HAARLEMSCH
No. 17.
Vijfde Jaargang.
van WOENSDAG 28 Februari 1883.
TE HUUR.
„Weten en Werken,"
N ieu wsbericht en
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden f—,25.
fr. p. p.,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per Btnk.
Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Noord-ZnidhollandscheStoomtramweg-MaatschappijHaarlem—Leiden. 15 Sept. 1882.
Haarlem, Hillegom en Leiden 8.10,10.25 's morg.12.45, 3.10, 5.30 's avonds. Haarlem
Hillegom 11.30 's morgens, 4.30, 6.50, 9.15 's avonds.
Haarlemsclie Tramway-Maatscliappij. Yan 't Station 7.40 'smorg. tot 10.30 's av.
Uit den Hout 8.'s morg. tot 10.50 's av.
Vertrekuren der spoortreinen van Haarlem 1 November 1882. Naar Amsterdam:
7.— 8.34, 8.55, 9.38*, 11.20, 11.44f, 12.1 's morgens, 1.14, 2.35f, 3.58, 4.13*, 4.44,
5.48, 6.40, 7.17, 7.34f 8.46*, 9.32, 10.36* 10.54+ 's av. Naar Rotterdam7.53f, 8.37*,
9.3, 10.16*'s morgens, 12.17f, 12.43, 1.41* tot den Haag, 3.27*, 4.18, 5.30f 5. 39,
8.3, 10.19* 's avonds. De met* gemerkte treinen zijn sneltreinen, die met f zijn exprestreinen
.alleen le en 2e klasse.
Naar den Helder: 6.50, 10.7 'smorgens, 1.34 tot Alkmaar, 5.— 8.49 'savonds.
Naar Zandvoort: (H. S.) 7.55, 10.18, 11.18 's morgens, 1.30, 4.52, 8.5 's avonds.Van
Zandvoort: 8.30, 10.50 's morgens, 12.49, 4.19, 6.15, 9.3, 's avonds.
Omnibus van Bloemendaal. 8.10, 9.30*, 10.35.12.30,1.55, 3.30, 5.5*, 8.Yan't Sta
tion: 8.58, 10.13*, 11-14,1-26, 2.35,4.13,5.34*, 8.44. De uren gemerkt alleen des Zondags.
Dienstregeling van het Postkantoor. 1 Nov. 1882. - Openstelling van het kantoor:
Dagelijks van 8 's morgens tot 9% uur 's avonds. Voor de storting en uitbetaling vanpostwissels
en de invordering van gelden opkwitantiën alleen op werkdagenvan 9 uur 's morgens tot 3
uur 's avonds. Yoor de Spaarbank van 's morg. 9 tot 9 uur 's av. Voor de Postpakketten
van 's morgens 8 tot 9% uur 's avonds.
Aanvang der bestellingen: Op werkdagen: 7.10.s'morgens, 1.30, 3.30, 6.30, 9.
savonds. Op Zon- en algemeene erkende Christelijke feestdagen: 7.'smorg., 1.30
6.30 'sav.
Lichting der hulpbrievenbussen in de stad: 7.*,10.*,'sm., 2.30,6.*,8.30'sav.
Hazcpatersiaan6.45, 10.'s morgens, 3.8.'s avonds. De met geteekende worden
op Zon- en Feestdagen gelicht.
Lichting aan het Station: Richting Amsterdam 8.40, 11.35 'smorgens, 2.30, 5.43,7.30
's avonds. Richting Rotterdam 7.438.58 's morgens, 12.84.13, 5.23,10.14 's avonds.
Richting den Helder 6.45, 10.2 's morgens, 4.55, 8.44 's avonds. Richting Zandvoort
7.50 's morgens, 1.25, 3.25, 8.'s avonds.
Anegang
No. 19. Gem. Bovenk. 20 p.m. terst.
Antoniestraat.
No. 69. Gem. bovenv.-en achterk. 18 p.m.
Bakenessergraeht
No. 79. Huis ƒ525 p. j. Mei.
Botermarkt
No. 21. Gem. voork. /12 p.m. terst.
No. 11. Pakhuis ƒ2 p.w. terst.
Burgwal
Ho. 87. Gem. boven voork. m. ale. ƒ8 p.m.
