u
Japonnen Stoomen
C R A M A
H. G. HECK
VLAANDEREN
Vóór of achteruit?
Lezing van Prof. Koyzè.
f 4.50-6.50-7.50
Kleine Houtstraat 7
OP DIT BLAD
Tarief A thans 1.90
PALTHE - ALMELO
EERSTE ZANDVOORTSCHE PAPIERH.
RUND-, KALFS-en VARKENSSLAGERIJ
TAXI NOODIG? BEL OP 484
FEUILLETON
TRANSVAAL
ABONNEERT
Moderne Brillen
HAARLEMSCHE
CoöperatieveDiner-vereen.
Het depot voor deze stadswijk is gevestigd
Tetterodestraat 40 Telet. 14492
BEHANGSELPAPIEREN R. D.
Viltpapier - Behanglinnen - Plakmeel
Grondpapier - Plafondcarton enz. enz.
Rozennobelstraat 18 Telefoon 507
Zandvoort
MEVROUW!
NEEMT U EENS PROEF I
Mag deze firma U eens bedienen met
BROOD en BANKET? Tel. 11070
„Gaat het Vlaamsche element in
België vóór- of achteruit?", is een
vraag die geregeld door de met
Vlaanderen medevoelende stamge-
nooten uit het Noorden wordt gesteld.
Moest men bij het overwegen van
deze vraag zijn blikken alleen maar
over het politieke terrein laten gaan,
dat in Vlaanderen van een bijna ho-
pelooze verdeeldheid getuigt, dan zou
het antwoord ongetwijfeld niet zeer
geruststellend zijn. Is het een noodlot,
dat op het Vlaamsche volk weegt?
Men zou geneigd zijn het te gelooven,
wanneer men nagaat, met welke woe
de en welke bitterheid zonen van het
zelfde volk, vaak om politiek-utopis-
tische redenen, elkaar bekampen en
bestrijden. Met de helft van de daar
bij verspilde energie was het Anti-
Vlaamsche franskiljonisme zeker al
lang overwonnen, dood en begraven.
Van dit standpunt beschouwd ziet
de toestand in Vlaanderen er voorze
ker niet zeer schitterend uit, maar er
zijn, gelukkig, nog andere aspekten,
die ons wel eenigszins optimistischer
vermogen te stemmen. Zoo is het bij
voorbeeld onbetwistbaar, dat in het
afgeloopen jaar een nieuwe opleving
van de Vlaamsche strijdlustigheid, ge
paard gaande met een groeiend stre
ven naar eendrachtig samengaan, des
noods buiten de politieke partijgren-
zen om, mocht worden waargenomen.
Het congres van den Katholieken
Vlaamschen Landsbond was ken
schetsend, vooral daar de noodzake
lijkheid werd aanvaard „aan de
Vlaamsche gemeenschap een eigen
publiekrechterlijke structuur te ge
ven" en het Hoofdbestuur opdracht
kreeg „een commissie te belasten met
het bestudeeren van de verschillende
vormen van deze structuur, het fede
ralisme inbegrepen". Binnen de zes
maanden deze termijn is nog niet
verstreken zou daaromtrent ver
slag worden uitgebracht.
Voorts is het onbetwistbaar, dat
het Vlaamsche bewustzijn, ook in zijn
uitingen naar buiten o.m. in het Par
lement, hëel wat sterker is geworden.
Het feit, dat de meeste Katholieke
Kamerleden en Senatoren en ook
menig sofciaal-democraat in de Ka
mervergaderingen alleen nog Neder-
landsch spreken en dus eindelijk het
voorbeeld volgen, sedert 17 jaar door
de Vlaamsche-Nationale afgevaardig
den gegeVen, heeft zeker zijn betee-
VII.
Hij zou de commando's wat meer
bewegingsvrijheid willen geven. Daar
om werd besloten verder terug te
trekken en wel tot Nelspruit eveneens
gelegen aan de spoorlijn, tusschen
Waterval-Onder en de Portugeesche
grens. Het vervoer van troepen en
goederen zooals wagens, muilen enz.,
leverde veel moeilijkheden op, maar
de Ned. Zuid Afr. Spoorweg, die ge
durende den geheelen oorlog alle be
zwaren schitterend te boven was ge
komen, bracht ook nu weder uitkomst.
