Vj)p lts Vrouw
26e Jaargang.
No, 46,
LOSSE BLAADJES.
Uit den tijd.
Brokjes Levenswijsheid.
Opmerkzaamheid.
SPORT.
PREDIKBEURTEN.
Feiten en cijfers over
school en onderwijs.
/at zien nu alle winkels
weer verlokkend uit,
[Met al het moois en lekkers
[Daar achter ied're ruit!
't Ligt in de etalages
i Al weer te kust en keur.
Het feest van Sinterklaasje
Staat aanstonds voor de deur!
Men kuiert langs de zaken,
Zoo schitterend verlicht,
En wie nog wat kan missen,
Die houdt z'n beurs niet dicht.
Ja, 'k weet wel, de malaise
Drong ook in Spanje door,
En Sinterklaas, die goeierd,
Zit er maar krapjes voor;
Maar toch, waar zou het henen
Als ieder niets meer kocht?
Dan werd de middenstander
Door Maag're Hein bezocht?
Een mooie etalage
Tast menig in zijn zwak,
En toovert ongetwijfeld
Het geld wel uit uw zak:
Een letter voor uw vrouwje,
Een pop voor kleine zus,
En voor uw kleinen jongen
Een spoor of omnibus;
Of wel u koopt wat anders
Dat 't kinderhart verblijdt
Maar koop geen doos soldaatjes
Want die zijn uit den tijdl
Opmerkzaamheid is het teeken der liefde.
De liefde onthoudt het vluchtigste woord, ont
raadselt het onwillekeurigst gebaar, leest ziels
geheimen tusschen de regels van den banaal-
sten brief. Aandacht is het orgaan der liefde;
belangstelling haar voorwaarde.
Er wordt veel liefde geveinsd, maar deze
huchelarij is te ontmaskeren door een eenvoudige
proef. De valsche minnaars kennen de tweelin
gen niet uit elkaar, maar de ware minnaar
is verontwaardigd, wanneer men van een
gelijkenis spreekt; voor hem is er maar één in
het gansche heelal, die de kenteekenen draagt,
welke liefdelooze oppervlakkigheid ontgaan.
H. G. CANNEGIETER
(Nadruk verboden)
In een harer romans vertelt Vicki Baum van
ien paar jonge meisjes, die als tweelingen zoo
olmaakt op elkander gelijken, dat. zelfs de
sigen vader ze niet uit elkaar kent. Het zijn
luitengewoon mooie meisjes en, daar zij zich
roortdurend in de uitgaande wereld bewegen,
rekken zij de aandacht van allerlei mannen.
)e volmaakte gelijkenis tusschen de beide
neisjes brengt hierbij allerlei pijnlijke verwik-
telingen teweeg.
Op de meisjes zelf, die door al dit werven
veiwend zijn, maakt de hoffelijkheid van de
hair omzwevende jongemanschap op den duur
geen indruk meer. Zij houden liefde voor op-
pe-vlakkigheid en gelooven niet in den ernst
van diepe gevoelens.
Tot eens op een keer een jonge man werk
maakt van een der twee meisjes en dit voor
het eerst in haar leven den invloed van de
liefde ervaart. Wanneer de jonge man haar
veroverd heeft, vraagt hij haar, war raan hij
dit voorrecht wel te danken mag hebben, dat
een zoo verwend en kieskeurig meisje het oog
op hem heeft laten vallen. En zij antwoordt:
„Jjj bent de eerste geweest, die mijn zuster
en mij van elkander hebt onderscheiden. Nooit
heb je je vergist en zelfs heb je je veront
waardigd getoond, wanneer er menschen wa
ren, die beweerden, dat 'wij zoo op elkaar lij
ken. Voor jou was er geen enkele gelijkenis.
Dit heeft mij bewezen, dat je de eenige bent,
die mij liefheeft. Je hebt door de oppervlakte
heengekeken en het groote onderscheid ont
dekt, dat er innerlijk tusschen twee persoon
lijkheden bestaat. Zóó schouwt alleen het
scherpziende oog der liefde."
