Het Lager Onderwijs in 1935
HAARLEMSCHE
Coöperatieve Diner-vereen.
Prospectus op aanvrage
Opening Bloemendaalsche
Kleuterschool,
Aanrijding.
Arbeidsbeurs Bloemendaal.
Zilveren Jubileum.
De Commissie van Plaatselijk Toezicht op het
Imager Ondervijs heeft, den Gemeenteraad haar
verslag over het jaar 1935 aangeboden, waaraan
wij het volgende ontleencn:
Toestand gebouwen en terreinen.
Bij gelegenheid van de opening van de Juliana-
school' (Overveen) deelde de heer Van de Wever,
inspecteur van het L.O. in de inspectie Haarlem,
mede, dat men zijn medcdeeling, in een bijeenkomst
van inspecteurs gedaan, dat hij in 2 dagen tijds
in een tóch betrekkelijk kleine gemeente twee
nieuwe openbare scholen ging openen, niet wilde
gelooven. Men was blijkbaar zoo vertrouwd
geraakt met de idee „sluiting van scholen",
dat men aan opening en dan nog wel van twee
tegelijkertijd, niet kon gelooven. Dat feit heeft
zich niettemin in onze gemeente voorgedaan.
Het is een symbool van de toestand van het onder
wijs in Bloemendaal. In weinige gemeenten van
ons land zal deze zoo gunstig zijn.
Vooral de opening van de school in Overveen is
met veel vreugde begroet. Het nieuwe gebouw,
copie van de openbare school in Aerdenhout,
was daar wel hoog noodig.
Dit laatste kan men niet in dezelfde mate
zeggen van de nieuwe openbare school te Bloemen
daal. Men weet trouwens uit wat wij in ons vorig
verslag schreven, wat onze meening aangaande
deze schoolbouw is. Het heeft nu geen zin meer
te gaan napleitcn.
Het gebouw, dat in uiterlijke vorm naar veler
meening moet onderdoen voor dat van Overveen,
is uiterst doelmatig en met smaak ingericht.
De prijzenswaardige zorg, die onze gemeente-
oyerheid ook voor het openbaar onderwijs heeft,
brengt een eigenaardige consequentie voor liet
bijzonder mede: dit komt er (in dit geval) door in
slechter conditie.
Een zonderling uitvloeisel is dit van het ge
lijkheidsbeginsel.
Nu het openbaar onderwijs over een zoo groot
aantal nieuwe gebouwen beschikt, is het onder
houd natuurlijk gering. De exploitatiekosten
worden dus belangrijk verminderd. Voor een
bijzondere school, in een oud gebouw gevestigd,
dat veel aan onderhoud vergt, is dat een onaange
name en nadeelige aangelegenheid. Een bijzondere
school immers kan nooit een hooger bedrag
aan exploitatie-kosten in rekening brengen dan de
gemeente (per leerling) heeft uitgegeven, ook al
kan onomstootelijk bewezen worden, dat de uit
gaven dringend noodzakelijk zijn.
Mogelijk hoogere uitgaven ook al zijn het
noodzakelijke exploitatie-uitgaven - moeten dus
uit particuliere middelen worden bestreden, die
natuurlijk lang niet altijd aanwezig zijn.
Op dit oogenblik hebben de gebouwen van
het bijzonder onderwijs daaronder echter nog
niet geleden. Vrijwel alle schoolgebouwen
zoowel openbare, als bijzondere bevinden
zich in zeer goeden staat. Tot. de oudste gebouvven
toe, dat zijn de openbare school te Vogelenzang
en de schooi der BloemendaalscheSchoolvcrecniging,
zijn nog in uitmuntenden toestand, dank zij het
goede onderhoud en, wat 't laatste gebouw be
treft, dank zij de wijzigingen, waardoor de school
wéér een meer modern uiterlijk heeft gekregen.
Laten de gebouwen vrijwel niets te wenschen
over, anders staat het met de speelterreinen,
waar wij vorig jaar reeds op wezen.
