KRUIDNOTEI
SPORT.
De klokken der Spaarnestad.
SJITT US LAND- EN TUINBOUW-
WERELD.
TYPIST(E)
f io.-
Instituut Ponl
VIN VELTHUYSEN Ir
w
VOETBAL.
De resultaten der Zondag gespeelde wed-
Strijden voor de 2e klas B zijn:
T. O. G.Bloemendaal 22
Blauw-Wit—B. F. C. 2—2
EdoHercules 81
VeloxSpartaan 31
V.V.A.—D.O.S. 2—5
Bloemendaal slaagde er niet in, de beide
punten uit Amsterdam mee te brengen. Zeker
zou dat gelukt zijn, als Huisman, toen er nog
een kwartier te spelen was, moest uitvallen
wegens een enkelblessure Van Gelder nam
Huisman's plaats in, en hoewel hij zeer ver
dienstelijk eenige schoten stopte, zag. hij zich
met nog 3 minuten speeltijd door den links
buiten gepasseerd. Huisman had zeker dit
doelpunt voorkomen.
Overigens was de wedstrijd het aanzien" niet
waard. Van het begin tot het einde was het een
erbarmelijk geknoei, zonder eenig systeem.
Goed voetbal was op dit abominabele terrein
ook onmogelijk. Wij gelooven -niet, dat er veel
dezer velden (voor een 2 klasssr tenminste!)
in Nederland zijn. Niet alleen dat de bodem
zeer ongelijk en hobbelig is, waardoor de bal
de dolste caprioles maakt, en de spelers geen
moment vast op de voeten staan (Huisman
verzwikte daardoor zijn enkel) maar bovendien
was het gras veel te lang. Na ons bezoek aan
het T.O.G. „home" kunnen we begrijpen dat
Velox er zoo'n bescheiden overwinning be
haalde. Geen enkel elftal, hoe goed geschoold
ook, zal daar behoorlijk voetbal kunnen spelen.
Toch bracht Bloemendaal er nog meer van
terecht dan de gastheeren, die op ons al een
zeer zwakken indruk maakten. Hun spel is
zeer primitief, en hoofdzakelijk gebaseerd op
het „kick and rush"-systeem. Over den wed
strijd zelf kunnen we gevoegelijk heel kort
zijn.
In de eerste helft is Bloemendaal overwegend
sterker geweest, maar wist deze meerderheid
in niet meer dan één doelpunt, op zeer geluk
kige wijze door de Wilde gescoord, uit te
drukken. Onze voorhoede kreeg kansen te over,
maar goed schieten bleek een onmogelijkheid.
Dit was jammer, daar de T.O.G.-doelverdedi-
ger vreemd stond te schutteren.
In de tweede helft ging de strijd meer gelijk
op. T.O.G. maakte de stand gelijk uit een
corner, maar kort hierop trapte de rechtsback
der Amsterdammers in eigen doel.
Daarna werd het een doelloos heen en weer-
getrap, totdat Huisman uitviel. Het Blóemen-
daal-elftal beging toen de fout zich op verde
digen toe te leggen, waardoor in de laatste
minuten een kostbaar punt afgestaan moest
worden. T.O.G. kon met dit resultaat alleszins
tevreden zijn!
B.F.C. vertolkte tegen Blauw-Wit in het
Stadion vooral in de eerste helft een prima
partijtje voetbal Het was de Bussumsche spil
Hellingman, die den voorhoede op voortreffe
lijke wijze aan het werk zette, waar twee goede
doelpunten het gevolg van waren. De voor
hoede van Blauw-Wit bracht erDdan ook nog
weinig van terecht.
Na de thee ging het beter. Hellingman ging
n&ar voren, om zijn aanval te versterken, met
negatieve egevolgen echter. Want de Blauw
wit attagues werden menigvuldiger, en nadat
eerst Litters den achterstand verkleind had, ge
lukte het denzelfden speler de gelijkmaker te
scoren.
Arm Hercules! Met eenige oudere spelers,
waaronder Wout Buitenweg weer in de ge
lederen, hoopvol naar Haarlem getogen, trof
het Edo in ongenaakbaren vorm en zag zich
met 81 ingemaakt. Aan keeper Pino danken
de Utrechtenaren het, dat de nederlaag nog niet
zwaarder geworden is.
Velox behaalde op Spartaan een niet al te
groote 31 overwinning. Dat de meerderheid
der geel-zwarten niet in duidelijker cijfers uit
gedrukt werd, kwam door keeper Oerlemans,
die op meer dan schitterende wijze zijn doel
verdedigde. Tal van moeilijke schoten hieldi hij
met bravour. Hij werd vóór rust slechts twee
maal gepasseerd, eerst door v. d. Ham met een
kopbal, later met een scrimmage door Lith Jr.
