„DE KINDERVRIEND"
101. mimmi J ZOON - HEEMSTEDE, Teint 20312
Melkinrichting J.P.v.Staveren
Vergaderingen, Bruiloften en Partijen.
Bezoekt den Nazorgbazar
Jac. Roest Zn.
J. J. LAMME
BLOEMBOLLEN voor Kamer en Tuin
Eerste Haarlemschc Dienstverrichting
KENNEL KLEIST
Op het Deneneiland in 1897.
Nee maar, is dat wat?
Eerste Heemsteedsche Groenten- en Fruithandel
Hötel-Café-Restaurant
Nieuwe sorteering moderne
Raadiiuisstraat 18 M 28113 Heemstede.
LAAT UW SCHOEISEL
Eskens Rund-, Kalfs- en
Varkens Vieeschhouwerij
Sterke Schoolhousen In alle maten
MAG1ZIIN „DE LEIOSCHE VlURT". Zandveoilschelaan I5S
6 RAT IS HANDLEIDING bij elke bestelling op BLOEMBOLLEN om te vervroegen.
Telefoon 10290
Campiaan 11 - Heemstede
Eerste Heemsteedsche Courant.
Speciaal adres voor duin- en kleiaardappelen.
Binnenweg 27 - Telefoon 28161.
„LOMMEROORD"
Pension voor alle soorten huisdieren
PEDICURE MANICURE.
Metselaar-Schoorsteenveger
voor hulpbehoevende zwakzinnigen, blinden en ge
brekkiger uit Haarlem en Omgeving op
18, 19 en 20 September
van 25 en S—10 uur/
Concertgebouw te Haarlem-Vele attracties.
Zocherstraat 88 Haarlem
Inrichten en bijhouden van Administraties
Opmaken van Balans en Inventaris.
Adviezen in belastingzaken en belegging.
BILLIJKE CONDITIËN.
vakkundig en billijk repareeren
door M. GEERLINGS, Teslastraat 20
WerkplaatsEdisonstraat hoek L. Vaart M. Kwakelbrug
Speelgoedmagazijn
Doelstr. 31 bij de Gr. Houtstr.
Specialiteit Worst en Fijne Vleeschwaren.
Telefoon 10287.
KRUIERIJ en TAPIJTKLOPPERIJ
Nieuwe Kruisstraat 8
Levert U dagelijksch versche volle
melk. Los en in flesschen
Karnemelk, Slagroom,
Karnemelkspap, Melk-
Yoghurt, Kaas en Eieren
Opgericht 1888 Telefoon 28229
Uitgebreide voorzorgsmaatregelen vöör
Andrée's opstijging.
„De weg naar de Pool is vrij
VOOR DE JEUGD.
Zulke heerlijke druiven voor 40 cent per pond, en
dan die meloenen, peren, appelen, perziken, sinaas
appelen, zoo mooi, zoo lekker en zoo billijk, en
dan die groenten, zoo'n verscheidenheid vindt je
toch maar alleen bij
Bezorging door twee wagens.
Heerenweg 86 Heemstede, hoek Kerklaan
Verrukkelijk zitje op Uw Wandel- of Autotochtjes, des
avonds verlichte, groote tuin met heerlijk uitzicht.
Ruime serre met gezellig interieur.
Geheet part Restaurant.
Heerlijk verblijf voor weekends en tijdens uw vacantie
GROOTE en KLEINE ZALEN disponibel voor
Zondags prima strijkje. GEEN DANSEN.
E. TH IEL, Eig.
Tevens TE KOOP: Ruwh. Foxterriers, Spaniels,
Bouvier, Iersche Setter, Pinchertjes enz.
HOUTVAARTPAD 206, Haarlem
7llctor K I 11 N GEDIPLOMEERD
£.UalCI l\ L IJ 11 VERPLEEGSTER
SPREEKUUR dagelijks 1—3 uur.
Adriaen van Ostadeplein 3, HEEMSTEDE.
TELEFOON 28371.
A. G. G. M. GIORGIS EN ZOON
Ridderstraat 18 HAARLEM
Telefoon 13310.
Schemerlampen
BEWAREN VAN BONT.