De toestand dier terreinen laat wel het meest
te wenschen over aan de Hartenlustschool (TJ.L.O.)
te Bloemendaal.
Voor de leerlingen dier school, jongens en meisjes
van 1218 jaar. zijn de twee beschikbare terrein-
tjes veel te klein om daarop cenig sportspel te
beoefenen. Aan een niet te ver van de school gelegen
sportveld is voor deze school dringend behoefte.
Zonder groote kosten, wellicht zonder eenige
kosten, kan daar o.i. in worden voorzien.
Eveneens laat de toestand van het speelterrein
der Bloemendaalschc Schoolvereeniging te wenschen
over. De verharde kleine speelplaats is totaal
onvoldoende en gevaarlijk voor gymnastiek en
sportspelen.
Voor deze school zou uitbreiding der speelgcle-
genheid mogelijk zijn door de achter de school
loopende weg (Saxenburgerlaan) geheel of voor
het grootste gedeelte bij het schoolterrein te trekken
Bedoelde weg heeft op 25 meter afstand een parallel
weg, de Lage Duin en Daalscliewcg, welke 200
meter verder weer met eerstgenoemde weg samen
komt. De Saxenburgerlaan heeft voor het verkeer
bovendien geen beteekenis, hetgeen wel hieruit
blijkt, dat ze in het bijzonder gebruikt wordt voor
het onderricht in het autorijden.
Wat de overige scholen betreft, zijn er vier,
die van een uitstekend speelterrein spreken: de
Graaf-Florisschool (Vogelenzang), de Julianaschool
(Overveen), de Schoolvereeniging Aerdenhout-
Bentveld en de Christelijke school te Aerdenhout.
Van de overige is de toestand goed tot voldoende.
De Christelijke school te Bloemendaal heeft
een naar oppervlakte zeker voldoend terrein.
Het is evenwel zeer stoffig. Van de R.K. school te
Aerdenhout is de omheining onvoldoende, de
Vondelschool (Aerdenhout) heeft een te klein
terrein; aan dit gebrek kan waarschijnlijk met
niet te veel kosten tegemoetgekomen worden.
Van de nieuwe Bornvaterscliool is de speel-
gelegenlieid ook maar matig. Wanneer geen gebruik
van het terrein van de Hartenlustschool kon worden
gemaakt, zelfs geheel onvoldoende. De R.K. Meis
jesschool te Bloemendaal klaagt, dat de afwatering
van het terrein te wenschen overlaat, van de R.K.
Jongensschool te Overveen is het terrein te klein.
Een zeer begrijpelijke hoewel misschien
niet voor onmiddellijke inwilliging vatbare
wensch, is die der R.K. Jongensschool te Aerden
hout. Deze school mist immers nog steeds een
lokaliteit voor lichamelijke oefening. De leer
lingen moeten voor de gymnastieklessen naar de
Juliana van Stolberglaan. Het komen en gaan geeft
minstens 20 minuten tijdverlies. Bij slecht weer is
liet dikwijle ondoenlijk om met de leerlingen de
tamelijk lange afstand af te leggen. Dat het onder
wijs in de lichamelijke oefening hieronder lijdt,
is te begrijpen.
Door de belangrijke aanwas van leerlingen der
Hartenlustschool (Bloemendaal) is de fietsenberg
plaats veel te klein geworden. Aan talrijke leer
lingen moest het medenemen van het rijwiel
naar school verboden worden. Maar aan degenen,
die op belangrijken afstand van de school wonen,
moest het medebrengen van een rijwiel toch
worden toegestaan. En dat zijn er meer, dan'
er plaatsen beschikbaar zijn. De gevolgen zijn ge
weest, dat de rijwielen niet alle op een veilige plaats
konden worden gezet en diefstallen zijn voorge
komen.
Aantal leerlingen.
Het totaal aantal leerlingen op 31 December 1935
bedroeg 2453; op 31 December 1934 bedroeg het
2405.
De vermeerdering bedroeg dus 48 leerlingen,
d.i. 2% tegenoveT 5.3% vorig jaar.
Bloemendaal had 1207 leerlingen of 49.21%.