Op de plaats, door de Regeering als
zetel gekozen, ontving zij een procla
matie van Lord Roberts, waarbij de
Zuid-Afrikaansche Republiek bij En-
gelands Koloniën en domijnen werd
gevoegd. Onmiddellijk hierop vaar
digde President Kruger een tegenpro-
clamatie uit van den volgenden in
houd: „Nademaal het Volk van de
Zuid Afrikaansche Republiek en van
den Oranje Vrijstaat een onrechtvaar-
digen oorlog door Groot Brittanie is
opgedrongen, in de maand October
1899, en deze twee kleine Republieken
den ongelijken strijd tegen 't machtige
Engeland bijna elf maanden hebben
volgehouden en nog volhouden. Nade
maal mij bericht is geworden, dat een
zekere proclamatie, gedateerd 1 Sep
tember 1900 is uitgevaardigd door
Roberts, Veldmaarschalk Opperbevel
hebber van H.M. troepen, en mitsdien
geannexeerd wordt door het Britsche
Rijk, terwijl de Krijgsmacht van de
Zuid Afrikaansche Republiek nog te
velde staat en de Republiek niet ver
overd, is de proclamatie in strijd met
't Volkenrecht, en nademaal de onaf
hankelijkheid van de Zuid Afrikaan
sche Republiek erkend is geworden
door de meeste beschaafde mogend-
heden.
Nademaal ik het wenschelijk acht
onmiddellijk ter kennis te brengen van
allen wien het moge aangaan, dat ge
melde proclamatie door de Regeering
en het Volk der Republiek niet erkend
wordt, zoo is het dat ik Stephanus Jo-
kenis, terwijl het ook wel het aan
stippen waard dient geacht, dat de
regeering, onder den druk van de
openbare meening, na een eeuw
wachten, besloten heeft een Vlaam
sche afdeeling op te richten aan de
Militaire Academie, een der voor
naamste bolwerken van het verfran-
schingsregime in het Vlaamsche land.
Een ander lichtpunt nog: aan de
Vrije (Katholieke) Universiteit te Leu
ven zijn weer een aantal nieuwe Ne-
derlandsche colleges in het leven ge
roepen, terwijl tegen zekere anti-
Vlaamsche bewegingen in het stu
dentenaantal aan de thans geheel
vervlaamschte Rijksuniversiteit te
Gent nog met 116 toenam.
Bovendien is het zoo juist door de
Nederlandsche regeering getroffen
besluit tot aanvaarding van het Ne-
derlandsch als officieele taal in di
plomatieke verkeer met België een
succes voor het Vlaamsche aanzien in
de wereld en heeft op 16 Januari het
Belgische Staatsblad de totaal-cijfers
van de volkstelling in December 1930
gehouden, eindelijk bekend gemaakt,
uit welke cijfers blijkt dat zelfs, wan
neer men de Vlamingen, die te Brus
sel of elders gevestigd zijn en door
hun bezigheden meer Fransch dan
Vlaamsch (of Nederlandsch) spreken,
bij de Walen telt, het Vlaamsche ele
ment in België het Fransch sprekende
met ongeveer 600.000 zielen overtreft.
Indien de Vlamingen werkelijk van
deze meerderheid gebruik weten te
maken, dan zal het saboteeren van
de Vlaamsche wetten in de Rijksbe
sturen en bij het onderwijs en de
plaatselijke administraties te Brussel
ook wel een einde moeten nemen.
Daartoe is alleen een waar saamhoo-
righeidsgevoel en een zekere hoeveel
heid durf en doorzettingsvermogen
van noode. De toekomst zal uitwijzen
of de leidende Vlamingen deze hoe
danigheden bezitten.
Prof. Dr. A. Koyzè uit Parijs zal
Zaterdag' 21 dezer n.m. 8 uur in de
meisjes H. B. S. Euterpestraat 85 Am-
sterdam-Z. spreken over de Tegen
woordige richting in deFransclie wijs
begeerte.
Als gewoonlijk is introductie op
de avond zelf ter plaatse mogelijk.
hannes Paulus Kruger, Staatspresident
der Zuid Afrikaansche Republiek, met
advies en consent van den Uitvoeren
den Raad, blijkens art. 147 zijner
notulen van 3 September 1900, namens
het onafhankelijke volk van de Zuid
Afrikaansche Republiek mits deze
proclameer, dat gemelde annexatie
niet erkend wordt, en haar verklaar
van nul en geener waarde. Het volk
van de Zuid Afrikaansche Republiek
is en blijft vrij en onafhankelijk, en
weigert zich te onderwerpen aan het
Britsche gezag.
Aldus gedaan en gegeven onder
mijne hand te Nelspruit in de Zuid
Afrikaansche Republiek den 3den dag
der maand September 1900."
We zaten dus nu te Nelspruit, en ik
kan niet zeggen, dat wij erop vooruit
waren gegaan. Het heerlijke Water
val-Onder zouden wij wel erg missen.
Nog eenmaal verleende de spoorweg
autoriteiten ons alle mogelijke hulp;
een gedeelte van 't Station werd in
gericht tot Telegraafkantoor, wij kre
gen tot woonplaats een groote „ronda-
vel" (ronde hut afgedekt met stroo,
één deur en een klein raampje) juist
groot genoeg om ons tot slaapplaats
te dienen. In Waerval-Onder logeer
den wij nog op Staatskosten, in het
Hotel Ma this; hier wilde men een be
drag van ons salaris inhouden tenmin
ste als we nog salaris eens zouden
ontvangen? Tot nu toe kregen wij
slechts „blue back notes."
