Coöperatieve Diner-Vereen.
m
Tooneel
Predikbeurten
Feuilleton.
TRANSVAAL.
B=
Ned. Herv. Evangelisatie.
10 uur voorm. Dr. J. Riemens, Leiden.
5 uur nam. de heer H. Heeresina, Am
sterdam.
Donderdag nam. 8 uur Bijbellezing.
Gerf. Kerk in Hersteld Verband.
Gebouw Bethel, Wüstelaan.
10 urn- voor Ds. B. A. Venemans,
bediening H. Avondmaal.
5 uur nam. de heer K. v. d. Berg,
Dankzegging.
HAARLEM.
Evang. Luthersche Gemeente.
10.30 uur. Ds. C. H. Brandt.
Donderdag 21 Nov. nam. 7.30 uur Ds. C.
H. Brandt (Weeshuis).
Gereformeerde Kerk (H.V.)
Gebouw „Blauwe Kruis"
Oude Groenmarkt 20
10 uur voorm. Ds. P. A. E. Sillevis Smitl.
5 uur nam. Dezelfde.
Eglise Réformée Wallonne.
Dimanche 17 Novembre.
9 h. 30 Service.
10 h. 30 Service et Sermon, Past. Kraftt.
3e Collecte en faveur de l'Eglise.
11 h. 45 Service des Enfanits.
20 h. Service et Predication.
Mr, le Pasteur A, Mascaux (de Jumeit)
Coll. tot Verbr. v. Spiritist. Beg.
Gebouw „The-osofia" Nassauplein 8.
10.30 uur vóórtn. Wijdingsmorgen. Spre
ker de heer fit. Vermeer uit Rot
terdam. Onderwerp„Menschen-
leed en Godsgeloof".
t-
Het is van gröót belang
dat gij uw artikelen, onder
de aandacht van het pu
bliek brengt.
Door middel van ons blad
is de juiste methode.
Vraiagt irilichtingen bij de
Administratie.
SPORTIEVE MANTELS
HAARLEMSOHE
Bakenessergracht 27 - Telefoon 14393
Diner THUISBEZORGD f 0 90;
met soep of toespijs f 0.15 meer.
Gaen extra bezorgloon.
Gebruik van uitsluitend natuur
boter, le soort duinaardappelen
en verder de beste grondstoffen.
Prospectus op aanvrage.
GEEN LIDMAATSCHAP.
GEEN OMZETBELASTING
commissie voorzeker de bevoegdheid
daartoe heeft. Italië heeft weliswaar
AbeSsinië slteeds als minderwaardig aan
gemerkt, doch nimmer openlijk de uit-
sluitihg van dit. land uit den Bond1 bel-
pleit. Waarom, zoo vraagit men zich af,
fleeft Italië zich in deze nie,t gewend tot
Internationale Hof vari Jüêtitic iii den
Haag, het aangewezen lichaam om in
deze te beslissen. Waarschijnlijk omdat
het verwacht mul op request te krijgen''
Ttalië had feitelijk die beslissing van
den Bond moeten afwachten omtrenit .da
dóór dit land! opgeworpen bezwaren.
in plaats daarvan' heelt het Abes-sinië
aangevallen, en is daardoor- ëigêri rechter
geworden. De Italiaansche bladen zisggeil
dat Italië vast besloten is de bewijzen
van vijandschap te beantwoorden, zoodra
de gelegenheid zich daartoe voordloe't.
Over expansie ware immers <te praten
geweest zondter dlat het tot agressie
overgaat. Italië zou bij den Bondf in de
ken op steun hebben kunnen rekenen.
Ware Italië inderdaad bevreesd ge-
Weë^t voor züii veiligheid, dan zou de
Volkenbond eveneens het lichaam zijn
geweest dalt een onderzoek had kunnen
instellen. Nu zond het legen-s.
We vernemen nog, dlat Engeland zich
wil verstaan met de leiden van dien Bond
ito zake helt door deze leden individueel
ontvangen protest.
;,DE BEUL"
door Par Laverkvist, bij die Amster-
damsche Tooneel Vereeniging-
(regie Albert van Dalsum).
Wanneer het de bedoeling was van den
regisseur om een geweldigen staal te ge
ven van leiding en enscineering van iets,
dat een groot gebeuren moet beduiden,
dan is dat van Dalsum wonderwel gelukt.
Het samenspel en hier. moet in de eer
ste plaats van samenspel worden gespro
ken, daar er in het stuk geen eigenlijke
hoofdrollen zijn was schier volmaakt.