Overveen had 557 leerlingen of 22.71%.
Aerdenhout had 528 leerlingen of 21.52
Vogelenzang had 1(51 leerlingen of 0.56%.
Het totaal aantal leerlingen van het Openbaar
Onderwijs op 31 December 1935 bedroeg 929;
op hetzelfde tijdstip van het vorig jaar 832. Dc
vermeerdering bedroeg dus 97 leerlingen, d.i.
11.66%, tegen 5.05% het vorig jaar.
Het totaal aantal leerlingen van het Bijzonder
Onderwijs op 31 December 1935 bedroeg 1524;
op hetzelfde tijdstip van het vorig jaar 1573.
Ile vermindering bedroeg dus 49 leerlingen,
d.i. 3.22%, tegen een vermeerdering van 5.43%
het vorig jaar.
Het totaal aantal leerlingen van het Christelijk
Onderwijs op 31 December 1935 bedroeg 352;
op hetzelfde tijdstip van het vorig jaar 336. De
vermeerdering bedroeg dus 10 leerlingen, d.i.
4.76%, tegen 8.04% het vorig jaar.
Het totaal aantal leerlingen van het R.K,
Onderwijs op 31 December 1935 bedroeg 854;
op hetzelfde tijdstip van het vorig jaar 915. De
vermindering bedroeg dus 61 leerlingen, d.i.
6.67%, tegenover een vermeerdering van 4.39,%
het vorig jaar.
Het totaal aantal leerlingen van het Neutraal
Bijzonder Onderwijs op 31 December 1935 be
droeg 318 leerlingen; op hetzelfde tijdstip van het
vorig jaar 322. De vermindering bedroeg dus 4
leerlingen, d.i. 1.24%, tegenover een vermeerdering
van 4.2% het vorig jaar.
Openbaar Onderwijs werd gegeven aan 929
leerlingen, d.i. 37.87% van het totaal aantal
leerlingen (vorig jaar 34.59%).
Bijzonder Onderwijs werd gegeven aan 1524
leerlingen, d.i. 62.13% san het totaal aantal leer
lingen (vorig jaar 65.41%.)
Bijzonder Onderwijs op religieuze grondslag werd
gegeven aan 1206 leerlingen, d.i. 49.16.% van
het totaal aantal leerlingen (vorig jaar 52.02%)
Bijzonder Neutraal Onderwijs werd gegeven aan
328 leerlingen, d.i. 13.37% van het totaal aantal
leerlingen (vorig jaar 13.39%).
U.L.O.-Onderwijs werd gegeven aan 295 leer
lingen; op hetzelfde tijdstip van het vorig jaar
258 leerlingen; de vermeerdering bedraagt dus
37 leerlingen of 14.34%. p
Het Openbaar Onderwijs had een leerlingen-
aanwas van niet minder dan 11.66% (gemiddelde
van de lieele gemeente 2%). Deze groei moet voor
een groot gedeelte toegeschreven worden aan de nog
steeds door dc crisis-omstandigheden veroorzaakte
groei van de Hartelustsehool (U.L.O.) en aan de
opening van de Julianaschool (Overveen), die
41 leerlingen meer had dan de oude school in
Overveen. De Vondelschool (Aerdenhout) groeit
ook nog steeds.
Het R.K. Onderwijs ging in leerlingenaantal
achteruit. Deze achteruitgang (61 leerlingen)
beperkte zich echter tot de 2 scholen in Bloemendaal
die tezamen een achteruitgang boekten van 71
leerlingen. Deze terugloop werd veroorzaakt door
de opening van nieuwe scholen in de gemeente
Velsen.
Merkwaardig is, dat de Bijzondere Neutrale
Scholen, waarvan verwacht werd, dat de crisis
omstandigheden van belangrijken invloed zouden
zijn op het leerlingen-aantal, zich vrijwel hand
haven. De vermindering 1%, terwijl het vooraf
gaande jaar zelfs nog een vermeerdering van 4%
aanwees, is van geen beteekenis.
Leerlingen van buiten de gemeente.
