?s ZONDAGS GEOPEND
Tal van gemeenten in staat
van beleg verklaard
Haarlem en de Spoorwegen
SUCCES-EVERCLEAN
V r ij d a g 3 November 193 9
5
TOONEEL
Haarlemsehe Diner-Vereeniging
NIEUWE AANSLUITINGEN
RIJKSTELEFOON
AGENDA
BUURTVEREENIGING
RAMPLAANKWARTIER
Haarlem krijgt een station aan het Stationsplein
in de Nieuwstad.
Woensdag X September 1841, 's middag 12
uur werd in het „Wapen van Amsterdam" (buiten
de Willemspoort), ten overstaan Notaris Comme
hn aanbesteed het maken van een stationsgebouw
te Haarlem. Bestekken waren te krijgen aan het
hoofdkantoor op de Heerengracht bij 'het Konines-
plem. Het bestek lag ook ter lezing in de voor
naamste logementen van Amsterdam Haarlem
Leiden, 's-Gravenhage, Delft, Rotterdam bi!
den Rijks-Ingenieur P. W. Conrad te Rennebroek"
bij den Ingenieur C. C. van Hall en bij den Hoofd
opzichter C. Outshoorn.
17 September 1841 zou op dezelfde plaats de aan
besteding plaats hebben van het maken van een
groote traliebrug met gemetselde landhoofden
over de Leidsche Vaart en den Rijweg bij Vogelen
zang en het maken van een vaste brug met <>e-
inetselde landhoofden over de Leidsche Trek
vaart en het jaagpad nabij Leiden met nog ge
deelte van den aardenbaan met den rijweg.
Begin October was reeds een aanvang gemaakt
met het leggen van de bruggen voor den ijzeren
weg over de Haarlemmervaart, een klein kwartier
buiten de stad. 15 October daarop om 12 uur
's middags volgde de aanbesteding van de bru"
nabij het Warmonderhek over de Leedc.
Dienzelfden dag op hetzelfde uur werd het
maken van den aarden baan van de brug over de
ïrehvaart bij Vogelenzang tot bezuiden Hille-
gommerbeek aanbesteed met daarin gelegen
bruggen, duikers en verdere werken. De brug over
de Warmonderlee moest 5 openingen hebben.
Men dach evenwel niet alleen om Weg en Wer
ken, maar ook aan de Tractie. 27 October 1S41
is hier in de fabriek van de heeren Dixon Co.
de groote legger van de ijzeren draaibrug over het
Spaarne te Haarlem voor den spoorweg gegoten.
Dit stuk ijzer had een lengte van 24 meter. Daar
voor waren 14.000 kilo's ijzer verbruikt. Nog nooit
was er in eenig land een zoo groot stuk ijzer ge
goten. Deze belangrijke onderneming is met de
beste resultaten geslaagd.
Oudejaarsdag 1841 werd bepaald, dat met den
aanvang van 1843 de weg tüssclien Amsterdam
en 's-Gravenhage geheel rijdbaar zou zijn. Daartoe
moest een kapitale brug over den Rijn bij „De
Vink" buiten Leiden worden gebouwd. Te Rotter
dam zou het station komen nabij de Stadsherberg
„De Romein" te Schiedam zou dit komen aan
den Straatweg naar Overschie en te Delft bij de
Waterslootsclie poort.
De Spoor was op en top een nieuwtje en men
keek graag naar een spoortrein, ook vanuit zijn
huiskamer. Vandaar een advertentie half Februari
1842. Te huur: Een optrek met een tuin, beplant
met fijne vruchtdragende boomen, even buiten
Haarlem, uitzicht hebbende over dc Leidsche
Vaart, Landerijen en op den Spoorweg van
Haarlem naar Rotterdam. Te bevragen op Stads
wijk aan den Wagenweg.
Als 't een maand Lente is, zien we ook iets van
de uitkomsten van „het Spoor'.', 't Batig saldo
over 1841 was f 56.383.30, dat was 2.25 Op
de balans kwam de ijzeren spoor voor tot een
bedrag van f 2.882.022.69.
