De Stichting Santpoort Gezicht Santpoort beschadigd Wethouder Bijl onverdeeld enthousiast Uitgave van de Stichting Santpoort, juni 1982 Gemeente week af van bestemmingsplan INVENTARISATIE VINKENBAAN/ DUINWEG VOLTOOID Gebleken is, dat er nog altijd veel - te veel - mensen in en om Santpoort zijn, die nauwelijks of zelfs helemaal niet weten waar de Stichting Santpoort zich eigenlijk mee bezighoudt. Wij vinden dat jammer en willen daarom in deze extra editie van 'De Zandpoort' ons werkterrein proberen duidelijk te maken. 'De Stichting Santpoort stelt zich ten doel het behoud van het lande lijk aanzien, van het dorpskarak ter, van het woon- en leefklimaat, van objecten van historische, cul tuur-historische of culturele waar den en van het natuurschoon van Santpoort en zijn omgeving, als mede de bescherming daarvan tegen (verdergaande) verstedelij king en/of andere vormen van aantasting dan wel bederf, alles in de ruimste zin des woords'. Een hele mond vol, maar kort gezegd komt het erop neer dat deStichting zich ten doel stelt het landelijk milieu, het dorpskarakter en het omringend natuurschoon van Santpoort en zijn omgeving te beschermen. Wij en velen metonsvindenn.l.dat het karakteristieke beeld van het oude dorp, met zijn omliggende natuurschoon - door de eeuwen heen een van de aantrekkelijkste woon- en vakantieoorden in het 'hart van Kennemerland' zoveel mogelijk beschermd en behouden moet blijven voor de toekomst. Veel, zeer veel, is er in het dorp, vooral inde zestigerjaren,dooreen wisselvallig bouwbeleid en onge breidelde saneringswoede, onher stelbaar vernield en verloren ge gaan. Toen in 1975 wéér nieuwe aan slagen op het oude woonmilieu (Longwood, Duinweg) duidelijk maakten, dat verzoeken, protes ten, bedenkingen en adviezen die zich tegen voorgenomen aantas tingen richtten, geen enkele uit werking hadden, stak een aantal Santpoorters de koppen bij elkaar. Op 2 maart 1976 was de Stichting Santpoort een feit! De Stichting toog direkt aan het werk en behan delde een groot aantal zaken, waarin soms wel, soms niet het beoogde resultaat - behoud of bescherming van dorpskarakter of landelijk milieu - werd bereikt. In het prille begin waren er instan ties en personen die het optreden van de Stichting weieens lastig vonden. Maar geleidelijk aan slaagde het bestuur erin een geres pecteerde positie als gesprekspart ner van de overheid en andere instanties op te bouwen. Uiteraard werden vele problemen ontmoet, maar... ook opgelost! In deze 'extra editie' zullen wij aan de hand van enige voorbeelden het veelzijdige werk van de Stichting Santpoort proberen duidelijk te maken. Wij hopen - door het kweken van begrip en weerklank - het aantal Santpoorters dat ons daadwerkelijk steunt, te vergroten. Steun hebben wij hard nodig, niet alleen financieel, maar ook in daden! Dat de Wüstelaan één van de mooiste lanen van Santpoort is, zal niemand ontkennen, maar dat er nogal wat mis is in de driehoek Wüstelaan-Hoofd- straat-Johan van Beemlaan is ook meer dan duidelijk! Wat is hier dan gebeurd? Bij het bekijken van de foto zien wij immers een zeer sfeervol tafe reel. Voor dit fraaie stukje van Sant poort had de gemeenteraad in 1960 uitdrukkelijk in een z.g. Rooi lijnenplan bestemmingsplan) het blijvende karakter vastgelegd, n.l.: woonbebouwing (laagbouw in open of half-open bebouwing). Alleen voor de Weijman luidde de bestemming 'café-restaurant'. Een goed plan dus, waarin dit histo risch gegroeide dorpsdeel een blij vende bescherming kreeg. Maar al in 1967 werd hierop ernstig in breuk gemaakt, doordat-ondanks daartegen ingediende bezwaren - toestemming werd verleend tot de vestiging van het garagebedrijf van Van der Velden. Om