HAARLEMSCH
Eerste Blad.
Uitgave van DE ERVEN DOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
Negende Jaargang.
van WOENSDAG 17 Augustus 1887.
Nieuwsberichten.
JNo. 66
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden,25.
franco p. post ,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stnk,
Prijs per Adrertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsrnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Moord-Zuidhellandscke Stoomtramweg-MaatschappijHaarlemLeiden. 1 Juni. 1887.
Baarl., Hilleg. en Leiden 4.8.08, 8.48, 9.3Ö, 10.55*, 11.35 'se, 12.2'"", 1.35, 2.15,
3.35, 4.20, 4.58, 6.15, 6 55*. 8.12 'sav. HaarlemHillegom 8.55, 9.35, 10.50 'sav.
-j Alleen des Vrijdags. Vervoert ook goederen.
Haarlemsche Tramway-Maatschappij. Van 't Station 7.30 'smorgeas tot 10.30 's avonds.
Uit den Hout 7.50 's morgens tot 10.50 's avonds.
Vertrekuren der Spoortreinen van Haarlem. 1 Juni 1887. Naar Amsterdam: 6.52,
8.10*, 8,31,8.58*, 9.26*, 10.25, 11.57, 11.32+, 11.46* 'smorgens, 12.50, 2.40* 3.35,
4.16*, 4.47*, 5.25*, 6.17*, 6.47, 7.28+, 7.57', 9.03*, 9.42*, 9.51*, 9.57,10.21", 10.59+ 's av.
Van Amsterdam: 6.15, 6.50», 7.35+, 7.45* 8.20*, 8.45,9.09*,9.50*, 11.05,11.50*,ll,55.'smorg.
1.05*, 1.20*, 3.25*, 4.10, 4.32*, 4.55*, 5.33*, 6,30* 7.30", 8.20, 8.40*, 10.—*, 11.20 's av.
Naar Rotterdam: 7.17, 7.57+, 8.43', 9.18,10.13",'s morgens, 12,13*, 12.33, 1.46', 3.49*, 5.01,
5.56+. 7.53*. 8.49, 10.23* 's avonds.
Van Rotterdam: 6.—, 7.55', 9.45, 10.17+. 10.53 's morgens, 1.23*. 2.45*, 3.354.50,6.18+
7.44', 7.55, 8.50*, 9.50+ 's avonds. De met gemerkte treinen zijn sneltreinen. De
met zijn exprestreinen alleen le en 2e klasse.
Naar den Helder: 6.44, 9.35 'smorgens, 1.32, 4.58, 9.11 's avonds.
Naar IJinuiden: 6.15, 6.44, 8.12, 9.35 'smorgens, 1.32, 3.53, 4.58, 5.58, 9.06 's avonds.
Van IJmuiden: 8.9.23, 11.13 'smorgens, 3.03, 4.17, 5.46, 8.07, 9.12, 9.50 'savonds.
Naar Zand voort: 7.19, 8.10,8,45,10.15,11.33 's morg., 12.35,1.34,3.51, 4.42,4,58*, 5.20,5.58,
6.57, 7.42, 7.55, 9.05, 10,07'sav.
Van Zandvoort: 7.50, 8.37, 9.06, 11.10 's morg. 12.27, 12.57, 2.18, 4.25, 5.03,6.23*7.19,
7.:<4, 8.40, 9.22, 9.59, 10.38. 'sav. *Ie en 2e kl. op werkdagen tot Overveen.
Train-Omni bus-Maatschappij. BloemendaalOverveenHaarlem. 1 Juni 1887.
Vertrekuren van Bloemendaal (Hotel Kennemerlandj8.15, 9.30, 10.50,11.40 'smorg.
12.15, 2.—, 3.—, 4.10, 5.40, 7.15, 8.15, 9.40, 10.20 'savonds.
Van Haarlem (Station). 8.08, 9.11, 10.10, 11.30, 's morgens, 12.25, 1.28,2.40, 3.45,
4.54, 6.54, 7.50, 9.03, 10.30 'savonds.
Dienstregeling van het Postkantoor. 1 Juni 1887. Openstelling van hetkantoor: Dag.
van 8 's morg. lot 9 J4 uur 's av. Op Zondag van 's morg. 8 tot 10 en 's av. van 12 tot 4 uur.
