bewoonde plaats. Fris en vrolijk ziet alles er uit, paden en grasperkenbloembedden en sierplantende vijvers met hun zwarte zwanen en bontgevederde eenden, de hertenkamp met zijn vlugge en sierlijke bewoners, de beelden en vasen op het groote grasplein voor het huis. Evenzo geldt dit ook voor het roomkleurig gepleisterde heerenhuismet haar breed en eenvoudig front gedekt door een gekleurde fries [een horizontale band in kroon- of daklijst] met palmetversiering [ornament in een daklijst gelijkend op een palmblad]En verder de nieuwe uitnemende fraaie serre, die haar hooge spiegelruiten onder de begroeide laube laube is een pergola] naast de veranda met balkon aan de zijgevel vertoont. Daarbinnen vinden wij een schat van tropische gewassen, palm- en varensoortènbloeiende camelia'swaartussen enkele schoone wit marmeren beelden in smettelose reinheid uitkomentHet geheel is in edelen smaak opgetrokken en versierd, rijk zonder overdaad, ernstig maar ook vriendelijk en daarmee in overeenstemming is de schone, in Pompejische stijl bewerkte corridor die vanuit de serre bereikbaar is [lees voor serre: oranjerie]In dezelfde stijl is de bordestrap beschilderddie onder het stemmig glas der gekleurde lantarenvensters naar de bovenverdieping leidt.'u* Hoe Craandijk aan de betiteling 'nieuwe serre' (oranjerie) komt is niet duidelijk, daar er, zoals eerder is opgemerkt, geen kadastrale gegevens bestaan die wijzen op de bouw van een nieuwe oranjerie en afbraak van de oude zoals P.J. Lutgers die afbeeldde. Een tweede beschrijving van Craandijk verschaft ons aanvullende informatie en luidt als volgt: 'Voor ons rijst het hoge, dichte bos der omrasterde plaats, terwijl boven de weide en het lagere houtgewas nevens ons de lange laan en het kerkje daarginds de loop van de grote straatweg aanwijzen. Ter linker zijde ligt de uitgestrekte plaats, waar wij als in een dal, aan drie zijden door met dennen begroeide hoogten ingesloten, de grote kostbaar ingerichte moestuinen en broeierij vinden. Het ziet er alles nog vrij nieuw uit en het terrein is dan ook eerst in de laatste jaren tot zijn tegenwoordige bestemming gekomen [Craandijk bedoelt hier het gebied ten westen van de Bloemendaalse weg, nu Wüstelaan]Kostbaar ingericht mogen zij genoemd worden. Van hoge stenen muren zijn zij omringd, door stevige ijzeren zijn zij afgesloten; van serres en broeibakken zijn zij ruim voorzien; smaakvol is de villa, als een chalet gebouwddoor de tuinbaas bewoond. Vrije wandeling is er niet, maar onder geleide kan de plaats en de broeierij worden bezichtigd en zij verdient het als type van een rijk en deftig Hollands buitengoed. Zij heeft niet meer de vermaardheiddie zij vroeger had in den lande, toen de Heer Adriaan van der Hoop er niet alleen zijn beroemde harddravers hield, maar ook -en dat was van betekenis- een allerkostbaarste verzameling van planten en gewassen had bijeengebrachtwaard om in 1839 door de toenmalige Amsterdamse Hoogleraar W.H. de Vries wetenschappelijk beschreven te worden in een geleerde Latijnse catalogus: Hortus Spaarnbergesistien jaar later door drMerkus Doornik vervolgd"15 50 Met de door Craandijk vermelde moestuin en boerderij bedoelde hij de door Justus Rudolf Wüste in 1890 gestichte broeierij met bijbehorende schuur op de plaats waar het lage duin gelegen is (perceelnr. 339).116 Met de begroeide hoogten bedoelde hij de voormalige droogbergen van de verdwenen blekerij 'Leek in de Bergen'. Op de topografische kaart uit 1892, gedeeltelijk herzien in 1903, wordt dit complex aangegeven. Uit de beschrijvingen van Craandijk krijgt men een zeer goede indruk van de buitenplaats Spaarnberg en het bijbehorende landschap. Met de straatweg en het R.C. kerkje bedoelde hij de straatweg over Schoten naar Haarlem en het R.K. kerkje in Schoten van waaruit men uit Spaarnberg over de Delft heen kon uitkijken."7 Zo open was het landschap toen nog. In 1889 werd het herenhuis nogmaals verbouwd naar een ontwerp van L.J. RitterIn dit geval werd er gesproken over een vernieuwing. Dit in tegenstelling tot de eerder genoemde verbouwing, toen werd gesproken over een aanbouw."8 De vernieuwing moet dus een inwendige verbouwing van het herenhuis betreffen. Een aanwijzing hiervoor is dat tijdens de bouw van de appartementenflat op Spaarnberg in 1992, bij de brug voor de noordelijke toegangsweg van Spaarnberg - nu de 51 114 Een lantaamvenster ook wel daklantaam genoemd is een bovenlicht in lantaarnvorm gebouwd op het dak, die licht geeft op de trappenhal. Craandijk, p. 219-220. Moes, p. 189-190. 115 GAV, Persdocumentatie Spaarnberg - Correspondentie Lavigerie-College. AJh. 22 De wandtegels van de fabriek Villeroy Boch, gefabriceerd omstreeks 1890. 116 GAV, Kad. art. 1245 volgnrs. 7, 8, 59, 60, 62, 72, 79, 80 en 98. 117 Historische Atlas Noord-Holland, Rohas producties. Den lip 1989, p. 328. 118 GAV, Kad. art. 1245 volgnrs. 38 en 66. Het perceelnummer 371 werd gewijzigd in 1472.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 1994 | | pagina 27