Doelstraat:
No. 25. Benedenhuis ƒ3.25 p.w. terst.
No. 26. Bovenh. /2.75 p.w.
Donkere Spaarne:
No.lSrood. Bovenhuis 275 pjMei.
No,18zwart. Benedenhuis ƒ225 p.jMei.
No. 34. Bovenhuis /"275 p.j. terst.
Drossestraat
No. 11. Benedenh. ƒ2.40 p.w. terst.
Dubbele Buurt
No. 76 en 76a. 2 Bovenw. 2.50 p.w.
Florapark
No. 2. Huis ƒ750 p.j. Augustus.
No. 3. Huis m. tuin /650 p.j. Mei.
No. 22. Huis met tuin 700 p.j. Mei.
Frederikspark
No. 5. Beneden villa ƒ600 p.j. Mei.
Gasthuisstraat.
No. 9. Bovenhuis ƒ225 p.j.
No. 42rood. Bovenh. 4 p.w. terst.
Ged. Kraaienhorstergraeht
No. 27. Bovenhuis ƒ250 p.j. Mei.
Ged. Oude Gracht:
No49Een huis 400 p.j. terstond.
Gierstraat;
No 77. Huis ƒ450 p.j. Mei.
Groot Heiligland:
No. 4. Een kamer ƒ1 p.w. terstond.
No. 78. Ben. huis m. 2 kamers'ƒ2.25 p.w. terst.
Groote Houtstraat:
No. 46. Bovenhuis ƒ400 p.j. terst. of Mei.
No. 96. Een benedenhuis 700pjMei.
Een bovenhuis ƒ600 p.j. Mei.
No. 103. Huis 550 p.j. terst. of Mei.
No. 146. Gem.voorkamer met bed/18p.m.ters.
No. 189. Bovenhuis /550 p.j. Mei.
Hoogstraat.
No. 8. Bovenhuis ƒ14 p.m.
Kamperlaan
No. 9. Buitenverblijf ƒ900 p.j. Mei.
Kampervest:
No. 23. Een huia ƒ250 p.j. Mei.
Kinderhuis vest.
No. lrood. Bovenhuis ƒ300 p.j. Mei.
No. 5. Huis ƒ300 p.j. Mei.
Klein Heiligland:
No. 5. Huis met tuin ƒ350 p. j., Mei.
No. 32. Een bovenhuis 200 p.jMei.
No. 72. Bovenwoning ƒ1.75 p.w. terst.
Kleine Houtstraat:
No. 59. Huis en Tuin 700 p. j. Mei.
No. 73. Huis ƒ350 p. j. terstond.
Kleine Houtweg:
No. 73. Villa „Houtlommer" 550p.j. terst.
Koningstraat
No. 19rood. Bovenhuis 300 p.j. Mei.
Korte Dijk:
No. 7. Huis met tuin ƒ350 p.j. terst.
No. 19. Huis ƒ325 p.j. Mei.
Korte Houtstraat:
No. 12. Bovenhuis ƒ2,50 p.w. Mei.
Krom
No. 43. Een kamer ƒ1,20 p.w. terstond.
Lange Haamstraat:
No. 39. Een kelder /I p. w. terstond.
Leidsehe Vaart:
No. 54. Benedenh. m. tuin 275 p.j. Mei.
Leidsehe Vaart, Nieuwe straat B.
No. 16 Benedenh. ƒ3.50 p.w. terst.
Nieuwegraeht:
No. 1. Eenhuis ƒ500 p.j. Mei.
No. 5. Huis ƒ1700 p j. Mei.
N. Raamstraat.
No. 2. Werkplaats 2.50 p.w. terst.
Oranjestraat.
No. 9. Huis m. tuin ƒ350 p.j. Mei.
Papentorensvest.
No. 36. Huis /2.25 p.w. terst.
Parklaan
No. 102. Benedenh. m. tuin ƒ215 p.j. Mei.
Popelingstraat
No. 9. Bovenhuis 2.25 p.w. terst.
Raamvest
No. 13b. Huis m. tuin ƒ500 p.j. Mei.
Ridderstraat.
No. 6. Bovenhuis 2,75 p.w. 15 Maart.
