D.Hogenbirk&Zn.
Help!
Schepels Fotohandel
De Twentsche Bank N.V. - Bloemendaal
GOEDKOOPE MARKEN
Rond de Ruïne van Brederode.
D. R. MANSHOLT, arts
31e Jaargang - No. 1
4 Juni 1937
Oplaag 5000 Ex.
Algemeen Weekblad voor Bloemendaal, Overveen, Aerdenhout,
Bentveld, Vogelenzang, Heemstede, Haarlem en Santpoort-Station
ADVERTENTIEN
ABONNEMENTEN
De geschiedenis van het Kasteel.
Amateurs
Leica-Fabrieken
OPNIEUW OVERTREKKEN
MAISON IVONNE
Haarl. Electrische Jalouzieënfabriek
Fa. WILLEMSEN &ZOON
BLOEMENDAALSE SCHOOLVERENIGING
•n GOEDE SIGAAR, hè!
AFWEZIG:
J. M. VAN WELSUM
Geysers en Gasfornuizen
in huurkoop.
Kennemer Foto-Kinohandel
HET BLOEMENDAHLSCH WEEKBLAD
Advertentiënper regel I 0.15.
KRUIDNOTEN, kleine advertenties, 4 regels 1 0.35,
bij vooruitbetaling. Elke regel meer f 0.10
BIJ CONTRA CT BELANGRIJKE KORTING
Bureau voor Redactie en Administratie en Advertentiën:
KORTE KLEVERLAAN 66, BLOEMENDAAL
Telefoon 23453 Postgiro No. 191387
Abonnementsprijs bij vooruitbetaling 11.per half jaar
Abonnementen kunnen steeds ingaan, maar zijn ver
bindend voor het loopende halfjaar.
Losse nummers f 0.05.
Bloemendaalscheweg 147 - Telefoon 23270
VOOR ONDERSTEUNING EN GESCHENKEN. - KOERS CIRCA F 39— PER Mk. 100
ii.
In 1402 belegerde Walraven van Brederode,
de zeventiende Heer, met genoemden Willem,
Jan van Arkel in Gorcum. Bij een uitval der bele
gerden werd hij gevangen genomen en bleef zeven
jaar gevangen. Toen wist hij door list te ontsnap
pen. Hij wilde zich op deArkels wreken en onder
de regeering van Vrouwe Jacoba (Vrouw Jacob)
bij de tweede belegering van Gorcum, sneuvelde
Willem van Arkel met een groot aantal zijner aan
hangers (tot groote smart van Vrouwe Jacoba),
maar ook Walraven van Brederode verloor daarbij
het leven. (1417).
Tweemaal was deze bij ontstentenis van den
Graaf Stadhouder van Holland geweest. Door
zijn huwelijk met de erfdochter van Vianen en
Ameide had hij deze heerlijkheden aan zijn Huis
gebracht. „Walraven van Brederode kon met recht
beweren, dat hij na het afsterven van den laatsten
afstammeling des oudsten zoons van Graaf Aernout,
het hoofd van den Hollandschen stam was gewor
den, zoo geen nadere, althans even gegronde rechten
op de Gravelijke kroon bezat als het Huis van
Beieren".
Na dien tijd woonden de Brederodes op het
kasteel Batenstein te Vianen. De tijd van Vrouwe
Jacoba was een tijd van voortdurende woeling en
strijd. De Haarlemmers, die tot de Kabeljauwen
behoorden, hebben in 1426 een aanval gedaan op
het kasteel van Brederode, toen al niet meer be
woond door de Hoeksche familie maar alleen door
een rentmeester en eenige dienaren, het werd inge
nomen en geheel vernield uit partijhaat.
Wel werd het grootendeels hersteld, maar het
kreeg zijn vroegere luister niet meer terug. De tijd
van langzaam verval van het eenmaal zoo trotsche
kasteel begon.
