St. NicolaasGadeaux
Extra aanbieding.
Ziet onze Etalages.
GARAGE RICH. A. SERNE
FIAT AUTOMOBIELEN
JOH. DE LAAT
REPARATIE-INRICHTING
WIM TEEUWEN, Heemstede
Tabak-, Sigaren- en Sigarettenmagazijn
M. BOHM TROMP, Camplaan 49.
NUTTIGE
ST. NICOLAAS CADEAUX.
voor RIJWIELEN
en AUTOMOBIELEN
Gekleurde en Witte KLEEDJES
Mag. „DE KROON'
Amsterdamsche Sinterklaasfeestviering in den ouden tijd.
Bestrijding van de aloude St. Nicolaasviering.
Dames- en Heerenkapper
RAADHUISSTRAAT 21.
Groote Sorteering
Pijpen met en zonder etui,
Tabakszakken en Doozen,
Etui met Sigaren- en Sigaretten
pijpjes, enz., enz.
Voorts kleine kistjes Sigaren
vanaf 60 cent.
Alle merken sigaretten in doozen van 50 stuks.
Abonneert U op dit blad.
Moquette Tafelkleeden, 8.15,9.75
Divankleeden, 14 75, 16.
HUIZE „MODERN"
KEEREN-, REPAREERE1»! EN STOPPAGE-INRICHTINO.
Stelt gij er prijs op net gekleed te gaan, laat dan Uw Kleeding
oppersen met onze AMERIKAANSCHE PERSMACHINE,
vakkundige en hygiënische behandeling,
79 BINNENWEG - HEEMSTEDE - TELEFOON 28058
De nieuwe garage met boxen is geheel centraal verwarmd
16
DE EERSTE HEEMSTEEDSCHE COURANT
En menig woning vol
Verwachting en Gezangen!
De Kinderen vol respect
De meisjes vol verlangen!
(De Genestet.)
Van heel Holland is vermoedelijk wel de stad
Amsterdam de plek waar het meest en het oudst
het feest van St. Nicolaas is gevierd. Waar men
in andere streken van ons land nog b.v. het
Carnaval of bevrijdingsfeestdagen had was
er in Amsterdam niet anders dan Hartjesdag of
Pinkster Drie!
Daarom zijn de Amsterdammers van oudsher
echte Sinterklaas-menschen geweest.
Hun oudste Kerk de z.g. Oude Kerk
heette vroeger de St. Nicolaaskerk. En deze
naam is later op een Katholieke kerk in de
nabijheid tot op vandaag overgegaan.
De groot-kramers, de wevers, de snijders
naast de schippers en zeevaarders van de
O. I. Compagnie noemden hun gilden naai
den heiligen Nicolaas. Zij ook hadden in de oude
kerk hun kapel.
Op Sinterklaasdag hielden verschillende van
deze categoriën ter eere van hun bescherm
heilige een feestmaal. Zij zonden dan, volgens
jarenlange gewoonte, aan den schout en aan den
priester, die het gilde-altaar bediende, een taart
of een pastei van veertien stuivers!
In de 13e, 14e, loe, 16e en 17e eeuw werd
de Amsterdamsche Sinterklaas zoowel binnen
als buitenshuis met de grootste animo gevierd.
De schippers om hun Heilige plezier te doen
zorgden er zooveel mogelijk voor op dien dag
niet hun schepen in de haven het tegen
woordige Damrak te zijn. En de luidruchtig
heid was algemeen engroot!
Inmiddels werd er niet vergeten naar de kerk
te gaan.
Tegenwoordig is dit gedeelte van de feest
viering totaal komen te vervallen, maar in
vroeger dagen was de oude Kerk op het Amster
damsche Oude Kerksplein op Sinterklaasdag het
volst van geheel 't jaar.
In den beginne was er zelfs ter eere van den
dag en het feest een groot Sinterklaasbeeld in
die kerk. Later, ten tijde van benarde omstandig
heden is dit beeld eens versmolten en tot nood
munten omgeschapen. Maar nu nog hangt er in
een van de kerkekamers van dit godshuis een
heel oud en mooi schilderij, voorstellende het
borstbeeld van St. Nicolaas!
En met steeds toenemende opgewektheid werd
het feest van den goeden Sint gevierd. In het
jaar 1792 schreef Grabner een Duitsch
geschiedkundige over dit feest in zijn „Brie
ven over de Vereenigde Nederlanden".
Hij schreef o.m.