deze bouw te realiseren zijn aan de Hoofdstraatzijde een aantal zeer karakteristieke huisjes ge sloopt. Aan de Wüstelaankant is een vrijstaand huis met de grond gelijkgemaakt evenals later de unieke, zeer oude, fourage-schuur van Vorstelman, midden op het terrein. Door van een nog zo jong bestemmingsplan opeen dergelijke manier af te wijken, maakt men het nut van een bestemmingsplan discutabel. Rond 1978 verschenen in de streek bladen artikelen over het bouw plan voor een showroom met etagewoningen (flats) en een kel dergarage aan de Hoofdstraat tus sen de benzinepompen en het garagebedrijf. De hoofdingang zou dan naar de Wüstelaan ver plaatst worden, dit ondanks toe zeggingen van B&W in 1967 dat de hoofdingang aan de Hoofdstraat zou blijven. Het eerste plan wees de Stichting Santpoort af. 'Het gezicht van Santpoort' met doorzicht naar de molen 'De Sandhaes' en de kerk toren, tussen de huizenrij met de, op de monumentenlijst staande, villa 'Schoonoord' en het 'Zwit serse Huis', stond op het spel. Het was al beschadigd door de aanwezigheid van het huidige garagebedrijf maar de omvang en niet aangepaste stijl van het ge plande bouwwerk zou het gezicht totaal verknoeien. Een latere schetstekening toonde door wijziging van stijl een betere inpassing in de Hoofdstraat-be bouwing. Hieraan werd door de Stichting in een vergadering van de Commissie voor Ruimtelijke Or dening uitdrukkinggegeven, waar aan echter werd toegevoegd dat tegen verloedering aan de kant van de Wüstelaan moest worden ge waakt en dat alles gedaan moest worden om de verkeersveiligheid ter plaatse te verbeteren. Op een in april 1981 gehouden hoorzitting waar de bezwaarschrif ten van omwonenden werden be handeld, kwam naar voren dat na de ter visie legging van het plan op 30 oktober 1980 een ingrijpende wijziging in het plan was gebracht; de belangrijk geachte keldergarage onder de showroom zou niet worden uitgevoerd. Het was in feite een anderplan,dus werd op een nieuwe procedure aangedrongen. Dit gebeurde en na bestudering van de zaak diende de Stichting toch een bezwaarschrift in. Mede door het feit dat de gemeen telijke aankondiging nu duide lijker was, zijn er in totaal een zevental bezwaarschriften tegen het bouwplan ingediend. Ons be zwaarschrift werd op 7 augustus verzonden en richtte zich, behalve tegen het gewijzigde plan, ook tegen het onbegrijpelijke beleid van het gemeentebestuur. De Stichting Santpoort voerde verder aan dat bekend is dat de heer van der Velden zijn bedrijf graag naar een andere plek in de gemeen te wil verplaatsen; dè gelegenheid voor het gemeentebestuur die ver plaatsing mogelijk te maken en te bevorderen dat op dit perceel - overeenkomstig de bestemming - in deze omgeving passende wo ningen worden gebouwd. Door nu het omstreden bouwplan mogelijk te maken zou het College de destijds gemaakte ernstige in breuk op de bestemming van dit gebied bestendigen en herstel vol ledig onmogelijk maken. Ons bezwaarschrift is door de gemeenteraad afgewezen en ligt nu bij Gedeputeerde Staten van Noord-Holland. Heel belangrijk voor ons dorp is de inventarisatie; immers hierbij worden alle zaken waar Santpoorters waarde aan hechten op een rijtje gezet. Zo wordt een overzicht verkregen van alles dat behouden en beschermd zou kunnen worden. De gemeente Velsen verzocht, in augustus 1981, de Stichting Santpoort en verschil lende andere dorpscomitees (i.v.m. een gemeentelijke lijst van monumenten), een algemene lijst samen te stellen van objecten, die belangrijk konden zijn om voor de toekomst behouden te blijven. Objecten in de ruimste zin van het woord; niet alleen panden, maar ook hekken, dijken, palen, enz. De Stichting Santpoort is