Zou het dus niet waar zijn, dat liefde blind
is? Zeker, liefde is blind, maar tevens is liefde
scherpziend. Blind is zij, voéfcoover het betreft
vèm
het over het hoofd zien v2B tekortkomingen,
welke den niet-liefhebbende ergeren. Maar dit
wil niet zeggen, dat zij die tekortkomingen
niet heeft ontdekt! Zij neemt ze wel waar,
maar zij aanvaardt ze als een vanzelf
sprekend verschijnsel. Liefde is blind betee-
kent, dat liefde zachtmoedig oordeelt, gemak
kelijk vergeeft en vergoelijkt, bijkomstigheden
niet van belang acht. Liefde is blind betee-
kent, dat liefde van iemand houdt ondanks de
gebreken, welke den niet-Ilefhebbende belet
ten zou, van hem of haar te houden.
Men misvatte het spreekwoord niet! Want
uit het voorbeeld, waarmee Vicki Baum op
zoo welsprekende wijze aantoont, dat juist de
liefde scherpziende is, leert "men haar karakter
het beste begrijpen.
De ware liefde kenmerkt zich door belang
stelling. En belangstelling is de bron van op
merkzaamheid. Het tanen van de opmerkzaam
heid is het overtuigend bewijs van het tanen
der liefde. Hoe pijnlijk is het voor een vrouw,
wanneer haar echtgenoot niet eens meer weet,
of zij vandaag dezelfde japon als gister
draagt. In de eerste dagen van de verloving
merkte hij iedere kleine verandering in haar
toilet op. Nu interesseert het hem niet meer.
Het betreft hier geen kleinigheden. Want deze
onachtzaamheid voor het uiterlijk openbaart
onachtzaamheid voor het innerlijk. Voor alle
mannen waren de beide tweelingen gelijk. Al
leen voor den waarachtigen minnaar niet. Deze
lette op de finesses, welke de persoonlijkheid
onderscheiden van iedere andere persoonlijk
heid.
Het zijn juist de schijnbare kleinigheden,
waarop de liefde leert letten. Want bij alles,
wat alle menschen gemeen hebben, bezit iedere
persoonlijkheid haar bizondere kenteekenen. Zij
zjjn het, welke de bekoring uitmaken voor
dengene, die zich juist door deze bizondere
kenteekenen aangetrokken gevoelt.
Er bestaan tallooze anecdoten over ver
strooide geleerden. Dit menschensoort bemerkt
niet, dat het een verkeerde paraplu meeneemt
en zoekt den hoed, die het op zijn eigen hoofd
draagt. Maar op één punt zijn deze blinden
scherpziend. Geen tittel of jota gaat voor hun
speurzin verloren, wanneer het hun studieveld
geldt.
Want dóór zijn zij bezig met hun volle be
langstelling; dóór zoekt niet slechts hun oog,
maar hun hart. Er zijn van die menschen met
een beperkt gezichtsveld, die binnen de gren
zen van het gebied hunner liefde geen onder
deeltje ontgaat. Verzamelaars, maniakken, be
rijders van stokpaardjes.
VOETBAL.
Er werden Zondag IJ. slechts twee wedstrij
den gespeeld voor de competitie vso de tweede
klas A, met jde volgende uitslagen:
Alcm. VictrixH. R. C. 50
D.W.S.De Spartaan 10
Ook nu weer heeft Alcmaria bewezen een der
sterkste elftallen der afdeeling te zijn. Zelf met
één invaller uitkomende, verscheen H.R.C. „au
grand complet", maar nochtans kregen de Hel-
aerschen geen voet aan den grond, en mogen
zelfs nog van geluk spreken, dat de gastheeren
twee strafschoppen, toegekend wegens hands
en free-kick onbenut lieten. Een sympathieke
indruk heeft H.R.C. overigens in Alkmaar niet
gemaakt, want haar spelwijze was ver van fair,
en werd door tallooze „trucjes" welke meestal
aan den zwak leidenden arbiter ontgingen, ont
sierd.
Onmiddellijk na den aftrap had Alcmaria al
bijna succes: de keeper ls reeds gepasseerd,
doch via den binnenkant van den paal springt
het leder uit het doel.
Na 12 minuten spelens opent de rechtsbuiten
Bos met een goeden kopbal uit een voorzet van
deii linksbuiten de score, welke vóór de rust
tot 20 verhoogd wordt door den linksbinnen
Peereboom.
