HAARLEMSCH
I
Eerste Blad.
No. 17
144.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 8(5.
Twaalfde Jaargang.
van WOENSDAG 26 Februari 1890.
Nieuwsberichten.
TELEPHOONNUMMER
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf,25.
a franco p. post —,40.
Afzonderljjke nommers 3 centen per stak.
Pry's per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsrnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- on Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten li ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Door den directeur van de volks
bibliotheek te Dundee, in Schotland, is be
paald dat boeken, welke gelezen zgn in een
gedeelte der stad waar besmettelijke ziekte
heerseht, eerst moeten worden ontsmet.
Zoodra hij van de gezondheids-commissie
bericht ontvaDgt dat er eene ziekte heerseht, l|
laat bg den lezers bekend maken, de
boeken niet terug te bezorgen, voor zg
daartoe verlof krijgeD. Is de ziekte ge
weken, dan worden ze in een afzonderlgk
lokaal eerst op de volgende wgze be
handeld.
Men heeft een groote zinken kast, waar
in men draadwerk heeft gespannenhier
over haDgt men de boeken en doet de
bladen zooveel mogelgk van elkander.
Daarna wordt de kast gesloten en in een
lade op den bodem eenige minuten lang
een zwavelkaarsje gebrand en zoodoende
de kiemen der besmetting gedood.
Wanneer men nagaat dat de leesbiblio
theekboeken bgna onmisbaar zgn in zieken
kamers, zoowel voor de patiënten als voor
de oppassers, en zooals missohien meer is
geschied dan men vermoedt dat daardoor
de besmetting wordt overgebracht, zou
het eene goede maatregel zgn, wanneer
iedere leesbibliotheekhouder zich zulk een
kast aanschafte.
Een Amerikaansch millionnair, de
heer Carnegie, heeft aan de steden Alleg
hany en Pitsburg eene kostbare openbare
bibliotheek ten geschenke gegeven. De
schenker heeft hiermede getoond, dat het
hem ernst is te bandelen volgens een door
hem gesohreven artikel in een Amerikaansch
Tgdschrift, waarin hg betoogt, dat het
verwerven van rensachtige vermogens vol
strekt niet ongeoorloofd of verkeerd is,
maar dat dit kan strekken ter bevorde
ring van het algemeen belang, behoorende
de bezitters ervan zich te beschouwen als
beheerders ten algemeenen nutte, alsmede
dat zg aan hunne erfgenamen niet meer
dan matige middelen ven bestaan behooren
na te laten.
In den laatsten tgd loopen er vreem
de gernchten over den ex-koning van Ser
vië. Onlangs werd gemeld, dat koning
Milan, dank zij het prettige leven in Pa
rgs, in financieele aangelegenheden ver
keerde en zich zelfs tot zijn gescheiden
gemalin om geldelgke hulp zon gewend ji
hebben.
Thans heet bet dat hg voornemens is
zich naar Afrika te begeven. Of naar de
gond- óf naar de diamantvelden wordt niet
nader aangednid.
Een priester uit de Hantez-Alpen,
Pellegrin, 26 jaar ond, den dienst ver
richtende te Chaudnn, is het slachtoffer
geworden van een vreeselgk ongeluk.
Dezer dagen verliet hg zgne pastorie
om den pastoor van Pare, op vgf kilome
ters van Chaudun gelegen, een bezoek bren
gen. Om den weg te verkorten gingde jonge
priester over den Col dn Mouttet, welke
een hoogte heeft van 2063 meters en thans
geheel met sneeuw bedekt is. Reeds was
hg aan de overzgde gekomen, op twee
kilometers van de plaats zgner bestemming,
toen hg uitgleed en viel. Hg rolde over
de bevroren sneeuw met eene zoo vreese-
lgke snelheid naar beneden, dat hg zich
aan niets kon vasthouden en in een afgrond
viel van meer dan 500 meters diepte.
De pastoor van Fare, ODgernst over het
wegblgven van zgnen vriend, zond iemand
om hem te zoeken. Deze vond weldra de
bloedsporen en eenige uren later haalde
men het onkennelgk geworden Igk van
den ongelukkigen priester uit. den afgrond.
In een branderg te Schiedam is een
knecht, die bezig was een beslagbak schoon
te maken, nitgegleden en in het kokend
heete water, dat in dien bak stond, geval
len. Deerlgk gebrand werd hg er uitge
haald en naar zgne woning vervoerd, waar
hg overleed.
De directeur van de Drentsche
Stoombootmaatschappg heeft besloten, het
passagiers- en vrachttarief te verhoogen,
wegens de dnurte der steenkolen.
Het onde afgekeurde oorlogsschip Ajax,
sedert verscheidene jaren liggende in het
marinedok op 's rgkswerf te Amsterdam,
is in den nacht van Donderdag op Vrgdag
j.l. vol water geloopen en vooreen goed deel
gezonken. Er wordt getracht het vaartuig
met de stoomkraan van 's rgks werf weder
te lichten.