No. 11. Bovenw. /170 p.j. Ecbr.
Ripperdapark:
No. 30. Huis met Tuin ƒ750 p.j. Mei.
Rustenburgerlaan I
No. 4. Een gem. kamer met kost 35 pm.
No. 31. Huis met tuintje ƒ3,50 p.w., terst.
Sehaehelstraat
No. 38. Huis ƒ300 p.j. Mei.
Seheepmakersdijk
No. 19. Bovenhuis ƒ165 p.j. terst.
Sehooterweg
No. 14. Huis met tuin 600 p.jApril of Mei.
Smedestraat
No. 3. Huis '700 p.j. Mei.
Spaarne.
No. 92. Huis ƒ600 p.j. terst.
van Ostaadestraat.
No. 48. Huis ƒ400 p.j.
Voldersgraeht:
No. 51. Huis met tuin 1400 p .jMei.
Zijlstraat
No. 12. Een bovenhuis 225 pj1 Mei.
No. 43. Gem. kamers 25 p.m. Juli.
Wat is een huishonden? Met deze
vraag trad de Heer Johs. Dyserinck 1.1.
Maandagavond voor een als gewoonlijk
talrijk publiek op in „Weten en Werken".
De bovengestelde vraag beantwoord met
Een samenleven van eebtgenooten met of
zonder kinderen en dienstbaren, bracht
spreker de behoefte van een buisgezin ter
sprake kleedingwoningopvoeding
onderwijs, alles in meerdere of mindere
mate naar de maatschappelijke betrekking
van den man des buizes. In bet voor
zien van die behoeften was geld een der
meest benoodigde zakennaar dat de inkom
sten toenemen worden de behoeften soms
door velen grooter gesteld. Dat die be
hoeften toch altijd aan wetten verbonden
zijn, bleek uit de dagelijks beoefende huis
houdkunde diewil bet met het buisgezin
goed gaan, moet geleerd en uitgevoerd
worden. Geen welvaart waar geen wetten
bet gezin regelt.Als van zelf werd de
staathuishoudkunde nu besproken en voor
al gewezen (wat sprekers doel was voor
al dezen avond met zijne hoorders te behan
delen) op de weeldedie vooral in de rege
ling van staat en huishoudenzich voor
deed. Weelde noemde spreker alles wat
tot genot diende voor ons zelf en de
onzenbet was vooral maar de vraag of
men de weelde tot zegening, tot dankbaar-
beid en geluk aanwenddedan of men in
overdaad en brooddronkenheid den rijkdom
vernietigt en als zoodanig de weelde ont
aard. De eene werd een geoorloofdede
andere een ongeoorloofde weelde genoemd.
Wanneer weelde tot een van beiden be
hoort, is moeilijk te zeggen, 't Zou helaas
voor den arbeider een weelde zijn, dagelijks
vleesoh te eten als zijne inkomsten bet
gedoogden, terwijl bij de meer gegoeden
daar geen weelde in gevonden werd. Wo
ning, kleeding, liefhebberijen enz. waren
'-oor de een weelde, voor de ander een ver-
eisebte. Dat de weelde toeneemt met de
meerdere inkomsten, was kenbaar in de
geheele maatschappij.
Spreker toonde verder aan, boe ook in
verschillende tijden over weelde werd ge
dacht; zoo was bet in de 15e eeuw weelde
een hemd te dragen, in de 16e eeuw noemde
men gordijnen weelde, men bouwde met
wilgenbout en toen dat later door eikenbont
werd vervangenwas er een die zeide
't is wel een treurige tijd, nu is alles eiken
hout en vroeger bij wilgenbout waren de
kerels van eikenbout, thans zijn zij van
wilgenbout, ja, gelijken wel stroo.
Daarna voerde Spreker de grenzen aan,
die door buitensporige uitgaven en bras-
serijen door weelde werden overschreden.
Als archivaris der bibliotheek te Ylissingen
was hem een spijslijst in banden gekomen
van een avondpartij gegeven door een Bur
gemeester aan de raadsleden bij gelegenheid
van den 30sten verj aardag van den Prins van
Oranje. De lijst van spijzen, die den 29 gas
ten op dien avond waren voorgezet was zoo
belangrijk, dat de hoorders zioh daarover
merkbaar verwonderden. Als tweede voor
beeld werd Cleopatra genoemd, die, om
wijn zuur van smaak te makenpaarlen
daarin liet oplossen.
