, zooals haar
volgnummer luidt, werd gebouwd op last van
een commissie van gezanten der geallieerde
mogendheden, omdat twee luchtschepen, die
door Duitschland aan Amerika moesten wor
den uitgeleverd in hun hangars werden ver
woest door Duitsche arbeiders. Dit schijnbare
verlies werd ook voor Duitschland nog een
winst, omdat het daardoor zijn eenige overge
bleven hangar mocht behouden en gedurende
de eerste naooriogsjaren, waarin de lucht
scheepvaart er zoo slecht voorstond, zijn ter
zake deskundige ontwerpers en constructeurs
bij elkaar moest houden. Wanneer Duitschland
riet gedwongen was geweest, de Los Angeles
te bouwen, had het nooit de Graf Zeppelin, de
LZ 127 kunnen voortbrengen.
De vluchten van de Los Angeles.
Sindsdien heeft de Los Angeles gevlogen
bij goed en slecht weer op verschillende tra
jecten en dikwijls hebben de stormen den moed
der bemanning en de degelijke constructie van
het schip op de proef gesteld. Elke vlucht was
weer iets anders en van elke vlucht hebben wij
weer wat geleerd. En dan waren er nog andere
moeilijkheden. Ik noem slechts het vervangen
der waterstof, die mettertijd onvoldoende werd,
het vervangen van minderwaardig materiaal
door onderdeelen van superieure kwaliteit. In
Juni 1925 leed het schip niet alleen aan kin
derziekten, doch er waren ook een paar been
deren gebroken en de ingewanden waren niet
in orde. Het ging niet langer. Om niet meer
heliumgas te laten ontsnappen, werd dit over
gebracht in een klein luchtschip en de ondeug
delijke gascellen werden door andere vervan
gen, die wel iets zwaarder, doch absoluut lucht
dicht waren. Er werden nog andere verbete
ringen aangebracht en de Los Angeles vloog
weer. Niet te best, maar wij deden toch een
groot aantal oefenvluchten, die achteraf be
schouwd van groot nut zijn geweest voor de
oefening van het personeel.
De Los Angeles is sindsdiens de houder ge
worden van een record, dat niemand vrijwillig
zal trachten te breken. Zij heeft vertic '1 op
haar neus gestaan zonder te vergaan! Dat was
nog nooit gebeurd en het is alleen aan het be
leid van de bemanning te danken geweest, dat
zij allen ongedeerd bleven. Het luchtschip werd
gegrepen door een windvlaag uit onverwachte
richting, terwijl het aan de landingsmast te
Lakehurst lag, waardoor de staart werd opge
licht en het luchtschip met een hoek van 85
90 graden omhoog stond. Er waren toen 25 ge
oefende manschappen aan boord, die met te
genwoordigheid van geest de juiste manoeu
vres uitvoerden en het luchtschip weer hori
zontaal brachten met den neus in de nieuwe
windrichting.
Men moet zijn luchtschip kennen, want dat
is even onmisbaar als bij een gewoon schip.
Het heeft evengoed zijn eigenaardigheden en
als men er goede resultaten mee wil bereiken,
moet men daar rekening mee weten te houden.
Er zijn zelfs op het oogenblik nog fouten in
de Los Angeles, doch waar tot nu toe alle ge
breken met zooveel succes konden worden ver
beterd, hebben wij alle hoop voor de toekomst.
Wij hebben daar zooveel te meer reden voor,
waar ook de drijvende vliegvelden, de Saratoga
en de Lexington, nu in exploitatie zyn. Reeds
op 27 Januari 1928 landde de Los Angeles vlot
op de Saratoga in volle zee. Een andere mooie
prestatie is de non-stopvlucht van New-York
naar Panama, die in Februari 1928 in 37 uur
werd volbracht. Dit was de eerste keer, dat dat
traject door de lucht werd afgelegd; schepen
hebben er 5 10 dagen voor noodig.
