HAARLEMSCH
PREDIKBEURTEN
Eerste Blad.
No. 4
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 8b.
Tiende Jaargang.
van ZATERDAG 14 Januari 1888.
op Zondag 15 Januari 1888.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf,25.
franco p. post 40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie yan 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsrnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Groote Kerk.
Voorm. 10 nre, Escher. H. Avondmaal.
Nam. 2 ure, Hoog. Dankzegging.
'b Avonds 6 nreSmeding. Dankzegging.
Maandag 's av. 7 V» ure, Openbare Jaarver
gadering van het Hulpgenootschap „de
liefde van Christus dringt ons." Mede
werking v.deZangvereen. „Hallelujah."
SprekersDs. Barger en Ds. Escher.
Nieuwe Kerk.
Voorm. 10 ure, Brutel de la Rivière.
H. Avondmaal.
Jans-IIerk.
Voorm. 10 ure, Barger.
Vrijdag 's av. 8 ure, Barger. Bevesti
ging van Lidmaten en Voorbereiding.
Bakenesser Kerk.
(Voor de Kinderen).
Voorm. 10 ure, Snethlage.
Waalsche Kerk.
Voorm. 10 ure, Helry. H. Avondmaal.
Christelijk Gercform. Gemeente.
(Ged. Oudegracht).
Voorm. 10 ure, 's Av. 5 ure, Mulder.
Woensdag 's av. 1% ure, Mulder.
Klein Heiligland).
Voorm. 10 ure's Av. 5 ureSchotel.
Honderdag 's avonds 7 'J nre Schotel.
Luthersehe Kerk.
Voorm. 10 ure, Mees.
's Avonds 6 ure, Fooiman.
Kerk der YereenigdeDoopsgezinden
Voorm. 10 urede Vries.
's Avonds 6 ure, Craandijh.
Kemonstrantsclie Kerk.
Voorm. 10 ure, A. IV. van Wijh
pred. te Zwolle.
Kerk der Broedergemeente.
Voorm. 10 ure, Weiss.
Honderdag 's av. 8 ureWeiss. Psalm 47.
Chr. bewaarschool, L. Heerenvest.
Hinsdag 's av. 8 ure, Moeton. Bijbellez.
Lucas 5:12 vv.
Lokaal in de Oranjestraat.
Hinsdag 's av. 8 ure, Snethlage. Bijbellez.
Lokaal der Jougelings-Vereeniging.
L. Annastraat.
Honderdaq 's av. 8 ureEscher. Bijbellez.
Bij diakenen in dank ontvangen van
Mej. I. B. f 2,50 voor de diaconie armen.
In dank ontvangen voor de Chr. School
voor on- en minvermogenden bij den Heer
Bierens de Haan van de Chr. Zangver-
eeniging „Hallelujah" collecte 28 Nov. j.l.
ƒ48,60, uit het busje H. f2,50.
Ds. Smeding bericht met dank de ont
vangst van 5,50 in Dec. j.l. voor het
Tekort der Ned. Zend.-Vereen. van de
Zangvereeniging „God is mijn lied."
Ds. Hoog hoopt Dinsdag van de vol
gende week, 24 Januari, zijne catechi-
satiën te hervatten.
Ds. Escher is Maandagavond zes uur en
half acht verhinderd te catechiseeren.
Wegens de Zendingsvergadering Maan
dagavond in de Groote Kerk wordt de
Bijbellezing van Ds. Moeton Dinsdag
avond gehouden.
Nederd. Herv. Kerk.
Bennebroek.
Voorm. 10 ure, G. A. Hoog
Pred. te Haarlem.
Avondmaal.
Beverwijk.
Voorm. 10 ure, J. C. Boon,
Evang. Luthersehe Kerk.
Voorm. 10 ure, K, A. Gonlag.
Doopsgezinde Kerk.
Voorm. 10 ure, J.
Bloemendaal-
Voorm. 10 ure, J. H. van Arkel.
Nam. 21/2 ure, J. H. van Arkel.
Heemstede.
Voorm. 10 ure, F. E. Haubanton,
Avondmaal.
Hillegom.
Voorm. 10 ure, M. Buchli Eest,
Houtrijk en Polanen.
Voorm. 10 ure, G.J. Brutel de la Rivière,
Nabetrachting.
'sAvonds 6 ure, G.J. Brutel de la Rivière,
Sandpoort.
Voorm. 10 ure, J. van Boenen Martinet.
Spaarndam.
Voorm. 10 ure, H. J.
Donderdag 's Avonds 7 ure H. J. Bergsma.
Volson
Voorm. 10 ure, H. J. Heldring.
Bevestiging van Ouderlingen en Diakenen
's Avonds, Geen dienst.