Na de thee bleek de Spartaan zich eenigszins
hersteld' te hebben. Van een serie aanvallen
had er één succes. Dit schudde Velox wakker
en het spelletje van aanvallen en verdedigen
voor het Spartaan-doel nam weer een aanvang.
Het was weer Lith Jr., die Oerlemans voor de
derde maal wist te verschalken. Na afloop
bracht het sportieve publiek Oerlemans een
ovatie. Zonder hem was Spartaan er zeker met
dubbele cijfers „ingegaan".
Van de ontmoeting V.V.A.D.O.S. zagen wij
de eerste helft. Ook op het V.V.A.-terrein was
het gras veel te lang, zoodat het spelpeil zich
zelden boven het middelmatige verhief. D.O.S.
gaf den toon aan en weldra bleek, dat de
V.V.A.-verdediging het zwakste deel van het
elftal is. Dat D.O.S. in de eerste drie kwartier
slechts 2 doelpunten maakte, dankt V.V.A. en
in 't bijzonder haar keeper, aan zekere juffrouw
Fortuna, die haar gunsten wel wat eenzijdig
verdeelde.
Het einde kwam tenslotte met een 52 zege
voor de baby's der afdeeling die een elftal
hebben, dat zeker 2e klas-fahig is. Het zal
menige tegenpartij het vuur nog na aan de
schenen leggen.
Voor a.s. Zondag luidt het programma:
de SpartaanT.O.G.
D.O.S.—Velox.
B.F.C.—'V.V.A.
HerculesBlauw-Wit.
Het zou ons niets verwonderen, als de Spar
taan Zondag haar eerste overwinning, behaalde.
Al zullen we van de Spaarndammerpolderbe-
woners dit seizoen geen daverende dingen kun
nen verwachten, we slaan ze toch nog hooger
aan als hun stadgenoote T.O.G.
In Utrecht zal de ontmoeting D.O.S.Velox,
de eerste derby, voor een uitverkocht huis
plaats hebben. Velox krijgt ontegenzeggelijk
een lastig vraagstuk op te lossen, waartoe we
haar in staat achten. Oppassen is echter ge
boden, immers vooral in plaatselijke ontmoe
tingen kan de voetbal soms raar rollen!
Dat V.V.A. in Bussum ook maar eenig
succes zal behalen, komt ons hoogst onwaar
schijnlijk voor. B.F.C. heeft in tegenstelling
met andere jaren het seizoen ditmaal veelbe
lovend ingezet en het enthousiasme van dezen
ploeg kennende, vreezen we het ergste voor de
oudste hoofdstedelijke tweede klassers.
Evenmin voorspellen we Hercules veel goeds.
Niet dat we bij voorbaat Bauw-Wit onver
slaanbaar achten, integendeel, daar wijzen de
tot nu toe vertoonde prestaties der stadion-
menschen allerminst op, maar de start der
vroegere Utrechtsche studenten-club is ditmaal
zóó slecht, dat we een overwinning op Blauw-
Wit toch een verrassing zouden noemen.
Bovendien: willen de Blauw-Witters een rol
van beteekenis in den strijd om het kampioen
schap blijven spelen, dan dienen ze zeer zuinig
op de punten te zijn.
Van de lagere Bloemendaal-elftallen spelen:
Bloemendaal 2Kinheim 2 10 uur.
Bloemendaal 3VI. Vogels 2 2 uur.
Bloemendaal 5Hilleners 5 10 uur.
E. H. S. 3Bloemendaal 6 2 uur.
Rozenprieël—Bloemendaal veteran. 10 uur.
Junioren.
Bloemendaal aStormvogels a 12 uur.
SpaarndamBloemendaal b 10 uur.
Kennemers bBloemendaal c 10 uur.
Adspiranten (Zaterdag).
Bloemendaal Zeemeeuwen 3.30 uur.
Bloemendaal bHaarlem b 2 uur.
HillegomBloemendaal c 3 uur.
KORFBAL.
Het is Sport Vereent I ondanks haat meer
derheid niet gelukt de overwinning op Animo
te behalen hoewel de kansen meer dan gunstig
zijn geweest op beide punten beslag te leggen.
Maar de mand werd niet gevonden. Resul
taat 00.
De reserves deden beter en sloegen Animo H
met 03 in hun eigen huis.
S. V. III, dat grootendeels uit nieuwe spe
lenden bestaat, moest voor O.G. II de vlag
strijken (04). Toch zal dit twaalftal zijn
weg in de 2e klasse wel vinden.
Haarlem I en II verloren beiden, terwijl
Oosterkwartier gelijk speelde.
Zondag a.s. gaat S. V. I op bezoek bij Swift
te Amsterdam op het Parkschouwburg-terrein,
Een lastige tegenpartij op een klein grint-
terrein. Toch behoeft niet te worden verloren,
als er 1% uur hard! wordt gewerkt en de
mand goed onder schot wordt genomen met
hooge ballen.