(Nadruk verboden).
De auto's met de rups-kettingen zijn het re
sultaat van meer dan tien jaar proefnemingen
om een wagen te vinden, geschikt voor de ruw
ste streken, waar van een weg geen sprake is.
Elke wagen met zijn aanhangwagens vormt een
éénheid, en kan zichzelf voor een aantal dagen
behelpen, als hij wordt afgesneden van de rest
van de expeditie. De aanhangwagens zijn bela
den met tenten, hangmatten, kampstoelen en
een kamptafel, alsmede met de noodige voe
dingsmiddelen. Alle onderdeelen zjjn verwissel
baar, en elke wagen bezit een uitrusting voor
kleine reparaties, want men trekt door landen
waar geen garages zijn.
Hoe de wagens zich voortbewegen.
Evenals de wagens van de Afrikaansche expe
ditie hebben deze Trans-Aziatische machines
rups-ketting-inrichtingen inplaats van achter
wielen. Om de voorwielen niet te doen zinken
in het zand of in den moerasgrond hebben deze
bijzondere wagens een roller vooraan den bum
per bevestjgd. Het geheel ziet eruit als een pe-
troleum-tank achterstevoren, maar wanneer het
voorgedeelte in het zand zinkt, dan houdt de
ronde tank het voorgedeelte op, en rups-kettin
gen stooten den wagen vooruit.
De wagens, die naar China gezonden, zijn, zijn
van het: „alle-terrein" type, terwijl de wagens
die over de hooge passen bewesten Kaschgar
moeten trekken, van het „berg-type" zijn.
Elke afdeeling van de expeditie bezit een
radio-station, dat werkt met korte en lange-
golflengten. Een wagen in elke afdeeling wordt
alleen gebruikt voor de radio-verbinding. Deze
zal steeds in contact blijven met Parijs en den
hoofdzetel van de National Geographie Society
te Washington. z
Wanneer de China-afdeeling zal vertrekken,
wier reisroute even lang is, maar niet zoo be
zwaarlijk, is nog niet bekend.
Anglo-American_Newspaper-Service.
Copyright Harms Tiepen.
(Nadruk verboden).
HUN LEVEN HEEFT VEEL OVEREENKOMST
MET DAT DER MENSCHEN.
De camera-man Ernst B. Schoedsack, die het
dierenepos „Rango" draaide, dat op het oogen
blik een ware zegetochit door de Nederlandsche
bioscoop-theaters maakt, deelde ons in een on
derhoud, dat wij kortgeleden met hem
hadden mede, dat er voor hem geen twijfel
meer besitaat, dat de Orang-Oetangs zeer nauw
aan het menschelijk geslacht verwant zijn. Hij
heeft twaalf maanden met deze dieren in het
oerwoud doorgebracht, en hij is ervan overtuigd,
dat de roodharige reuzenapen tenminste familie
moeten zijn van den beroemden „missing link",
de verbindingsschakel tussehen den heer der
schepping en de menschen.
Wegens hun verwondering barende menschelij-
ke eigenschappen koos hij twee orang-oetangs,
een mannelijken aap en zijn jongen uit om de
twee hoofdrollen te spelen in het drama van
den 'jungle. Zij werden door hem ondekt in
de takken van een reuzenboom, waar de beide
teekenaar ,'ieren zich oogenschijnlijk in een allerbehaag-
gaat mede om schetsen te maken voor ethno- j 'ijkste zekerheid waanden,
grafische doeleinden. 1
verder, die deze dieren der wildernis ooit had
den gezien, maar zij waren ons absoluut niet
vijandig gezind. Integendeel. Reeds spoedig
toonden zij een duidelijke neiging tot toenade
ring en kwamen regelmatig in ons kamp op
bezoek. Zij bleken vertrouwelijk, leidzaam en
buitengewoon grappig te zijn. Wij noemden hen
dadelijk Toea en Rango. Binnen een week luis
terden zij naar hun door ons gegeven namen
en kwamen als wij riepen gewillig uit de takken
der boomen, waar zij een zitplaats hadden ge
nomen, naar beneden.