Zandvoort.
Voorm. 10 ure, B. Heldring.
Avondmaal.
Nam. 2 ure, B. Heldring.
Dankzegging.
De Nutslezing.
In de zaal der Sociëteit „de Kroon"
had Dinsdagavond de derde buitengewone
vergadering met dames plaats. De heer
J. C. Van den Berg van Heeren veen trad
daarin als Spreker op met eene levens
schets van den graaf Mirabeau.
Bezit de geschiedenis der Pransche
revolutie, hare aanleiding en hare gevol
gen eene groote mate van aantrekkelijk
heid en doet eene meer nauwkeurige studie
van toestanden en personen vaak nieuw
licht verrijzen in menig vraagpunt van
dien tijd, met hoeveel te meer belang
stelling volgt men, langs den levensdraad
van een harer helden, de geschiedenis
dier dagen, bovenal wanneer dit kan
plaats hebben aan de hand van iemand, die
blijkbaar met ingenomenheid zich de studie
der geschiedenis tot taak heeft gesteld.
Al dadelijk plaatst de Spreker zijn ge
hoor in een der merkwaardigste tijds
gewrichten der Fransche omwenteling
den 4en Mei 1789, toen de Algemeene
Staten, op last des Konings bijeengeroepen
tengevolge van den drang der omstan
digheden, in optocht te Versailles naar
de vergaderzaal trokken. De regeling der
optocht wordt beschreven, in een duide
lijk licht geplaatst hoe Frankrijk van
de vertegenwoordigers van den derden
stand redding hoopte. Den volgenden dag
zon de koning in tegenwoordigheid van
het hof de Staten openen, wat dan ook
met eenige weinig zeggende volzinnen
plaats vond. Toen viel de aandacht van de
koningin op den graaf Mirabeau
en ontzetting en siddering greep haar aan.
Wie was MirabeauEen zoon uit oud
adellijken bloed in Provencegeboren
in 1749. Hij was mismaakt en kon zich
niet verheugen in de liefde zijns vaders.
De knaap had het zwaar te verantwoor
den van zijn jeugd tot op het oogenblik
dat zijn vader stierf was hij steeds over
gegeven aan de lnimen des onden mans,
die met zeldzame hardnekkigheid tegen den
zoon menigmaal gebrnik maakte van de
beruchte lettres de cachet. Toch ontwik
kelde de knaap zich tot een man, bla
kende van geestdrift voor de rechten des
volks, zonder daarbij de noodzakelijkheid
van het constitutioneele koningschap over
het boofd te zien.
Wij volgen met den Spreker Mira
beau door zijn mannelijken leeftijd, zijn
huwelijk, zijne liefdesbetrekkingen, zijn
veelvuldige gevangenschap, zijn rijping
tot het schitterend standpunt, dat hij
zou innemen als leider van den derden
stand. IJverig royalist, zag hij toch niet
de rechten des volks voorbijtoen van
de Staten de adel en de geestelijkheid
zioh afscheidden en de overblijvende ver
tegenwoordigers van den derden stand het
koninklijk bevel tot uiteengaan ontvingen,
was het Mirabeau, die de merkwaardige
woorden sprak„Wij zijn hier tegen
woordig door den wil des volks en wij
zullen niet wijkendan voor het ge
weld der bajonetten." Zijne groote wel
sprekendheid had hem een invloed verschaft,
die hem zelfs in betrekking bracht met den
koning en de koningin, aangezien zij in
hem alleen den man zagen, die in staat
zou zijn den meer en meer wegzinkenden
invloed van het koningschap te redden.
Maria Antoinette zelfs, de trotsche, doch
ongelukkige keizersdochter, staat hem toe
haar een bezoek te brengen en hoewel
de geschiedenis niet weet mede te deelen
welke gesprekken toen gevoerd zijn tns-
schen de beide energieke personen, zooveel
is zeker dat Mirabeau hartelijk was inge
nomen met de koningin en hij uitriep
„Het koningschap is gered". Wie weet,
hoe hij zijne belofte zou nagekomen heb
ben, had niet de onverbiddelijke dood te
spoedig een einde gemaakt aan zijn veel
bewogen leven. Niettegenstaande de schijn
bare frontverandering van den Volks
tribuun is het steeds mogelijk geweest
hem zijn standpunt als volkomen eerlijk
staatsman te doen behoudenhoewel
zijn hoogst benarde geldelijke omstandig
heden hem aan groote verdenking hebben
blootgesteld.
Met de meeste belangstelling werd de
Spreker gevolgd en blijkbaar genoot men
van den fraaien stijl waarin de van geest
drift gloeiende rede werd voorgedragen.