Het decor in de eerste afdeeding is een
keldergewelf, een herberg in de Middel
eeuwen, waar menschen griezelige verha
len vertellen van hel, duivel en beul. Deze
beul, somber en grootsch in zijne» kolossa
le gestalte, staat zwijgend op den achter
grond. Op den achtergrond ook, links of
rechts .ziet men soms visioenen, panto
mimes, die 't gesproken woord illustree-
ren. De tweede afdeeling -speelt in dezen
tijd en wij zien 'n groot nachtlokaal met
êen negerorkest, waarin de moderne ver
wildering wordt ten toon gespreid. Er
worden groote woorden gesproken van
overdreven machts wellust, waar de eene
groep der bevolking den qnderen onder
drukt, er wordt geterroriseerd en ge
moord en het is duidelijk welk land met
dat „niemandsland", zooals het program
ma vermeldt, wordt -bedoeld.
Maar met alle bewondering voor regie
en spel ja, het is jammer dat wat nu
komt te moeten zeggen het stuk.
Er zit weinig spanning in. De eerste af
deeling bestaat vooral uit verhalen er
zit wel veel spheer in en in de tweede af
deeling ook, maar ook daar is de hande
ling luttel. ïb- is een groote figuratie op
den been, er wordt lustig gedlahst, van
die leelüke dansen van dezen tijd, waarin
onze tijd wordt gehekeld. Er worden be
kende, groote woorden gesproken en het
eindigt met een epiloog van den tot liu
toe zwijgenden beul, die woordlen uit het
Evangelie verkondigt. De beul legt zijn
functie neer.
Het publiek was uitbundig opgetogen;
wij betrekkelijk ook, maar de ware
schoonheidsontroering, waar het toch
eigenlijk in den schouwburg om te doen
is, had mij niet te pakken. Belangwek
kend nog eens was het alles stellig
wel, het spel was prachtig boven allen
stak Frits van Dijk uit in een heftig bul
derende creatie van galgenhein en
iedereen moet het stuk gaan zien om de
opvoering en om de prachtige regie te
bewonderen niet in de laatste plaats.
EDMOND VISSER.
DE PRACTISCHE
HUISVROUW!
Handwerken
met kant
zijn of wijd om neigen tot
het getailleerde genre.
De rechter mantel is zeer
wijd, heeft een platte kraag,
groote zakken en decoratieve
knoppen.
De middelste mantel is
meer aangesloten, heeft een
aaneen gesloten knoopenrij
en breede ceintuur, wijd uit-
loopende mouwen.
De linker mantel, die drie
kwart lang is heeft groote
leeren knoopen en garnee
ring van stiksels en platte
kraag. r
Hl
ZONDAG 17 NOVEMBER.
Kant is de groote mode en
iedere vrouw zal gaarne de
gelegenheid aangrijpen op
een of andere wijze kant te
verwerken, hetzij aan japon
nen, hetzij aan onderklee-
ding. Kant leent zich bijzon
der goed om bij het moderni-
êeeren van japonnen ver-
Werkt te worden.
In een zwart zijden japon,
die aan rug en mouwen ver
sleten is kan b.v. een kant-
garneering worden aange
bracht, waarbij een min of
meer gewijzigde vorm van
armsgat wordt gemaakt (af
beelding 1).
Voor zwart kan zwarte kant
gebruikt worden, doch b.v.
witfa wollen kant met een
fond van rose tulle of geor
gette is heel mooi. Hetzelfde
fceldt voor donkerblauw, ter
wijl bruin beige kant vraagt.
Indien Men kant in de een of
andere kleur wenscbt te heb
ben, koopt men witte of crè
me stof en laat deze in de
gewenschte tint verven. Kant kan het best
Ingezet worden door langs de omtrek der
motief te cordonneeren (boven links).
Mooie' vesten krijgt men door het hech
ten VÊtri Ingehaalde strookjes kant op geor
gette, ook dit kan dienen om blouses te
vermaken, die b.v. te nauw zijn geworden.
Kanten jabots met opstaand kraagje ge
ven al te stemmige najaarsjaponnen eenj
geheel ander aanzien, terwijl een paar kan
ten manchetten eveneens goed kleeden.
Kanten blouses voor gekleede doelein
den komen steeds meer in trek. De model.-
len zijn kort of vallen net even over de
heupen. De mouwen, die naar den elleboog
wijder worden hebben vaak open splitten,
waarvan d8 kanten met smalle biesjes wor
den afgewerkt.