VERTROUWD
ADRES
voor het moder-
niseeren en re
pareeren van
alle soorten
BONT
WERKEN
Mantels op Maat
Groote sortee
ring VOSSEN,
MARTERS en
VELLEN.
De Herfst- en Winter Collectie van prima
ENGELSCHE STOFFEN ontvangen.
COUPE EN AFWERKING GEGARANDEERD.
van Oosten de Bruijnstr. 201 bij Schoutjesbr.
Levert uitsluitend 1ste kwaliteit tegen
concurreerende prijzen.
naast Café-Restaurant „Boekenroode".
De tijd om deze te planten, breekt aan. Wij hebben een voorraad van alle
soorten in prachtige kwaliteit, tegen zéér lage prijzen. Een uitvoerige
prijscourant zenden wij U op aanvraag gaarne franco toe
OPRUIMING
Ir VAN RESTANTEN
Wat de ballon zoo al meevoerde.
yy
Terwijl allerwegen met de grootste belang
stelling wordt uitgezien naar nadere bijzonder
heden betreffende de zoo noodlottig afgebroken
wetenschappelijke luchtreis, door Andrée en de
zijnen in 1897 ondernomen, zal ongetwijfeld ook
levendige belangstelling wekken, hetgeen door
een ooggetuige te boek werd gesteld over het
geen zich op het Deneneiland afspeelde, alvo
rens het heldhaftige drietal, Andrée, Strindbcrg,
Fraenkel, het luchtruim inging.
De vorenbedoelde ooggetuige is de Fransch-
man A. Machuron, die in het voorjaar van 1897,
te Parjjs, samen met zjjn oom Henri Lachambre
en Lair, luchtvaartkundige aanwijzingen had
verstrekt aan Andrée, Fraenkel en Svedenborg,
voor den opnieuw voorgenomen tocht naar de
Noordpool.
Zooals velen zich zullen herinneren, was een
jaar tevoren reeds een poging gedaan, om van
het Deneneiland af, per luchtballon de Noord
pool te bereiken, doch, nadat alles geheel en al
in gereedheid was gebracht en de ballon reis
vaardig stond, had Andrée, in verband met de
ongunstige weersomstandigheden, het plan moe
ten opgeven. Twee maanden had men toen te
Spitsbergen vertoefd, doch Andrée was er de
man niet naar, om het groote studieplan, het
geen een deel van zijn levenswerk uitmaakte,
spoedig op te geven, en zoo vertrok het gezel
schap dan in de Meimaand van 1897 opnieuw
naar het Deneneiland, waar men den 30sten Mei
aankwam.
Voor de nu volgende bijzonderheden putten
wij uit het zeer interessante verhaal, hetwelk
Machuron van het tweede verblijf op het Denen
eiland geschreven heeft en hetwelk, tezamen
met de beschrijving van den eersten tocht, sa
mengesteld door Henri Lachambre, onder den
titel „Per luchtballon naar de Noordpool" in
het najaar van 1897 door de firma A. W. Sijt-
hoff, in het Nederlandsch vertaald, werd uitge
geven.
Bij aankomst op het Deneneiland bleek, dat
de loods, waarin de ballon geborgen zou moeten
worden en welke van de vorige proefneming
nog was achtergebleven, betrekkelijk maar wei
nig geleden had. Binnen twee weken na de aan
komst hoopte men den ballon in dien lood3,
„Ballong-hus" geheeten, waar te kunnen op
bergen.
Door allen werd krachtig gewerkt aan de
voorbereidende maatregelen, om, wanneer de
wind uit gunstige richting dus uit het Zuiden
zou waaien, zoo spoedig mogelijk te kunnen
opstijgen. De postduiven, eigendom van den oud
postdirecteur Uno Godenhejlm, werden weer
ondergebracht op den zolddr van het „huisje
van Pike", waar zij ook het vorige jaar gehuis
vest waren geweest.
Als ontspanning na de vermoeiende werk
zaamheden, gingen sommige leden van het ge
zelschap tegen het avonduur op de jacht. Reeds
twee dagen na de aankomst wist Strindberg
een zeekoe neer te leggen. De matrozen hadden
andere ttjdpasseering bedacht, waartoe men
vooral tijdens de op handen zijnde Pinksterda
gen volop gelegenheid had. Zij bestegen een
berg, vlak achter Ballong-hus, en als zij op den
top waren aangekomen, lieten zij zich van een
hoogte van 200 meter naar beneden glijden, en
dat wel in zittende houding, waarbij sommigen
telkens hun evenwicht verloren en een tuime
ling in de sneeuw maakten.