De Ingenieur-Directeur kon toen meedeelen,
dat het grootste gedeelte van de aarden baan,
van het tijdelijk Stationsgebouw, tot voorbij
Leiden geheel of gedeeltelijk gereed was en dat
men in het voorjaar van het jaar 1842 een gedeelte
van dien weg en nog in den loop van dat jaar
den geheelen weg tot bij Leiden zou kunnen ge
bruiken. De brug over het Spaarne was „genoeg
zaam" voltooid en de werkzaamheden aan het
nieuwe Stationsgebouw te Haarlem vorderden
ras. De bruggen over de Haarlemsehe singels
zouden weldra gereed zijn, zoo ook de traliebru;
bij Vogelenzang.
In den loop van het jaar 1841 waren evenwel
over den weg tusschen Amsterdam en Haarlem
minder reizigers vervoerd dan in het vorige, het
welk voornamelijk aan het gure weer toegeschreven
werd. Sedert Nieuwjaar 1842 was gelukkig het
verkeer weer toegenomen. Pinksteren was er weer
wat wij nu topvervoer noemen. In de twee Pink
sterdagen werden naar en van Haarlem vervoerd
6874 personen. Het rapport zegt: Het laatste
convooi hetwelk gisterenavond van Haarlem her
waarts vertrok, heeft men moeten verdeelen in 5
treinen, elk van 10 a 12 rijtuigen. Zoowel bij de
aankomst als bij het vertrek der treinen heeft de
beste orde geheerseht."
Op 3 Juni werden vanwege de H.IJ.S.M. aan
besteed de werken tot verlenging van liet Am-
sterdamsche station tot nabij de illemspoort.
Krachtig werd fer intusschen gewerkt en zoo kon
in den morgen van 26 Mei 1842 de ijzeren spoor
weg van Haarlem tot Hillegom voor het eerst,
bij wijze van proef bereden geworden, door een
stoomtrekker (locomotief) met tender, waarop
zich de directie, in 't geheel acht personen bevond.
De brug over het Spaarne, welke met veel ge
mak bewogen werd, is met het beste gevolg ge
passeerd. Bij het terugkomen heeft men de loco
motief eenige oogenblikken op de brug laten stil
staan.
Voorts is de traliebrug bij Vogelenzang mede
met het beste gevolg bij herhaling bereden en
nok al de andere bruggen, gelijk de geheele baan
tot over de Hillegommerbeek, hebben volkomen
de verwachtingen voldaan. Men kon dus met ge
rust hart berichten: Eerdaags opening.
In den morgen van 30 Mei is wederom een
proefrit gemaakt van Haarlem tot aan Veenen-
burg onder Lisse, maar nu met een trein met zes
rijtuigen. Daarbij waren de commissarissen, de
Raad van Administratie der Maatschappij, ver
scheidene dames en vele andere personen.
(leen nadmlt. G. J. BETTINK.
T00NEEL TE AMSTERDAM.
„TOUR DE FRANCE", door André Birabeau bij
Het Ruys-Ensemble (regie Cor Ruys).
In deze aardige, toch min of meer ernstige
komedie heeft Cor Ruijs wederom zijn meester
schap bewezen in den rol van den weinig door
tastenden, aarzelenden vijftigjarigen heer Fortune.
De hoofdrollen zijn behalve bij Cor Ruijs in handen
van Tilly Lus, van Tilly Ruijs (een dochtertje van
Cor en Tilly) en van Ben Aerden. Het was prettig
Tilly Lus weer in een rol, die haar „ligt", als 'n
echte moeder te zien, terwijl Tilly Ruijs voor een
debutante haar rol als 'n echt jong meisje er heel
aardig afbracht. Ben Aerden is een hardwerkende
acteur, die met den dag vooruitgaat. Hij speelde
voor een 18-jarigen onbedorven jongeman.