Ook in dq tweede helft is het alleen Alcma
ria dat speelt. Toch krijgt H.R.C. een pracht
kans, maar Beneker heeft zijn dag niet en laat
de gelegenheid om de eer te redden," voorbij
gaan.
Aan de andere zijde vlot het, beter, want Bos
en Koning voeren het aantal doelpunten tot 5
op. Een „mooie" wedstrijd was het niet, omdat
het spel van H.R.C. slechts destructief was.
In Amsterdam heeft in het Westelijk kwar
tier de derby D.W.S.Spartaan plaats gehad
bijgewoond door circa 6000 toeschouwers. Dat'
D.W.S. de kleinst mogelijke overwinning haal
de, is te wijten aan den Spartaan-keeper Oerle-
mans, die op inderdaad schitterende wijze zijn
doel verdedigd heeft, want tallooze schoten
kreeg hij van de schotvaardige D.W.S.'ers te
behandelen. Daarentegen liet het schieten der
Spartanen veel te wenschen over. Het spel van
D.W.S. stond technisch ontegenzeggelijk op
hooger plan, maar het heftig verdedigen der
Spartaan-defensie werkte fnuikend op een doel
matig afwerken.
De beslissing viel reeds na 10 minuten, toen
Oerlemaas even weifelde bij een voorzet van
Van der Kous, en Slot daardoor gelegenheid
kreeg feilloos in te schieten.
Na de rust werd de strijd zoo mogelijk nog
spannender, want wel gaf D.W.S. den toon
aan, maar de uitvallen der Spartanen waren
niet van gevaar ontbloot. Eens kwam de mid-
voor der roodbroeken alleen voor keeper Hunte-
laar. Algeimeen verwachtte men toen den gelijk
maker, maar tot groote teleurstelling van de
Spartaansche aanhang loste Siebering een slap
schot, dat met gemak gekeerd werd. Zoo kwam
onder groote spanning het einde met een be
nauwde D.W.S.-zege.
De toestand van de Spartaan wordt intus-
schen zeer precair: met reeds negen wedstrijden
achter den rug wacht zij nog steeds op de eer
ste overwinning. Slechts twee punten werden
behaald uit twee gelijke spelen, terwijl ook het
doelgemiddelde (523) weinig perspectieven
biedt.
Bloemendaal benutte den vrijen Zondag tot
het spelen van een friendly-game tegen de
sterke derde klasser Kennemers uit Beverwijk.
In plaats van Charlie de Bock, die op waar
dige wijze de eer van zijn club in Amsterdam
hoog hield, stond in de voorhoede opgesteld als
middenvoor Van Gelder, een nieuwe speler,
waarvan Bloemendaal, afgaande op het ver
toonde spel, veel plezier beleven kan. Jammer
genoeg moet eerst de dispensatie afgewacht
worden, zoodat eerst in seizoen 1932'33 de
definitieve beschikking over genoemden speler
verkregen wordt. F. Bakker stond thans rechts
binnen, en voelde zich op zijn oude plaats goed
thuis, waarvan de vier doelpunten die hjj voor
zijn rekening nam bewijs zijn. Voorts speelde
ook Kuiper een goede partij. Zelf scoorde h(j
eens, maar hij gaf talrijke kansen aan zijn me
despelers, waar deze een dankbaar gebruik van
maakten.
Eenmaal moest de Kennemers-doelman vis-
schen. Het deed sympathiek aan, dat de gasten
tot het laatste oogenblik dapper partij gaven.
Zij maakten vier doelpunten, waarvan twee uit
een penalty. Scheidsrechter Twisterling, die uit
stekend leidde, strafte in deze gevallen o.i. wel
wat zwaar. Sedert 24 Januari heeft Bloemen
daal op eigen veld geen nederlaag geleden, een
fraai record! Op onze spelers rust nu de ver
antwoordelijkheid, dit record te handhaven.
Blijft ons elftal in den huidigen vorm spelen,
dan gelooven wij dat hét lang zal duren eer
een tegenstander aan den Brederodeweg gelau
werd het terrein verlaat
Voor Zondag a.s. luidt het programma;
W.F.C.Kinheim.
V.VA.Z.V.V.