S. V. n ontvangt Zilvermeeuwen, de ex-
N.K.B.'er. Als het tweede weinig of geen
reserves aan het eerste behoeft af te staan,
kan worden gewonnen, daar de IJmuidenaren
nog niet ingespeeld zijn met him veel nieuwe
lingen tellend twaalftal. Het derde ontvangt
de reserves van T.H.B. uit Haarlem en zal
zich danig moeten inspannen dit twaalftal van
het lijf te houden.
Mischien dat de eerste winstpunten binnen
kom'en.
Het vierde moet ten slotte naar Excelsior n
aan de Vergiendeweg te Haarlem.
Een belangrijke verbetering is in het mecha
nisme van het stedelijk carillon te Haarlem
tot stand gekomen. Dit moge een aanleiding
zijn om iets over stadsklokken en in het
algemeen de genoemde in het bijzonder te
vertellen.
„De Natuurkunde leert ons", aldus de 18e
eeuwsehe schrijver Le Francq van Berkhey,
„dat het gebrom en gedommel eener klokke
zeer sterk op de omringende Lugt werkt, zoo-
dat de daaruit volgende beweging, die wijd
en zijt in den lugststroom doordringt, een
donderwolk of andere ongesteldheid der Lugt
kunnen doen scheiden. Men moet dit alles juist
tot geen bijgeloof brengen, en, wil men er bij
voegen, het nog niet geheel besliste gevoelen,
of er zweevende geesten in de lugt zijn, dan
is het nog zoo bespottelijk niet, dat er ook
deezen door verdreeven worden".
Bij klok denken we aan plicht en tijdaan
wijzing, aan vreugdeklanken, maar ook aan
dood en begrafenis.
In de germaansche tijden, zoowel als in de
Middeleeuwen geloofde men nog aan booze
geesten, die ijselijk gevaarlijk waren en erop
loerden zich van de lijken der christenen
meester te maken. Daarom werd een gedoopte
klok in den toren of in 't klokhuisje gehan
gen, waarvan het gelui alle duivels moest
doen vluchten. Daarom werd ook de klok ge
luid als de kist op de wagen werd gezet. De
duiveltjes moesten verjaagd worden. De weelde
die zich nergens onbetuigd laat, openbaarde
zich ook in het klokgelui. Hoe meer en hoe
grooter klokken geluid werden, hoe meer staar
sie, want het kostte meer. Men kan ook nog
in oude stadskeuren de tarieven vinden, van
hetgeen aan de kerk betaald moest worden
voor het luiden met deze, die of gene klok en
hoeveel voor het luiden met twee of met alle
drie tegelijk. Men vond het bijzonder veilig
binnen gehoor afstand van het klokgelui te
worden begraven; zelfs was een Amsterdam -
sche Keur uit de 14e eeuw noodig, die verbood
de dooden te begraven in de straat voor den
kerktoren, tenzij met verlof van de kerk
meesters.
Het ambt van Klokkensteller was heel ge
wichtig. Toen Pieter Pater tot klokkensteller
van den Haagschen toren werd benoemd, kwam
de volgende ontboezeming van een poëet:
l
Geen Hooger ambt, hetzij te land,
hetzij te. water
Geen hooger in het Hof, noch in den
Hoogen Raad,
Geen hooger in de stad, noch in
de Magistraat,
Dan waartoe heden is verheven
Pieter Pater.
Geluk, o Beijervorst van onzen
Haagschen toren!
Naar wien en onder wien ze veele
duizend hooren;
Gij zijt den Hemel 't naast, en de
Opperste in den Haag!
Jan Tergouw wees er reeds een 60 jaar ge
leden op, dat er ten platten lande nog zoo
veel eigenaardige begrafenisgewoonten heer-
schen. Zoo b.v. in Twente, waar de naabers
(naaste buren) die de klokken trekken, voor
een gulden of een daalder jenever drinken in ie
herberg voor rekening van het sterfhuis.
In Giethoorn worden bij een sterfgeval ter
stond vier naabers geroepen, die na eerst qd
boersche manier de condulatle verricht hebben,
terstond aan 't werk gaan met: 1o. 't lijk
„verkennekleeden" en op stroo leggen; 2o. wat
eten en drinken; 3o. de klok luiden.
Haarlem's klokken van nu zijn plm. 200
jaar oud, sommigen zelfs nog uit de 16e eeuw.
Hooren we wat het kerkelijk archief er van
vertelt:
„Dirc Jansz. Kete'boeter is geweest te
Mechelen om zijns zélls bedrijf ende wi (kerk
meesters) hebben hem macht ghegeven dat hi
die vyer clocken mede brenghen soude alzoe
verre als ze accordeerden. Zoo is hy gegaen
tot Broessel tot een gheheten Meester Damiaen
en de Sancmeester (leider van het kerkkoor)
tot Broessel; die zou die vier clocken horen
of ze goed van ackoert waren. Hi heeft ze
goed geackordeerd ghevonde maar hij heeft
nych geacht, dat wi hem gescreven hadden,
dat was die toen of noot van deze clocken. Hi
schreef dat hi se weck gebracht had, daer hi
se bekijelt alst daertoe quam dat hi de
clocken horen soude. Soe heeft Meester
Damiaen gesegt: had ic nu gheen beter he-
sceit (antwoord) dan ghi mi brenght zoe
maeckt die laten bliven daert was of dier-
gheljjc. Hyer mack men merken dattet nyet
en is also behoert".