De oorzaak van het ongeval schgnt uit
sluitend aan den verouderden toestand van
het schip te moeten worden toegeschreven.
Er gingen gernchten, dat de heer
Eenchenins ook nog na zgn aftreden aan
het departement van Koloniën zon werk
zaam blijven. De Minister van binnenland-
sche zaken, de heer Mackay, verzoekt thans
aan het Vaderland, te melden, dat de heer
Kenchenius niet aan het departement blgft
werken, als ook, dat de heer Mackay voor
zitter van den ministerraad is en blgft.
Volgens het T. v. Gen. heeft in
Amsterdam de influenza betrekkelgk, in
vergelgking met Berlgn, Pargs en Weenen,
de meeste slachtoffers geëischt. Na Amster
dam was Pargs het meest geteisterd. In
Weenen, waar de sterfte ook aanzienlgk
is gestegen, heeft zg nooit het dubbele van
ds normale sterfte bereikt.
De epidemie heeft haar hoogste punt
bereikt achtereenvolgens te Weenen, Ber
lgn, Pargs en eindelgk in Amsterdam.
Vooral heeft de ziekte gewoed onder per
sonen onder dan 20 jaar. In de klasse
4059 jaar en bg ouderen was de sterfte
vooral groot.
De gasfitter, die bg den brand van
den stadsschouwburg te Amsterdam zgn
spaarpot verloor, heeft al zoekende 48 gou
den tientjes van de 100 ternggevonden.
Enkele rgksdaalders kwamen tot een vorm-
loozen klomp saamgesmolten mede te voor
schgn. De blikken trommel waarin hg zgn
schat geborgen bad, met de verkoolde
overblgfselen van de geldswaardige papie
ren, is mede te voorschgn gekomen. De
nnmmers der effecten waren opgeschreven,
zoodat hg de hoop koestert een groot deel
van den verloren schat terug te zullen
bekomen.
Door Ds. J. van Wgngaarden, pre
dikant te Mgdrecht, is bedankt voor het
beroep naar Hoofddorp (Haarlemmermeer.)
Met den Slaperdgk te Hoofddorp on
dervindt men groote moeieigkheden. Eerst
dacht men alle bezwaren te boven te we
zen, door van weerszgden van den dgk zware
zandkistingen aan te leggen, of op het
onverwachte zakt de dgk alweer weg en
wel over eene lengte van -f- 17 M. Al
hoewel de dgk het dubbele der aanne
mingsom kost, toch geeft men den moed
niet op, maar is men van plan aan weers
zgden der kanalen, rgs en ander kunst
werk aan te leggen, om het verder weg
schuiven tegen te gaan.
HAARLEM, 25 Februari 1890.
Op verzoek van de gereformeerde
JoDgelingsvereenigingenTimotheus en Jesa-
ja 55 6 b trad Donderdagavond in eene
zeer drnk bezochte bgeenkomst, gehouden
in het Nutsgebouw, als spreker op de heer
Mr. Th. Heemskerk, Lid van de Tweede
Kamer en der Provinciale Staten.
Ds. J, Langhont opende de vergadering
na eene korte inleiding met gebed, waarna
de Heer Heemskerk het woord bekwam,
en in verband met den wensch der jonge
lieden en het bestaan der vele brandende
strgdvragen, tot onderwerp koosGods
dienst en Wetenschap.
Na eene verklaring van het begrip
Wetenschap en uiteenzetting van het on
derscheid tusschen dit en het begrip
kennis, wees Spreker erop, dat het beoe
fenen der wetenschap om haarszelfs wil
niet opgaat, dat men steeds den onder-
lingen samenhang der wetenschappen hoo-
ger had te zoeken, zooals de geloovige
christen doet, tegenover de ongeloovige
die voor alles een oorzaak wil kennen,
doch de eerste oorzaak voorbg ziet. Het
is niet mogelgk alles te doorzien. De
gapingen behooren aangevuld te worden
door 't geloof; men behoort af te wachten
tot er door meerder openbaring meer
licht komt.
Vervolgens toetste Spreker elk der We
tenschappen, naar volgorde van de Wet
op het Hooger Onderwgs, aan den Gods
dienst, dus in de eerste plaats aan de
Godgeleerdheid, als de eerste genoemd,
met het besef, dat deze de grondslag van
allen moet zgn.
Duidelgk werd in 't licht gesteld het
verschil in de bepaling dezer wetenschap,
al naarmate het standpunt waarop men
zich plaatst als belgder van geopenbaar-
den godsdienst of nietin 't laatste geval
wordt die wetenschap eene karakterstudie
van den mensch.