al vanaf de oprichting in 1976 bezig geweest bij het gemeentebestuur aan te dringen op een betere bescherming van vele panden en andere objecten, die in aanmerking komen om bewaard te blijven i.v.m. hun historische of cultuur-historische waarden. De gemeente Velsen heeft n.l. nade inwerkingtreding van de Monu mentenwet in 1961, geen basis meer gehad voor een eigen beleid, door dat het grootste deel van de ge meentelijke monumentenverorde ning van 1950 toen kwam te ver vallen. Het werd dus hoog tijd dat de gemeente meer aandacht ging besteden aan een nieuwe monu mentenverordening, die nu dan ook in voorbereiding is. De Stichting was intussen al begonnen met een inventarisatie van de woningen aan de Duinweg en Vinkenbaan. Aan zo'n inven tarisatie kan pas worden begonnen na een grondige bestudering ter plaatse, huis voor huis. Vervolgens wordt een lijst gemaakt van de in aanmerking komende panden. Deze wordt aan een deskundig adviseur voorgelegd, die er zijn commentaar op geeft. Bij Open bare Werken (gem. Velsen) worden dan de kadasternummers van de huizen opgevraagd. Met behulp van die nummers komt men èn bij Openbare Werken zelf èn bij het gemeente-archief heel wat aan de weet. Door hen zijn wij enorm geholpen! Dat deze hele gang van zaken enorm veel tijd in beslag neemt hoeven wij u nauwelijks te vertel len. Het is echter bizonder interes sant, dat op deze manier een duide lijk beeld gevormd kan worden van hetgeen zich in de loop der jaren in zo'n straat of laan heeft afgespeeld. Als eerste object werd door de Stichting Santpoort de inventari satie van de Vinkenbaan-Duinweg aangepakt. De Vinkenbaan, lopend van de Duinweg naar de Duinlustpark- weg is tot 1910 een zandpad gebleven. De mensen (meest uit Amsterdam) die aan het eind van de 19e eeuw hier hun 'buiten huizen' bouwden, kregen het 'recht van overpad' door de bollenvelden naar de huidige Bloemendaalse- straatweg. Op die vroegere bollen velden staan nu de Pedagogische Akademie, de lagere- en de kleuter school. In die tijd was het op de Vinken- baan een komen en gaan van bekende kunstenaars op verschil lend gebied. Daar woonden Cor- nelis, de broer, en Mea, de dochter van Albert Verwey. Frederik van Eeden, arts en schrijver; Willem Arnoldus Witsen, kunstcriticus en schilder (zwagers van Albert Ver wey) waren graag geziene gasten op de 'Briars' - Vinkenbaan 25 - waar Kees Verwey, de latere schil der, geboren en opgegroeid is. Maar ook Berlage kwam hier vaak; hij was de ontwerper van het 'gegoten huis'-Vinkenbaan 14-en verrichtte een grote verbouwing aan de 'Briars'. In die tijd was de Vinkenbaan een cultureel trefpunt, in de volksmond aangeduid als de 'salon van Velsen'. De componist-musicus Henk Ba- dings heeft zich na de 2e wereld oorlog teruggetrokken in deze 'afgelegen landelijke omgeving' en zijn composities kwamen in deze sfeer van 'pastorale rust' pas tot volle rijpheid (uit: 'Muzikale om megang', red. G. van Ravenzwaay 1948). De Duinweg-of Duivelsweg-was een dwarsverbinding tussen twee oude verkeerswegen: de Bloemen- daalsestraatweg en Brederoodse- weg. Het 'pad' werd in 1840 be straat; de eerste huizen verschenen in 1903. Hier vestigden zich enkele 'notabelen' en 'welgestelden', zoals o.a. burgemeester Rijkens en de fam. Wijnberg (groothandelaar in levensmiddelen). De inventarisatie van de Bloemen- daalsestraatweg, de Wüstelaan en de Hoofdstraat met hun zijstraten en paden is gedeeltelijk voltooid en komt in de volgende 'de Zand poort' aan de beurt. DE ZANDPOORT Anneke Kruger, medewerkster van de werkgroep Inventarisatie, overhan digt het inventarisatieboek aan wet houder Bijl.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1982 | | pagina 1