„De opgeschikte winkels - de zwermen kijkers
en koopers brengen 'n levendigheid, 'n gevoel
van vroolijkheid onder 't volk, dat men anders
het geheele jaar niet bespeurd. Ongelukkig ont
aard die pret bij den ruwen hoop dikwijls in
krakeel en vechtpartijen
De Sinterklaasmarkt op den Vijgendam is
geslachten lang het levendige middelpunt van de
feestviering buitenshuis geweest. Nog voor het
laatste kwart der vorige eeuw- zag men er karren
waarop Sinterklaasgoed, vrijers en vrijsters en
kleingoed, netjes op kleine, witte tafellakens
rondrijden of stil staan, 'n Kaars op 'n bajonet
in het midden der kar, verlichtte al de z.g.
Sinterklaasjes en gaf 'n heiligen schijn. Het
„Verkoophuis" op den Vijgendam werd toen
aantrekkelijk om Sinterklaas-geschenken te
koopen.
Nu kan men nog slechts op de markten
Sinterklaasjes van den wagen koopen. Het hoek
huis van Dam en Damrak inmiddels bewaart in
een gevelsteen, voorstellende Sinterklaas met de
kinderen in een tobbe, nog heugenis aan de oude
Sinterklaasmarkt op den Dam, maar vooral op
den Vijgendam.
Dientengevolge heet het café daar ter plaatse
nog altijd „De Bisschop" alwaar ook de steen
bij de verbouwing van het perceel gemetseld is
in den muur van den opgang naar het café. De
groote Sinterklaas-figuur boven den ingang is
van dezen tijd. Maar de gevelsteen is eeuwen
oud en dateert uit den tijd toen op dezelfde plek
het z.g. „Suikerhuis" meer dan 400 jaar geleden
werd gebouwd.
De St. Nicolaasstraat daar vlak in de buurt
tusschen Nieuwendijk en N.-Z. Voorburgwal
herinnert ook nog aan de periode toen het
Sinterklaasfeest buiten op den Dam en Vijgen
dam gevierd werd.
Op den hoek van deze straat aan de zijde van
de Nieuwendijk stond n.l. in de eeuw dat
Amsterdam nog geheel Roomsch was, een heilig
St. Nicolaasbeeldje. Op St. Nicolaasdag trokken
heele processies van Amsterdamsche school
kinderen aan dit beeld voorbij en zongen dan
liedjes, die toepasselijk waren op den dag. Zooals
onze kinderen nu nog doen.
Met den beeldenstorm van 1566 verdween het
beeldje. Maar de naam van het straatje bleef
tot op vandaag.
Schilders en dichters en beeldhouwers in alle
eeuwen en alle christelijke landen hebben den
ouden grijzen bisschop, den kindervriend altijd
verheerlijkt.
In ons land van Bredero tot De Genestet toe
Van de eerste bestaat de zoo mooie vertelling
van Moeder Geertruyt. En van De Genestet is
vooral bekend het groote gedicht „De St.
Nicolaas-avond"!
En J. P. Hasebroek, de schrijver van het
bekende boek „Jonathan", heeft zijn liefde voor
het Sinterklaasfeest-vieren laten uitspreken door
Jonathan in de woorden: ...„Ik heb veel en velerlei
feesten gevierd. Ik heb aangezeten in de zalen
door vendelpracht, lichtkranzen en bloem
festijnen opgeluisterd. Ik heb mijn tong met
kostbare lekkernijen en nog kostbaarder wijnen
gestreeldMaar nei-gens ooit heb ik de ge
noegens van mijn klatergouden Decemberfeest
weergevonden
Verbod en Keur voor den „Klaasdag".
In de geschiedenis van de Sinterklaasfeest
viering van ons land en in hoofdzaak te Am
sterdam is een strijdperiode geweest die meer
dan honderd vijftig jaren geduurd heeft.
Weinig menschen zijn hiervan op de hoogte.
Zij die telkenjare het festijn van de verrassingen
en voor den gek houderij vieren, weten niet dat
het er met de mogelijkheid tot feestvieren nu
en dan slecht heeft voorgestaan.
Het Sinterklaasfeest heeft meerdere felle
tegenstanders gehad. En waren deze een weinig
meer gelukkig geweestWe zouden ver
moedelijk het feest niet meer kennen!
De strijd tegen het feest van Sinterklaas was
in wezen een kerkelijke strijd. Alleen was de
feestviering van dezen naamdag tot motief ge
kozen naast vele andere omdat ze daar
voor gelukkige motieven bood.
Het was een strijd van de sterker wordende
hervormden na den Luthersehen strijd tegen het
nog overmachtige Katholieke kerkgezag en het
wereldsch stadsbestuur.
Voor het eerst na den Beeldenstorm in 1566
en daarna na de Reformatie in 1578 deden
gereformeerde predikanten en ouderlingen harts
tochtelijke pogingen het heerschende gebruik
van St. Nicolaasfeest afgeschaft te krijgen.