Voorloopig waren de belangrijkste werkzaam
heden: het in orde maken van het in Stockholm
vervaardigde gasapparaat. Dit apparaat zou 150
A 200 M3. gas per uur kunnen leveren, doch
Andrée wilde op zijn hoogst slechts 60 M3. per
uur maken, teneinde een gas te verkrijgen, dat
al den tijd had, goed gewasschen en gezuiverd
te worden. Den 22en Juni was de vulling van
den ballon geëindigd; en den volgenden morgen
wapperden twee Zweedsche vlaggen triomfan
telijk van Ballong-hus.
Maar voor het vertrek was er nog heel wat
te doen; allerlei schijnbaar onbeduidende werk
zaamheden, welke niettemin zeer veel tijd vor
derden.
Een werkje, dat de grootste zorg vereischte,
was het beproeven van den ballon op zijn gas-
dichtheid. In zijn reisverhaal schreef Machuron
hierover den 26sten Juni het volgende:
„De ingenieur Stake heeft gisteren den dag
doorgebracht met breede repen stof te prepa
reeren die, gedrenkt met loodacetateu, zwart
worden gemaakt op de plaatsen van aanraking
met het zwavelwaterstofgas. Op de naden vaa
oen ballon aangebracht, kunnen wij de minste
openiDg, waardoor gas kan ontsnappen, ont
dekken.
De toepassing van dit middel is echter zeer
lastig en eischt veel voorzorgen. Om op den
ballon te komen, heeft men de uiteinden
van een kabel dwars over de middellijn van de
loods vastgemaakt aan de twee hoogste punten
van het dak. Een katrol, houdende een dubbel
koord, schuift over den katrol; men zet nu een
voet in het touw en laat zich door de lucht naar
den ballon zweven. Wil men terug, dan brengen
de twee mannen de katrol terug door middel
van een takel. Een paar matrozen zijn va.n mee
ning, dat het afdalen langs de mazen van het
net sneller gaat.
Wij werken met ons achten en soms met ons
tienen op den ballon onder allerlei geforceerde
gymnastische toeren, om ons staande te houden
aan de touwen van het net. De matrozen, aan
deze soort excercitie zeer gewoon, loopen over
den ballon heen, alsof het niets ware. Ik wi!
gaarne bekennen, dat ik mij op het eerste
oogenblik duizelig gevoelde.
Het is een vreemd schouwspel, die mannen
bezig te zien boven op den gevulden ballon; het
feit is zonder weerga in de geschiedenis 5er
luchtvaartkunde.
Het werk moge veel tijd vorderen en moeilijk
uitvoerbaar zijn, het succes is dan ook vol
komen. Zeer kleine scheurtjes, die wrj ontdek
ken, worden dadelijk met veel zorg gestopt".
Maar er mocht ook wel alle zorg aan den bal
lon besteed worden, als men weet, hoe groot
gemiddeld het gasverlies was. Toen het gewel
dige luchtvaartuig 5 dagen geheel gereed stond
om op te stijgen, had het gasverlies reeds c.a.
ISO M3. bedragen. En de ballondichtheid was
ook een groote factor in verband met hetgeen
zoo al moest worden medegenomen. Hierover
schreef Machuron den 29en Juni:
„Het in orde .naken van het schuitje is bijna
ten einde; een groot aantal voorwerpen heeft
er een plaats gevonden, zooals: instrumenten,
kompassen, sextanten, verrekijkers, fotografi
sche toestellen en benoodigdheden, keukenge
reedschap, lampen en electrische batterijen, ge
neesmiddelen, ammunitie, enz. Het kleinste
vakje heeft zijn bestemming en nu blijft er nog
ruim plaats over voor een rustbed en bonter:
omkleedsels.