De zaal was niet zoo bezet als in ver
band met deze schoone Nutsvoordracht
wel wenscbelijk was. Het „onbekend
maakt onbemind" deed zich hier, jammer
genoeg, weder gelden. De kennismaking
met den heer Van den Berg heeft bij de
hoorders de meest aangename herinnering
nagelaten.
De Volksvoordracht.
Donderdag avond had in het Nnt de
tweede der Volksvoordrachten plaats. Als
Spreker trad op de Heer P. H. van der
Leij. De natuur bevat, zeide Spreker,
veel raadselachtigs en niettegenstaande
onze kennis meer toeneemt, blijven toch
nog veel vraagpunten onopgelost. Dit be
hoort ons niet te doen nederliggen, maar
ons aan te sporen om de natuur steeds
en beter te leeren kennen en wel voor
namelijk datgene wat het meest onder
ieders bereik ligt. Zoo had Spreker voor
dezen avond tot onderwerp gekozen de
dampkringslucht, onze eerste levensbe
hoefte. In eenigszins poëtischen vorm gaf
Spreker een overzicht van de werking
der lucht, besprak vervolgens de gassen,
in de eerste plaats het koolzuur, dat
werd ontwikkeld en waarvan de voor
naamste eigenschappen werden aangetoond
door goed geslaagde proevenhet meerdere
gewicht, de ongeschiktheid tot branden, dat
het kalkwater troebel maakt, kleurloos is,
doch een bepaalden geur en smaak heeft,
benevens dat het ook bij de ademhaling
wordt uitgeademd, hoewel het voor de
inademing ongeschikt is. Soms borrelt
het uit den bodem op. Bij grooten druk
is het mogelijk het koolzuurgas te doen
veranderen in vloeibaar koolzuur. Dan
moet het evenwel in zeer sterke vaten
bewaard worden en het wordt in dien
toestand gebezigd tot het vervaardigen
van spuitwater en schuimend bier. Bij het
uitstroomen herneemt het vloeibaar kool
zuur zijn gasvormingen toestand en wan
neer men dit gas dan door water laat stroo
men verwekt het zooveel koude, dat het
water bevriest.
Hierna toonde Spreker aan op welke
wijze waterstofgas verkregen wordt, dat
het zeer brandbaar is en bij verbranding
overgaat in water.
Het zuurstofgas kwam vervolgens aan
de benrt en met fraaie proeven werd
aangetoond op welke wijze staal, houts
kool, zwavel en phosforus in dit gas ver
branden.
Als de grootste, bekende warmtebron
werd genoemd die, welke ontstaat, wanneer
gewoon steenkolengas en zunrstof te zamen
verbranden. Spreker-toonde aan hoe deze de
kalk met een oogverblindenden glans doet
gloeien en hoe dit licht tot sommige
doeleinden gebezigd wordt.
Het bewijs werd vervolgens geleverd,
dat de dampkring '/5 zuurstof bevat
en de rest stikstof. Toen verklaarde Spre
ker den invloed van zuurstof op het
menschelijk lichaam. Voor een groot ge-
gedeelte wordt dit in ons bloed opgeno
men en de warmte van het menschelijk
lichaam wordt er door onderhouden, zoo
dat datgene wat men leven noemt eigen
lijk te danken is aan de zuurstof en ons
leven in den grond gelijk staat met eene
langzame verbranding, terwijl wij voedsel
noodig hebben om te spoedige vernieti
ging van het lichaam te voorkomen en
wij te zorgen hebben, dat onze warmte
tot ongeveer 30° C beperkt blijve.
Koudbloedige dieren ademen minder of
gebruiken minder lucht, waardoor zij dan
ook minder voedsel behoeven.
Heel wat lucht wordt er verbruikt.
Spreker berekent dat de menschen en de
dieren samen per jaar een massa lucht
noodig hebben, zoo groot dat een lucht
laag van twee meter dikte en gelijk aan
de oppervlakte van onzen aardbol pas
toereikend zoo zijn. Toch behoeft men
niet bevreesd te zijn dat de hoeveelheid
lucht, zoo min als de verhouding van de
zuurstof tot de dampkringslucht zal
veranderen. De planten bijv., die steeds
koolzuur in- en zuurstof uitademen,j nist an
dersom als bij de menschen, vullen het
ontbrekende telkens aan, terwijl de bui
tengewoon snelle verplaatsing der zuurstof
voor de juiste verhouding op elke plaats
blijft instaan.
Aan het einde van deze leerrijke voor
dracht dankte de Voorzitter van het
Haarlemsche Nntsdepartement, de heer
Prinsen Geerligs den Spreker voor de
talentvolle wijze waarop hij zijne taak
volbracht had.