De ergste grief aanvankelijk voor de uiterst
fanatiek geloovige Gereformeerden, was dat het
feest grootendeels op den openbaren weg ge
vierd werd. Want vooral op Dam en omgeving,
waar de beroemde en gezochte Sinterklaasmarkt
gehouden werd kon het bar druk toegaan. Dat
was hun 'n gruwel
En ieder jaar trouw vervoegden zich de predi
kanten bij Burgemeesteren van Amsterdam en
deden hun beklag en drongen aan de markt te
verbieden.
„Weg met den Klaasdag"! riepen ze
Eerst in het jaar 1613 kwam het eerste teeken
van succes!
Op den 5en December van dit jaar n.l. werd
van de puie van het oude stadhuis op den Dam
(dat is dezelfde plek waarop tegenwoordig
de koningin staat, wanneer zij Amsterdam be
zoekt en zich den volke vertoont) de stee-klok
geluid! En hierby werd afgekondigd: Dat
het van nu af verboden zou zijn gelijk dat
tot vorige jaar mogelijk was om op den Dam
en omgeving op 6 December in het openbaar
eetbare waren te verkoopen! Wie er zich tegen
van den „Gysbreght" van Vondel die door
dezen voor een aanvankelijken Klaasdag was ge
schreven 'n maand uit te stellen... D.w.z. te
verbieden. Vermoedelijk hierdoor is de opvoering
van dit drama in de latere jaren steeds om en
de bij Nieuwjaar gebleven inplaats van in het
begin van de maand December.
In den grond gaf het alles niets. De zucht tot
feestvieren binnen en buitenshuis op Klaasdag
was ingeworteld en ging er niet uit!
Maar elk jaar gingen de predikanten volgens
besluit van den Kerkeraad naar het Stadhuis
om de Burgemeesteren te „begroeten" maar
in werkelijkheid om te verzoeken„de super-
stitueuze insolentiën en de grove exhorbitantiën,
afgodische abuysen ende stoutigheden, welke op
St. Nicolaï-dag plegende te geschieden te
voorkomen* en redres in de ydelheden van ge
noemden dagh en avond te nemen
De wereldlijke heeren ontvingen de kerkelijke
heeren doorgaans minzaam. In het jaar 1657
betuigden ze zelfs „dat zy met droefheyd hadden
gezien, dat het erger was geweest dan nog voor
dezen
En in het jaar 1661 kreeg Dominus Clerquins
zelfs de voldoening, dat de kramen welke tersluik
en ondanks het bekende plakkaat waren opge
slagen, op bevel van de Heeren van de Gerechte
weer werden omver geworpen!
Daartegenover: Toen de H.H. predikanten en
Ouderlingen het volgend jaar kwamen om te
„begroeten" werden ze minder welwillend ont
vangenToen zij n.l. na de gebruikelijke
wenschen weer eens verzochten de feestviering
van Klaasdag op den Dam tegen te gaan, ant
woordden de Burgemeesters„dat zij het
vieren van den Klaasdag goed keurden dat
de kerkelijken alle vrijheid hadden zorg te dra
gen voor 't geene strekt tot meerdere stichting
verzette, diens waren zouden worden in beslag
genomen en hem of haar een boete worden op
gelegd van „Dertigh Stuyvers"!
Zelfs werd verboden den volgenden dag de
Sinte-Klaas koeken en geschenken openlijk over
de straat te dragen of thuis te brengen, tenzij
men zich een gelijke boete wilde getroosten!
De ouders waren voor hun kinderen en
meesters en mevrouwen voor hun dienstboden
aansprakelijk!
Zoo luidde de „Keur ende Verbod voor het
vieren van den Klaasdag"!
Het hielp niemendal
In dubbel aantal kwamen de Amsterdammers
verzot als ze waren op hun lol-dag naai
den Dam en kochten er de Klaas j ens en
slikkerdemikjens
Ende ze vierden den Heilige dat het 'n aard
had
Jaren ging het weer goed, schoon de kerkelijke
strijders geen jaar lieten voorbijgaan. Maar de
overheid kreeg op de burgerij geen vat! Men
vierde feest en was vroolijk en daarmee uit!
Maar in het jaar 1638 was het mis! Den
vorigen „Klaasdag" had Amstels burgerij wat al
te erg de bloemetjes buiten gezet en waren de
perken der toelaatbaarheid overschreden! De
predikanten lieten niet op zich wachten en het
resultaat was, dat er op 3 December 1638 een
nieuwe „Keur" werd afgekondigd door Burge
meesteren en Schepenen van Amsterdam.