Cornelis Waghevens bood nu aan, de klokken
voor minder geld te geven. Maar de Kerk
meesters weigerden ze aan te nemen, wat blijkt
uit „Betaelt aernt van Tuijll van een brieff te
brenghen tot die maker van de clocken dat
ons die clocken nijet en dienden en een andere
weder gebracht 14 stuv(er).
Men trachtte nu elders klokken te koopen.
„Betaelt en ghegeven van de 2 clocken, die wi
van Amsterdam deden comen om te proberc*
oft die ackordeerden van deze clocken; op
slepen in de kerk en aen een man die de
clocken mede op de wal en in der kerc bracht
5 st.
Maar deze klokken voldeden ook niet:
„Betaelt van de clocken wider sceep te
brengen, alsoe se nyet en dienden en van
vracht tot Amsterdam te brengen 6 st." Einde
lijk slaagde men beter. „Opghedaen uyt een
scip komende van Berghen 3 clocken toebe-
hocrende Geryt Ketelboeter te Amsterdam om
die te probeeren 1 st. Ghegeven den scipper
die de clocken in had, dat hij hier toefde 2 st.
Een dragher die de clocken in de kerk hielp
brengen 4st. Als wi die voorste clocken ghe-
coft hadden gebracht uit der kerck die waeck
om te weghen van 2 maal slepen 2 st.
Aen die hielpen de clocken in den toirn te
brenghen 18 st. Op den 27 Mei 1527 is Jan
Mannings, kercmeester ghegaen nae Amster
dam om te betalen de clocken die gecoft waren
van Geryt Ketelboeter verteering en van
reysen 2 st. en een blanc. Betaelt drie clocken
die wpghen 674 pond de 100 pond gekoft voor
15 gl en wi hebben daeran ghelevert 270 pond
spijs dat 100 pond 12 gld. dies hebben wi hem
toeghegeven voor die reste 72 gld. 12 st. deur".
Toen éius Haarlem zijn tegenwoordigen toren
kreeg, begon men (1520) werk te maken
van een voorslag. In 1536 kon Meester Jacob
de Zangmeester de voldoening smaken, dat zjin
aanhoudende zorgen en moeiten om de noodige
klokken voor het voorslag bij elkaar te krijgen,
waren geslaagd.
Maar hoe goedt ook 1% eeuw later moesten
de klokken weer vervangen worden. Francois
Hemony de Lotharingsche Klokkengieter toen
te Amsterdam, kreeg in 1661 een ander en
grooter klokkenspel te vervaardigen. Hij nam
toen van de Haarlemsche Heeren'op zijn kosten
en van zpn spijs een klokkenspel van 32 in ge
tal te 'maken. Madruan de grootste zou zijn
omtrent 1000 p. en de kleinste 28 p. zwaar.
De klokken zouden te samen 19 a 20000 "pona
wegen.
In 1662 was alles klaar. Hemony had zijn
contract reeds Januari 1658 geteekend. De
overeenkomst werd door Burgemeesteren eerst
bekrachtigd, nadat Francois eenige klokken
had geleverd.
De gezamenlijke 32 klokken hebben gekost
17220 gulden, 3 stuiv(er) en 8 penningen.
Daarin waren begrepen de ijzeren klepels, het
houten klavier, de ijzeren tuimelaars en de
ijzeren hamers. Maar de klokken moesten ook
hangen en daarvoor moest Peter Wils zorgen.
Die was bouwmeester en landmeter. Hjj diende
in opdracht 1 November 1661 een begrooting
in voor het maken en leveren van het ijzer
werk, waarin het nieuwe klokkenspel, ge
plaatst zou worden. Uit het oorspronkelijk
stuk citeer ik.
„Eerst 8 ijzeren balken 2% duym dick ende
soo lanck dat deselfde voor den ander comen
met bochten ende gaeten daer in met bouten,
ringen en spien wel vast om den tooren te
verbynden.
Ten anderen een stalen spil met 40 haken
en.de 40 tuymelaers soo dat het bij onpartp-
digen meesters sal gepresen en voor goet op
genomen worden".
Wils was dus architect en G. Spraeokei
werd uitvoerder van het werk. Een dergelijk
karwei had deze ook al gedaan te Nijmegen,
Utrecht en Amsterdam. Dat was tot volle
tevredenheid uitgevoerd, vandaar dat Heeren
Burgemeesteren van Haarlem hem vroegen een
begrooting te maken. Ook die ligt op "het
Stadsarchief en zou voer hedendaagsche klok-
kenstellers zijn om van te genieten.