Voor de storting en uitbetaling van postwissels, postbewijzen en de invordering van gelden
op kwitantie: alleen op werkdagenvan 9 uur 's morg. tot 3 uur 's av. Voor de Spaarbank
van 'smorg. S tot 9 uur 'sav., op Zondag van 8 tot 10 en van 12 tot 4 ure.Voor dn
Postpakketten alleen ep werkdagen, van 'smorgens 8 tot 9)4 uur 'savonds.
Aanvang der bestellingen. Op werkdagen7.30,9.45 's morgens, 1.15, 3.30,7.9.'s avonds.
Op Zon- en algemeen? erkende Cbristelijke feestdagen7.30 's morgens, 1.4.— 's avonds.
Lichting der hulpbrievenbussen Zuiderstraat boek Oudegracht, Gr. Houtstraat, Zijlvest,
Parklaan, Kaasplein: 6.45,10.'s morg., 2.30, 6.8.30 's av. Florapark,Kampersingdl,
Leidsckevaart, Scbootersingel6.30, 9.45 'smorgens, 2.15. 5.45, 8.15 'savonds.
Des Zondags: buitenwijken 'sm. 6.30 en 's av. 3.15. binnenwijken 's m. 6.45 en 'sav. 3.30.
Lichting aan het Station: Richting Amsterdam 8.5,11.27's morg., 2.35,3.30*, 5.20", 7.23* 'sar.
Richting Rotterdam 7.52,9.13 'smorg.,12.8, 4.53',5.51,10.18* 'sav.Richting den Helder
6.39, 9.30 'smorg., 1.27", 4.53, 9.1* 'savonds. De met worden Zondags niet gelicht.
Telegraafkantoor. 1 Juni 1887. Het kantoor is geopend op werkdagen van's m. 8 tot's av.
10 uur, op Zon- en algemeen erkende Christelijke feestdagen van's m. 84'sav. 69u.
Binnenl Telegrammen worden berekend tegen 25 cents voor de eerste 10 woordenvoor
elk tweetal woorden daarboven 3 cents.
Het onderwijs voor onze aanstaande
werklieden.
En zoo zal dan wellicht, na eenige jaren
van bloei en daarop gevolgd kwij nen, onze
Burgeravondschool gevoegd worden bij de
school voor Kunstnijverheid. Met schrijver
dezer regelen znllen velen het zeker van
harte toejuichen als verbrokkelde krachten
tot één geheel worden gebracht, en onze
goede stad Haarlem, gunstig aangeschreven
in zake onderwijs, eerlang mag bogen op
eene inrichting die, wordt zij goed beheerd
wat wij eischen mogen, niet anders dan
een zegen zal zijn voor de ontwikkeling
van den aanstaanden werkman. Want
zeker is het, dat de Nederlandsche werk
lieden nog ver ten achter zijn bij hunne
vakgenooten in andere landen.
Het is niet mijn plan om de oorzaak
der kwijning na te gaan van de Burger
avondschool. Evenmin wil ik beweren
dat het onderwijs daaraan schuld heeft;
de leeraren dier inrichting zijn boven mijn
lof, en veie bruikbare jongelieden zijn
integendeel hier om te bewijzen, dat zij
met vrucht het onderwijs hebben genoten
en dat dus de school reden van bestaan
had; maar wel wensch ik er op te wijzen
dat er te weinig, veel te weinig in 'het
belang der aanstaande werklieden is gedaan
om hen tot praetische mannen op te voeden.
Trouwens, de vroegere wet stond geen
hervorming, geen aanvulling toe, wat nu
niet meer het struikelblok is.
En nu, zal nu waarlijk de school voor
Kunstnijverheid daarin voorzien? Tot
heden gaf zij, ik zeg dit vrij uit, niet den
rechten stroom daarvoor. Zie ik nu de me
morie van toeliohting in zooals die opge-
nomen is in het raadsverslag der zitting
van 3 Aug. 1.1. dan zegt daarin de Com
missie van toezicht naar onze innige
overtuiging ie/toeft de werkman minder
zuiver wetenschappelijk dan wel een onmid
dellijk op de praktijk gericht onderwijs,y
en verder teekenen is liet schrift van den
werkman, dat hij noode ontberen kan en dat
hem dan ook in de allereerste plaats grondig
moet morden onderwezenVoorts wordt
het tweede beginsel omschreven, en daarin
komt de Commissie van Toezicht tot de
meening dat één zelfde onderwijs niet dien
stig is voor alle leerlingendie deze school
zullen bezoeken. Nu moge een goede ge
dachte aan beide plannen tot grondslag
liggen, de illusie is te groot; daargelaten
dat er geen aansluiting is mist het juist
wat verwacht mag worden, praktijk.