H.R.C.Haarlem.
Bloemendaal—Alc. Victrix.
Zal het thans eindelijk eens aan W.F.C. ge
lukken de eerste thuis-overwinning te behalen?
Wij betwijfelen dit, immers de Wormerveerders
missen den steun van hun eminenten middenvoor
Bleeker, die voorloopig geschorst is, in verband
met zijn optreden tijdens den wedstrijd W.F.C.
—D.W.S. Het gemis van dezen speler zal zich
zeker in den aanval doen gevoelen, maar ook
Kinhelm mist in den laatsten tijd haar vórm
welke haar in 't begin der competitie onweer
staanbaar maakte. Daarom ligt een gelijk spel
't meest in de lijn der verwachting.
V.V.A. ontvangt Z.V.V. Dat wordt een strijd
tusschen twee gelijkwaardige ploegen. Mis
schien, dat het spelen In eigen home V.V.A. een
voordeeltje geeft.
Haarlem onderneemt de verre reis naar den
Helder. Laten de roodbroeken zich niet verblin
den door de groote nederlaag der roodjakken
tegen Alcmaria. Op eigen veld zijn Beneker c.s.
niet voor de poes! En vooral, waar de gasthee
ren, door Haarlem te slaan veel van hun achter
stand in zullen loopen, kan een „harden" strijd
tegemoet gezien worden. Wordt daarom de lei
ding opgedragen aan een eersteklas scheids
rechter? Haarlem heeft in twee weken niet ge
voetbald, en dat lijkt ons toch een handicap.
Het wil ons voorkomen, dat Bieshaar c.s. niet
zonder kleerscheuren het H.R.C.-terrein verla
ten.
Bloemendaal krijgt bezoek van het in uitste
kenden vorm zijnde Alcmaria Victrix. Dat men
van een fraaie ontmoeting getuige zal zijn,
staat als een paal boven water. De Alkmaar-
ders hebben een spel, dat Bloemendaal „ligt".
Het is geheel gebaseerd op techniek, zonder
lichaamskracht. Een kolfje naar de hand van
onze lichte, vaardige voorhoede. Dat daarom de
doelpunten goedkoop zullen zijn mag men
hieruit niet opmaken. De Alcmaria verdediging
mag er zijn: in zeven wedstrijden 9 maal ge
passeerd, waarvan alleen vijf maal in den on-
gelukkigen wedstrijd tegen D.W.S., dus blijven
er voor 6 wedstrijden 4 tegenpunten over!
Commentaar overbodig-
De traditie wil, dat Alcmaria op het Bloe-
mendaal-terrein nooit verliest, evenmin als
Bloemendaal in Alkmaar. Wat onze thuiswed
strijd betreft, moet met deze gewoonte Zondag
maar eens gebroken worden.
De witte verdediging zal, om tot dit doel te
geraken haar speciale aandacht dienen te wij
den aan de beide wingspelers Bos en Hamstra,
die de kracht van den Alkmaarschen aanval zijn.
Hoofdzaak voor den geheelen ploeg is, dat met
volle energie aangepakt wordt, en deze energie
ontplooid blijft tot het eindsignaal klinkt.
Bloemendaal behoort momenteel tot de „run
ners up". Een overwinning op Alcmaria zou
onze positie niet weinig verbeteren, vooral,
waar Haarlem nog twee keer ontmoet wordt, en
D.W.S. en H.R.C.. op bezoek moeten komen.
Willen wij in „the ruiming" blijven, dan Zon
dag Alcmaria van ons afgeschud! Het kan,
neen het moet. Voorwaarts dus Bloemenda
lers op den weg, die ons naar de eerste plaats
voert.
De lagere elftallen behaalden de volgende
resultaten:
Haarlem 4Bloemendaal 2 14
Bloemendaal 4V. O. G. 11
Zandvoort 5—Bloemendaal 5 24
Junioren:
Haarlem aBloemendaal a 59
Haarlem bBloemendaal b 34
Bloemendaal cHaarlem c 4-
Adspiranten:
Haarlem aBloemendaal a 60
Haarlem bBloemendaal b 20
Bloemendaal cHaarlem c 41
Zondag speelt:
Bloemendaal 2Stormvogels 3, 10 uur,
Adspiranten (Zaterdagmiddag)
R.C.H. cBloemendaal c, 2.30 uur.