Bg de beoefening der Reohtwetenschap
trad opnieuw het verschil te voorschgn
in opvatting van de begripsbepaling. Het
onderwerp is hier de Mensch, doeh waar
Prof. V. d. Vlngt spreekt van de Weten
schap der gerechtigheid, noemt Prof. Ha
maker rechthetgeen men gewoon is, en
zou dus diens begripsbepaling alweer
anders luiden dan van den eersten.
Omtrent het doodvonnis meent Spreker
de Bijbelsche uitspraakWie bloed vergiet,
diens bloed zal vergoten worden, nog altgd
van kracht.
De Natuurkunde berust op hypothesen
deze zgn gebouwd op eene reeks van
waarnemingen, welke met elkaar in over
eenstemming zgndoch men begint iets
als waar aan te nemenzoo neemt men
in de theorie der warmte aan, dat deze
ontstaat door het aanhoudend aantrekken
en afstooten der automen en moleculen, doch
van waar die immer voortdurende werk
zaamheid, even geheimzinnig als in de
scheikunde de vorming der zouten uit
zuren en bases? Men moet het gelooven.
Spreker wees vervolgens aan hetversohil
in opvatting van godsdienst en wetenschap
tusschen den geloovigen Christen en den
ongeloovige. De eerste neemt tot grond
slag den Bgbel en heeft evenzeer zgne
hypothesen doch drgft die consequent door
zoekt in tegenstelling van den laatsten
de Bgbelsche nitspraken met elkaar in
verband te brengen, wat hem steeds ge
lakt, als hg zgn toevlncht neemt tot den
sleutel des Bgbels; het kruis.
Bg de Staathuishoudkunde werd het
standpnnt aangegeven van den ohristen
volgens den Bgbel, die door regeling van
vraag en aanbod de sociale toestanden wil
regelen en den ongeloovige, die uitgaat
van het idee, dat vraag en aanbod alles
van zelf regelt.
Houdt verder voor den Christen de uit
spraak De overheid is de dienaresse Gods,
nog altgd steek, van andere zgde wordt
verkondigd: De Staat is de hoogste wet
in zich zelf. Beider beginsels zgn dus ook
hier in tegenspraak.
De Geschiedenis behandelt de gebeur
tenissen der menschheid. Behooren wg met
Darwin bg het begin der geschiedenis
te denken aan de moedercel, welke zich
in den loop der tgden heeft ontwikkeld
tot de lagere diersoorten en zoo voortgaan
de tot een mensch, of is het niet beter te
gelooven aan de schepping van den mensch
en, nadenkende over het einde der geschie
denis, dan mag het standpnnt van den
Christen in deze bekend verondersteld
worden, ziende deze in de wederkomst van
Christus het einde der dingen, terwgl van
anderen kant het nitzioht op een geschikt
einde der geschiedenis alweer in de lacht
hangt.
Ook de Letterkunde maakte een deel
nit van 's Sprekers beschouwingen en ook
de strekking welke deze in den regel volgt,
heeft geen genade in zgne oogen.
De Geneeskunde heeft mede tot onder
werp den mensch, doch de Christen denkt
hierbg aan 't verband tusschen ziel en
lichaam.
Een en ander samenvattend komt Spre
ker tot de conclusie dat de ware wgsheid
is uit God en bg God, en de mensch, zelfs
al is dit moeielgk, zich behoort te wenden
tot de Bron van alle wgsheid en weten-
Met een woord van dank aan den Spre
ker werd de vergadering met gebed door
Ds. Mulder gesloten.
De aandacht bleef gedurende de breed
uitgewerkte improvisatie onverzwakt,waar
toe de in vele opzichten geestvolle voor
dracht dan ook wel aanleiding gaf.
Vrgdagavond gaf de Haarlemsche
Afdeeling van den Volksbond weder eene
feestelgke bgeenkomst, waartoe de toegang
voor niet-leden bepaald was op twintig
cents de persoon. Dit laatste schgnt even
wel geen bezwaar op te leveren, althans
de groote, veertienhonderd personen ber
gende, heden feestelgk versierde muziek
zaal van de sociëteit „Vereeniging" was
meer dan bezet. Het programma, als al
tgd met veel overleg saamgesteld, bevatte
veel van het beste waarvoor Haarlem, en
dus ook de Volksbond, beschikt. Dit laat
ste moge klinken als een paradox, toch
is het waar, dat, bg welke Vereeniging,
of bij welke specialiteit het Bestunr ook
aanklopt om medewerking voor de fees-
stelijke bijeenkomsten, het zelden eene
weigering ondervindt.
Op het Programma treffen we 't eerst
aan de Liedertafel „Haarlem's Zangenot,
directeur de Heer W. Wiegant. Op hoogst
verdienstelijke wijze droeg de Vereeniging
voor Op Zee van C. A. de Viiegh,
Aan een Beekje van Krentzer en
De Winter van Kolkman. Zanggenot,
oogstte veel bgval in.
1