Het geval is heel eenvoudig. De heer Fortune
heeft een dubbel huishouden: Hij is te Parijs
gehuwd met een vrouw, bij wie hij een zoon heeft,
maar leeft sinds geruimen tijd met een vrouw
van wie hij, in tegenstelling met zijn wettige vrouw,
veel houdt. Bij deze heeft hij een dochtertje. Met
dezen woont hij te Lantusque. Bij "11 tour de
France komt een jonge man binnenvallen. Deze
vraag, aan Valentine, Fortune's onwettige vrouw,
onderdak, niet wetende waar hij zich bevindt,
Deze jongeman is Fortune's wettigen zoon. Als
Fortune's dochtertje nu hoort dat de jongeman
Fortune's zoon is, maar niets van de overige ver
houdingen weet, denkt zij dat de jongeling een
onecht kind is en zij, bij wie haar vader altijd
woont, zijn wettige dochter is. Zij beklaagt den
jongen man zeer, totdat blijkt hoe de vork in den
steel zit. Dan moet hij haar troosten en er ontstaat
een groote broeder- en zusterlijke liefde tusschen
hen beiden.
Nog eens moet ik Cor Ruijs prijzen, omdat hij
den ouderen heer Fortune zoo echt in Kdisonnei'.rs
stijl in Fransclien trant gespeeld heeft,
25-JARIG TOONEELTUBILEUM VAN JULIA
DE GRUTTER.
Onze Juleke, zooals zij vaak in de tooneel-
wereld wordt genoemd, heeft dan haar 25-jarig
tooneeljubileum gevierd. Mocht zij, als tooneel-
speelster den laatsten tijd een beetje op den ach
tergrond zijn geraakt zij heeft zich thans meer
aan de radio en de voordrachtskunst gewijd
vergelen hebben wij deze smeuige actrice met
een licht Vlaamsch accent echter niet. In 1914
was zij en waren nog andere collega's van haar
uit België onze eerste en beste oorlogswinst.
Thans heeft zij een Vlaamschen voordracht
avond gegeven, door niemand minder dan door
Felix Timmermans ingeluid. Hij liet een oolijk
woordje hooren, waaruit wij den schrijver van
Pallieter duidelijk herkenden!
Mevrouw de Gruyter bracht eerst „Kleenge-
dichtje" van Guido Gezelle. Dat was niet haar
fort. Haar „fort" lag dezen avond in het guitige
en zoo zien wij de rest van het programma
kwinkelend en tintelend. Hoe geestig was haar
voordracht van „Uit het blijde leven van Pastoor
Campins" door dr. Ernst Claes, hoe grappig^ en
goed van intonatie fragmenten uit het leven van
den nieuwen Uilenspiegel door den fijnzinnigen
Herman Teirlinck geschreven.
En dan het aandoenlijke (misschien een tikje
sentimenteele) „Het Verbeterhuis" van Felix
Timmermans. Zeer beeldend en sober en een
voudig natuurlijk gezegd.
Na de pauze bracht zij met Rien van Noppen
dialogen uit „De Witte" (een jongen met licht
haar) wederom van dr. Ernst Claes.
Niet alleen zij, maar ook haar partner, die
verscheidene personen te typeeren had, waren
hierbij in hun volle kracht.
Bloemen en toespraken dit behoeft niet ge
zegd bij de vleet. Wij waren blij „onze Juleke"
nog weer eens in haar fleur te hebben gezien en
gehoord.
„Schoppen-Aas", door B. Corra en G. v. Achille
hij „Het Ruys-Ensemble" (regie Adolphe Ham
burger)
Evenals in het vorige stuk Cor Ruys in zijn
volle kracht, misschien wel in de beste creatie
die wij ooit van hem hebben gezien. Gelukkig is
hij van de dwalingen zijns weegs (het 'n beetje
bas-komieke) terug gekomen en heeft hij zijn
genre, karakterspel in de tragi-comedie her
vonden. Juist dat een tikje tragische, juist daar
in ligt de suggestieve kracht van Cor Ruys' spel.