„Spraeckel besteedde een half jaar aan het
werk. Zijn heele vordering beliep f 1881,.
Hij had 5094 p. ijzer bij verwerkt. Spraeckel's
werk werd in Juli gevysenteert en opgenomen
en alles voor goed gekeurd. Eerst in het na
jaar van 1665 werd het klokkenspel in werking
gesteld.
Ten slotte willen we nog mededeelen dat de
zoogenaamde Damiaatjes die eiken avond van
negen tot half tien (sinds jaren electrisch!
worden geluid, dateeren van 1732,
Onder de oude klokken van Haarlem be
hoort ook de zoogenaamde brandklok, die door
Gerrit van Wou 1503 is gegoten.
De twee Kerkklokken, die geluid worden
bij den aanvang der Godsdienstoefeningen zijn
door Francois van Hemony in 1667 te Amsterl
dam gegoten. De zoogenaamde Kermisklok is
door Fremy in 1686 te Amsterdam gegoten.
G. J. BETTINK.
BLOEMBOLLEN IN KAMER EN
TUIN.
Onder de bloemen die ons de Lente aan
kondigen nemen vele onzer bol- en knolge
wassen een eerste plaats in De meest bekende
zijn zeker de hyacinth, tulp en crocus.
Wij zouden haast zeggen, deze echt Hol-
'andsche gewassen mogen in geen kamer of
tuin ontbreken Weinig kostbaar, gemakkelijk
te behandelen valt het binnen ieders bereik
om m het bezit te komen van eenige potten,
bakjes of mandjes met bloeiende bloembollen.
Vooral in de kamer, als buiten alles dor is,
bedekt vaak met sneeuw en ijs, maken eenige
potten met Gloeiende hyaointhen, tulpen en
roccssan een zeer aahgenar.ien indruk.
Zonder ook in het bezit te zijn van Dakken
of kassen kan men deze gewassen zeer gemak
kelijk zelve voor de kamer voorbereiden. Met
eenige bloempotten, wat goede niet te zware
tuinaarde, liefst bladaarde, en de noodige bol
len kan men het doel bereiken.
Eigenlijk wordt er niet aan gedacht dat het
al planttijd is en daarom Is een „wenk" op
dit gebied in „De Apeldoornsche Courant" ze
ker op zijn plaats.
We beginnen met öe kamercultuuiVer
schillende soorten van. bolgewassen zijn voor
het forceerer geschikt. Allereerst noemen we
de Tulpen en Hyacinthen. Die vroegste Tul
pen zijn de Dux van Tholl verscheidenheden,
waarna de gewone variëteiten volgen Doch
ook de betere soorten zijn mooi, zooals b.v.:
de Darwin Tulpen. En bij de Hyacinthen wil
len we vooral noemen de vroegbloeiende Ro-
meinsche hyacinthen en de Miniatuur-Hya
cinthen. Deze leenen zich uitstekend! voor de
vervroeging en hebben niet dat stijve dat ge
wone hyacinthen hebben. De trossen der bloe
men zijn veel kleiner dan bij de gewone vor
men, maar juist daardoor is het geheel zoo
sierlijk en los, dat ge vooral niet moet verge
ten een potje Miniatuur-hyacinthen te kwee
ken.
En er zijn nog meerdere fraaie bolgewassen
voor vervroeging geschikt van welke men veel
genot kan hebben. We noemen slechts: Nar
cissen, Crocussen, Sneeuwklokjes, Chionodoxa
(Sneeuwroem), Muscari (Druifjes-hyacinth)
enz.
In October zet men de bollen In potten, een
paar centimeter onder ó'en grond, terwijl ze
vrij stevig worden aangedrukt, Daarna komen
ze geruimen tijd op eene zooveel mogelijk
vorstvrije koel-koude plaats in huis b.v. in
een kast van een vertrek, waar niet gestookt
wordt.
Laat ons toch niet te ongeduldig zijn met
onze bollen. Zooveel is al bedorven doordat
men te nieuwsgierig was, om nog enkele we
ken geduld te hebben. We mogen onze bollen
eerst dan voor het venster zetten, wanneer bij
de Hyacinthen de bloemtros duidelijk te voe
len is in den neus, wanneer tros en een ge
deelte van den bloemenstengel al uit den bol te
voorschijn komen. Dan alleen kunnen we er
zeker van zijn dat de bloemtros ziet verder
goed ontwikkelen zal. Voor de Crocussen
geldt: bloemknop zichtbaar. De neuzen zijn
dan 7 a 9 c.M. lang.
Gewoonlijk worden potten van 12 c.M. ge
nomen (van boven gemeten). Men plaatst
daarin een hyacinthbol. Alleen van Romein-
sche, al naar de grootte, 3 tot 5 bollen in één
pot; verder komen in een pot 3 tulpen van
de Dux van Tholl 5, terwijl 10 a 12 crocussen
één pot vullen.