Voor den aanstaanden patroon, opzichter,
baas enz. een goede opvoeding in theo-
retiseben zinvoor den aanstaanden werk
man teekenen, benevens het onderricht dat
hij noodig heeft voor zijn aanstaand am
bacht.
Welk onderricht? Wat de laatste noodig
heeft is bovenal praktijk. Alzoo min of
meer datgene wat eene ambachtsohool
geeft; en toch jnist de grief tegen am
bachtsscholen is het geknutsel en het zonder
doel voortbrengen. De vraag rijst, zal nu
Kunstnijverheid met hoop op goeden uitslag
die zware taak op zich nemen
Het is vast, dat de school voor Kunst
nijverheid, die wij met vreugde begroet
hebben, te veel ot te weinig gaf. Stelt
zij zich op het standpunt eener Academie,
wat zij eenigszins deed, dan gaf zij te
weinig, of op dat eener school voor kunst
toegepast op nijverheid, dan eischte zij
voor den werkman te veel. Men versta
mij welvoor den werkman. Want hoe
zeer 't een eerste vereischte is dat een goed
werkman leert teekenen, stijl en eenige
kunstgeschiedenis leert, zoo vormt toch
een te langdurige studie op kunstvakken
nog geen brnikbare kracht in het dage-
lijksch leven om eenvoudige zaken te
begrijpen, en bovenal ze voort te brengen
Hij mist al dadelijk kennis van materialen
en gereedschappen, handigheid, vaardig
heid en overleg, altemaal zaken die op
geen school kunnen onderwezen worden.
Volgens mijne overtuiging wordt geen goed
patroon, opzichter, baas enz. gevormd dan
wanneer hij de school heeft bezocht in
den geest gelijk de ontworpene, maar met
terzijdestelling van het overbodige. Dat
overbodige is vooral gelegen in den langen
dagcursns met de avonduren te zamen.
Slechts zeer enkele jongelieden zullen met
vrucht daarvan genieten vooreerst omdat
het den ouders van die klasse niet schikt
nog twee, drie, eindelijk vier jaar school-
geld te betalen, met en benevens de daarbij
beboorende onkosten voor benoodigdheden
waaruit zal voortvloeien, dat zeer zeker
drie vierden dier leerlingen tnsschentijds
onvolleerd, hun weg door het leven znllen
moeten zoeken. Maar ook omdat zij ein
delijk in hun vak niet worden gebaat,
en zullen bewerken dat, na afloop der
cnrsns, wel veel in het hoofd is gekomen,
maar niets in de handen.
Het kan toch de bedoeling niet zijn,
uitsluitend patroons, opzichters, bazen enz.
te vormen; waar blij ft de werkman. Weet
de commissie van toezicht en B. en W.
niet, dat de beste patroons enz. voortkomen
uit de eigenlijke werklieden En hoe zal
de eerste met kennis van zaken bevelen
als bij zelf geen deugdelijk werkman is.
Met alle achting voor de autoriteiten ben
ik zoo vrij hen toe te roepenweest voor
zichtig. Er is in dezen meer noodig dan
theorie; onthondt den aanstaanden werk
man zijn groote doel, den werkkring niet,
waarin hij te huis behoort. Geeft hem op
14-jarigen leeftijd den patroon, die hem
practi8ch leidt in zijn vaktracht met
welmeenende, degelijke patroons een over
eenkomst te treffen op welke voorwaarden
de leerling in zijn vak zal worden groot
gebracht; de patroon zou een groote dwaas
zijn, wanneer hij niet begreep, dat
znlk een aanstaand werkman waarde ver
krijgt; beiden hebben er belang bij. Geeft
den leerling des avonds de school waar
hij zich theoretisch ontwikkele, waar hij
de kennis opdoet die geen patroon, de
knapste niet, hem kan gevenhoudt hem
daar zoo lang mogelijk om knnstgevoel
aan te kweeken en kunst te leeren lief
hebben. Zorgt bovenal dat de school niet
make halve kunstenaars, ongeschikt om
degelijke werklieden te worden. Men moge
zich zooveel voorspiegelen als men wil,
de ondervinding zal bewijzen, dat de werk
plaats voor den werkman blijft ontbreken
immers, de vraag is ernstig genoeg, zal
de leerling die drie, vier jaar uitsluitend
de school heeft bezocht, van niet af aan
in de werkplaats willen beginnen? Ik
twijfel er aan en met alle ondervinding.