In het laatst der 15de eeuw is Jonker Frans van
Brederode (de 15de afstammeling in de rechte linie
van Sievart) bekend geworden. Hij deed als aanvoer
der der Hoeksche partij verschillende strooptochten
op de Zeeuwsche stroomen, landde te Delftshaven
en veroverde Rotterdam. Aanvankelijk was de
oorlogskans in deze Jonker-Fransen-oorlog hem
gunstig, maar weldra moest hij bukken voor de
grootere macht van den regent Maximiliaan van
Oostenrijk. Zwaar gewond werd hij gevangen geno
men en naar Dordrecht overgebracht, waar hij
aan zijn wonden overleed.
De in onze geschiedenis meest vermaarde Van
Brederode is zeker geweest Hendrik van Brederode.
die vooral zijn bekendheid verwierf als hoofd van
het verzet tegen de Bloedplakkaten van Filips II.
Hij was de man, die aan het hoofd van drie honderd
edelen het „Smeekschrift" aan de Landvoogdes
Margaretha van Parma bood. Na de komst van den
U kunt profiteeren van mijn
ervaring bij de
te Wetzlar. Een dure cursus
is hierdoor overbodig. Komt
U mij eens bezoeken. Het
verplicht U tot niets
Ged. Oude Gracht 9, t.o. Postkantoor Haarlem
Telefoon 16900
Hertog van Alva deed hij een poging zich van
Amsterdam meester te maken. Hij ondervond
niet den steun der burgerij, zooals hij verwacht
had en daardoor mislukte zijn plan. Hij werd
ingedaagd voor den Raad van Beroerten, maar
begrijpelijkerwijze verscheen hij niet. Zijn goederen
werden verbeurd verklaard. Hij overleed in bal
lingschap op den nog jeugdigen leeftijd van 37 jaar.
(1568). Zijn naam is voor altijd verbonden aan die
der Geuzen. Zijn onrustig en zwervend leven en
niet te vergeten zijn onmatigheid hebben zeker
zijn leven verkort.
Een broeder van bovengenoemden Hendrik n.l.
Lancelot van Brederode behoorde ook tot het
Verbond der Edelen, ook hij werd gebannen, be
hoorde tot de Watergeuzen, die Den Briel innamen
op 1 April 1572. Hij was een der aanvoerders van
de verdedigers van Haarlem tijdens het hele;
van 15721573. Nadat de stad, pas na een beleg
LAAT NU UW ZIJDEN LAMPEKAP
Het aangewezen adres is:
Gierstraat 38 Haarlem Telefoon 10925
EIGEN ATELIERS.
Laat nu Uw Markiezen opnieuw
overtrekken, zonder prijsverhooglng.
Bakenessergracht 12 Telefoon 15957
zoon, was overgegeven werd Lancelot van Brede:
rode als „beeldstormer" met vele anderen ter dood
gebracht.
Johan Wolfert van Brederode, heer van Vianen
en Ameide was tijdens de regeering van Frederik
Hendrik, generaal veldmaarschalk der Nederlan
den en na de verovering van 's Hertogenboscli
(1629) werd hij Gouverneur dezer vesting.
In 1679 overleed Wolfert van Brederode zonder
kinderen na te laten en met hem stierf het Huis
van Brederode uit.
Na dit overzicht van de voornaamste Brede
rodes, nog iets over het gebouw, voordat wij een
rondgang door de ruïne maken.
Wanneer is het kasteel gebouwd? We weten
het niet precies. Is het eerst een Tolhuis (een toren)
geweest aan een Rijnarm, die langs de duinzoom
noordwaarts stroomde. Een Tolhuis, dat later uit
gebreid en met muren en grachten omringd werd.
Zeker is het bouwwerk van hooge ouderdom. Het
is opgebouwd uit de groote baksteenen, zooals hier
in 't noorden algemeen gebruikt werden: Muider-
slot, Loevestein, Doorwerth e.a., van heel wat
grooter afmetingen dan de tegenwoordig algemeen
gebruikte. De afbeelding van het kasteel, zooals
het waarschijnlijk in zijn glorietijd was, toont ons
een trotscli gebouw met voorpoort en slotbrug,
hooge gebouwen met gekanteelde muren, een
viertal torens, een diepe gracht, die rondom het
kasteel loopt.
De eerste verwoesting van het kasteel had plaats
in 1426, toen de partijhaat die Haarlemsche
Kabeljauwen oplaaide tegen het kasteel van den
machtigen Hoekschen aanvoerder, al waren deze
en zijn familie ook veilig en wel op zijn kasteel bij
Vianen. Zooals boven reeds gezegd werd de aange
richte schade grootendeels hersteld.