Het beste is om eerst het overtrek in den ge-
wenschten vorm te maken en zeer dicht met
veeren te vullen en daarna te overtrekken b.v.
met geribt fluweel of een andere stevige effen
stof. Deze zelfgemaakte haardkussens zijn aan
merkelijk billijker in prijs, dan de klaargekochte
en voldoen evenzeer aan het gfwenschte doel.
(Wftflruk verboden).
VERVEN VAN STOFFEN.
Wrijft de handen met vaseline in, voordat U
ermede met het water, waarin de stoffen ge
verfd wonden, in aanraking komt. Het voor
komt het indringen der kleurstof in het vel,
waardoor moeilijk te verwijderen vlekken ont
staan.
Een eetlepel poedergelatine opgelost in twee
eetlepels warm water is bij gebrek aan eiwit bij
het bakken van koek een goed vervangingsmid
del.
Indien de nagels zóó bros zijn, dat zü bij het
verrichten van huishoudelijk werk afbreken,
moeten zij eiken avond vóór het naar bed gaan
met vaseline worden ingewreven, waarna men
oude handschoenen aantrekt, om te voorkomen,
dat de vaseline van de nagels gaat.
(Nadruk verboden.)
VAN ALLES WAT.
Eenige nuttige wenken voor de huisvrouw.
Oud brood.
Om van oud brood (ook korstjes) paneermeel
te maken, moet men het brood in dunne sneed-
jes gesneden op een bakblik in den oven laten
drogen totdat het lichtbruin van kleur is en
zóó broos, dat het evenals beschuit gemakkelijk
doorgebroken kan worden.
Dit gedroogde brood wordt nu fijn gestampt,
door de zeef geschud en in een bus of trommel
bewaard.
Vette sponzen kan men weer schoon krijgen
door ze herhaaldelijk uit te knijpen in heet wa
ter met een scheut ammoniak (1 eetlepel op
L. heet water).
Ook kan men ze reinigen dor ze met het sap
van een citroen in te wrijven en herhaaldelijk in
lauw water na te spoelen.
EgUse wallonne (Begijnhof)
Ned. Herv. Kerk.
Dimanche 22 novembre, 10 h 30 service divjn,
Collecte mensuelle pour 1' Eglise.
12 h. service des Enfants.
20 h. service étude du catachisme le Credo,
Vendredi, 27 Novembre
20 h. service, Pasteur Krafft. 1' Eglise est
ouverte tous les jours de 10 h. a 17 h.
Ned. Herv. Kerk, Bloemendaal.
V.m. 10 uur, Ds. J. C. van D\jk.
N.m. 5 uur: Ds. J. C. van Dijk.
Jeugddienst ln het Jeugdhuis.
V-m. 10 uur, de heer H. Gordeau, Bussum.
Overveen.
V.m. 10 uur, Ds. K. H. Miskotte, Haarlem.
Ned. Herv. Kerk.
SANTPOORT.
Zondag v.m. 10 uur prof. dr. G. A. Vaa der
Bergh van Eysinga. Onderwerp: Zelfverheerlij
king. Mattheus 5, vers 16.
Ned. Herv. Evangelisatie.
SANTPOORT.
Zondag v.m. 10 uur ds. A. A. Dönztlmau, van
Amsterdam.
Religieuze Kring Aerdenhout.
V.m. 10Yz uur, Ds. J. Leendertsz, Doopsgez,
Pred. Haarlem.
De Vrije Katholieke kerk.
Popellaan Kinheimpark.
Zondag 22 Nov., 10.30 v.m. gezongen H. Mis.
Dinsdag 24 Nov. des avonds 8.15 Causerie van
priester Ko Borsten over Mystiek.
Donderdag 26 Nov. 7.30 v.m. Gesproken Re
quiem Mis.
Zaterdag 28 Nov. 's avonds 8 uur Vespers en
Lof met predicatie. Celebrant öïgr. Bonjer,
Soefi beweging.
Openbare voordracht in het Remonstrantenhuis,
Wilhedminastraat 22, Haarlem.