Hier eerst een zielige bedelaar, uitgekozen door
den advocaat van Margit Folnay («iet geheel
goed, want slecht gearticuleerd spr1 van Elly van
Stekelenburg, die niet een rol had, die haar ligt
dit is meer het sehalksche), enfin dan, die
zielige bedelaar wordt door den advocaat uit vele
anderen gekozen, want een bedelaar moet krach
tens de erflaat van Margit's tweeden gemaal
op straffe van die millioenen te verliezen met
haar trouwen. Hij was niet alleen een bedelaar,
maar^ook een dief, naar hij verklaart. Toch wist
hij Margit's verloofde, met wien zij trouwen zou
na de echtscheiding met den bedelaar, Klapka
genaamd, te ontmaskeren. Ten slotte raakte
Margit gecharmeerd op dezen Klapka, die
bleek misschien is het niet aardig het te ver
tellen een goochelaar van groot formaat die
duizenden verdiende, te zijn. Een illusionist, die
de illusie wist te tooveren in het hart van Mar
git, en Cor Ruys wist dit ook in óns hart te
doen. Wij hebben een groote, fantastische
creatie gezien van een groot artist.
Edmond Visser.
VAN DE LEESTAFEL.
„Wat zegt de jeugd ervan"bij de Holland-
sche drukkerij N.V. te Baarn. Onder dezen titel
is een verzamelwerk verschenen, samengesteld
door Peter Ratarzi, waarin middelbare scholieren
schrijven over problemen van dezen tijd. Het is
j opgedragen aan de ouderen.
In het voorwoord staat dat dit boek
geheel valt buiten het kader van wat eer
der hieromtrent is verschenen, maar een ge
slaagde poging genoemd mag worden van dat wat
er in onze jeugd leeft en huist. Het toont aan,
dat de jeugd iets en zelfs veel te zeggen
heeft aan de ouderen.
Op eigen initiatief spreken jongeren zich in dit
werk uit over maatschappij en wereld. De onder
werpen, welke behandeld worden, zijn vele en
velerlei. Opvoeding en onderwijs, geloof, moreele
herbewapening, democratie of dictatuur enz.
De wijze waarop zij zich uitspreken, geeft een
directe blik op een mentaliteit, die de ouderen,
net of meer ver boven de twintig, weer grooten-
deels vergeten zijn. 1
De opstellen, hier verzameld, werden ongewij
zigd opgenomen en loopen uiteen naar inhoud en
wijze van behandeling, zoodat hier de toon sar
castisch, daar ironisch-lyrisch, hier realistisch,
daar idealistisch, hier meer beschouwend en na
denkend, daar meer gevoelsmatig-onmiddellijk,
hier geijkt en daar persoonlijk doorleefd is. Hier
spreekt nog het kind en daar reeds de jonge man
of vrouw. Hier is het een wroeten in zichzelf,
bijvoorbeeld als het gaat om het geloof of om de
sexe, daar heeft zich reeds een paedagogische
theorie uitgekristalliseerd of worden standpunten
ingenomen ten aanzien van democratie, dicta
tuur, anti-semitisme, bewapening en ontwape
ning.
De inleider concludeert aan het slot van zijn
voorwoord dat met deze jeugd iets moet te be
ginnen zijn; dat er in haar klederen iets gloeit
en dringt en stuwt, dat een belofte inhoudt en
dat de ouderen deze teere en edele stof moeten
vormen en hanteeren, „zij is het levende; als wij
ouderen werkelijk uit het leven wijs zijn ge
worden, dan zullen wij dat leven liefhebben.'
De prijs bedraagt 1,25.
Tel. 14393 - Bakenessergracht 27 - Haarlem.
Vleesch, groente, aardappelen f 0,90
Idem met soep of toespijsf 1,05
Idem met soep en toespijs I 1,20
(Omzetbelasting en bezorgloon inbegrepen).
Dagelijks keuze uit minstens 3 menu's
Alleen le kwaliteiten en roomboter.
„Voeding". Wij ontvingen eenige nummers van
den eersten jaargang van het tijdschrift „Voe
ding", uitgaande van de Stichting tot Weten
schappelijke voorlichting op voedingsgebied; de
hoofdredacteur is dr. E. G. van 't Hoog, privaat
docent in de voedingsleer te Amsterdam. De
redactie-commissie bestaat uit de heeren dr. M.
van Eekelen, Utrecht, prof. dr. E. Gorter, Was
senaar, prof. dr. B. C. P. Jansen, Amsterdam en
prof. dr. W. Schüffner, Amsterdam. Het bevat de
uitkomsten van wetenschappelijke onderzoekin
gen op voedingsgebied. De publicatie geschiedt
maandelijks, afwisselend in tijdschrift- en in
kaartvorm. Door het bewaren van de kaarten
wordt een belangwekkend archief gevormd van
gegevens op voedingsgebied uit binnen- en bui-
tenlandsche tijdschriften.