Veel te lijden had het kasteel tijdens het beleg
van Haarlem in den strengen winter van 1572'73,
toen een deel der Spaansche belegeraars daar ver
blijf hielden en niet voorzichtig met vuur waren.
Van dien tijd begon het verval, totdat in het laatst
der 19e eeuw een poging gedaan werd om datgene
wat de menschen gelaten, de tand des tijds niet
verwoest had, te behouden.
Laten we nu een bezoek aan de ruïne brengen en
de oude bouwvallen rondwandelen. Ge betreedt
nu het kasteel door het oude Poortgebouw over
een smalle brug en komt op de Voorhof. Aan de
rechterzijde bevindt zich de woning van den Rijks
beambte met het toezicht belast. Over de tweede
brug over de gracht komt ge aan het Hoofdgebouw.
Ge beklimt een korte steenen trap en bevindt u
in een der woonvertrekken van de adellijke familie.
In de daar achter gelegen kamer, die het best be
waard is gebleven gedeeltelijk vernieuwd
staat een kast, waarin verschillende oude voor
werpen zich bevinden, in of nabij het kasteel ge-
LAGE DUIN EN DAALSE WEG 17 TEL. 22128
Hoofd der School S. A. Wilson
Telef. 22068
KLEUTERONDERWIJS
KLASSIKAAL ONDERWIJS MONTESSORI-ONDERWIJS
ronden, oude wapens o.a. dolken, steenen en
looden kogels, steenen die geworpen werden met
de z.g. „blijden", een tinnen peper en zoutvaatje
van eerbiedwaardige ouderdom, kalken tabaks
pijpjes met kleine kopjes. Deze laatste zijn in de
«raeht gevonden en waarschijnlijk afkomstig van
de Spaansche soldeniers, die in het kasteel gelegerd
waren tijdens het beleg en „toeback sogen". Een
rookgewoonte bestond toen in deze lage landen aan
de zee nog niet. Een genummerde lijst van de ver
zamelde oudheden kan door den belangstellenden
bezoeker geraadpleegd worden. Jammer is het
vertrek erg donker, zoodat ge pas wat in de kast
kunt onderscheiden, als uw oogen aan de duisternis
jf wend zijn, of als de suppoost de luikjes opent en
I i laat binnenstroomen. In dit vertrek bevindt
joh ook het houten model van het kasteel, door
van z°-ven-maanden, aan Den Erodsxik,Atv tegenwoordigen wachter ervaardigd, zooals
^5 j Sve hierboven rjetfs gezégd hefobenr -
Let eens op de dikte van de muren, de diepe
nissen, de kleine vensters met luiken, de wijde
schouw. Ge kunt er van verzekerd zijn dat het in
den winter koud kon zijn in het kasteel met de
gebrekkige, zij het dan ook schilderachtige ver
warming van het houtvuur onder de wijde schouw.
Het adellijke gezin zal veel van de kou geleden
hebben, als de ijzige Noordooster om het kasteel
loeide en gierde, veel meer dat wij met onze kachels,
haarden en centrale verwarming.
Beklim de steenen wenteltrap, waarvan de treden
in den loop der eeuwen danig uitgesloten zijn en
geniet boven gekomen, van de tinnen, tusschen de
kanteelen doorkijkend van het uitzicht over de
mooie omgeving, duin en bosch en weiden.
Langs de tweede wenteltrap gaat ge weer naar
beneden. Ge kunt afdalen in de kelders, donker en
vochtig, waarin eenmaal gevangenen gezucht
hebben.
Dan komt ge op de plaats waar eenmaal de
„zaal" was. Veel is daarvan niet overgebleven, uw
verbeelding moet aanvullen en opbouwen. Daar
kunt ge de reusachtige zeer oude klimop bewonde
ren, die de muur bedekt. De dikke stam daarvan
vindt ge naast het 2e bruggetje bij het Hoofd
gebouw. In het laatst van April bloeien ook de
muurbloemen, die op en tusschen de muren groeien.