Niet minder dan 870 leerlingen van buiten onze
gemeente (bij een totaal van 2453) bevolken
onze scholen. Dat is meer dan 1/3 deel van de
geheele senoolbevolking. Van een zestal scholen
is bijna of meer dan de helft der bevolking van
buiten de gemeente afkomstig. Er zullen niet veel
gemeenten in Nederland zijn, waar het percentage
leerlingen van buiten de gemeente zoo groot is. De
eigenaardige vorm van Bloemendaal, waardoor
vrijwel elke bebouwde kom onmiddellijk aan een
naburige gemeente grenst, is daarvan voor een
groot deel de oorzaak. Eén school is er zelfs, die
tegen de grens van Haarlem is aangebouwd.
Men zou verwachten, dat door genoemde oorzaak
min of meer een wisselwerking moest zijn ontstaan.
Dit is evenwel geenszins het geval. Het merkwaar
dige is, dat tegenover 870 leerlingen van huiten,
slechts 186 Bloemendaalschc kinderen staan, die
Haarlemsche scholen bezoeken (dit laatste cijfer
betreft 1934; dat van 1935 zal daar niet belangrijk
van afwijken).
De conclusie is niet te gewaagd, dat het Bloe
mendaalschc onderwijs een zekere aantrekkings
kracht uitoefent, hetgeen, gezien de groote zorg,
die hier aan het onderwijs wordt besteed, geen
verwondering behoeft te baren.
Bij het getal van 870 leerlingen bovengenoemd,
zouden eigenlijk nog gevoegd moeten worden 39
interne leerlingen van de R.K. school voor meisjes
in Bloemendaal. De kinderen zijn wel ingeschreven
in het bevolkingsregister van onze gemeente,
maar de ouders zijn geen ingezetenen.
Montessori-onderwijs.
Als verleden jaar moeten wij een nog slechts
matige belangstelling constateeren voor het Mon
tessori-onderwijs. Op de beide Montessor -in
richtingen gingen 86 leerlingen (vorig jaar 82),
waarvan 38 op dc Montessori-scliool aan de Vijver-
weg (vorig jaar 40) en 48 op de Bloemendaalschc
Schoolvereeniging (vorig jaar 42).
De voorbereidende klassen dier scholen waren
wel flink bezet, maar dit is maar voor een deel
aan de belangstelling voor Montessori-ondcrricht
toe te schrijven.
Wellicht wordt de toestand eenigszins anders,
nu een inrichting voor Middelbaar Montessori-
onderwijs in onze gemeente is geopend. De over
gang van leerlingen van de lagere Montessori
scholen naar de Middelbare school wordt nu wellicht
wat gemakkelijker.
Overgang naar inrichtingen van voortgezet
onderwijs.
In totaal gingen 261 leerlingen over naar in
richtingen voor voortgezet onderwijs (vorig jaar
287):
naar U.L.O86 leerlingen (v.j. 94)
naar Gymn. of M.O. 112 leerlingen (v.j. 152)
naar Vakscholen 63 leerlingen (v.j. 41)
Totaal
261 leerlingen (v.j. 287)
Spelling Marchant.
Nu de spelling Marchant gedurende geruimen
tijd op de scholen wordt onderwezen, leek het ons
gewensclit liet oordeel der hoofden over deze
spelling te vragen.
Wij geven dat oordcel liet best weer, door de
woorden van een hunner te gebruiken: „De nieuwe
spelling is voor de school een zegen. Nu is de spelling
te leeren en kunnen de leerlingen de spellingregels
onder de knie krijgen, wat vroeger onmogelijk was."
Critiek van eenige beteekenis levert niemand,
integendeel, de een zingt in nog warmer bewoor
dingen dan dc ander de lof der nieuwe spellings
Een der hoofden, die gevaar voor het pas ver
worvene duchtte (niet ten onrechte, blijken,
uitlatingen van den minister van Onderwijs in
de Eerste Kamer), zou het niet minder dan een
ramp achten, indien de oude spelling weer moest
worden ingevoerd.