BLGEMENDAAL,
Nederl. Hervormde Kerk.
10 voorm. Ds. J. C. van Dijk.
Donderdag 21 November, geb. „Marana-
tha" nam. 8 uur Ds. J C. van Dijk, Bü-
bsllezing.
Gereformeerde Kerk.
10 uur voorm. Ds. J. C, Brussaard.
5 uur nam. Dezelfde-.-
De Vrij Katholieke Kerk,
Popellaan - Kinheimpark.
Zondag 17 Nov. 10.30 voorm. Gezongen
H. Mis. Toediening van het Heilig
Doopsel.
Woensdag 20 Nov. 8 uur nam. Comple- -
ten en Lof.
Zaterdag 23 Nov. 7,25 uur voorm. Ge
sproken H. Mi».
Ned. Protestantenbond
10.30 uur voorm. Prof Dr. G. A. van den
Bergh van Eysinga, Santpoort.
OVERVEEN.
10 uur voorm. Ds. Chr. de Beus,
H. Avond-maal.
5 uur nam. Ds. Chr. de Beus.
AERDENHOUT.
Vereen. Religieuze Kring.
10.30 Uur voorm. Dr. W. Banning,
Dir. Woodbrookers, Bentveld.
SANTPOORT.
Ned. Herv. Kerk.
10 uur voorm. Geen dienst.
7 uur nam. Prof Dr. G. A. van den Bergh
van Eysinga. „Christelijk Impera-
lisme. (1 Joh. 5, vs. 4).
Donderdag 21 Nov. hoopt dezelfde om
8 uur nam. een reeks lezingen in de kerk
te beginnen over „Het wezen van het
Christendom". Toegang vrij. Medewer
king zangkoor.
Dezelfde spreekti7 Nov. voorm. 10.30
uur in het Bondsgebouw, Potgieternel
over „God of mensch?"
IV
We hebben echter gezien, dat zoowel de
Britsche Regeering in dte persoon van
Chamberlain als die Hoogle Commissaris
hun uiterste best hebben gedaan, -om d-e
onderhandelingen 'te doen mislukken, en
een oorlog uit te lokken.
De Regeering van Transvaal zag dui-
d'elijk, dat een botsing niet te vermijden
was en da't Engeland slechts wachtte
met. 't zenden van een ultimatum totdat
een voldoende aantal troep-en in Zuid
Afrika zouden zijn. Daarom nam de Z.A.
Regeering haar toevlucht tot ds uiterste
maatregel en zon'd den 9en October een
brief aan den Britschen Agent, die het
zgn. „ultimatum" inhield. Aan Engeland
werd nog de gelegenheid gegeven, alle
geschilpunten door „arbitrage" op vriend
schappelijke wijze te regelen. De Trans
vaal zou de kommando's van de grenzen
terugtrekken mits de Engelschen binnen
een bepaalden tijd hetzelfde zouden doen
Het bericht eindigd'e met het Britsche
Gouvernement tie verzoeken, vóór 5 uur
in den achtermiddag van 11 October ant
woord te willen zend-en. Indien -geen ant
woord werd ontvangen zou zulks worden
beschouwd als een formeele oorlogsver
klaring.
Den lien October bracht de Heer Greene
het antwoord van dte Britschen Regee
ring meldende, dat de voorwaarden door
het Gouvernement der Z.A. Republiek
gesteld, van dien aard waren, dat het
Britsche Gouvernement het onmogelijk
beschouwde, ze 'te- overwegen. De Heer
Greene vroeg tevens zün paspoort om het
land te mogen verlaten.
Zoo brak dan de oorlog uit, niettegen
staande alle concessies alle verdraagzaam
hieid en alle toegevendheid van de Trans
vaal.
OORLOG.
Tegen middernacht op den lien Octo
ber ontvingen alle Telegraafkantoren,
dus ook het mijne, een diensttelegram in
houdende een woord „Oorlog", De onder
handelingen welke Engeland wilde doen
mislukken, hadden dus 'tot niets geleid;
het „ultimatum" als protest tegen on
recht en dwingelandij, had zün uitwer
king niet gemist.
Ik begreep, dat dit telegram de stille
opdracht inhield, het nieuws te versprei
den.
Ik stelde mij derhalve onmiddellijk in
verbinding met de- plaatselijke autoritei
ten, en ging allereerst naar de hoogste
autoriteit in onze plaats n.l. d:en Inspec
teur van politie Coetzé mün bum-man
(onze Landdrost resideerde in Boksburg).