Ge hoort ook de torenkraaien of kauwen, die om
de oude torens zweven.
Door de oude „zaal" gaande komt ge aan de
achterzijde van het kasteel, vroeger met het
Hoofdgebouw verbonden. Daar bevond zich de
Kapel, waarin de godsdienstoefeningen voor het
heele gezin gehouden werden. Aan de achterzijde
bevonden zich ook de slaapvertrekken.
Zet ge uw rondgang voort dan komt ge aan de
vierkanten toren, de vierkanten Herberg- of
Tedlïburgtoren, vervolgens aan de Binnenhof met
put en dan aan den ronden toren, de Siwaerlstorcn.
Deze beide torens zijn genoemd naar Siwaert,
Graaf Arnouts zoon, volgens de overlevering de
eerste Heer van Brederode en diens gemalin.
Het loopen op de vestingmuren is ten strengste
verboden en terecht, want de oude muren langs de
gracht kunnen gemakkelijk onverwachts afbrok
kelen en dan zouden vreeselijke ongelukken kun
nen gebeuren.
Reeds van de eerste helft der 15de eeuw werd
het kasteel niet meer door de adellijke familie
bewoond, die haar verblijf hield in een toenmaals
minder afgelegen streek en op kasteelen, die meer
gerief boden.
Na het uitsterven der familie kwam het slot
deerlijk in verval (zie de bovengenoemde afbeel
dingen) en het zou één puinhoop geworden zijn,
als het Rijk zich er niet over had ontfermd en het
eenigszins had hersteld en voor totale instorting
behoed.
Jaarlijks komen vooral in den zomer dui
zenden uit alle deelen des lands de ruïne van het
eenmaal zoo trotsche kasteel van Brederode
bezoeken, een herinnering aan het grijze verleden,
aan ridders, edelvrouwen, jonkers en jonkvrouwen;
aan tijden van binnenlandsche woeling en strijd,
van haat en verwildering. G. M.
Ik haal ze bij CREMER
ALTIJD GOED!
Bloemendaalscheweg 119
hoek Dr. D. Bakkerlaan.
Telef. 22628
te Santpoort-Station
van 5 Juni—25 Juni
Praktijk waargenomen door de doctoren:
Van Beusekom.
Drijber.
Meindert de Groot.
Immink.
Van Leusen.
Voor recepten: Bloemendaaische Apotheek
Het Fotoseizoen is begonnen!
Wacht niet langer, doch koop Uw
Camera en Rolfiims bij:
FOTO ENGEL
Kleverparkweg 7, Telefoon 16246
Het adres van vertrouwen ook voor
Uw afdrukwerk.
Voor, Hekwerken,. Tuingereedschappen
BLOEMENDAAL - TELEF. 22238
Vakkundig slijpen v. Grasmaaimachines
LOOD- EN Z1NKWERKER
Vraagt inlichtingen voor:
Gevestigd sinds 1903
KLOOSTERSTRAAT 59 TELEF. 12984
Bl.straatweg 158, Santpoort-Station. Tel. 506
FOTO EN SMALFILMS
Ontwikkelen en afdrukken
LEI CA- SPECIALIST
Haarlemsche Jeugd Luchtvaart Club.
De H.J.L.C., aangesloten bij de Kon. Ned.
Vereen, voor Luchtvaart gaat Zaterdag a.s. naar
Schiphol ter bijwoning van den wedstrijd om den
zilveren vleugel. Bij uitzondering is door de K.L.M.
toestemming verleend tot het bezichtigen van
Hangar D., waarin de Technische dienst is onder
gebracht. Vertrek 1.30 vanaf de Gr. Markt (Intro
ductie).
12 en 13 Juni is er een excursie naar Waalhaven,
waar dan internationale vliegwedstrijden plaats
hebben. Er wordt dan in een luchtvaartkamp
geslapen.
De trekkingslijst van de verloting tijdens de
„BeT'week ligt ter inzage Adr. de Jongestraat 17,
Haarlem. (De meeste prijzen zijn nog niet afge
haald).
...den man, die 'n witten
wandelstok draagt als hij
de straat moet kruisen!
(Want zoo'n stok wordt Sfe
gedragen doormenschen,
die slecht ktmnen zien)