Dr. Lembke zorgt er voor, dat alles een plaats
vindt in zakjes van sterk linnen vervaardigd en
onderling zóó verbonden, dat het geheel een lan
gen zek vormt. Op dit manier worden 36 zakjes
van gelijke grootte, 750 kilo's levensmiddelen
bevattend, boven den draagcirkel aan 36 op-
bangkoorden oevestigd. Andrée neemt slechts
voor 4 mnd. proviand mee, daar hij dit voldoen
de acht. Ingeval van overwintering zu'len hun
wapenen nieuwsn voorraad «moeten leveren; en
op zijn patronen wijzend, zei hij glimlachend:
„Ziehier gecondenseerde levensmiddelen".
De overblijvende proviand wordt ordelijk in 't
huisjes van Pike opgestapeld; het is zulk een
enorme hoeveelheid, dat men er gemakkelijk een
geheele equipage gedurende een jaar van zo i
kunnei. onderhouden".
Uit andere mededeelingen van Machuron
blijkt, dat zeer nauwkeurig het opstijgings
vermogen van den ballon berekend werd, waar
door men tot de conclusie was gekomen, dat
deze ongeveer 1700 kilogram ballast kon dra
gen en dat hjj minstens 30 35 dagen zweven
de zou kunnen blijven. Echter kan deze tijd
duur ingeval van nood verlengd worden, door
de zeilen en verschillende nutteloos geworden
onderdeelen op te offeren, zoodat ten slotte
bflna 50 dagen in de lucht vertoefd zou kunnen
worden.
Op 30 Juni nog steeds was men bezig met
de noodzakelijke voorbereidingen schreef
Machuron:
„De heer Andrée vraagt onze opinie over de
omstandigheden, waaronder de ballon zal op
stijgen, want de groote moeilijkheid is, hoe men
het gevaarte, zonder dat het weefsel bescha
digd wordt, door het hout' van het gebouw,
omhoog zal krijgen. Ieder geeft zijn meening
ten beste. Besloten wordt o.a., dat alle uitste
kende gedeelten der loods, welke den ballon
zouden kunnen beschadigen, zullen worden
omkleed met een dikke laag vilt. Op die ma
nier wordt de stof het beste gespaard."
Al den tyd, welken men op Spitsbergen had
doorgebracht, had de wind uit het Noorden
gewaaid. Dit vond Andrée een goed voorteeken,
daar hij zeker meendo, dat hierin spoedig ver
andering moest komen, welke zich in de at
mosfeer der Poolstreken zou doen gevoelen.
„6 Juli 1897. Eindelijk waait de Zuidenwind,
de lang verbeide! Het stormt. De regen heeft
opgehouden, groote wolken verspreiden zich
naar het Noorden; binnen enkele uren zullen
de luchtreizigers kunnen opstijgen. Alles ls
weldra gereed; voor het afbreken van de loods
wacht men slechts op de bevelen van den heer
Andrée. Hij neemt de richting van den wind op,
zooals die wordt aangeduid door de verschillen
de windwijzers en vergelijkt die windrichting
met de richting der wolken; de barometer on
dergaat een veel te snelle daling en men zal
moeten opstijgen bij een langzame en aanhou
dende depressie. Maar... na twee uren komt de
heer Andrée ons met vaste, kalme stem mede-
deelen, dat hij vandaag n i e t zal opstijgen, om
dat de wind, hoewel voor het oogenblik gun
stig, niet lang aldus zal blijven. Het spijt hem
ontzettend, maar door vandaag op te stijgen,
zou hij het welslagen der expeditie in de waag
schaal stellen."
De nu volgende dagen stelden Andrée vol
komen in het gelijk; het werd zeer ongunstig
weder met kouden mist en regen Den avond
van den lOen Juli houdt de regen op en wordt
de lucht helder.
En dan komt de laatste datumvermelding in
het dagboek van Machuron, n.I. de sindsdien
historisch geworden Zondag, 11 Juli 1897. Wij
laten dan nog even Machuron aan het woord,
die toenmaals weinig heeft kunnen vermoeden
met welk een gretigheid vele jaren later van
al deze bijzonderheden nota genomen zou wor
den.
„Harde wind uit het Zuiden. Zou het dezen
keer ernst zijn? Of zullen wij wellicht weder
beschaamd worden door een valsche hoop
„De heer Andrée en zijn reisgenooten be
schouwen lang en aandachtig de verschillende
instrumenten op eiken observatiepost; de ge
steldheid van den dampkring schijnt gunstig.