Spreker bestreed verder het volksoordeel
dat voornamen en gegoeden door groote
gastmalen te geven of buitensporige uitga
ven te doenverplicht waren een deel
van bun vermogen onder bet volk te
brengenhet kan niet anders dan tot onder
gang leiden van familien, zoo zij hun
steeds meer vragende lusten tengelloos
laten begaan.
Kapitalisten mochten zich de geoorloofde
weelde getroosten, vooral wanneer zij
daardoor industrieele inrichtingen steu
nen, of wetenschap, nijverheid en kunst be
vorderen, een weelde, waardoor werkelijk
bet maatschappelijk kapitaal werd ver
groot, en daardoor bun vermogen vrucht
baar maken voor anderen en de welvaart
bestendigen.
Als van zelf kwam spreker nu op de
spaarzaamheid. Aanzienlijke geslachten
waren ten onder gegaan door niet te letten
op hunne uitgaven, noch te zorgen voor
de toekomst, en gelukkig mocht William
Tempe in 1672 bet reeds als een karakter
trek der Hollanders prijzen dat een goed
huisvader zich verloren achtte als hij niet
een deel van zijne inkomsten had belegd.
Het gesprokene gaf genoeg aanleiding,
de hoorders te waarschuwen voor roeke-
looze weeldegenot te smakenmaar met
dankbaarheid en waardeering en voorde
toekomst te zorgenals ieder huisvader
past.
Daarna behandelde spreker een niet min
der leerrijk onderwerp dan bet voorgaande
en wel over het vloeken. Hoewel spreker
zich in een moeilijkheid geplaatst zietnu
hij genoodzaakt isdatgene te noemen en
uittespreken wat hij zelf afkeurde en lie
ver niet hoordezal hijeven als een
beoordeelaar van een slecht en gemsen boek,
daartoe moeten overgaan wil hij de laagheid
daarvan aantoonen.
Spreker ziet niet voorbij dat bij in „Weten
en Werken" spreekt, en dus de lessen in
kerk en godsdienstig onderwijs tegen het
vloeken hier niet zal herhalen. Wel wil
spreker doen uitkomen het onzinnige, bet
bewijs van gebrek aan opvoeding, bet
onsamenhangende, de gemakzucht van niet
te denken bij wat men spreekt, en die
vooral de vernietiging van onze rijke Hol-
landsehe taal bevordert
Voorbeelden 't is koudzeer koud
fel koudvinnig koud, scherp boudsner
pend koud, enz. maar men zegt'tis bli
koud. 'tis warm, zeer warm, drukkend
warmsmeltend warm't is beetgloeiend
beet enz. men zegt: 'tis sakkerjuus beet.
(Een woord welks beteekenis men soms
niet eens weet). Van een feest kan men
zeggen: keurig, kostelijk, prettig, vroolijk.
Men zegtverd geamuseerd verstomd
gegeten. Concerten zijn aangrijpend,
schoon, boeiend, meeslependbezielend
maar 't was domooi.
Na deze voorbeelden vraagt Spreker of
het vloeken niet met reeht genoemd kan
worden gebrek aan opvoeding en traagheid
om te denken, bij betgeen men spreekt. Ten
slotte wekt bij zijne hoorders op om door
scherpe, pittige gezegden te toonen dat
men veel meer zeggen kan dan door bet
gebruiken van woorden die niets aan den
dag brengen dan kenmerkende domheid.
Waren wij in dit verslag uitvoeriger
dan vroegerde reden ligt vooral hierin
dat wij onzen lezers geen ondienst meenden
te doen, van deze hoogst nuttige en leerrijke
lezing zoo veel mogelijk mede te deelen.
Wij brengen daarvoor den heer Dyserinck
welverdienden dank.
Bij koninklijk besluit is aan Jhr. Mr.
W. M. de Brauw. op verzoek, eervol ontslag
verleend als Minister van Koloniënmet
dankbetuiging voor de gewichtige dien
sten door hem aan Z. M. en aan den lande