De abonnementsprijs bedraagt 2.50 per jaar.
Het bureau is gevestigd Koninginneweg 147,
Amsterdam-Zuid.
(Vraagt Inlichtingen omtrent plaatsing in deze rubriek).
Banketbakkerijen
MAISON BAGGEN, Bloemendaalscheweg 335, Overveen, Tel. 20216, van 101 uur.
S. TULLENAAR. Zfjlweg 10, Overveen, Tel. 14720.
Rollandslaan. Overveen. Tel. 18210.
21428 Barakboutv Haarlem, Zijhveg 1.
5110 Bliek, Ir. A. P., Res. Kapt. D.M.D., Lode-
wijk v. Deyssellaan 17.
7087 Boeltjes, R„ „Unitas", (Wettig gedep.)
Gummiwaren, Patent Geneesmiddelen, Ban
dages, enz., Zijlstraat 91, Prinsesselaan 15.
25113 Boldcrdijk, J. C. Seer. B.O.V.A.G., Amster
dam, Planetenplein 27.
24113 Bruinsma, Th. M. P., drogisterij, Verbin
dingsweg 16, Bloemendaal.
22364 Effring, Th. M„ Agenturen, Orionweg 100.
21626 Gelder, G. R. van, Amsterdamstraat 18.
25114 Kwantes, K., Lod. v. Deyssellaan 170.
21527 Luif, II. T„ Jae. de Witstraat 21, Heem
stede.
21529 Moeke, P., Vosmaerstraat 67.
20928 Schaap, L., agentuur en commissiehandel
„Holland", Prins Hendriklaan 27, Over
veen.
21629 Schouwenburg, J., LI. W. Mesdaglaan 34,
Heemstede.
27236 Tirion, Ir. P. Distellaan 19, Aerdenhout.
24915 Waterleiding Haarlem, Bouwkeet Pomp
station, Overveen.
25112 Winkel, Joh., loodgieter, zinkwerker, sani-
tair, Olmenstraat 4.
t 's-GRAVENHAGE, 1 Nov Den lsien Novem
ber 1939 is uitgegeven Staatsblad 189, besluit van
1 November 1939 tot verklaring in staat van beleg
van verschillende gemeenten.
Hieronder zijn begrepen diverse gemeenten in
de provincie Noord-Brabant, Gelderland, Zuid-
Holland, Noord-Holland, Zeeland, Utrecht, Fries
land en Limburg.
Dit besluit treedt in werking met ingang van 1
November 1939
Voor wat onze provincie betreft, vallen de vol
gende gemeente hie-onder:
Ankeveen, Anna Paulowna, Beverwijk, voor
zoover betreft het gedeelte ten Westen van de
lijn getrokken van de grens der gemeente Heems
kerk bij perceel kadastraal bekend Wijk aan
Zee en Duin, sectie A no. 2190 langs de Oostz.ijde
van den Waterleidingsweg tot aan de Zeestraat,
bij deze straat ombuigend in Zuid-Oostelijke
richting >tot aan den Juiianaweg, vandaar langs
de Oostzijde den weg volgende tot tusschen de
perceelen, kadastraal bekend Wijk aan Zee en
Duin sectie A nos. 2429 en 2388, vervolgens de
Oostzijde van den bestaanden Wandelweg vol
gende in Zuidelijke en Zuid-Westelijke richting
tot aan den Boschweg en vervolgens de Noord
zijde van dien weg volgende tot aan de grens der
gemeente Velsen;
Callantsoog, Diemen, 's-Graveland, Helder (Den),
Huizen, Kortenlioef, Muiden, Naarden, Neder-
horst den Berg, Terschelling, Texel;
Velsen, voor zoover betreft het gedeelte ten
Westen van de lijn, getrokken vanaf de grens der
•gemeente Bloemendaal, langs de Oostzijde van
de spoorbaan HaarlemUitgeest tot het punt
waar de Groote Hout- of Koningsweg de spoor
baan ontmoet, vervolgens in Noord-Westelijke
richting, langs de Noordzijde van den Grooten
Hout- of Koningsweg, vervolgens langs de Noord
zijde van den Kunstweg Noord van Rooswij k
tot aan den Boschweg in de gemeente Beverwijk;
Vlieland, Weesp en Weesperkarspel.