ZijD er nog een paar Crocusbolletjes over
dan kunnen we deze combineeren met gele
Narcissen.
Een aarden bakje b.v. niet te ondiep (10
c.M.) is daarvoor het bests geschikt daarin
komen deze vriendelijke voorjaarsbloempjes
het aardigst uit. Middenin komen daarin wat
Narcisbollen dicht opeen, de blauwe Crocusjes
er losjes omheen.
Die mooie frissche combinatie van helder
geel en zuiver blauw maakt werkelijk een
aardig effect.
In goede sorteering gebruikt, kunnen bloem
bollen geruimen tijd ook onze tuinen' sieren-
Op vrije, ongedwongen wijze verwerkt, kunnen
ze aan onze tuinen een zeer voornaam cachet
geven.
Tal van onze bloembollen z'jn juist zoo uiter-
termate geschikt om los en ongedwongen te
worden geplant, hetzij in het gazon, onder
niet al te dicht struikgewas, voor onze hees
terbeplantingen, langs waterpartijen, glooiin
gen, enz. Vele zijn verder geschikt om te ver
wilderen.
Wij kunnen heele perken en randen of stroo-
ken volplanten, het liefst van één soort, om
een mooi rustig kleureneffect te maken.
Vroege Tulpen en Hyacinthen zijn daar ge
schikt voor. Dalwin Tulpen kunnen voor zeer
groote vakken gebruikt worden; voor kleinere
vakken zijn zij te hoog en s'uiten met hun
lange stengels niet genoeg bij het gras aan.
In de eerste plaats zijn bollen in het gras,
op de manier van „wild gardening" vooral in
groote gazons heel mooi; hiervoor zijn Nar
cissen en Crocussen te nemen. De crocussen
kunnen met alle kleuren dooreen geplant wor
den en vormen d'an in het gras een bont ge
stippeld tapijt, of ook evenals de Narcissen in
onregelmatige groepjes op kleur.
De grond moet behoorlijk worden lostge-
maakt, daar waar men wil planten. Echter
moet men wel bedenken, dat b.v. de in het
gras veel gebruikte Crocus Sneeuwklokjes,
Narcissen e.a. beslist het loof moeten behou
den, totdat dit vrijwel op natuurlijke wijze is
afgestorven, anders komt er van een daarop
volgenden bloei niets terecht. Daar, waar men
dus reeds vroeg met de machine wil maaien,
heeft men met deze bolgewassen geer: succes.
Narcissen zijn in tuinen en parken onmis
baar. Op lichte gronden moet men wat ouden,
verteerden mest of wat goeden grond bijmen
gen. Zware grond moet met wat turfmolm en
zand luchtiger worden gemaakt. Vooral Nar
cissen moeten zoo natuurlijx mogelijk worden
geplant.
Zeer mooi zijn Narcissen ook in vereeniging
met bruine Muurbloemen, blauwe Violen.
Acabis, e.a. In het boordbed zijn ze eveneens
onmisbaar. Door verschillende soorten en vor
men kan men geruimen tijd van deze bolge
wassen genieten.
In den border mogen gerust flinke kleurge-
vende Narcissengroepen worden aangebracht,
indien ze niet gemengc! worden gebruikt. Een
enkel groenblijvende heester zal het heel goed
doen tusschcn het wit of geel der Narcissen.
Onder de Tulpen is zooveel schoons dat het
niet te doen is alle rassen te noemen. Voor
natuurlijke groepeeringen wiüen wij naast en
kele vroege enkele tulpen, vooral de aandacht
vestigen op de langstelige zg.n. late Tulpen.
Met deze langstelige tulpen kunnen prach
tige, kleurige groepeeringen worden gemaakt.
Hoe de kleuren precies te verwerken hangt
ook af van persoonlijk inzicht en smaak. Het
beste voldoet het echter om naast flinke par
tijen van één kleur, ook gebruik te maken van
verschillende kleuren. Zwartbruine kleuren
met licht- of donkergeel, licht- en doiikerrose
met wit, paars met geel enz. Ook kunnen tal
van soorten worden gebruikt met gele of
bruine muurbloemen, Myosotis, Arabis alpina
'fl. pl., enz. Tulpen verlangen tamelijk krach-
tigen grond dus voldoende voorzien van goed
verteerden mest. Naast Darwintulpen maken
ook de z.g. Cottage tulpen een voornamen in
druk.
De vroegste bolletjes in den border zijn
Cramthus Hyamalis of Winieraconiet, daarna
ce Sneeuwklokjes, enkele en dubbele.
We noemen nog ChionoHexa, Corydelis bul-
bosa, Erythronium penseanis ade geschikt
voor wildteplanting, b.v. aan den voorkant
van borders, heesterpartijen, waar ze ieder
voorjaar opnieuw verschijnen.