Wij klopten dus aan bij het Com
missariaat om levensmiddelen; we
zouden dan wel ons eigen potje koken.
Een onzer, bedreven in de culinaire
kunst zorgde met behulp van Jim de
Kaffer, dat we eenvoudig maar goed
konden eten. Kwamen we zoo nu en
dan voorbij de Keukenwagen van Oom
Paul, die er een Hollandsche Kok op
na hield, dan stegen geurige dampen
in onze neusvleugels op, maar wij gun
den dat den Ouden President van
ganscher harte; wij waren jong en
spoedig tevreden. De kwaliteit der
levensmiddelen liet gelukkig nog niet
te wenschen over, en als we dan zoo
genoegelijk in een kring om den groo-
ten pot zaten en 't ons goed lieten
smaken ging het er meestal vroolijk
Wijdzicht met hoogaangezette veeren,
gemakkelijke pasvorm. Met prima
gebogen glazen en metaal etui
Wij leveren uitsluitend eerste klas
materiaal bij vakkundige bediening.
ONZE SORTEERING IS GROOT
Onze prijzen het billijkst!
OPTICIEN
Diploma Vakschool voor Opticiens
LET OP HET JUISTE ADRES S.V.P.
Zaak met groote portiek.
Voor Reparaties en bestellingen ook
BLOEMENDAALSCHEWEG 105
GEN. CRONJESTRAAT 43
1.00 per half jr.
bij vooruitbet.
Bakenessergracht 27 - Tel. 14393
Diner THUISBEZORGD f 0.90
met soep of toespijs f 0.15 meer
Geen extra bezorgloon
Gebruik van uitsluitend natuur
boter, le soort duinaardappelen
en verder de beste grondstoffen.
Prospectus op aanvrage
GEEN LIDMAATSCHAP
GEEN OMZETBELASTING
Levering van alle soorten
Kerkplein 4 - Telefoon 7
ZANDVOORT
Speciale Auto-Besteldienst voor Aerdenhout,
Bloemendaal en Haarlem.
GARAGE JAC. VERSTEEGE
Pakveldstr. 21 - Zandvoort
Vraagt prijs voor groote ritten
toe. Onze kleeren begonnen er wat ge
havend uit te zien. Nieuwe koopen
konden we niet dus weer stapten we
naar het Commissariaat, die ons be
reidwillig van eenvoudige doch solide
kleeding voorzag. Deze kleeren wer
den door een Hollander L.uit
Delagoabaai geïmporteerd, en ik merk
te op zekeren dag, dat L. daarvoor in
voerrecht betaalde. Dit bracht mij op
een idee. Ik vroeg hem of hij niet eens
wilde probeeren die invoerrechten met
„blue backs" te betalen, inplaats van
met contanten? Dat was toch ook geld,
wij werden er althans mee betaald. Ik
beloofde L. een kleine provisie als hij
mij op die wijze van mijn „blue backs"
kon afhelpen. Na eenig argumenteeren
L. was een consciëntieus man
haalde ik hem over 't eens te probee
ren. Ook hij moest ervoor argumen
teeren, maarhet lukte. Ik kreeg
contanten, nog wel gouden pondjes
voor de papiertjes die later bleken
waardeloos te zijn, althans niet gang
baar. L. kreeg zijn provisie. Het goud
verstopte ik zorgvuldig in een gordel
om mijn lijf. Dit zou later nog goed te
pas komen. Het nieuwtje lekte uit; nog
enkele collega's profiteeren van de
gelegenheid maar daarna was de pret
uit.
Moest er gewasschen worden, dan
trokken wij naar de Krokodillenrivier
niet zoo heel ver om daar ons
goed te wasschen. Ze werden op de
Klipjes te drogen gelegd, terwijl wij
ons intusschen in de rivier gingen
baden. De sokken werden zoo goed
mogelijk gestopt (mijn vrouw heeft la-
er nog wel eens om, die stopjes ge
lachen) 't liep prettiger dan met stuk-
kende kousen. Eens op zulk een
waschexpeditie, ontdekten wij in de
rivier een diepe kom, door de boeren
een „zeekoeigat" genaamd. Hierin
konden we nu eens lekker zwemmen,
hetgeen onmogelijk was in de ondiepe
rotsachtige gedeelten bij de stroom
versnellingen; daar kon je hoogstens
pootje baden! Wij dus in de poel ge
sprongen blij dat we de armen en bee-
nen eens flink konden uitslaan, 't Was
zalig. Toen we weer op den oever
stonden, ontwaarden wij een boer die
met een bezorgd gezicht naar ons
stond te kijken, een waarschuwend
gebaar makend. Jelle is daarom ban-
ja onversigtig", zeide hij, „weet jelle
dan nie dat daar krokodille in zwem
nie?" Algemeene ontsteltenis, neen
daar hadden we niets van gemerkt en
ze ook nergens in de buurt gezien.