Hierbij werd verboden: Het staan met
kramen of kruiwagens op den Vijgendam tot het
verkoopen van poppengoed, snoeperijen en
andere eetbare waren
Het was dus de bedoeling het stroomen van
het feestvierend volk naar de plek des onheils
tegen te gaan en het voortbestaan van den al-
ouden marktdag den kop in te drukken.
Om radicaal te zijn mochten zelfs de bewoners
van den Dam en van de Ganzenpoort van de
Nes en alle omliggende straten - hun pothuysen,
vensterwinkels en stoepen aan niemand voor het
doel van verkoopen van eetwaren verhuren of
leenen. Deden zij het toch, dan liepen'ze kans
door 's Heeren dienaars of provoosten der aal
moezeniers te worden beboet voor 25 zilveren
guldens, hun waren ontnomen en naar het aal
moezeniersweeshuis te zien gebracht
Dat was de zegepraal voor dit jaar van de
gereformeerde predikanten en Ouderlingen. Zij
brachten het zelfs dat jaar zoover de opvoering
der gemeente, maar dat zij aan II.H. Ed. Achtb.
moesten overlaten de voorzorgen te nemen voor
de openbare orde van hare stad
Nog jaren lang hielden niettemin de kerkelijke
overheden den strijd vol. Jaar in jaar uit
kwamen zij bij burgemeesteren van de Stad met
het vei-zoek uit Christelijke overweging het
Sinterklaasfeest op Dam en Vijgendam tegen
te gaan
In het jaar 1672 deden zij dit vooralom
de byzondere bekommerlycke tijden"
In het jaar 1674 probeerden zij de viering te
verhinderen, omdatKlaasdag op een bede
dag viel en in 1678, omdat hij op een Zondag
viel
En ofschoon in den loop der tijden de begroe
tingen langzaam een einde schijnen te hebben
genomen, heeft de kerkelijkheid ten leste toch
in haar ernstig streven gezegevierd.
Want ofschoon de viering van het feest van
den Heiligen Nicolaas tot op heden bestaat, is zij
werkelijk geheiligd tot een intiem binnens-
kamersfeest. De „ontaarde pret bij den ruwen
hoop en dikwijls krakeel en vechtpartijen tijdens
de openbare markt op den Vijgendam" bestaat
sedert jaren niet meer en heel het uiterlijke lol-
uitvieren op straat op "Sinterklaas is langzaam
verstorven
Dr. B.
POSTALE LOGICA.
Het porto voor een binnenlandschen brief is
nu 6 cent tot 20 gr.12 cent tot 40 gr.voor een
brief naar West-Indië (zeepost) en naar Bel
gische of Duitsche grensplaatsen tot 20 gr. ook
6 cent, maartot 40 gr. 11 cent. Zoodat een
brief van 40 gr. van Amsterdam naar Weesp
nog een cent duurder kost dan naar b.v. Esschen
of Paramaribo. (Ilbl.)
BERKENRODESTRAAT 50.
TELEFOON 14827.
Wat wij Uw aanbieden voor het
a.s. ST. NICOLAAS.
Voor zulke lage prijzen is niet te gelooven.
O.a. Mijters vanaf 15 cent.
Mantels voor St. Nicolaas en knecht vanaf
60 cent.
Staffen niet krul 50 cent.
Witte Baarden 60 cent.
Maskers niet baanl vanaf 35 cent.
Knecht Masker vanaf 10 cent.
Verschillende surprises om te lachen, grap en
scherts, etc. vanaf 10 cent.
Nu allen naar Raadhuisstraat 34.
Aanbevelend, J. J. BOS, Humorist.
Telefoon 28037.
ZOOALS
A. HUISKAMP'S Manufpcturenhandel.
Binnenweg 5 Heemstede.
f 0.29, f 0.39 tot f 2.98.
BORDUURKLEEDJES.
Vanaf a.s. ZATERDAG tot
ti DECEMBER ontvangt
iedere kooi er bij bedrag van
4,00 een kleurecht Tafel-
_kleedje cadeau.
O
O
m
c
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiNiiii
iiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimii
KLEINE HOUTSTRAAT 12-14
HAARLEM.
COLBERT-COSTUUM Oppersen f 1.75, ontvlekken
DEMI 1.75,
WINTERJAS 1.75,
PANTALON 0.60,
DAMESMANTEL 1.75,
De goederen worden gehaald en gebracht zonder prijsverhooging.
POSTLAAN 9 HEEMSTEDE Tel. 28636.
f 2.90
2.90
2.90
1.00
2.90
Stallingen vanaf f7.50 per maand - Modern ingerichte werkplaats