Maak dus veel gebruik van onze echt Hol-
andsche Dloembollen!
WAT ELKE MAAND TE DOEN GEEFT.
(In moes- en bloemtuin, keuken
en kelder).
(le helft October).
Herfst, De herfst is gekomen en op een mooien
dag kunneh we genieten van de herfstkleuren
en herfstbloemen, die ons overal tegenschitte-
ren. De muren van sommige villa's vlammen
van de wilde Wingerds, die onwillig de purper-
roode blaadjes laten vallen, de beuken en
kastanjes kleuren den grond goudbruin met
de bladeren waartusschen schalks nog een
Meizoentje verstoppertje speelt. In het bosch
heerscht een plechtige stilte, die alleen onder
broken wordt door het wegvliegen van een
vogel, en het vallen van doode takken en
ritselende bladeren
Op den bodem vindt men hier een zeldzaam
kleurenspel van paddestoelen, die hoven het
groene mos en tusschen duizenden bruine
dennennaalden prachtig uitkomen.
Eenige twijgen van den Amerikaanschen
Eik zijn nu een vreugde voor de oogen. en
wanneer men er eenige goudbruine Chrysan
themums doorwerkt, dan heeft men een
bouquet, dat een salon tot sieraad strekt.
Maar het zijn niet alleen de bladeren, die
den herfsttooi uitmaken, neen ook bloemen
en vruchten zijn het, die den herfst zoo wonder
mooi tooien.
Wij zagen op een buitenplaats een collectie
herfst-asters met duizenden witte bloemen die
prachtig uitkwamen tegen de donkergroene
naalden van de Taxus.
De Vuurdoorn prijkt met tuilen van oranje
rood gekleurde schijnvruchten, z.g. hessen,
die tot diep in den winter de altijd groene
heesters tooien wanneer ze althans niet
door lijsters worden opgepeuzeld. Waar deze
heester wordt gebruikt voor het bekleden van
muren, in vereeniging van de Naaktbloeiende
Jasmijn, daar kan men in den herfst genieten
van de sierlijke vruchten van den Vuurdoorn,
en in den winter de stervormige geelgekleurde
bloempjes bewonderen van de Jasmijn.
Gracieus hangen de vruchten van de
Kardinaalsmuts naar beneden aan een dun
steeltje, dat, gemakkelijk door den wind be
wogen, die oranjekleurige zaden moet weg
slingeren. Ziet men liever zwarte vruchten
dan kan men nu aanplanten de Liguster, een
heester die in Juli en Augustus zich tooit met
witte bloempluimen.
Glimmend zwart zijn de vruchten van de
Vlier. Er zijn ook heesters, die zich met witte
bessen tooien, zooals de Cornoclïe en de straat
jongen onder de heester: het Radijsboompje.
Het is verwonderlijk, zoo weinig eischen als
deze plant stelt. Op de onmogelijkste plaatsen
geplant, daar waar alles dood gaat, diep in
de schaduw, daar groeit zü niet alleen. maar
tooit zich met kleine rose bloempjes, die veel
honig bevatten, zoodat de plant door een
heirleger van insecten bezocht wordt, en elk
bloempje bevrucht wordt, en in een bes
vrucht verandert.
Bijzonder mooi zijn de lioog-oranje-roode
kelken van de Kriek-over-zee, nog heter be
kend als de Lamplonplant. Die van de uit
uit Japan komende Fhysalis Franchetti zijn de
grootste en worden tusschen Judaspenningen
met succes gebruikt. Onder de Vlinderbloe
migen is het nu de van de Himalaya komende
Desmodium penduliflorum, die hoogtijd viert
met paars-roode bloempjes, die in luchtige
pluimen vereenigd, in een fraaie bocht over
hangen.
De herfsttijloos Colchicum autumnale is
bijna uitgebloeid maar de C. Speciosum begint
pas, en van haar rose bloemen, kunnen wij
nog eenige dagen genieten.
Croous speelosus zal morgen haar eerste
kelkje openen, we zullen dan haar violet
kleurig rokje weer bewonderen.
De Oost-Indische kers viert nog vroolljk
feest en is vooral 's morgens mooi, wanneer
elk blad met pareltjes bezet is. Het Pampus-
gras wiegt zijn zilverkleurige kloempluimen
in de teedere najaarslucht en de vleesch-
kieurige Heide: Erica carnea, zit vol bloem
knoppen, die in Februari ontluiken.
En zoo houdt de natuur ons altijd prettig
bezig, en behooren de herfstkleuren van dit
jaar weer spoedig tot het verleden.
Weeuwen. Weeuwen noemt men in de
groentenoultuur die planten, welke in 't najaar
gezaaid, den winter overgehouden en in 't
voorjaar uitgeplant worden, 't Doel, waartot»
van deze planten veel gebruik gemaakt wordt
is, om reeds vroeg in 't voorjaar, wanneer nog
geen planten, die dan gezaaid zouden worden,
voor het uitplanten gereed zijn, reeds over be
kwame planten te kunnen beschikken.