Zondag 22 Nov., v.m. 11 uur: Universeele Eere-
dienst. Onderwerp: Goddelijke Schoonheid,
Spreekster: mej. A. van 'Braam, Bloemendaal,
Het versieren van vingerkommen.
Wanneer bi) het dessert de vingerkommen op
tafel worden geplaatst, dan ziet men op de op
pervlakte van het water vaak een of andere
kleine bloem drijven, als latyrus, viooltjes en
andere; ook wordt er wel een klein partje ci
troen in gelegd, waaraan men dan in het water
met de vingers overheen wrijft, hetgeen een
aangenaam frisch gevoel is.
Van uit Japan heeft men ons echter iets an- en 4 b
ders gebracht, daar de Japaneezen zich met
meer tevreden stelden met een enkele bloem.
Zij hebben stukjes hout zeer vernuftig weten
samen te stellen, die als men ze ln het water
legt, zich tot dwaas gevormde en zonderling
gekleurde bloemen ontwikkelen.
DE VROUW VOL PLANNEN.
DIE NOOIT IETS TOT STAND BRENGT.
Plannen maken is een aardig werk, het houdt
een mensch jong en lenig van geest. Maar plan
nen-maken, waarvan men zeker weet dat tóch
nooit iets verwezenlijkt wordt, is lichtelijk ver
moeiend
Kent ge haar niet, de vrouw, die altijd boor
devol zit met die soort plannen? Wat zal ze al
niet! Haar geest ls één groote en borrelende
ketel vol voornemens van prijzenswaardige kwa
liteit. Het is alleen maar zoo jammer, dat er
nooit of te nimmer iets van terecht komt!
O, ge hoort het haar verzekeren: ze zal
dezen zomer nu eens goed-ttjdig de vacantie-
garderobe in orde maken. Ze zal alle jurkjes van
haar kleine meisjes zelf met handwerk versie
ren en ze zal tijdig naar de badplaats schrijven
om toch vooral dat aardige huis aan zee te
krijgen. Ze zal ook de zieke vriendin bezoeken;
ze zal dit jaar nu eeens niet te laat in den tuin
zaaien en ze zal mevrouw X. IJ. Z. nu eens ein
delijk dat geleende boek terugbrengen. Ze zal
zich toch weer eens een beetje meer gaan toe
leggen op haar talen of haar muziek; ze zal
wat meer belangstelling gaan toonen voor man-
lief's werk en ze zal de werkster verbieden om
met de schoonmaakbeurt mijnheer's bureau
heelemaal door de war te gooien
Er komt nóóit iets van! Terwijl ze nog met
het ééne plan bezig is, wordt het alweer door
een tweede verdrongen en een derde doemt op
aan den horizon van haar denken.
Typisch verschijnsel van dezen rustelooaen tijd,
de vrouw vól plannen, die nooit iets tot stand
brengt.
J. DE B.—v. S.
EEN AARDIGE EXPOSITIE.
Moderne kussens.
Nog nimmer is het kussen zóó in den smaak
gevallen als de laatste jaren, waar men van de
eenvoudigste cretonne kussens tot de meest
smaakvolle kunstproducten in de winkeletalages
ziet.
Onlangs zag ik in een van die groote maga
zijnen een tentoonstelling van de nieuwste kus
sens, zoo apart van vorm en kleur als ik nim
mer te voren zag.
In een artistieke wanorde lagen ze door el
kander, niiet alleen ronde, vierkante en ovale
kussens, maar ook kussens die in den vorm
van bloemen waren gemaakt-
Zoo was daar een kussen dat een reuzen
viool voorstelde in verschillende schakeeringen
van paars, 'n merkwaardige nabootsing van de
natuurlijke bloem; een ander was vervaar
digd van geel satijn in den vorm van een zon
nebloem, terwijl zelfs één trachtte een roos uit
te beelden, en uit zeer vele satijnen gefronselde
stukjes zijde bestond, een waar kunststuk.
De onderkant der blaadjes was donker rood
satijn, terwijl de bovenkant diep rose was in
verschillende nuances, zoodat de binnenste bla
deren der roos veel donkerder waren, dan de
buitenste.
Verder lagen er kussens zoo rond als ballen
en andere weer, die een zuiver beeld van een
kubus gaven.
