een groen veld zonder de gevreesde modder verkregen werd. Het zandhalen werd als afzonderlijk recht op andermans grond ge pacht, indien eigen grondbezit daarin niet voorzag.8 Uit een akte van 1737 blijkt, dat de eigenaar van de hofstede Valckenburch het recht had om uijt het molenduijn eenige wagens sant te haaien". Dit zand werd als ophoging of grondverbetering van het lager gelegen veen gebruikt. Voor zover het de omgeving van de vallei betreft, lijkt het erop dat hier op zeer bescheiden schaal zand gewonnen werd. Toen de laatste telg uit het geslacht van Brederode in mannelij ke lijn stierf, kwamen de rechten uiteindelijk nog in bezit van Amelia Wilhelmina van Brederode. Enige jaren na haar over lijden werd in 1722 overgegaan tot de verkoop van de heerlijkhe den, ambachten en duinen, die toen onder het rentmeesterschap van de domeinen van Brederode vielen. De kopers werden niet verplicht tot het planten van helm. Deze verkoop had direct gevol gen voor de duinen, want in 1739 wordt er geklaagd, dat sinds de verkoop de duinen wederom volgeraakt zijn met konijnen en de verstuiving dusdanig is toegenomen dat het merendeel in een zand woestijn veranderd is.9 Toch kwamen de helmbeplantingen nog in 1762 ten laste van Meer en Berg. Pachters moesten enige koppels konijnen extra opbrengen en enige morgen helm beplanten. Onder scheid wordt gemaakt tussen de duinen en voorduinen onder Bloe- mendaal gelegen. Met de voorduinen werden de Molenduinen bedoeld. Deze duinen werden al eerder in erfpacht gegeven. De percelen kregen namen als de voorduinen, het Netebosch, de Scha penduinen etc. Uit het voorgaande blijkt, dat de inlandige hoge steilrand vooral op een natuurlijke wijze tot stand is gekomen. Door menselijk ingrijpen is hij tot staan gebracht en heeft mogelijk een grote re hoogte verkregen door beplanting met helm. Sinds 1750 heeft men getracht de duinen te bebossen. De Molenduinen zijn pas in de 18de eeuw verkaveld ten behoeve van blekerijen en buitenplaat sen. Zij werden vooral met hakhout beplant. Achter de hofstede Meer en Berg ligt de beboste Brederodeberg, die zeer kenmerkend voor het gebied is. Het zuidelijke lagere deel daarvan was ooit in gebruik als droogberg ten behoeve van de ble- kerij Meer en Berg. Daarnaast en recht achter de hofstede ligt ook een vrij hoog duin, (waarop) het uiteinde waarvan het vroegere Chinese Tempeltje van het landgoed Meer en Berg heeft gestaan. De vallei met het meer is ondanks bebouwing nog het meest gave voorbeeld van het hele gebied. Op het terrein vlak voor het hoofd gebouw is nog een natuurlijk stuk Molenduin behouden. De voet van deze duinen is goed te herkennen aan het oplopende hoogte verschil in oostelijke richting. Het Sleutelbos aan de andere kant van de Brederodelaan is zelfs nog een oorspronkelijk gedeelte van 8 S.C. Regtdoorzee Greup-Roldanus, Geschiedenis der Haarlemmer bleekerijen - 1936 blz. 114 9 Consideratien en middelen om de duinen te herstellen, en het depopuleeren der ko- nynen bekwaam te maaken tot beweiden met schaapen, gedrukt by Izaak en Johan nes Enschede - 1739; RANH toegang 500 inv. nr. 1739-2 34

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2002 | | pagina 36