Weeuwen worden in de nazomer of in 't
vroege najaar gezaaid, en naar den aard c'er
soort al of niet onder glas overgehouden. Hiex
b.v., in den tuinbouw als plant- of pootuien
bekend, zaait men reeds In de tweede helft
van Augustus; ze blijven op de plaats waar ze
gezaaid zijn, den winter over
Het spreekt vanzelf, dat men er een gunstig
plaatsje voor uitzoekt en bij gebrek aan een
gunstige ligging dit door het aanbrengen van
eenige windkeering tracht te verkrijgen. De
verschillende koolsoorten en ook de kropsla-
soorten voor deze cultuur geschikt, worden
pas in het einde van de maand September
gezaaid; hij vroegere zaaiing wordt het gevaar
van verlies gedurende den winter grooter en
loopen we, vooral bij de koolsoorten, de kans
dat na uitplanting de planten, vóór ze krop
gevormd hebben, doorschieten.
't Is duidelijk, dat slechts vroege soorten
in aanmerking komen; bij latere soorten zou
den de voordeelen van een vroeger oogst ver
loren gaan en de moeite en zorgen aan het
verwinteren besteed, vrijwel vergeefsch zijn.
BERIJMDE A
In een tijdschrift uit
eeuw vonden wij deze
Bij lieden op het p!
Ve-eenigd door den
Verlangt men op den
Een dienstböo uit de
Zij moet als meid a
STeeds zind'lijk zijn i
Een burgerpot goed
Alleen met hout en t
Het strijken, rekken
En handig met de w
Zij moet gezond zijn
Van goed humeur en
De ware godsdienst
En Zondags trouw 1
De leeftijd heeft nog
Dus niet te jong of
Wanneer men twinti
Daar is men 't liefs
De vrijers zijn verbc
Die zouden 't hoofd
Zij moet des morgen:
Geen buurgerucht of
De keuken zij haar
Die boude zij steeds i
Ook zij zij zind'lijk
En late 't eten niet
Voorts moet zij braa:
Niet stug gelijk zooi
Die tegenspreken, st
En vrouw of heeren
Voor Uwe deelneming,
betoond bij het overli
van onze lieve Echtgen:
Dochter, Zuster en Behc
zuster
Mevrouw ANNA ADRL
KOOL,
geb. DE WAA
betuigen wij U onzen
rechten dank.
Uit aller naam:
J. KC
Bloemendaal, October li
Dame, mooi landhuis
wonend, groote tuin, c:
verw., compl. baök., wen
hiervan 2 GEM. VOOR!
MERS als ZIT- en SLA
KAMER af te staan
besch. Heer of Dame, ei
m. gemeensch. maaltij
Omg. HeemstedeAen
hout. Ref. verz. en verz.
No. 770 MAX R. NUI
Amsterdam.
PETROLEUM 7 CE1
voor alle doeleinden,
bus van 10 L. fr. h.
zorgd. Alleen bij R
Middenweg 66, Haar
Briefkaart wordt verg
Opleid, in dag- of avonc
Volgens 10-vinger-syst
STENO,
club 3.50, privé 6.50 p.
Prosp. gratis. Inlicht, da
OUDE GRACHT 71
Tel. 14517.
JE,ADRES
voor 1ste klas Schoen
reparatie is en blijf
Jan Steenstraat 32
Huis:
Garenkokerskade 44
Neemt proef met on
LIJMWERK volgens
nieuw systeem.
Practische Horoscopii
Raadpleeg in vol vert:
Wen Elise Lebeau, Astr
ge, Gierstr. 63 rd. I
wetensch. Consult f 1.
Delftsch Ingenieur g
les in: WISKUNDE (a
hra, meetk., beschr. mee
en Hoogere WISKUh
(diff. en integr. reken
anal, meetk., vector,
lyse etc.) Brieven te ad
seeren onder letter W,
het Bijkantoor BI. Wi
blad.
Heer vraagt ZIT-SLA.
KAMER met pension,
des Maandags tot
Zaterdags. Brieven
prijsopgaaf onder -no.
Eur. van dit Blad.
Vereeniging voor KRAi
VERZORGING te E
mendaal en Omstre.
zendt geschoolde Kra
verzorgsters uit tegen
tige vergoeding, voor
gezindten, desgèwen:
°ok intern. Aanmelder
■Mej. Kruisinga, Bloen
daalscheweg 32, Bloen
daal.
Te huur een ongem. 5
SLAAPKAMER, onmid
lijk nabij dorp, R. K. E
bosch. Brieven oi
1121 aan het Bijk. v. d.
Mej. HAAKS, hero
planeetk., dag. te spr. 1
v.m. 11 uur. Cons, v;
50 ct. Twijndersl. 5, H'!