Zeer in trek zijn de kussens, die dienen als
haardzitje. Men ziet in de winkels mooie van
leder vervaardigde, die men in een eenvoudiger
genre heel goed zelf kan maken en dan over
trekt met een stof, die bij de meubels past. Ze
moeten echter veel steviger gevuld worden dan
de gewone divankussens, daar zij anders heel
gauw Ingedrukt worden en uit den vorm gaan.
Worden nu de vingerkommen voor de gasten
geplaatst, dan doet men het houtje er in en kun
nen zij zich amuseeren met toe te zien, hoe dit
zich ontwikkelt in knoppen en bloemen in de
meest fantastische vormen.
Vlekken water verkrijgt men door een men
ging van 90 gram alcohol, 60 gram geest van
Weet U dat een kaars, die te groot of te
klein ls voor een kandelaar precies passend ge
maakt kan worden door het ondereind in warm
water te houden en daarna onmiddellijk in de
kandelaar te plaatsen?
Het aantal scholen.
Het is nog niet zoo heei lang geleden, dat het
ln ons land een belangrijke vraag was of er vol
doende scholen waren om de bevolking, ook die
ln afgelegen oorden, van het noodzakelijk onder
wijs te voorzien. En thans zijn er nog tal van
landen, waar de zorg voor een genoegzaam
aantal scholen behoort tot de ernstige beslom
meringen van den onderwijsorganisator.
Tegenwoordig is het in ons land echter geheel
anders. Een van de meest klemmende vragen,
waarvoor leder, die zich bezig houdt met de or
ganisatie van ons lager onderwijs, wordt ge
steld, is niet of er wel voldoende scholen zijn,
maar of wij er niet te veel hebben.
Er zijn thans velen, die meenen, dat het ge
tal scholen ver uitgaat boven hetgeen noodig
en daarom boven hetgeen in deze zorgvolle tij
den financieel toelaatbaar is.
Wat leert de statistiek van het gewoon en uit
gebreid lager onderwijs (uitgave van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek te 's-Graven-
lage) ons dienaangaande?
Wij merken aan de hand vn de daarin voor
komende cijfers vooreerst op, dat de Lageron-
derwijswet van 1920 een belangrijke vergrooting
can het aantal lagere scholen heeft veroor-
taakt of althans mogelijk gemaakt.
Stellen wij het aantal scholen van einde 1929
tegenover dat op ultimo 1919 dan blijkt, dat in
fleze tien jaren niet minder dan 2115 scholen
E-erden geopend. Voorzeker een enorm aantal
oor een land als het onze. Te veel?
Het ls niet mogelijk dit met wiskundige zeker-
eid vast te stellen.
I Vooreerst hierom niet wijl volgens het stelsel
an onze wet rekening moet worden gehouden
et de godsdienstige en paedagogische richtin-
en welke zich op schoolgebied openbaren. Voor
uiterst geringe aantallen leerlingen worden nog
openbare scholen in stand gehouden, voor een
40-tal kinderen kan (in onze kleinste gemeen
ten) een bijzondere school worden gesticht.
Aan een objectieven maatstaf kan de juistheid
van deze minima niet worden getoetst. Of zij
goed gekozen zijn kan wetenschappelijk niet
worden vastgesteld.
j Maar dat is de eenige moeilijkheid niet. Zelfs
Indien in onze onderwijsorganisatie eens geen re
kening werd gehouden met de voorkeur der
ouders voor scholen van een bepaalde richting,
zou het nog niet doenlijk zijn om een vasten
norm aan te geven, volgens welken bet juiste
aantal scholen voor het geheele Rijk of een be
paalde gemeente statistisch kon worden bepaald
Immers daarvoor zou vast moeten staan welke
schoolgrootte paedagogisch en economisch als
ideaal moet worden beschouwd. Men zou voorts
precies moeten weten niet alleen hoe groot de
bevolkingsdichtheid is"— dat is voor elke ge
meente bekend maar ock op welke wijze
de bevolking over het land is verspreid. Wonen
de menschen verspreid over de geheele opper
vlakte der gemeente of zijn s(j geconcentreerd
gehuisvest.