Bakenessergracht 27 - Tel. 14393
Diner THUISBEZORGD f 0.90,
met soep of toespijs f 015 meer
Geen extra bezorgloon
Gebruik van uitsluitend natuur
boter, le soort duinaardappelen
en verder de beste grondstoffen.
GEEN LIDMAATSCHAP
GEEN OMZETBELASTING
Wij vragen ons af, welke oude spelling dat
zou moeten zijn. De Vries en Te Winkel was immers
reeds sedert verscheidene jaren verlaten en vervan
gen door diverse spellingsregelingen. Terugkeer naar
De Vries en Te Winkel achten wij vrijwel praetiseh
onmogelijk. Een wederinvoering van de geslachts-
rcgels zou niet anders dan illusoir zijn.
Daar het aantal scholen voor Voorbereidend
Onderwijs (Kleuterscholen) reeds een tiental ge
worden is, meenden wij, dat het nuttig was van
deze inrichtingen in ons verslag, hoewel dan be
knopt, melding te maken.
Van deze tien scholen genieten er 7 subsidie
van de gemeente. Op drie scholen wordt onderwijs
gegeven volgens de Montessori-beginSelen.
Personalia.
Niet minder dan drie Hoofden van scholen vierden
hun 25-jarig jubileum: de liéeren Van den Heuvel,
Hoofd der Chr. School te Aerdenhout, Van der
Mey, Hoofd der R.K. School voor jongens in
Overveen en Roosjen, Hoofd der Chr. School
te Bloemendaal. De lieer A. F. Hoekstra, onder
wijzer aan de Hartenlustschool, herdacht het feit,
dat hij vóór 25 jaar in onze gemeente werd be
noemd.
De heer Tinholt verliet het onderwijs aan het
einde van de cursus 19341935. Met het oog
op zijn gezondheid moest de heer Tinholt afzien
van een officieele afscheidsplechtigheid. Onze
commissie was daardoor niet in staat den heer
Tinholt haar dank te betuigen voor de belangrijke
diensten, die hij aan het onderwijs heeft bewezen.
Met den heer Tinholt heeft een uitstekende leer
kracht het onderwijs verlaten, iemand, die hart
voor zijn school had en zoo gaarne meer had be
reikt, dan hem was toegestaan.
Dr. Bornwater, die zooveel jaren Wethouder
van Onderwijs was, meende, dat het oogenblik
gekomen was zijn werk aan anderen te moeten
overdragen. De Commissie kwam niet vaak in
ifanraking met den wethouder, maar wij weten,
dat Dr. Bornwater veel belangstelling voor het
onderwijs en de onderwijzers had, wij hoorden
vaak zijn prettigen omgang roemen. Onder zijn
bewind zijn een lieele reeks scholen tot stand ge
komen, zoowel openbare als bijzondere, waarop
Bloemendaal met trots kan wijzen. Dr. Bornwater's
opvolger, de lieer Hogenbirk, heeft zijn taak in
een moeilijken tijd aanvaard. Aan uitbreiding van
zijn onderwijsbemoeiingen valt ternauwernood
té denken. Hem zal de zware taak zijn opgelegd,
te behouden wat werd verkregen. Dat hij daarin
slage 1
DeCommissie vanPlaatse-
lijk Toezicht, op het Lager
Onderwijs:
J. C. BRUSSAARD,
Voorzitter.
S. A. WILSON,
secretaris.
De Bloemendaalsche Kleuterschool, die voor-
loopig gehuisvest is in een der lokalen van de
Ulo-school, hoofd de lieer Dr. T. Popma, is dezer
dagen geopend. Het ziet er bijzonder aantrekkelijk
uit, met een kleurige, frissclie meubileering en al
het bijpassende studiemateriaal, om de kleuters
aangenaam bezig te houden.
Onder de aanwezigen merkten we op den heer
Hogenbirk, wethouder van onderwijs, eenige
raadsleden, den heer T. Popma, den heer Klein
Poelhuis, de voltallige oudercommissie en het
bestuur der afd. Bloemendaal van Volksonderwijs,
zoomede verschillende ouders.