De Heer Coetzé vatte het geval nogal op
timistisch op, en haalde een flesch te
voorschijn om -te drinken op het succes
onzer wapsnen.Mij beviel deze afloop niet
zoo bijster, ofschoon ik dit einde voorzien
had. Een van mijn telegrafisten, een
jong Afrikaner Gavie Rousseau, was, zoo
dra bekend' werd dat de burgers opge
commandeerd' waren, plotseling verdwe
nen. natuurlük zonder verlof te vragen.
Toevallig naar het station gaande,
waar een trein met- gecommandeeerde
burgers gereed stond voor het vertrek
naar de grens, zag ik hem nog juist op
ds achterste wagen van den vertrskken-
d;en trein springen. Zulk een vaderlands
liefde mocht niet word.en gestuit; ik lie't
hem dus gaan, -wü hebben hem
nooit weer 'terug gezien.
Voor mij beteekende de oorlog dag en
nacht dienst, ook hierop had ik gerekend.
Vóór mijn bod had ik een klein soun-
dertoestelietje gemonteerd waarop ik. na
sluiting van het kantoor de1 hoofdver
binding (Pretoria) kon overbrengen.
Werd ik des nachts geroepen, dan was
ik dadeüjk bij de hand. Dit apparaatje
heeft ons leelijke parten gespeeld. Op 'n
avond was ik even -een luchtje gaan
scheppen, en moeder de vrouw was vroeg
naar bed gegaan. Daar begint op eens 't
toestelletje te tikken. Wat zou ze doen?
Denkende den schreeuwer den mond te
kunnen snoeren, drukte zij den sleutel
neer. Dit had evenwel -een verkeerde uit
werking! De telegrafist aani de andere
zijde, denkende dat ik mü gemeld had,
begon achter elkander een reeks tele
grammen te seinen, gelovende dat ik ge
reed was ze op 'te nemen. Thuis komende
bemerkte ik dat hij zoowat klaar was. Ik
meldde mij, en 't gevolg was, dat de man
zeier begrijpelük, nog al in zijn wiek was
geschoten, want nu moest hij alles nog
eens herhalen. Ik nam het werk op; het
bleken Reg-esringstelegrammen te zijn,
bestemd voor Generaal Botha, die ik op
het station aan den Generaal moest over
handigen. To-én ik echter- op het station
kwam, was de Generaal al verder ge
reisd naar Vereeniging. Ik kon de tele
grammen -toen nog eens doorgeven aan-
Vereeniging! Moraal-moeder is na
dien nooit meer aan een telegraafsleutel
gekomen.
Nadat d-e oorlogstostand was ingetre
den, werd er een Commissie van rust en
orde in het leven geroepen. Deze zorgde
o.a. ook voor paspoorten, verblüf-certifi-
eacon en nacht-permissies. Daar mü'n
kantoor zoowat altijd open was, benoem
de men mij tot secretaris van die com
missie. Ik kreeg 't tamelijk druk; de En
gelschen wilden met hun families zoo
spoedig mogelijk het land verlaten (het
was zóó druk, dat de spoor deze men
schen zralfs in open trucks moest vervoe
ren). Menschen van andere nationaliteit
vroegen een ver-blijf-certificaat. Weer
anderen die uit hoofde van hun werk,
des avon'd-s na 9 uur op straat moesten
zijn, kregen een nachtpermit. ïür was
dus werk aan den winkel
Nu en dan- moest ik met den Voorzitter
er op uit, en had- voor dat doel een paard
gekregen, dat voor mü was- opgecomman
deerd. Het was- een mooie schimmel, die
voor oorlogsdoeleinden minder geschikt
was, omdat ie te veel in de gaten liep.
Lang heb ik van "t goede dier geen
plezier gehad, want -toen ik op zekeren
dag in den stal kwam om op te zadelen,
vond ik hem dood op den grond liggen
met sterk gezwollen lüf. Men had hem
blijkbaar vergiftigd, een wraakneming
van, iemand die blijkbaar met de Engel
schen heulde.
Htefc leven werd steeds moeilijker; de
winkels gingen sluiten, zoodat we op het
laatst geen brood en vleesch meer kori-
den krijgen. We haddien ons wel zoo veel
mogelijk van alles voorzien, maar na
eenige maanden raakte de proviand op.
Ik Meldde mü toen bü het commissariaat
dat ons zeer welwillend voorzag van
meel, enkele hammen en t-al van blikjes;
mondkost was er dus voldoende. Boven
dien was de provisiekamer van het hotel
aan den overkant nog van alles voorzien
(de Hotellier, een Engelschman, was
overhaast gevlucht) daar konden we dus
ook nog het noodige vandaan halen.