Staat-van Beleg wil in hoofdzaak zeggen, dat
het burgerlijk bestuur door het militaire wordt
vervangen, alhoewel dit geen axioma is. Samen
werking blijft mogelijk, alhoewel de militaire be
velhebber uiteraard de beslissende stem heeft.
(Enorm „Succes" door de „Everclean"service
Basisprijs-systeem Abonnementen
Vraagt inlichtingen
SrOOMERIJ LORENTZKADE 56
HAARLEM TELEFOON 27029
Stadsschouwburg:
Zaterdag 4 November, 8.15 uur: De Spoorweg
revue (voor Nederl. Spoorwegen).
Zondag 5 November, 8.15 uur: Idem.
Maandag 6 November, 8.15 uur: Het Nederl.
Tooneel: „Boefje".
Dinsdag 7 November, 8.15 uur: St. Willibrord
en zijn levenswerk, voordracht te houden door
Prof. Dr. J. Tesser S. J. te Utrecht (voor Geloof
en Wetenschap).
Donderdag 9 November, 8.15 uur: Charlotte
Kohier: Filomeentje.
Frans Hals-theater: Prolongeert „De Spook
trein", met Jan Musch en Fientje de la Mar.
Luxor Theater: „Sta op, en vecht!", met Robert
Taylor, Maureen O' Sullivan en Nat Pendleton.
Rembrandt-theater: „Entente Cordiale", met
Victor Francen, Gaby Morlay en Pierre Richard.
Zondagmorgen 11.30 uur: „Het wonder der voort
planting".
Cinema-Palace: de film „Het Schip der Ver
vloeking", met Warner Baxter. Tweede film: „Drie
Razende Jockey's".
Mededeelingen van de Schaakclub „Rolland".
De volgende partijen voor de winter-compe-
titie werden gespeeld:
A. BrandonJ. D. Foekes 10
J. C. LuitingH. J. B. Lindeman 10
D. WielingaA. Besse (afgebr.) 10
A. BesseNessen afgebr.
J. E. Wielinga—F. Baay 10
NessenJ. Sthippers (afgebr.) 10
d. LindenR. Jansen 10
A. NoppenP. Zonneveld 10
L. C. Hartoch G. Kos afgebr.
Mutaties:
Bedankt: Prinsen, v. d. Duynstraat 11.
Voorgesteld als lid: A. Noppen, Ged. Vol
dersgracht 8; L. C. Hartoch, Zoetestraat 23rd.
Langzaam, doch zeker groeit de Schaakclub;
wederom mochten we ons verheogen met twee
nieuwe leden.
De animo voor onze clubavonden neemt toe
met het korter worden van de dagen. J.l. Don
derdag toch waren we op vier na, welke be
richt van verhindering hadden gezonden, ge
heel compleet.
Het bestuur heeft contact gezocht met eenige
vereenigingen om te komen tot een wedstrijd,
zoo eenigszins mogelijk reeds op 9 November!
Van belang is, dat wij zeker weten wie op dezen
avond mee wil spelen. Verzoeke dit dus op te
geven, om teleurstelling te voorkomen, aan den
Secretaris,
Belangstellenden kunnen ons iederen Donder
dagavond vinden bij Restaurant „Roozendaal"
en kunnen daar zonder eenige verplichting een
kijkje komen nemen. U zoudt we] eens wil
len komen, maar gaat niet alleen? Een be
richtje, en we komen Donderdagavond even
langs, dan gaan we gezamenlijk.
G. KOS, Secr.
v. Raephorststraat 20, Overveen.