Mr. J. H. Schuit z van Haegen, voorzitter van
Volksonderwijs, sprak het openingswoord en
heette de aanwezigen welkom, roemde de prettige
samenwerking met de oudercommissie, het ge
meentebestuur en in het bijzonder met den wet
houder van onderwijs.
Spreker bracht het voorbereidende werk in
herinnering en verzekerde, dat het zoeken naar
huisvesting, bijzonder moeilijk was geweest. Met
medewerking van het gemeentebestuur en Dr.
Popma is het gelukt een der lokalen van de Harte
lustsehool beschikbaar te krijgen, totdat de tijd
van een eigen huis gekomen is. De wensch is, dat
dit niet te lang zal duren. Leidster is mej. Koenen,
oud-leidster van de Aerdenhoutsche Kleuter
school. Met den wensch, dat de Kleuterschool
een voorspoedig bestaan mocht voeren, ver
klaarde spreker haar voor geopend.
Vervolgens sprak de heer Van Essen. Deze
bracht dank aan het bestuur van Volksonderwijs
voor de prettige samenwerking; voorts richtte
spr. woorden van waardeering tot de leidster.
Ook de wethouder, de heer Hogenbirk, sloot
zich hij de geuite wenschen aan en bracht dank
aan den heer Popma voor de opoffering, die hij
zich wil getroosten.
De heer Pepma gaf daarna de verzekering,
dat er niet getwijfeld behoefde te worden aan
een goede samenwerking.
Ook de heer Klein Poelhuis sprak woorden
van instemming.
De heer Kuiper bracht de gelukwenschen over
van de commissie van toezicht op het lager
onderwijs.
Vervolgens gaf mej. Koenen een korte toe
lichting op de wijze waarop de school geleid zal
worden. De kleuters zullen met blijdschap en
open armen ontvangen worden.
De heer Scliultz van Haegen dankte voor de
belangstelling. Onder liet genieten van een kopje
thee bezichtigden de ouders de nieuwe inrichting.
Vrijdagavond vond op de kruising van den
Militairenweg-Ruysdaelweg een botsing plaats
tussclien een auto en een rijwiel. In den tuin van
„De Haven" der familie Honig lag de wielrijder
kermend van pijn op het gras, terwijl een mede
passagier uit de auto, bloedend verwond werd.
Dr. Th. Lütge uit Overveen verbond den wiel
rijder, die een sleutelbeenbreuk bekwam, en naar
een ziekenhuis vervoerd moest worden. Dank
zij de spoedige hull), door de familie Honig ver
leend, was de toestand, ook van den gewonden
auto-rijder, bevredigend. De verwondingen van
den laatste werden ten huize van Dr. Lütge ge
kramd.
Den autobestuurder treft geen schuld. De wiel
rijder maakt het gelukkig goed, zoodat hij na
circa 4 weken zijn arm weer zal kunnen gebruiken.
Zaterdag j.l. stonden bij de Arbeidsbeurs
alhier ingeschreven 213 manl. en 2 vrouwl. per
sonen, in totaal 215 werkzoekenden, gesplitst
als volgt:
Stucadoors1
Loodgieters 3
Behangers1
Timmerlieden5
Schilders 1
MetselaarsI
Opperlieden 1
Grondwerkers 5
Overige bouwvakarbeiders 3
Electriciens2
Monteurs (div. soorten)15
Bankwerkers7
Chauffeurs 16
Bloemist-, land- en tuinbouwarbeiders 41
Handels- en kanton-personeelIt
Losse arbeiders 61
Diverse beroepen38
215
Het kantoor is gevestigd Bloemendaalsche
weg 313 te Overveen en geopend iederen werkdag
van 912 uur v.m. Telefonisch te bereiken onder
dc nummers 10795 en 10796.
Alle bemiddeling geschiedt geheel kosteloos.
Zondag j.l. herdacht mej. A. Steenkist-v. d.
Hurk den dag, waarop zij 25 jaar geleden bij de
familie C. H. Laan te Bloemendaal in dienst trad.