Geestrijke dranken moesten op last
van ds Regeering vernietigd worden,
maar wü vonden n-og een kamer waar
een en ander was weggeborgen. Dit heb
ben wü (was het erg ondeugend?) niet
vernietigd', en voor een hartversterkertje
bewaard, voor geval we dit eens noodig
mochten hebben.
In'tusschen woedde de oorlog voort. Be
richten drongen tot ons door dat de En
gelschen onder bevel van Lord Kitchener
vreeselük huis hielden, voor zoover zij
gedeelten van het land bezet hadden.
Boerderijen werden verbrand, de man
was immers op commando; de vrouwen
en kinderen werden in concentratiekam
pen opgesloten. Door deze maatregel
meende Kitchener d-e boeren 't meest te
treffen, wetende dat ze nu en dan- „huis
toe" gingen om de familie te bezoeken en
te proviand-eeren. Vandaar dat hij deze
wreeds maatregel nam (zie gedichtje).
Ik vroeg mijzrive af, wat er met de mij
nen zou gebeuren, als de Engelschen
Getrmis'ton (Elandsfontein) -eens gingen
bezetten. De spoorwegverbinding met Loi-
renco Marquez was nog open; ik besloot
-derhalve mijn vrouw en twee kinderen
zoolang naar Europa te zenden; ik zelve
kon niet weg en- "zou er mij wel door slaan
Er werd haastig gepakt, en op Zondag
6 Mei vertrok moeder met de 2 kinderen
(d-e jongste moest nog een jaar worden)
Er gingen veel vrouwen en kinderen dien
weg; ik was daarom wel bevreesd, dat de
reis niet zoo heel- comfortabel zou zijn, en
dit is later ook gebleken. De boot het
was -een Duitsche was stampvol met
vrouwen en kinderen. Ze zijn echter ge
lukkig behouden in het vaderland aange
komen, reizende langs de Oostkust, door
het Suezkanaal en zo-o verder. Van die
behouden aankomst heb ik eerst veel la
ter gehoord, omdat de correspondentie
aan- mij gericht, en via Kaapsiad- verzon
den, mij niet bereikte (de Engelsche cen
sor was erg nieuwsgierig uitgevallen).
Juist tegen den 'tijd dat mijn vrouw in
Holland moest aankomen, begon het er
bij ons slecht uit te zien. De weg' naar
Pretoria was door Generaal Robberts met
zijn vliegende colonnes vrijgevochten, en
't zou niet lang meer duren of ook Ger-
miston zou in handen van den vüand val
len. Christiana, de Zuidelijkste punt des
lands was in handen dier Engelschen en
25 Mei waren zij te Vereeniging. De boe
ren hadden stelling gen-omen bij Klipri
vier, twee uur van ons verwüderd.
Alle weerbare mannen waren naar het
front vertrokken; alleen ouden van dagen
en gebrekkigen waren achtergebleven. Ik
heb eigenlijk nooit beigrepen, waarom het
punt GermistonElandsfontein,, een be-
langrük kruispunt van spoorwegen, niet
hardnekkiger door de onzen is verdedigd.
Ik kreeg nu bericht uit Pretoria, dat
bij het naderen der vijandige troepen de
technische inrichting van mijn kantoor
onbruikbaar moest worden gemaakt, en
dat ik maar naar Pretoria moest komen.
Dit onbruikbaar maken is grondig ge
schied; later 'hoorde ik van den En
gelschman die mijn kantoor moest over
nemen, en dien ik 'toevallig later in Am
sterdam ontmoette, dat hij een heele tijd
getobd' had om alles weer in orde te krij
gen. Alvorens te pakken gingen we nog
even op de bovengallerij van het hotel,
waar wij de naderende troepen konden
zien. De granaten van beide zijden, wel
ke eerst over onze hoofden waren gevlo
gen, begonnen nu gevaarlijk dichtbij te
vallen, hier en daar brand stichtende.
Het begon onbehaaglijk te worden; ik
pakte haastig wat kleeren enz. büeen en
plaatste een en ander met nog eeni-ge1 bei-
langrüke documenten, op een handkar
(mijn huisraad moest ik helaas achterla
ten). Jim de kaffer mün trouwe boy zou
mij op mün laatste reis naar het station
vergezellen. Dit was geen gemakkelijk
karwijtje.
(Wordt vervolgd).