Eigenlijk dachten we, dat de man een
loopje met ons nam. Hij maakte ech
ter een schel fluitend geluid op z'n
vingers en ziet daar zagen we iets
bewegen op de tegenover ons gelegen
rotsengroep. Zoo waar dat bleken in
derdaad kaaimannen te zijn, die zich
loom in onze poel lieten glijden, dus
in hetzelfde water, waarin we enkele
oogenblikken tevoren hadden rondge
zwommen. Zij hadden zich op de rot
sen in de zon liggen koesteren, dood
stil en hun kleur verschilde zoo weinig
van die der klippen, dat wij ze niet
hadden opgemerkt. Dankbaar voor de
waarschuwing, zijn we nooit meer in
een zeekoeigat gaan zwemmen. De
boer zei nog: „Jelle had lieverste
eerst een kaffer of een hond mot laat
ingaan." Hartelijk niet?
In diezelfde rivier komen ook zee
koeien of zooals wij zeggen nijl
paarden voor. Deze dieren zijn uiterst
schuw zoodat het moeilijk is ze te zien
te krijgen. We hebben tegen den avond
een heelen tijd doodstil in het struik
gewas zitten wachten, aleer ze voor
den dag kwamen. Toen zagen we eerst
de gespekte rug even aan de opper
vlakte komen dan, als ze adem willen
halen, den kop, de zalmkleurige bek
wijd opengesperd. Daar kan wel een
heel brood in! Teruggekeerd in onze
rondavel, kropen we snel onder de
dekens en droomden dra van kroko
dillen en zeekoeien. Den volgenden
dag waren we vroeg op het appel. De
Heer Reitz, Staatssecretaris, eenmaal
President van den Oranje Vrijstaat,
maakte zijn ochtendwandeling en
scheen wel geneigd een praatje te
maken. De Heer Reitz was een gezel
lig causeur. Hoewel hij in Nederland
studeerde, sprakt hij, ook met ons,
steeds de landstaal. (Hij schreef heel
wat Afrikaansche gedichten). Van
zulke samenspraken stak je altijd wat
op. Groote bewondering hadden wij
voor 's mans onverstoorbaar optimis
me dat hem ook in de moeilijkste
tijden niet verliet. Sedert 't met den
oorlog voor de boeren moeilijk ging
worden, kwamen er vaak deputaties
van verre om met Oom Paul te con-
fereeren, en raad te vragen. Dan was
't opmerkelijk hoe handig de President
met die lui kon opschieten, In de
meeste gevallen had hij een passende
bijbeltekst bij de hand, waarmede hij
hen vertroostte. Hij overblufte hen met
zijn groote terreinkennis, getroost en
voldaan ging men weer heen.
Had men aanvankelijk gehoopt den
vijand in de bergen tot staan te bren
gen, spoedig bleek dit onmogelijk; de
overmacht was te overweldigend. De
Engelschen trachtten met menschen-
massa's omtrekkende bewegingen te
maken, om de Boeren in te sluiten. De
vijand rukte weldra van alle zijden op
Nelspruit aan. Het bombardement was
niet van de lucht en het begon gevaar
lijk te worden. Er diende spoedig een
beslissing te worden genomen. In een
bijeenkomst der beide Regeeringen,
waarbij ook Generaal Botha en nog
enkele hoofdofficieren tegenwoordig
waren, werd besloten, President Kru
ger af te vaardigen naar Europa om
daar te trachten, de zaak der beide
Republieken te bepleiten. Vice Presi
dent Generaal Burger zou intusschen
zijn plaats innemen. Bij proclamatie
werd dit besluit den burgers bekend
gemaakt. Deze proclamatie luidde:
„Nademaal de hooggevorderde leeftijd
van ZHEd. den Staatspresiden het on
mogelijk maakt, met de commando's
mêe te trekken, en nademaal de Uit
voerende Raad overtuigd is, dat de
hooggewaardeerde diensten van ZH.
Ed. nuttig besteed kunnen worden, in
het belang van land en volk, besluit
de Uitvoerende Raad mits deze om
ZHEd. verlof naar Europa te verlee-
nen, voor den tijd van zes maanden
om onze zaak aldaar te bevorderen.
De Heer S. Burger treedt op in zijn
plaats als Vice President ingevolge de
wet. Generaal S. Burger Vice Presi
dent en F. W. Reitz, Staatssecretaris,
Nelspruit, 10 September 1900.
(Wordt vervolgd).