Genoeg om te doen zien hoe moeilijk de vraag
ls. Toch kunnen wij wel een indruk krijgen
door het maken van vergelijkingen. Wij ontlee
nen aan de statistiek twee voorbeelden. .At-sit-
Vergelijken wij de toename van het aantal
schelen tusschen 1910 en 1920 met die tusschen
™9 r«™29 drwn rj' Üat er !^het eer^S[ Alle Ongeil, <*ie anderen toont, krijgen
tijdvak 800 en in ket twg§4&> jyger iets nieuws voor onszelf,
2115 zijn bijgekomen. De groei ls dus na 1919
wel zeer versneld. Dat is voor een deel fa
rechtvaardigen doordat de groei der schoolbe
volking in het tweede tijdvak ook grooter was
dan die in het eerste. Maar een afdoende ver
klaring ls dat niet, want ware het oude tempo
van schoolstichting bewaard dan zouden er in
het tijdvak 19191929 een 1200 doch nooit
ruim 2100 nieuwe scholen bijgekomen zijn.
Door deze versnelling van het tempo van school
stichting daalde dan ook het gemiddeld aan
tal leerlingen per school van 173 tot 151.
Hoe is nu die groote toename van het aan
tal scholen te verklaren
Wij geven aan de hand van de uitvoerige In
leiding der <mderwijsstatistiek vijf redenen.
Vooreerst werden in 1920 groepen, die vroe
ger niejt in staat waren een school naar haar
keuze op te richten, daartoe in de gelegenheid
gesteld.
Verder werd bet ambulantisme van de hoof
den der openbare scholen afgeschaft. Deze
moesten onderwijs geven aan een klasse en kon
den daardoor niet belast blijven met het be
stuur van groote scholen. Dientengevolge wér
den groote openbare scholen gesplitst.
Schoolsplitsing werd verder veroorzaakt door
het, thans vervallen, voorschrift, dat een school
niet meer dan 400 leerlingen mocht tellen. De
terk opklimmende school, waarnaar het aantal
leerkrachten der school, dat voor Rijks
vergoeding ln aanmerking kwam, werd
bepaald, werkte eveneens de schoolsplit
sing ln de hand. Een school met 300 leerlin
gen ontving Rijksvergoeding voor 8 onderwij
zers, twee scholen met 150 leerlingen elk voor
5 onderwijzers d.i. dus samen 10 onderwijzers.
Eindelijk werden, naar wettelijk voorschrift
de m.u.l.o scholen gereorganiseerd elk tot twee
scholen, een voor g.l.o. en een voor u.I.o..
Meestal bleven deze beide scholen onder één
hoofd vereenigd.
De inleiding van de statistiek van het lager
onderwijs behandelt het vraagstuk, dat ons be
zig houdt, nog op een geheel andere wijze. Er
werd een berekening gemaakt van het gemid
deld aantal scholen per 10.000 leerlingen en
wel voor elk der zes grootste gemeenten af
zonderlijk en voorts voor vier groepen van
kleinere gemeenten binnen elke provincie. Wpl
de bezetting van een bepaald gebied met scho
len in nauw verband staat met de bevolkings
dichtheid van dat gebied, werd voor dezelfde
gemeenten en groepen van gemeenten nage
gaan hoeveel schoolgaande kinderen per kmj
komen. Deze beide factoren „scholendlchtheld"
en leerlingendichtheid" werden in onderling ver
band gebracht. Men moet eigenlijk het werk
zelf eens raadplegen om het belangwekkende
resultaat te zien, zooals dat in een grafischs
voorstelling in beeld werd gebracht. Wij kunnen
er alleen nog dit van vertellen, dat er verschei
dene gemeentegroepen naar voren zijn gekomen
die opvallen door een groot aantal scholen. Dat
zijn bijvoorbeeld de kleinste gemeenten in Fries
land en Groningen. Gunstig steekt daartegen
Noord-Brabant af en de groep gemeenten met
20.00050.000 inwoners in Gelderland. Maar
nogmaals, men bestudeere de statistiek en haar
inleiding zelf.
Komedie kan er met alles gespeeld worden,
zelfs met 't heiligste; wie zich hieraan gewend
heeft, bedriegt tenslotte zichzelf met een schijn
Van berouw, of van deugd en vroomheid.