Het waait zóó hevig, dat het houten gebouw
onder onze voeten kraakt en nu en dan vrees
ik, dat het zal instorten en den ballon verplet
teren; maar de constructie, schijnbaar licht en
dicht, is zeer soliedc, waarvan reeds vroeger
de overtuigende bewijzen zijn geleverd.
„Na de verschillende preparatieven genomen
te hebben, keert de heer Andrée naar zijn ob
servatiepost terug; het resultaat is gunstig, de
richting van den wiriB d I dcljk te bepalen en
toch geeft hij geen bevel tot vertrekken. Dezen
keer wil hij n.I. niet alleen de verantwoorde
lijkheid op zich nemen en vraagt daarom het
oordeel zijner tochtgenooten.
Voor ons, achterblijvenden, zooals de heer
Svedenborg en ik, is het zeer moeilijk een opinie
uit te spreken. De heeren Fraenkel en Strind
berg wenschen beiden vurig vandaag op te stij
gen. Waarop zou men langer wachten?
Eindelijk klinkt het uit den mond van den
heer Andrée„Het vertrek is bepaal d".
„wy gaan terug aan boord der „Svensksund",
waar de matrozen, in groot tenue en in tegen
woordigheid der officieren, een korte gods
dienstoefening hijwonen, nadat eerst, zooals
iederen Zondag, revue is gehouden. Zoodra het
besluit is bekend gemaakt, commandeert kapi
tein Ehrensvfird, zich onmiddellijk te verklee-
den. Twee Noorweegsche zeilers, uit het Noor
den terugkomend, zeilen de baal binnen en wil
len het anker uitwerpen vóór Ballong-hus. Sig
nalen v/orden gewisseld en men beduidt hen,
dat de ballon binnen enkele uren zal opstijgen
en verzoekt hun, vrijen doortocht te laten.
„De werklieden zijn gereed; ln sloepen komen
zij reeds naar den wal. De timmerlieden en een
ploeg matrozen beklimmen vlug de loods en
nemen met ongelooflijke snelheid het noordelijk
gedeelte weg. Het ls 11 uur in den morgen; de
heer Andrée staat voor de loods, op alles toe
ziend. Zijn hevelen, met donderende stem door
de spreektrompet gegeven, klinken kort en
volgen elkaar snel op. Men hoort niets dan
het kraken der losgemaakte binten en der hou
ten paneelen, die op den grond te pletter val
len". Weinige uren later is het oogenblik van
afscheid gekomen, een afscheid, dat op alle
anawezigen een diepen indruk maakt.
Hoe tragisch doet het thans aan, te lezen wat
Machuron toenmaals schreef, toen hij den reus-
achtigen ballon in het luchtruim zag zweven:
„De weg naar de Pool is vrij, geen bezwaren
zijn meer te overwinnen, niets dan de zee, de
eindelooze ijsvelden en het onbekende. Wij
zien elkander aan en lezen iets ln elkander's
blikken, waarvoor ik geen woorden zou weten
te vinden; onwillekeurig sluiten wy ons dich
ter bij elkaar aan.
„Niets is meer te ontdekken in de richting,
waarheen onze vrienden zqn verdwenen; voor
het oogenblik heeft een geheimzinnige sluier
hen aan ons oog onttrokken".
HET POPPEN-MOEDERTJE.
Bertha is nog maar een kind.
Maar zjj weet wat zorgen zijn.
Zie, hoe zij haar popje mint,
't Koestert in den zonneschyn!
Weet je wat het met haar is?
zy is thuis het eenigst kind!
Tot haar spyt en ergernis,
Heeft zy ook geen enk'len vrind
Ach, zy woont ook zy alleen,
Uren ver van 't dorpje af,
Gaat zy zelf er wel eens heen,
Krijgt zy wis en zeker straf!
Slechts met vader of met moe,
Mag zij naar het dorpje gaan,
Anders gaat z'er nooit naar toe,
Blijft z'er wekenlang vandaan!
En zoo zie je haar dan hier,
Op haar bankje met haar pop!
Heusch, zy heeft genoeg plezier.
De eenzaamheid let zij niet op!
Voor haar popje naait zy wat,
Om te dragen met mooi weer!
En hoe prettig vindt zy dat:
't Lieve kind verlangt niets meer!