De meeste dier jongelieden achten zich
reeds ver boven de eenvoudige beginselen
in de werkplaats verhevenen in plaats
van bruikbare werklieden komt een geest
van ontevredenheid varen over hen die,
teleurgesteld in hun te hooge verwach
tingen, door den patroon znllen worden
geacht te zijn te groot voor een servet
en te klein voor een tafellaken. Dat tot
heden de jongen of aanstaande werkman
te vroeg in de werkplaats kwam, is waar
niet goed onderwezen, niet genoeg ontwik
keld, kwam op verderen leeftijd niets dan
een slaafsch werkman voor den dag, zonder
gevoel voor vormen, zonder eenige kennis
van kunst. Da,arom zou een regeling als
boven is genoetnd, hoewel vooreerst moei
lijk, toch met patroons wel tot stand zijn
te brengen, en wanneer het leerlingwezen
eerst eenige uitbreiding had gekregen, zon
door den drang zeker de hooge regeering
een woord mede kunnen spreken.
Mijnheer de redacteur. Te veel ruimte
heb ik misschien gevergd van uw blad
om datgene te zeggen wat mij op het hart
was; doch ik meende niet te mogen zwij
gen daar waar t een belang geldt door
mij persoonlijk hoog geBteld. Het is dui
zendmaal beter gezegd op andere plaat
sen, dat alles wat er kon gedaan worden,
om onze vaderlandsche industrie en ons
eigen handwerk te helpen opheffen, een
zegen is voor onze werklieden en voor
onze eigen welvaart. Daarvoor geld, veel
geld des noods uit te geven, is niet anders
dan eigenbehoud. Welnu, ik hoop van
gansoher harte dat, hoe ook de oplossing
worde gevondenschool en werkplaats
vereenigd in Haarlem tot een uitmuntend
voorbeeld moge strekken om datgene te
zijn wat wij, ouderen, die dit gemist
hebben, met heel ons hart zonden kunnen
liefhebben en vereeren.
Een Vakman.
Haarlem, 12 Aug. '87.
Zondag 21 Augustus heeft te Ber
lijn de zwemwedstrijd plaats om den
titel van „Meester-zwemmer van Duitsch-
iand van het jaar 1887," en op den
daarop volgenden dag zal gekampt wor
den om den titel van „Meester-springer
van Dnitschland van het jaar 1887."
De prijzen bestaan, voorbelde categorieën,
uit eene gouden medaille.
De Amerikanen, origineel als zo
zijn, hebben eene nieuwe soort prijs be
dacht. De jachten Tizania en Bedouin
zeilen om „a pint of gold dollars."
Een pint is, zooals bekend is, een bier
glas van i/s lüer inhoud, zoodat de inzet
niet gering genoemd kan worden.
De brand in het Herzogenwald woedt
steeds voort en heeft zich thans over
500 Hectaren uitgebreid. Men ziet wei
nig vlam, doch langs den grond ziet men
zware rookwolken. Het vuur heeft den
moerassen bodem aangetast.
De Engelsohe geneesheer Macken
zie heeft zijn patient den Dnitschen
kroonprins als geheel hersteld ont-
Wegens de toenemende bevolking
der Londensche bevolking moeten te Lon
den tien scholen, elk voor duizend leer
lingen aangebouwd worden.
De Prins van Coburg is nn toch
werkelijk op reis gegaan naar zijn toe
komstig rijk. Rusland is er niet mee te
vreden en heeft onverholen zijne afkeu
ring uitgesproken omtrent het feit en
Turkije heeft verklaard, dat ook de Porte
hare goedkeuring niet kan verleenen. Als
men nu nog weet, dat er nu al sprake is ge
weest van een aanslag op 's Prinsen leven,
dan zon men er toe komen te zeggen, dat
de Russen gelijk hebben wanneer zij het
vertrek van den Prins noemen een avon
tuur, dat hem slechts teleurstelling kan