Rango in het bijzonder was de lieveling van
ons allen. Hij was ongewoon teeder en zijn ang
stig geschreeuw, als hij alleen gelaten werd,
was bepaald hartroerend. Aardig was ook zijn
kinderlijk verrukt zijn als hij zag, dat hij het
middelpunt van onze belangstelling was.
'Zonder het gebruik van kooien en touwen ge
lukte het ons de dieren gedurende den geheelen
tijd van ons oponthoud op Sumatra in de na
bijheid van het kamp te houden. Dit feit is te
verklaren omdat de orang-oetangs een voorlief
de hebben voor goed voedsel en een vriendelijke
behandeling en bovendien zeer nieuwsgierig en
ijdel zijn.
Een paar inlanders, die ons vergezelden wil
den de poging ondernemen om Toea en Rango
te dresseeren. Ik heb hen dit energiek verbo
den, want ik wilde de dieren zoo natuurlijk mo
gelijk op den filmband krijgen, om een authen
tiek beeld van het leven der orang-oetangs in.
de wildernis te kunnen geven.
Overigens is het familieleven van den orang-
oetang zeer verwant met het familieleven van
den mensch. De ouders nemen hun spruiten
onder hun hoede en veroorloven hen niet
zelfstandig te maken, alvorens ze oud genoeg
zijn om voor hun eigen voeding en veiligheid te
zorgen. De moeders dragen hun babies in hun
armen rond en streelen, knuffelen en liefkoozen
hun kinderen zooals ook de menschenmoeders
dit doen.
Wjj konden slechts aannemen, dat de moeder
van Rango dood was, want een Apin verlaat
nimmer haar hulpeloos jong. Toa had het toe
zicht op zq zoon overgenomen en wijdde zich
met op merkelijken ijver aan zijn vaderlijke
plichten. Gedurende den nachit, dien Toea in
een nest uit takken samengesteld doorbracht,
hield hy Rangoon met zyn armen omkneld.
Hoe zeer hij op 'twel van den kleine bedacht ls
zou menig menscheiyken vader tot voorbeeld
kunnen strekken, wy konden ons tenminste er
meer dan eens van overtuigen, dat hy van de
bananen en andere vruchten steeds de lekkerste
aan zyn spruit gaf.
De overeenkomst van den orang-oetang met
den mensch is de oorzaak, dat de inlanders ge-
looven dat de orang-oetangs eigenlyk menschen
zijn. Dit geloof drukt zich ook uit in den
naam, die van maleischen oorsprong is en zoo
veel zeggen wil als „boschmensch".
Bluf.
Bij ons in Afrika is het soms zoo heet, dat de
vleugels van de vliegen verschroeien.
O zag, maer det is nog niks! By óns in Indië
geven ze de kippen eiken dag yswafeltjes, an
ders leggen ze gekookte eieren!
Treurig maar waar!
Als ik trouw, moet Ik een heel voorzichtige
en verstandige man hebben," zegt Amalia
tegen haar vader.
I „Dan biyf je zeker zitten," beweert papa
Wii waren de eerste menschen, vertelde hylhoopvol, „want zulke mannen biyven vrijgezel-"
Peter: Zoo, Wim,
zamen wachtpost. Het i
we elkaar altijd zoo ong
moeten.
Wim: Ja, wat zal ik j<
uur drink ik graag een
beweert altijd, dat het
Peter: Ja, het is beter
bruiken. Al die alcohol,
Wim: Zeg, hou jij nu
week heb je wel drie e
kom, zet je. Nuttig een
smaken.
Peter: Eerlijk gezegd,
ik juist trek in. Met die
eens van op.
Wim: Van opknappen
haring smaakt óók goe<
mendaal een uitstekend
ze prima kunt krijgen.
Peter: Je zoudt me nc
gen. Kom laat me eens
kom je.van. Maar, vóór
ik je niet beloofd eens i
te vertellen?
Wim: Ja, daar zeg je z
Komaan, laat me eens h
Peter: Wat ik je ze,
plaats kunnen vinden
ervaring" dat ik op mijl
Wim: Je denkt zeker
Die deed óók gedenks
Maar beste vriend, ga
van 50 jaar mémoires sc
nog veel te jong voor. D<
heel oud is, in den tijd
zegt: .„weet je nog wel?
Peter: Dank je voor j
Maar om terug te k>
vertellen zou. Je moet
schooljaren gebruikt he
leeren, maar om eens fl
Wim: Wel, wel, dat v
Wat moesten we toen lei
dat nu het onderwijs ove
er niet naar, wat wij zi
kregen. We moesten het
den vervoegen, thema's
jaartallen bij-de-vleet le
meetkunde....
Peter: Kerel hou óp.
met die opsomming van
zou ik zeggen, dat de sc
ozu ik zeggen, dat de sc
wat zwaarder taak hadd
Wim: En dan heb ik
verteld. We moesten óók
kaartjes teekenen eh sehi
dan was begrepen rondsc
blokletters en een heele 1
Peter: Jongen, jongen,
tijd al een beetje anders
al in de kranten te scl
van het onderwijs, er wi
waren dat de kinderen hr
De meesters dachten dat
zoo-druk maken en ze t
er van "te nemen. Ook d<
langer.
Wim: Van vacanties
reeds geleerde er niet ui
ook nog vacantiewerk m
te zeggen, eigenlijk dedei
Zoo tegen het einde d(
het vlug afroffelen.
Peter: Al leerden-wij
ik verzeker je, ik was di
de klas.
Wim: Ja, zeker in he
Daar kan je ook „knaf
hooft „knapheid". Dat is
Peter: Met jou kan ik
dadelijk, je doorziet me
klasgenooten stonden vai
tale dingen, die ik soms
Wim: Ja, ja, je kan er
Peter: Driemaal hebb
Staan me van school weg
„knapheid". Maar, zoo
nooit gekomen.
Wim: Je bent toch mi
Peter: Ja, dat ben ik
mijn onderwijzers terug 1
ze niet, maar dat ze n
waren, kun je begrijpen,
tjes van mijn optreden ai
goed.
Wim: Goed luisteren
ook in het achterste ge'
dominee hoor ik toch alt
Peter: Het is twee uui
Wim: Het was twee
over vieren.
Peter: Nu goed dan,
meester bad net met zijn
van een jongen, want dat
min als nu), maar op
teeken dat het stil moe:
schuifel en het was zóó
speld kon hooren vallen
Het touw waarmede d
was vastgebonden, were
later ontvouwde zich vo<
van ons land.
Wim: Je gaat plechtig
Peter: Stil nou. We h
hoofd moeten leeren en
wijzen. Ik had den vorig
en hoopte dat ik er maa
Nadat een paar maal kar
klas waren geweest on
aan te wijzen, was het i
Ik moest een klein pi
wat te doen. Ik wist het
Goede raad was duur. Ik
een verdacht kaal plekj
hoofd aan en de kinderer
van het lachen.
Natuurlijk kreeg ik ei
vendien nog strafwerk
Wim: Natuurlijk, dat
■wij in onzen tijd zóóiets i
den we op zijn minst dub
maken en verder een pa:
den vervoegen. Maar ik i
tje ben je allerminst gew
Peter: Ik kan je nog
anderen keer, op een mid
het sein dat er stilte mc
kwam er maar niet. Hoe
lijk met zyn stok op de
niet. Het bleef onrustig
Voor de klas was een
tafel en een stoel. Dat wi
